fbpx
Wikipedia

Çərşənbə (mifologiya)

Avqust 12, 2021

Novruzdan əvvəlki son 4 çərşənbəyə Azərbaycan mədəniyyətində xüsusi əhəmiyyət verilir. Novruza yaradılışın mərhələlərini işarələyən 4 ünsür (su, od, külək və torpaq) ilə əlaqədar ənənələr daxildir. Ümumiyyətlə, Çərşənbə günlərində və xüsusilə bu son dörd Çərşənbə gecə vaxtı diqqətli olunması və təbiətə (təbiət ruhlarına) hörmətsizlik edilməməsi lazım olduğuna inanırlar.Çərşənbələr yazın gəlişindən xəbər verir.

Elmi ədəbiyyatda çərşənbələrin dörd ünsürlə adlandırılmasının müasir dövrün ənənəsi olması, yəni, bu adların sonradan qoyulması barədə fikirlər də var. Tədqiqatçıların araşdırmalarına görə, qədimdən, Azərbaycanın müxtəlif regionlarında çərşənbələrə fərqli adlar verilib. Ən geniş yayılan ardıcıllıqlardan biri bu cürdür: 1) Yalançı çərşənbə; 2) Xəbərçi çərşənbə; 3) Ölü çərşənbəsi (və ya Qara çərşənbə, həmin gün qəbirlər ziyarət olunur); 4) İlaxır çərşənbə.

sadə süfrə

Su Çərşənbəsi

 
Yumurta Döyüşü

Su çərşənbəsinə Yalançı çərşənbə, Əzəl çərşənbə, Sular Novruzu da deyirlər. Su çərşənbəsində su və su mənbələri təzələnir, arxlar qaydaya salınır, su hövzələrində abadlıq işləri görülür, su ilə bağlı müxtəlif şənliklər keçirilir. Su çərşənbəsi suya tapınma inamı ilə bağlıdır. Hələ gün doğmamışdan hamı su üstünə gedir, əl-üzünü yuyur, bir-birinin üzərinə su çiləyir, su üstündən atlanır, yaralıların yarasına su çiləyirlər. Xalqın inamına görə Su çərşənbəsi günü "təzə su"dan keçənlər, azarını, bezarını ona verənlər il boyu xəstəlikdən uzaq olarlar. Həmin gün su üstündə müxtəlif mərasimlər keçirilir, qədim türklərdə su tanrıları sayılan Aban və Yaradanın şərəfinə nəğmələr oxunur. Su çərşənbəsi ilə əlaqədar çoxlu sayda inanclar, fallar, türkəçarələr, bayatılar, əfsanələr və rəvayətlər var.

Od Çərşənbəsi

Boz ayda qeyd edilən ikinci çərşənbə - Od çərşənbəsidir. İlin axır çərşənbələrindən ikincisi xalq arasında Xəbərçi çərşənbə, Üskü çərşənbə, Addı çərşənbə kimi tanınan Od çərşənbəsidir. Bu çərşənbə qədim insanların Günəşə, oda olan inamından irəli gəlir. Adət-ənənəyə görə, bu gün tonqal qalayıb, alovun üzərindən tullanmaqla daxildə olan bütün çirkabı və azar-bezarları yandırırlar.

Yel Çərşənbəsi

Yel çərşənbəsi günündə isə əsən isti küləklər yazın gəlişindən xəbər verir. Xalq arasında "Külək oyadan çərşənbə", "Küləkli çərşənbə" kimi tanınan Yel çərşənbəsi ilaxır çərşənbələrin üçüncüsüdür. İnama görə bu çərşənbədə oyanan yel, külək oyanmış suyu, odu hərəkətə gətirir. Şifahi xalq yaradıcılığında Yelin tanrı olması ilə bağlı müxtəlif nəğmə, əfsanə, rəvayət, mif, inanc, məsəl və s. yaranmışdır. Novruz şənliklərində icra olunan Yel baba mərasimi öz kökü etibarilə qədim əcdadlarımızın Yel tanrısına etiqadı ilə bağlıdır.

İnanclar:

  • Yeli əsdirəni söyməzlər.
  • Yel çərşənbəsi gecəsi söyüd ağacının altına gedib niyyət elə və Yel babanı çağır. Əgər Yel baba sənin səsini eşidib əssə və söyüdün budaqlarını torpağa toxundursa, diləyin yerinə yetər.

Üçüncü çərşənbə bəzi bölgələrdə, xüsusən də Azərbaycanın qərb rayonlarında Qara çərşənbə, Gül çərşənbə də adlandırılır. Həmin gün qəbirlər ziyarət olunar, kol-kosdan təmizlənər, dünyasını dəyişmiş yaxınlar yad edilər.

İlaxır və ya torpaq çərşənbəsi

Novruz bayramı öncəsi qeyd edilən ilaxır çərşənbə - Topraq çərşənbəsidir. Torpaq insan yaradılışının əsas maddi əsası olmaq etibarilə bu prosesdə son dərəcə əhəmiyyətli bir mövqeyə malikdir. Torpaq çərşənbəsi torpağın oyanmasının mifik kökləri etibarilə dirilmə, canlanma anlayışı ilə əlaqədardır.

Axır çərşənbədə tonqal qalanması, plov dəmlənməsi, səməni, xonça, qapı pusma, şam yandırma, bayramlaşma, fala baxma və bir çox adət-ənənələr var.

İnama görə Torpaq çərşənbəsi yetişəndə torpaq artıq əkinə hazır olur və ona toxum səpmək olar. Əfsanəyə görə adamların ərzaq qıtlığından əziyyət çəkdikləri bu gündə Su, Od və Yel Torpaq xatunun yeraltı məbədinə qonaq gəlir, burada yatmış Torpağı oyadırlar. “Çərşənbələrin sonuncusu Axır çərşənbədir. Bu çərşənbə xalq arasında “Axır çərşənbə”, “Torpaq çərşənbəsi”, “Çərşənbə-suri” adları ilə də tanınır. Torpağın oyanmasını ulu əcdadlarımız ən şən, şux mərasimlər, nəğmələr, ayinlər ilə qarşılamışlar. Torpaq çərşənbəsi ərzin donunu dəyişir, adamlar qıtlıqdan, çətinlik və məhrumiyyətdən qurtarmaqda özündə daha böyük qüvvə tapır. Bu inamla bağlı xalq arasında yayılmış əski bir mifoloji təsəvvürə görə, adamların məhrumiyyət və qıtlıqdan əziyyət çəkdikləri bir gündə Sel (Su), Atəş, Yel, Torpaq xatunun yeraltı məbədinə qonaq gəlirlər. Burada yatmış Torpaq xatunu oyadıb adamların aclıq və qıtlıq çəkdiklərini ona söyləyirlər. Torpaq xatun “Adamları fəlakətə salan özü fəlakətə düşər” - deyə yerindən qalxır, Sel (Su), Atəş, Yel və Torpaq xatun əl-ələ verib:

Zəmzəm gəldi, Atəş gəldi, Yel gəldi,

Təzə ömür, təzə məhsul, il gəldi -

deyə oxuya-oxuya işıqlı dünyaya çıxırlar. Deyirlər, həmin gün elin əziz günü olan Axır çərşənbə idi.

Beləcə, torpağın oyanışı olan Torpaq çərşənbəsi özlüyündə bərəkəti, məhsul artımını simvollaşdırmaqla insanları maddi nemətlər bolluğu ilə təmin edib, acından ölmək təhlükəsindən qurtarmaqla xilasedici dirilik missiyası daşıyır. Torpağın müqəddəsliyi və həyatvericilik gücü ondadır ki, digər yaradılmışlar da torpaqdan dirilik tapıb, inkişaf edir. Bitkilərin bitib-cücərməsi timsalında digər canlılar aləminin torpağın bəxşedici gücü ilə yaranıb formalaşdığını əks etdirir. Torpaq maddi varlıq olaraq bitkiləri və insanların yaşayıb inkişaf tapmasına, fəaliyyətinə şərait yaradır. 

Ümumiyyətlə, qeyd olunan çərşənbələrdə hər yaradıcı ünsürün öz yeri, mövqeyi, əhəmiyyəti və rolu var. Onların hər biri ayrı-ayrılıqda həyat, yaşayış, dirilik üçün çox vacib funksiyanı yerinə yetirməklə, hamısı birləşib vahid bir komponent təşkil edir və bütöv canlı orqanizm kimi birlikdə canlı həyatın əsasında dayanırlar. Ona görə də xalq təfəkkürünün ayrılmaz tərkib hissəsi kimi götürülən bu dörd yaradıcı həyat elementini bir-birindən təcrid edərək, birinin rolunu azaldıb, digərinin funksiyasını böyütməklə yanlışlığa yol vermək olmaz. 

İlaxır çərşənbələrin hər birində onların ayrı-ayrı yaradıcı ünsürlərin adları ilə tanınıb adlanmalarına baxmayaraq, xalqımız Su, Od, Yel və Torpaq çərşənbələrinə hər zaman eyni qaydada önəm verib. Bu, həm də mərasim və ayinlərdə xalq müdrikliyinin bir göstəricisi kimi diqqət çəkir. Bütün çərşənbələrdə od ünsürünün rəmzi olan ocaq qalanır, şamlar yandırılır, su ünsürünün rəmzi kimi qapı-bacalara “su aydınlıqdır” deyə parçlarda su atılır, eləcə də yel (hava), torpaq ünsürü ilə də bağlı digər inanclar, mərasimi aktlar və s. yerinə yetirilir. Bütün bunlar bir daha onu deməyə əsas verir ki, xalq ilaxır çərşənbələrin hər birində bu yaradıcı elementləri simvolizə edən yaradıcı qüvvələrə eyni dərəcədə qədir-qiymət qoyur, hər bir yaradıcı qüvvəyə xoş gedəcək ayin və rituallar həyata keçirir. Professor Azad Nəbiyevin “Suya, Atəşə, Yelə və Torpağa tapınmanı bütövlükdə özündə əks etdirən Axır çərşənbə İlaxır çərşənbələrin ən gözəli, təntənəlisi və insanları bayrama yaxınlaşdıran bir çərşənbə idi” fikrinə əsasən Axır çərşənbənin Suya, Atəşə, Yelə və Torpağa tapınmanı digər üç çərşənbənin mərasim keyfiyyətlərinə də aid etmək olar. 

Tədqiqatçı Xeybər Göyyallının yazdığı kimi, sonuncu çərşənbə sayılan Torpaq çərşənbəsi digər çərşənbələrdən fərqli olaraq daha təntənəli keçirilir. Axırıncı çərşənbə özünəməxsus ayin və mərasimləri ilə digər çərşənbələri geridə qoyur. Soyuqdan, şaxtadan olmazın əzab-əziyyətini görmüş, məşəqqətini çəkmiş insan qışı yola saldığına sevinir, şadlığını bayram səviyyəsinə qaldırır. Bir çox regionlarda İlaxır çərşənbənin təntənəsi Novruzu belə üstələyir. Bu çərşənbə mərasimləri sübh tezdən bulağa, çaya getməklə başlayır. İnsanlar bulaq başına, çay kənarına gələr, oradan su götürər, suyun üstündən atlanar, dərdini, arzusunu suya danışar və sudan dilək diləyərlər. 

Axır çərşənbənin gecə mərasimləri də dəbdəbəli keçirilir. Tonqallar çatılır, od üstündən tullanılır, uşaqlar qohum-qonşuya üz tutur, evlərə torba atılır, qız-gəlinlər qulaq falına çıxırlar. Axır çərşənbədə evlərdə şam yandırılır, xonça düzəldilir. El-obada camaatın gur yığışdığı və yaşadığı yerlərdə yumurta döyüşdürülür, digər xalq oyunları keçirilir. İnsanlar məişətdə və təsərrüfatlarda köklü yeniliklər edirlər. Qız-gəlinlər ev-eşikdə təmizlik işlərinə başlayarlar. Ev-eşik silinib-təmizlənər, yorğan-döşək gün altına atılar, ev-eşikdə nə varsa suya çəkilər, qapı-baca açıq qoyular, evin havası dəyişilər.

Kişilər də həyət-bacada əsaslı işə başlayarlar. Bağ-bağata əl gəzdirilər, həyət-baca səliqə-sahmana salınar. Bağ-bağatda ağacların qol-budağı budanar, artıq nə varsa yandırılar, ağacların dibi bellənər. Axır çərşənbədə torpağa əlahiddə bir sevgi ilə qayğı göstərilər. Bağ-bağatda, əkin-biçin yerlərində torpaq daşlardan təmizlənər, əkin üçün yararlı yerlər əkilib hazırlanar. 

Torpaq insanları yaşayış üçün zəruri olan qida-ərzaq bolluğu ilə təmin edən real həyati varlıq stixiyasıdır. Torpaq deyir: “Öldür məni, dirildim səni” və s. bu tipli saysız-hesabsız folklor örnəklərimizin də məğzində torpağın bir yaradıcı ünsür kimi insanın yaşayışı və fəaliyyəti üçün əsas stimulverici güc olduğu bildirilir. Bütün bunlar torpağın real həyatla, gündəlik məişətimizlə bağlı olduğunu göstərən amillərdir...

Torpaq çərşənbəsində digər çərşənbələrdəki kimi simvolik məzmunlu rituallar, ayinlər keçirilir ki, bunlar da bayram ənənəsinin təbii tələbidir. Axır çərşənbənin özündən əvvəlki digər üç çərşənbədən (söhbət doğruçu çərşənbələrdən gedir) təmtəraqlı, zəngin ayin və rituallarla müşayiət olunması onun yekun aktı kimi dəyərləndirilməsi ilə əlaqədardır. Çünki Axır çərşənbə mahiyyət baxımından özündən əvvəlki üç çərşənbənin ümumiləşdirilmiş - yekunlaşdırıcı şənliyidir. Bununla da köhnə ilin yola salınması və yeni ilin (Novruzun) qarşılanması ərəfəsi məhz ilin axırıncı çərşənbəsinin üstünə həvalə olunur.

Mənbə

  1. . 2016-03-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-02-26.
  2. http://publika.az/news/maraqliinanc/189765.html
  3. http://www.anl.az/down/meqale/baki_xeber/2015/mart/425954.htm

Avqust 12, 2021
çərşənbə, mifologiya, novruz, bayramı, ölkələr, azərbaycan, qırğızıstan, tacikistan, özbəkistan, iran, əfqanıstan, personajlar, kosa, keçəl, bahar, qızı, qarı, nənə, təkə, personaj, çərşənbələr, çərşənbə, çərşənbəsi, çərşənbəsi, çərşənbəsi, torpaq, çərşənbəsi,. Novruz bayrami Olkeler Azerbaycan Qirgizistan Tacikistan Ozbekistan Iran Efqanistan Personajlar Kosa ve kecel Bahar qizi Qari Nene Teke personaj Cersenbeler Cersenbe Su cersenbesi Od cersenbesi Yel cersenbesi Torpaq cersenbesi Sufre Semeni Sekerbura Qogal Paxlava Bayram yumurtasi Oyunlar Yumurta doyusdurme Papaqatdi Qulaq faliNovruzdan evvelki son 4 cersenbeye Azerbaycan medeniyyetinde xususi ehemiyyet verilir Novruza yaradilisin merhelelerini isareleyen 4 unsur su od kulek ve torpaq ile elaqedar eneneler daxildir Umumiyyetle Cersenbe gunlerinde ve xususile bu son dord Cersenbe gece vaxti diqqetli olunmasi ve tebiete tebiet ruhlarina hormetsizlik edilmemesi lazim olduguna inanirlar Cersenbeler yazin gelisinden xeber verir Elmi edebiyyatda cersenbelerin dord unsurle adlandirilmasinin muasir dovrun enenesi olmasi yeni bu adlarin sonradan qoyulmasi barede fikirler de var Tedqiqatcilarin arasdirmalarina gore qedimden Azerbaycanin muxtelif regionlarinda cersenbelere ferqli adlar verilib En genis yayilan ardicilliqlardan biri bu curdur 1 Yalanci cersenbe 2 Xeberci cersenbe 3 Olu cersenbesi ve ya Qara cersenbe hemin gun qebirler ziyaret olunur 4 Ilaxir cersenbe 1 2 sade sufre Mundericat 1 Su Cersenbesi 2 Od Cersenbesi 3 Yel Cersenbesi 4 Ilaxir ve ya torpaq cersenbesi 5 MenbeSu Cersenbesi Redakte Yumurta Doyusu Su cersenbesine Yalanci cersenbe Ezel cersenbe Sular Novruzu da deyirler Su cersenbesinde su ve su menbeleri tezelenir arxlar qaydaya salinir su hovzelerinde abadliq isleri gorulur su ile bagli muxtelif senlikler kecirilir Su cersenbesi suya tapinma inami ile baglidir Hele gun dogmamisdan hami su ustune gedir el uzunu yuyur bir birinin uzerine su cileyir su ustunden atlanir yaralilarin yarasina su cileyirler Xalqin inamina gore Su cersenbesi gunu teze su dan kecenler azarini bezarini ona verenler il boyu xestelikden uzaq olarlar Hemin gun su ustunde muxtelif merasimler kecirilir qedim turklerde su tanrilari sayilan Aban ve Yaradanin serefine negmeler oxunur Su cersenbesi ile elaqedar coxlu sayda inanclar fallar turkecareler bayatilar efsaneler ve revayetler var Od Cersenbesi RedakteBoz ayda qeyd edilen ikinci cersenbe Od cersenbesidir Ilin axir cersenbelerinden ikincisi xalq arasinda Xeberci cersenbe Usku cersenbe Addi cersenbe kimi taninan Od cersenbesidir Bu cersenbe qedim insanlarin Gunese oda olan inamindan ireli gelir Adet eneneye gore bu gun tonqal qalayib alovun uzerinden tullanmaqla daxilde olan butun cirkabi ve azar bezarlari yandirirlar Yel Cersenbesi RedakteYel cersenbesi gununde ise esen isti kulekler yazin gelisinden xeber verir Xalq arasinda Kulek oyadan cersenbe Kulekli cersenbe kimi taninan Yel cersenbesi ilaxir cersenbelerin ucuncusudur Inama gore bu cersenbede oyanan yel kulek oyanmis suyu odu herekete getirir Sifahi xalq yaradiciliginda Yelin tanri olmasi ile bagli muxtelif negme efsane revayet mif inanc mesel ve s yaranmisdir Novruz senliklerinde icra olunan Yel baba merasimi oz koku etibarile qedim ecdadlarimizin Yel tanrisina etiqadi ile baglidir Inanclar Yeli esdireni soymezler Yel cersenbesi gecesi soyud agacinin altina gedib niyyet ele ve Yel babani cagir Eger Yel baba senin sesini esidib esse ve soyudun budaqlarini torpaga toxundursa dileyin yerine yeter Ucuncu cersenbe bezi bolgelerde xususen de Azerbaycanin qerb rayonlarinda Qara cersenbe Gul cersenbe de adlandirilir Hemin gun qebirler ziyaret olunar kol kosdan temizlener dunyasini deyismis yaxinlar yad ediler 3 Ilaxir ve ya torpaq cersenbesi RedakteNovruz bayrami oncesi qeyd edilen ilaxir cersenbe Topraq cersenbesidir Torpaq insan yaradilisinin esas maddi esasi olmaq etibarile bu prosesde son derece ehemiyyetli bir movqeye malikdir Torpaq cersenbesi torpagin oyanmasinin mifik kokleri etibarile dirilme canlanma anlayisi ile elaqedardir Axir cersenbede tonqal qalanmasi plov demlenmesi semeni xonca qapi pusma sam yandirma bayramlasma fala baxma ve bir cox adet eneneler var Inama gore Torpaq cersenbesi yetisende torpaq artiq ekine hazir olur ve ona toxum sepmek olar Efsaneye gore adamlarin erzaq qitligindan eziyyet cekdikleri bu gunde Su Od ve Yel Torpaq xatunun yeralti mebedine qonaq gelir burada yatmis Torpagi oyadirlar Cersenbelerin sonuncusu Axir cersenbedir Bu cersenbe xalq arasinda Axir cersenbe Torpaq cersenbesi Cersenbe suri adlari ile de taninir Torpagin oyanmasini ulu ecdadlarimiz en sen sux merasimler negmeler ayinler ile qarsilamislar Torpaq cersenbesi erzin donunu deyisir adamlar qitliqdan cetinlik ve mehrumiyyetden qurtarmaqda ozunde daha boyuk quvve tapir Bu inamla bagli xalq arasinda yayilmis eski bir mifoloji tesevvure gore adamlarin mehrumiyyet ve qitliqdan eziyyet cekdikleri bir gunde Sel Su Ates Yel Torpaq xatunun yeralti mebedine qonaq gelirler Burada yatmis Torpaq xatunu oyadib adamlarin acliq ve qitliq cekdiklerini ona soyleyirler Torpaq xatun Adamlari felakete salan ozu felakete duser deye yerinden qalxir Sel Su Ates Yel ve Torpaq xatun el ele verib Zemzem geldi Ates geldi Yel geldi Teze omur teze mehsul il geldi deye oxuya oxuya isiqli dunyaya cixirlar Deyirler hemin gun elin eziz gunu olan Axir cersenbe idi Belece torpagin oyanisi olan Torpaq cersenbesi ozluyunde bereketi mehsul artimini simvollasdirmaqla insanlari maddi nemetler bollugu ile temin edib acindan olmek tehlukesinden qurtarmaqla xilasedici dirilik missiyasi dasiyir Torpagin muqeddesliyi ve heyatvericilik gucu ondadir ki diger yaradilmislar da torpaqdan dirilik tapib inkisaf edir Bitkilerin bitib cucermesi timsalinda diger canlilar aleminin torpagin bexsedici gucu ile yaranib formalasdigini eks etdirir Torpaq maddi varliq olaraq bitkileri ve insanlarin yasayib inkisaf tapmasina fealiyyetine serait yaradir Umumiyyetle qeyd olunan cersenbelerde her yaradici unsurun oz yeri movqeyi ehemiyyeti ve rolu var Onlarin her biri ayri ayriliqda heyat yasayis dirilik ucun cox vacib funksiyani yerine yetirmekle hamisi birlesib vahid bir komponent teskil edir ve butov canli orqanizm kimi birlikde canli heyatin esasinda dayanirlar Ona gore de xalq tefekkurunun ayrilmaz terkib hissesi kimi goturulen bu dord yaradici heyat elementini bir birinden tecrid ederek birinin rolunu azaldib digerinin funksiyasini boyutmekle yanlisliga yol vermek olmaz Ilaxir cersenbelerin her birinde onlarin ayri ayri yaradici unsurlerin adlari ile taninib adlanmalarina baxmayaraq xalqimiz Su Od Yel ve Torpaq cersenbelerine her zaman eyni qaydada onem verib Bu hem de merasim ve ayinlerde xalq mudrikliyinin bir gostericisi kimi diqqet cekir Butun cersenbelerde od unsurunun remzi olan ocaq qalanir samlar yandirilir su unsurunun remzi kimi qapi bacalara su aydinliqdir deye parclarda su atilir elece de yel hava torpaq unsuru ile de bagli diger inanclar merasimi aktlar ve s yerine yetirilir Butun bunlar bir daha onu demeye esas verir ki xalq ilaxir cersenbelerin her birinde bu yaradici elementleri simvolize eden yaradici quvvelere eyni derecede qedir qiymet qoyur her bir yaradici quvveye xos gedecek ayin ve rituallar heyata kecirir Professor Azad Nebiyevin Suya Atese Yele ve Torpaga tapinmani butovlukde ozunde eks etdiren Axir cersenbe Ilaxir cersenbelerin en gozeli tentenelisi ve insanlari bayrama yaxinlasdiran bir cersenbe idi fikrine esasen Axir cersenbenin Suya Atese Yele ve Torpaga tapinmani diger uc cersenbenin merasim keyfiyyetlerine de aid etmek olar Tedqiqatci Xeyber Goyyallinin yazdigi kimi sonuncu cersenbe sayilan Torpaq cersenbesi diger cersenbelerden ferqli olaraq daha tenteneli kecirilir Axirinci cersenbe ozunemexsus ayin ve merasimleri ile diger cersenbeleri geride qoyur Soyuqdan saxtadan olmazin ezab eziyyetini gormus meseqqetini cekmis insan qisi yola saldigina sevinir sadligini bayram seviyyesine qaldirir Bir cox regionlarda Ilaxir cersenbenin tentenesi Novruzu bele usteleyir Bu cersenbe merasimleri subh tezden bulaga caya getmekle baslayir Insanlar bulaq basina cay kenarina geler oradan su goturer suyun ustunden atlanar derdini arzusunu suya danisar ve sudan dilek dileyerler Axir cersenbenin gece merasimleri de debdebeli kecirilir Tonqallar catilir od ustunden tullanilir usaqlar qohum qonsuya uz tutur evlere torba atilir qiz gelinler qulaq falina cixirlar Axir cersenbede evlerde sam yandirilir xonca duzeldilir El obada camaatin gur yigisdigi ve yasadigi yerlerde yumurta doyusdurulur diger xalq oyunlari kecirilir Insanlar meisetde ve teserrufatlarda koklu yenilikler edirler Qiz gelinler ev esikde temizlik islerine baslayarlar Ev esik silinib temizlener yorgan dosek gun altina atilar ev esikde ne varsa suya cekiler qapi baca aciq qoyular evin havasi deyisiler Kisiler de heyet bacada esasli ise baslayarlar Bag bagata el gezdiriler heyet baca seliqe sahmana salinar Bag bagatda agaclarin qol budagi budanar artiq ne varsa yandirilar agaclarin dibi bellener Axir cersenbede torpaga elahidde bir sevgi ile qaygi gosteriler Bag bagatda ekin bicin yerlerinde torpaq daslardan temizlener ekin ucun yararli yerler ekilib hazirlanar Torpaq insanlari yasayis ucun zeruri olan qida erzaq bollugu ile temin eden real heyati varliq stixiyasidir Torpaq deyir Oldur meni dirildim seni ve s bu tipli saysiz hesabsiz folklor orneklerimizin de megzinde torpagin bir yaradici unsur kimi insanin yasayisi ve fealiyyeti ucun esas stimulverici guc oldugu bildirilir Butun bunlar torpagin real heyatla gundelik meisetimizle bagli oldugunu gosteren amillerdir Torpaq cersenbesinde diger cersenbelerdeki kimi simvolik mezmunlu rituallar ayinler kecirilir ki bunlar da bayram enenesinin tebii telebidir Axir cersenbenin ozunden evvelki diger uc cersenbeden sohbet dogrucu cersenbelerden gedir temteraqli zengin ayin ve rituallarla musayiet olunmasi onun yekun akti kimi deyerlendirilmesi ile elaqedardir Cunki Axir cersenbe mahiyyet baximindan ozunden evvelki uc cersenbenin umumilesdirilmis yekunlasdirici senliyidir Bununla da kohne ilin yola salinmasi ve yeni ilin Novruzun qarsilanmasi erefesi mehz ilin axirinci cersenbesinin ustune hevale olunur Menbe Redakte Arxivlenmis suret 2016 03 16 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 02 26 http publika az news maraqliinanc 189765 html http www anl az down meqale baki xeber 2015 mart 425954 htmMenbe https az wikipedia org w index php title Cersenbe mifologiya amp oldid 5967193, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.