fbpx
Wikipedia

Azərbaycanda UNESCO-nun qeyri-maddi mədəni irs siyahısı

Azərbaycandan UNESCO-nun qeyri-maddi mədəni irs siyahısına 13 qeyri-maddi mədəni irs nümunəsi daxildir (2018-ci il üçün). İlk nümunə olan Azərbaycan muğamı 2008-ci ildə siyahıya daxil edilib.

Siyahılar

Nümunə siyahısı

# Ad İllüstrasiya Növ Bölgə İl
1 Azərbaycan muğamı   ifaçılıq sənətləri 2008 39
2 Azərbaycan aşıq sənəti   ifaçılıq sənətləri 2009 253
3 Novruz bayramı   sosial təcrübələr,
ayin və bayramlar
2009 1161
4 Azərbaycan xalça toxuculuğu   ənənəvi sənətkarlıq 2010 389
5 Azərbaycan tar ifaçılıq sənəti
və onun hazırlanma ustalığı
  ifaçılıq sənətləri,
ənənəvi sənətkarlıq
2012 671
6 Qadın baş örtüyü kəlağayının
düzəldilməsi və geyinməsi
ənənəvi incəsənəti
və onun simvolizmi
  ənənəvi sənətkarlıq ŞəkiBasqal 2014 669
7 Lahıc misgərlik sənəti   ənənəvi sənətkarlıq Lahıc 2015 675
8 Lavaş   sosial təcrübələr,
ayin və bayramlar
2016 1181
9 Dolma hazırlama
və paylaşma ənənəsi
  sosial təcrübələr,
ayin və bayramlar
2017 1188
10 Kamança   ifaçılıq sənətləri,
ənənəvi sənətkarlıq
2017 1286
11 Dədə Qorqud
dastan mədəniyyəti,
nağılları və musiqisi
  sosial təcrübələr,
ayin və bayramlar
2018 [4]
12 Nar bayramı,
ənənəvi nar festivalı
  sosial təcrübələr,
ayin və bayramlar
Göyçay 2020 [5]
13 Azərbaycanda miniatür sənəti   ənənəvi sənətkarlıq 2020 [6]

Təcili qorunma ehtiyacı olan qeyri-maddi irs

# Ad İllüstrasiya Növ Bölgə İl
14 Qarabağ atı ilə oynanılan
Çovqan atüstü oyunu
  sosial təcrübələr,
ayin və bayramlar
2013 905
15 Naxçıvanın ənənəvi
qrup rəqsləri
yallı, köçəri, tənzərə
  ifaçılıq sənətləri Naxçıvan 2018 1190

Ən yaxşı mühafizə praktikaları

Azərbaycandan bu siyahıya heç bir nümunə daxil deyil.

Nominasiyalar

Davam edən nominasiyalar

# Ad Rəsm Növ Bölgə İl
16 Balabanın hazırlanma
və ifa edilmə ustalığı
  ifaçılıq sənətləri,
ənənəvi sənətkarlıq
2022 [7]
17 Azərbaycanda çay mədəniyyəti   sosial təcrübələr,
ayin və bayramlar
2022 [8]
18 Molla Nəsrəddin lətifələri danışma ənənəsi   sosial təcrübələr,
ayin və bayramlar
2022 [9]

Ehtiyatdakı nominasiyalar

# Ad Rəsm Növ Bölgə İl
19 Zorxana   sosial təcrübələr,
ayin və bayramlar
2021 [10]
20 Nicin mədəni mühiti   sosial təcrübələr,
ayin və bayramlar
Nic 2012 [11]
21 Qırmızı Qəsəbənin
mədəni mühiti
  sosial təcrübələr,
ayin və bayramlar
Qırmızı Qəsəbə 2012 [12]

Xəritə

Azərbaycan mədəni irsi digər ölkələrin siyahısında

Ermənistan 2014-cü il və 2017-ci ildə müvafiq olaraq lavaşKöçəri rəqsini öz UNESCO siyahısına daxil etmişdir. Bunlardan birincisi 2016-ci ildə, ikincisi isə 2018-ci ildə Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irs siyahısına daxil edilmişdir. Bundan başqa Ermənistanın iddiasında olduğu dolmakamança Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irs siyahısı 2017-ci ildə daxil edilmişdir.

Zorxana (İran, 2010)

  Xarici video
  Yallı Zorxana rəqsi
  Zorxana ifası
  Zorxana "Qorxma mən səninleyem 1919" filmində
  Zorxana Novruz bayramında
Əsas məqalə: Zorxana

İran sivilizasiyasının tədqiq edən İranika ensiklopediyasına görə, İrandan sonra zorxananın yayıldığı ikinci ərazi Azərbaycandır.

Zorxana Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irs nümunələrinin dövlət reyestrində FO0105000001 nömrəsi ilə qeyd edilib.

Koroğlu (Türkmənistan, 2015)

Əsas məqalələr: KoroğluKoroğlu dastanı
  Xarici video
  Cəngi Koroğlu
  Çartoyu Koroğlu
  Misri Koroğlu
  Dəli Koroğlu
  Koroğlunun Durnatel səfəri
  Novruzu Koroğlu

2015-ci ildə Koroğlu dastanının türkmən versiyası Türkmənistanda YUNESCO-un dünya irsi siyahısına daxil edilib. Koroğlu dastanı azərbaycanlılar arasında çox məşhurdur. Koroğlunun mənşəyi olaraq İran Azərbaycanı, Qafqaz və ya Şərqi Anadolu göstərilir. İlya Berezin Koroğlunu Azərbaycan xalq ozanı olaraq təqdim edir. Koroğlunun fars-Azərbaycan dilindəki əlyazması Fransanın Milli Kitabxanasında saxlanılır. Bu əlyazmada fars nəsri və Azərbaycan dilindəki qoşmalar bir-birini əvəz edir.

Koroğluya aid bir çox xalq mahnıları vardır. Üzeyir Hacıbəyov bu dastanın motivləri əsasında "Koroğlu" operasını yazmışdır. Bundan başqa Koroğluya Azərbaycan bir çox rəsm və heykəl əsərləri, həmçinin film həsr edilmişdir.

Koroğlu Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irs nümunələrinin dövlət reyestrində FL0104010002 nömrəsi ilə qeyd edilib.

Plov (Özbəkistan, 2016)

Əsas məqalə: Plov

Hazırlanma üsuluna, tərkib zənginliyinə, süfrəyə təqdim etmə qaydalarına görə Azərbaycanda plovun üç növü – daşma plov, süzmə plov və döşəmə plov geniş yayılmışdır. Bu plov növləri içərisində daşma plov hazırlanma qaydasına görə daha bəsit olub digər plov növlərinə nisbətən qədimliyi ilə seçilir. Onu hazırlamaq üçün saxsı çölməyə tökülən düyünün üzərinə su əlavə edilir, suyu tam çəkilənə qədər bişirilir. Azərbaycanın ayrı-ayrı bölgələrində plovun bu növü “çəkmə”, südlə su qarışığında bişirilirsə, “südlü plov” adlanır. Daşma plovdan fərqli olaraq, çəkmə plovun düyüsünə xırda-xırda doğranmış ət, südlü plova isə zövqdən asılı olaraq kişmiş, qaysı, xurma, hətta doğranmış balqabaq da əlavə olunur. Daşma plov süfrəyə, bir qayda olaraq, isti-isti və ya soyuq şəkildə verilir. Lənkəran bölgəsində bu plov səfər yeməyi kimi də hazırlanır. Bunun üçün axşamdan bişirilən plov bir müddət çölməkdə saxlanır, çölməyin formasını aldıqdan sonra onu dəsmala büküb səfər yeməyi kimi yola tədarük edirlər. Çörəyin düyü ilə əvəzləndiyi bu bölgədə daşma plov yemiş-qarpızla, soğanla, şor balıqla, yağla, qatıqla yeyilir.

Plov Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irs nümunələrinin dövlət reyestrində ST0901120001 nömrəsi ilə qeyd edilib.

Xıdırəlləz (Makedoniya və Türkiyə, 2017)

 
"Aşıq Qərib" dastanına çəkilmiş illüstrasiyada Xızır Nəbi obrazı
Əsas məqalə: Xızır Nəbi bayramı

2017-ci ildə Xıdırəlləz "Yaz bayramı" olaraq Türkiyə və Makedoniyada YUNESCO-un dünya irsi siyahısına daxil edilib. Bu ölkələrdən fərqli olaraq Azərbaycanda Xıdırəlləz "Qış bayramı" kimi, 10 fevralda (Kiçik Çillənin 10-cu günündə, Novruz bayramından 6 həftə əvvəl) keçirilir. Kiçik Çillə və ya Xızır Nəbi bayramı adlandırılan bu bayramda müxtəlif şənliklər təşkil edilir, gənclər və uşaqlar evləri gəzərək hədiyələr toplayır, şeirlər oxunur, oyunlar oynanılır. Yemək olaraq xəşilplov bişirilir.

Azərbaycanlıların etnik qrupu olan qarapapaqların Türkiyədə yaşayan qrupu Anadolu türklərindən fərqli olaraq Xızır Nəbi bayramını mayda yox, fevralda qeyd edirlər. Quba rayonunun Xınalıq kəndində Xıdır Nəbi türbə-məscid yerləşir. Bundan başqa Xızır Nəbi "Aşıq Qərib" dastanının Azərbaycan versiyasının qəhrəmanıdır. "Xıdır İlyas" Azərbaycan xalq oyunlarından biridir, ona aid nəğmələr vardır. Azərbaycan aşığı Miskin Abdal öz şeirində onun adını çəkir:

  Bu tac, bu taxt qılınc vəfa,

Şıx oğlu Şah İsmayıla.

Xızır Nəbi ol Mustafa,

Olsun pənah İsmayıla.

 

Xıdır Nəbi Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irs nümunələrinin dövlət reyestrində DB0204010002 nömrəsi ilə qeyd edilib.

Qeydlər

  1. 11 ölkə ilə birlikdə
  2. İran, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Türkiyə ilə birlikdə
  3. İran ilə birlikdə

İstinadlar

  1. Azerbaijan - Information related to Intangible Cultural Heritage  (ing.)
  2. Qazaxıstan və Türkiyə ilə birlikdə
  3. [1]
  4. intangible.az. . 2019-02-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-02.
  5. Березин И. Н. Путешествие по Северной Персии. — Казань, 1852. — С. 90.
  6. [2]
  7. [3]
  8. intangible.az. . 2019-06-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-02.
  9. . intangible.az. 2019-06-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-02.
  10. Alaattin UCA (2007). "TÜRK TOPLUMUNDA HIDIRELLEZ - I" (PDF). A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. İstifadə tarixi: 2018-01-04.
  11. Erkan ASLAN. "KARAPAPAK-TEREKEME TÜRKLERİNDE HIDIRELLEZ GELENEĞİ". İstifadə tarixi: 2018-01-04.
  12. . intangible.az. 2019-02-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-02.

azərbaycanda, unesco, qeyri, maddi, mədəni, siyahısı, azərbaycandan, unesco, qeyri, maddi, mədəni, siyahısına, qeyri, maddi, mədəni, nümunəsi, daxildir, 2018, üçün, nümunə, olan, azərbaycan, muğamı, 2008, ildə, siyahıya, daxil, edilib, mündəricat, siyahılar, n. Azerbaycandan UNESCO nun qeyri maddi medeni irs siyahisina 13 qeyri maddi medeni irs numunesi daxildir 2018 ci il ucun Ilk numune olan Azerbaycan mugami 2008 ci ilde siyahiya daxil edilib 1 Mundericat 1 Siyahilar 1 1 Numune siyahisi 1 2 Tecili qorunma ehtiyaci olan qeyri maddi irs 1 3 En yaxsi muhafize praktikalari 2 Nominasiyalar 2 1 Davam eden nominasiyalar 2 2 Ehtiyatdaki nominasiyalar 3 Xerite 4 Azerbaycan medeni irsi diger olkelerin siyahisinda 4 1 Zorxana Iran 2010 4 2 Koroglu Turkmenistan 2015 4 3 Plov Ozbekistan 2016 4 4 Xidirellez Makedoniya ve Turkiye 2017 5 Qeydler 6 IstinadlarSiyahilar RedakteNumune siyahisi Redakte Ad Illustrasiya Nov Bolge Il 1 Azerbaycan mugami ifaciliq senetleri 2008 392 Azerbaycan asiq seneti ifaciliq senetleri 2009 2533 Novruz bayrami qeyd 1 sosial tecrubeler ayin ve bayramlar 2009 11614 Azerbaycan xalca toxuculugu enenevi senetkarliq 2010 3895 Azerbaycan tar ifaciliq seneti ve onun hazirlanma ustaligi ifaciliq senetleri enenevi senetkarliq 2012 6716 Qadin bas ortuyu kelagayinin duzeldilmesi ve geyinmesi enenevi inceseneti ve onun simvolizmi enenevi senetkarliq Seki ve Basqal 2014 6697 Lahic misgerlik seneti enenevi senetkarliq Lahic 2015 6758 Lavas qeyd 2 sosial tecrubeler ayin ve bayramlar 2016 11819 Dolma hazirlama ve paylasma enenesi sosial tecrubeler ayin ve bayramlar 2017 118810 Kamanca qeyd 3 ifaciliq senetleri enenevi senetkarliq 2017 128611 Dede Qorqud dastan medeniyyeti nagillari ve musiqisi 2 sosial tecrubeler ayin ve bayramlar 2018 4 12 Nar bayrami enenevi nar festivali sosial tecrubeler ayin ve bayramlar Goycay 2020 5 13 Azerbaycanda miniatur seneti enenevi senetkarliq 2020 6 Tecili qorunma ehtiyaci olan qeyri maddi irs Redakte Ad Illustrasiya Nov Bolge Il 14 Qarabag ati ile oynanilan Covqan atustu oyunu sosial tecrubeler ayin ve bayramlar 2013 90515 Naxcivanin enenevi qrup reqsleri yalli koceri tenzere ifaciliq senetleri Naxcivan 2018 1190En yaxsi muhafize praktikalari Redakte Azerbaycandan bu siyahiya hec bir numune daxil deyil Nominasiyalar RedakteDavam eden nominasiyalar Redakte Ad Resm Nov Bolge Il 16 Balabanin hazirlanma ve ifa edilme ustaligi ifaciliq senetleri enenevi senetkarliq 2022 7 17 Azerbaycanda cay medeniyyeti sosial tecrubeler ayin ve bayramlar 2022 8 18 Molla Nesreddin letifeleri danisma enenesi sosial tecrubeler ayin ve bayramlar 2022 9 Ehtiyatdaki nominasiyalar Redakte Ad Resm Nov Bolge Il 19 Zorxana sosial tecrubeler ayin ve bayramlar 2021 10 20 Nicin medeni muhiti sosial tecrubeler ayin ve bayramlar Nic 2012 11 21 Qirmizi Qesebenin medeni muhiti sosial tecrubeler ayin ve bayramlar Qirmizi Qesebe 2012 12 Xerite Redakte Basqal kelagayi Lahic misgerlik Seki kelagayi Naxcivan yalli koceri tenzere Nic Qirmizi Qesebe Goycay Nar bayramiAzerbaycanda qeyri maddi medeni irs numuneleri Azerbaycan medeni irsi diger olkelerin siyahisinda RedakteErmenistan 2014 cu il ve 2017 ci ilde muvafiq olaraq lavas ve Koceri reqsini oz UNESCO siyahisina daxil etmisdir Bunlardan birincisi 2016 ci ilde ikincisi ise 2018 ci ilde Azerbaycan qeyri maddi medeni irs siyahisina daxil edilmisdir Bundan basqa Ermenistanin iddiasinda oldugu dolma ve kamanca Azerbaycan qeyri maddi medeni irs siyahisi 2017 ci ilde daxil edilmisdir Zorxana Iran 2010 Redakte Xarici video Yalli Zorxana reqsi Zorxana ifasi Zorxana Qorxma men seninleyem 1919 filminde Zorxana Novruz bayramindaEsas meqale ZorxanaIran sivilizasiyasinin tedqiq eden Iranika ensiklopediyasina gore Irandan sonra zorxananin yayildigi ikinci erazi Azerbaycandir 3 Zorxana Azerbaycan qeyri maddi medeni irs numunelerinin dovlet reyestrinde FO0105000001 nomresi ile qeyd edilib 4 Koroglu Turkmenistan 2015 Redakte Esas meqaleler Koroglu ve Koroglu dastani Xarici video Cengi Koroglu Cartoyu Koroglu Misri Koroglu Deli Koroglu Koroglunun Durnatel seferi Novruzu Koroglu2015 ci ilde Koroglu dastaninin turkmen versiyasi Turkmenistanda YUNESCO un dunya irsi siyahisina daxil edilib Koroglu dastani azerbaycanlilar arasinda cox meshurdur Koroglunun menseyi olaraq Iran Azerbaycani Qafqaz ve ya Serqi Anadolu gosterilir Ilya Berezin Koroglunu Azerbaycan xalq ozani olaraq teqdim edir 5 Koroglunun fars Azerbaycan dilindeki elyazmasi Fransanin Milli Kitabxanasinda saxlanilir Bu elyazmada fars nesri ve Azerbaycan dilindeki qosmalar bir birini evez edir 6 7 Korogluya aid bir cox xalq mahnilari vardir Uzeyir Hacibeyov bu dastanin motivleri esasinda Koroglu operasini yazmisdir Bundan basqa Korogluya Azerbaycan bir cox resm ve heykel eserleri hemcinin film hesr edilmisdir Koroglu Azerbaycan qeyri maddi medeni irs numunelerinin dovlet reyestrinde FL0104010002 nomresi ile qeyd edilib 8 Corc Sendin Koroglu dastaninin fars Azerbaycan dilindeki elyazmasina hesr etdiyi resm Koroglu operasi Koroglu operasi Koroglu filmi Koroglunun heykeli Plov Ozbekistan 2016 Redakte Esas meqale PlovHazirlanma usuluna terkib zenginliyine sufreye teqdim etme qaydalarina gore Azerbaycanda plovun uc novu dasma plov suzme plov ve doseme plov genis yayilmisdir Bu plov novleri icerisinde dasma plov hazirlanma qaydasina gore daha besit olub diger plov novlerine nisbeten qedimliyi ile secilir Onu hazirlamaq ucun saxsi colmeye tokulen duyunun uzerine su elave edilir suyu tam cekilene qeder bisirilir Azerbaycanin ayri ayri bolgelerinde plovun bu novu cekme sudle su qarisiginda bisirilirse sudlu plov adlanir Dasma plovdan ferqli olaraq cekme plovun duyusune xirda xirda dogranmis et sudlu plova ise zovqden asili olaraq kismis qaysi xurma hetta dogranmis balqabaq da elave olunur Dasma plov sufreye bir qayda olaraq isti isti ve ya soyuq sekilde verilir Lenkeran bolgesinde bu plov sefer yemeyi kimi de hazirlanir Bunun ucun axsamdan bisirilen plov bir muddet colmekde saxlanir colmeyin formasini aldiqdan sonra onu desmala bukub sefer yemeyi kimi yola tedaruk edirler Coreyin duyu ile evezlendiyi bu bolgede dasma plov yemis qarpizla soganla sor baliqla yagla qatiqla yeyilir Plov Azerbaycan qeyri maddi medeni irs numunelerinin dovlet reyestrinde ST0901120001 nomresi ile qeyd edilib 9 Sah plovu Xan plovu Sirin plov Asqara Xidirellez Makedoniya ve Turkiye 2017 Redakte Asiq Qerib dastanina cekilmis illustrasiyada Xizir Nebi obrazi Esas meqale Xizir Nebi bayrami2017 ci ilde Xidirellez Yaz bayrami olaraq Turkiye ve Makedoniyada YUNESCO un dunya irsi siyahisina daxil edilib Bu olkelerden ferqli olaraq Azerbaycanda Xidirellez Qis bayrami kimi 10 fevralda Kicik Cillenin 10 cu gununde Novruz bayramindan 6 hefte evvel kecirilir Kicik Cille ve ya Xizir Nebi bayrami adlandirilan bu bayramda muxtelif senlikler teskil edilir gencler ve usaqlar evleri gezerek hediyeler toplayir seirler oxunur oyunlar oynanilir Yemek olaraq xesil ve plov bisirilir 10 Azerbaycanlilarin etnik qrupu olan qarapapaqlarin Turkiyede yasayan qrupu Anadolu turklerinden ferqli olaraq Xizir Nebi bayramini mayda yox fevralda qeyd edirler 11 Quba rayonunun Xinaliq kendinde Xidir Nebi turbe mescid yerlesir Bundan basqa Xizir Nebi Asiq Qerib dastaninin Azerbaycan versiyasinin qehremanidir Xidir Ilyas Azerbaycan xalq oyunlarindan biridir ona aid negmeler vardir Azerbaycan asigi Miskin Abdal oz seirinde onun adini cekir Bu tac bu taxt qilinc vefa Six oglu Sah Ismayila Xizir Nebi ol Mustafa Olsun penah Ismayila Xidir Nebi Azerbaycan qeyri maddi medeni irs numunelerinin dovlet reyestrinde DB0204010002 nomresi ile qeyd edilib 12 Tovuzun Yuxari Oysuzlu kendinde Xizir Nebi merasimi Xirdalanda Xizir Nebi merasimi Naxcivanda Xizir Nebi sufresi Xinaliqda Xidir Nebi turbe mescidiQeydler Redakte 11 olke ile birlikde Iran Qazaxistan Qirgizistan ve Turkiye ile birlikde Iran ile birlikdeIstinadlar Redakte Azerbaijan Information related to Intangible Cultural Heritage ing Qazaxistan ve Turkiye ile birlikde 1 intangible az Zorxana oyunlari 2019 02 13 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 10 02 Berezin I N Puteshestvie po Severnoj Persii Kazan 1852 S 90 2 3 intangible az Koroglu 2019 06 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 10 02 Plov intangible az 2019 06 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 10 02 Alaattin UCA 2007 TURK TOPLUMUNDA HIDIRELLEZ I PDF A U Turkiyat Arastirmalari Enstitusu Dergisi Istifade tarixi 2018 01 04 Erkan ASLAN KARAPAPAK TEREKEME TURKLERINDE HIDIRELLEZ GELENEGI Istifade tarixi 2018 01 04 Xidir Nebi intangible az 2019 02 09 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 10 02 Menbe https az wikipedia org w index php title Azerbaycanda UNESCO nun qeyri maddi medeni irs siyahisi amp oldid 6090712, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.