fbpx
Wikipedia

Azərbaycan xalq musiqisi

Avqust 03, 2021

Azərbaycan xalq musiqisi — Azərbaycan və onun Avropa və Asiyada olan keçmiş ərazilərində yaşamış bütün sivilizasiyaların fərqli mədəni dəyərlərini özündə birləşdirir. Onun unikal quruluşuna bir çətir altında regional fərqlər daxildir. Azərbaycan xalqının musiqi-poetik yaradıcılığının ən qədim və önəmli janrlarından olan mahnılarda onun pak, yüksək mənəviyyatı, daxili aləmi, arzuları, ümidləri əks olunmuşdur.

Azərbaycan musiqisi
Ümumi mövzular
Janrlar
Xüsusi formalar
Milli musiqi
Alt janrlar
Media və təqdim etmə
Musiqi festivalları
Musiqi mediasıMədəniyyət TV
Millətçilik və vətənpərvərlik mövzusunda mahnılar
Milli himnAzərbaycan himni

Tarixi

Azərbaycan xalq mahnılarının elmi tədqiqi bu janrın yüzlərlə nümunələrini toplayıb nəşr etdirmək işi ilə sıx bağlıdır. Üzeyir Hacıbəyov və Müslüm Maqomayevin bu istiqamətdə göstərdikləri ilk təşəbbüs 1930-cu illərdə böyük səylə davam etdirilmişdir. Xalq musiqi nümunələrini toplanılması sayəsində Bülbülün yaratdığı və rəhbərlik etdiyi elmi tədiqat musiqi kabinetinin fəaliyyəti xüsusilə təqdirə layiqdir. Kabinetin işinə gənc bəstəkarlardan Qara Qarayev, Cövdət Hacıyev, Zakir Bağırov, Asəf Zeynallı, Səid Rüstəmov, Tofiq Quliyev cəlb olundular və həm ekspedisiyalar zamanı, həm də stasionar şəraitdə xanəndələrin sazəndələrin, aşıqların, zurna ifaçılarının repertuarından külli miqdarda xalq musiqi numunələri və dastanlar yazıya köçürüldü. Azərbaycanın bir sıra zonalarına (Qarabağ, Lənkəran, Nuxa, Gəncə, Quba) habelə qonşu Ermənistan və Gürcüstanın azərbaycanlılarla məskunlşdırılmış rayonlarına) təşkil olunan uzunmüddətli ekspedisiyalar olduqca səmərəli keçdi.

1930-cu illərdə həmçinin xalq musiqisi nümunələrinin (mahnı, oyun havaları və rənglərin) nota yazılması və nəşri sayəsində təqdirəlayiq işlər görüldü. 1938-ci ildə nəşr olunmuş “50 Azərbaycan el mahnıları” məcmuəsinə Cabbar Qaryağdıoğlu oxuduğu mahnılar daxil olmuşdursa, A. Əliverdibəyovun təqdim etdiyi nümunələr daha sonralar nəşr olunmuş mahnı toplularında yer aldı. Hər iki sənətkar Qarabağ oxuma məktəbinin nümayəndələri olaraq, sənətin sirlərinə dərindən bələd idilər. Eyni zamanda qeyd olunan məcmuələrdəki mahnı materiallarının nəzərdən keçrilməsi belə qənaətə gəlməyə əsas verir ki, onların arasında sırf xanəndələrə məxsus nümunələrlə yanaşı, o zamanlar xalq arasında şöhrət tapmış və həvəskarlar tərəfindən oxunan məişət mahnılarına da yer vermişdir. Bülbülün redaktorluğu ilə nəşr olunmuş “Azərbaycan xalq mahnıları” məcmuəsinin hər iki cildində Səid Rüstəmovun nota aldığı nümunələr üstünkük təşkil etsələrdə, burada görkəmli bəstəkarlar Fikrət Əmirov və Tofiq Quliyevin də əməyi qeyd olunmalıdır. Xüsusilə, Əmirovun notlaşdırdığı mahnılar içərisində toy mərasimi nəğmələri öz məzmunu və ifa forması etibarı ilə lirik xanəndə mahnılarından seçilir. Arasında üslubi ve eyni zamanda muxtelif janrlı bənzərliklər də az deyildir. Lad-intonasiya məzmunu və metroritmik quruluş, mərasim və lirik məhəbbət mahnılarını birləşdirən ümumi cəhətdir. Misal "Xoş gəldin", "Ay mübarək", "Toyun mübarək olsun", "Ay yol açın gəlin gəlir", "Aparmağa gəlmişik", "Almanı alma gəlin", "Xına yaxdı havası", "Eylən gələn". Digər tərəfdən, Fikrət Əmirovun not yazısında təqdim olunmuş bir sıra janrlar (halay mahnıları, "yar-yar" toy nəğmələri, can gülüm və nanaylar) xüsusi bir qrupda birləşir, və bir qayda olaraq qadınların toy və nişan məclislərində oxunurlar. Autentik folklor, və ya yerli xalqın doğmaca malı olan bu janrlar arxaik qatlara aiddir və buna görə də Anadolu ilə başqa türk ellərinin folkloru ilə bənzər xüsusiyyətlərə malikdir.

Azərbaycan xalq mahnıları mövzu və məzmunun müxtəlifliyinə, musiqi və poetik dilin aydınlığına, rəngarəngliyinə görə bir neçə janr qrupuna ayrılır. Onlardan əmək mahnılarını, mərasim mahnılarını, məişət (bura lirik mahnılar da daxildir) və tarixi mahnıları göstərmək olar.

Əmək mahnıları

Xalq yaradıcılığının ən qədim janrı əmək mahnılarıdır. Bu mahnılar arasında ən geniş yayılanları maldarlığa həsr olunmuş sayaçı mahnıları, əkinçiliklə məşğul olanlar arasında isə ən geniş yayılanları holavar əmək mahnılarıdır. Əmək mahnılarına "Çoban avazı", "Tutu nənəm", "Sağım mahnısı", "Çiçək şumla yeri", "Şum nəğməsi" və başqalarını misal gətirmək olar. Azərbaycanın Lənkəran, Masallı, Astara, Lerik rayonlarında oxunan əmək – rəqs mahnılarını qadınlar kollektiv halda ifa edirlər. “Həsiri basma, dolan gəl”, “Ha yordu – yordu”, “Ay lolo” və s. buna misaldır.

Mərasim mahnıları

Azərbaycan xalqının mahnı yaradıcılığının qədim növlərindən biri də mərasim mahnılarıdır. Xalqın bayram şənlikləri, toy və matəm mərasimləri adəti üzrə ənənəvi mahnılar ilə müşayiət olunmuş və bu mahnıların bir çoxu bu günə kimi xalq arasında yaşamaqdadır. Bu cür mahnıları “mövsüm” və “ənənəvi” mahnı növlərinə ayırmaq olar. Qədim dövrlərdə yaranmış və mövsüm mərasimlərində oxunan, günəşə, oda, yağışa və s. təbiət qüvvələrinə həsr edilmiş mahnılar bu qəbildəndir. Məsələn, "Günəş çıx, çıx, çıx! Kəhər atı min çıx" və yaxud "Yağış çağır", "Əkəndə yox, biçəndə yox, yeyəndə ortaq qardaş" xalq oyun və tamaşa mərasimləri ənənəvi mərasim mahnıları ilə zəngin olub müşayiət edilərdi. Bu mahnıların mətnini isə xalq ədəbiyyatının ən geniş forması olan bayatılar təşkil edirdi.

Novruz bayramı zamanı oxunan mahnılar da ənənəvi mahnılardandır. Bunlar müxtəlif oyunlar və tonqal üstündən tullanma zamanı ifa edilir, səməni ilə bağlı oxunur. Bunlardan "Xıdır İlyas", "Səməni", "Kos-kosa" və b. göstərmək olar.

Dini mərasimlər və nəğmələr daha çox dini bayramlarla əlaqədar olurdu: Qurban bayramı, Aşura, Peyğəmbərin ad günü, Ramazan bayramı və s. Bunların arasında ən çox yayılanı Ramazan bayramı ilə bağlı nəğmələrdir. Ramazan bayramını uşaqlar böyük səbirsizliklə gözləyir və nəğmələrlə qarşılayırdılar:

Bayrama qaldı bir həftə
Hilli, bibərli küftə.

Məişət mahnıları

Məişət mahnıları da məzmununa, formasına və ifadə etdiyi hissələrə görə müxtəlif olaraq, uşaq mahnılarına, yumorlu və satiralı mahnılara və lirik mahnılara bölünürlər.

Uşaq mahnıları, xüsusilə də anaların uşaqlara oxuduqları beşik mahnıları öz tarixi etibarilə məişət mahnılarının ən qədim növüdür. Beşik mahnılarına ninnilər, laylalar və oxşamalar daxildir. Azərbaycanın maarif pərvər ziyalıları Həsən bəy Zərdabi, Firudin Köçərli, Rəşid bəy Əfəndiyev, Vəli Xuluflu, Ağalar bəy Əliverdibəyov və başqaları xalqın mənəvi həyatında mahnıların tutduğu mühüm yeri dəfələrlə qeyd etmiş, böyüyən nəslin estetik tərbiyəsində onların çox böyük rola sahib olduqlarını nəzərə alaraq uşaqlar üçün nəğmə məcmuələri tərtib etmişdirlər. Həmin məcmuələrdə Mirzə Ələkbər Sabir, Abbas Səhhət, Məmməd Səid Ordubadi kimi şairlərin sözlərinə qoıulmuş mahnılar əsasında təqdim olunurdu. Azərbaycan mətbuatının banisi, Əkinçi qəzetinin naşiri Həsən bəy Zərdabi özünün “Nəğmələrimiz” adlı məqaləsində yazırdı:

  Bizim Qafqaz müsəlmanlarına hər bir yazı ve dil ilə deyilən söz o qədər əsər etmez, necə ki, şeir ile deyilən söz, elədə xüsusi nəğmələr ilə ki xoş sovt ilə oxunur.  

Lirik mahnılar mahnı janrının ən zəngin növüdür. Lirk mahnılar bu janrın həm də ən böyük hissəsini təşkil edir. Saf məhəbbət, sevgilinin gözəlliyinin vəsfi, ayrılıq, intizar, qəm, qüssə və s. hissələr lirik mahnıların məzmununun əsasını təşkil edir. Lirik mahnı yaradıcılığı xalqın milli bədii özünüifadə vasitələrindən ən güclüsünə çevrilmişdir. Bu mahnıların bəziləri məzmununa görə nikbin, şad ruhda, bəziləri isə qəmli, kədərli ruhdadır. Birincilər üçün geniş melodiya, oynaq ritm, segah ladı səciyyəvidirsə, qəmli, kədərli ruhda olan məhəbbət mahnıları üçün "ah", "vay" kimi nidalar, "Bayatı-Şiraz"ın lad əsası, 6/8 və 3/4 ölçülərinin növbələşməsi və s. xasdır. Birinci qrup mahnılara "Gül oğlan", "Yar bizə qonaq gələcək", "Qoy gülüm gəlsin" və s. ikinci qrupa "Səndən mənə yar olmaz", "Onu demə, zalım yar" və s. mahnılar daxildir. Lirik mahnılar forma etibarilə də daha geniş və mürəkkəbdir. Onlar üçün kuplet forması, həmçinin mürəkkəb iki hissəli və rondo formasına bənzər forma, variantlı təzələnmənin təkrarı, sekventlik və s. xasdır.

Satiralı mahnılar məişət və əxlaqın mənfi cəhətlərini əks etdirən mahnılardır. Bu mahnılarda köhnə adət – ənənələr, mənfi tiplər - fırıldaqçılar, məişət pozğunluqları ifşa olunaraq, gülüş öbyektinə çevrilir. Bir çox mahnılarda satirik və lirik sevgi motivləri birləşir. Onlarda şikayət ruhu duyulur. “Aman nənə”, “Ay qadası” mahnıları bu qəbildəndir.

Tarixi mahnılar

Azərbaycan xalqının mahnı yaradıcılığında vacib yeri həm də epik-tarixi və qəhrəmani mahnılar tutur. Hələ qədim dövrlərdən yaranmağa başlamış bu mahnılar ölkənin tarixində baş vermiş hər hansı tarixi hadisəyə və ya xalqın həyatında görkəmli rol oynamış xalq qəhrəmanlarına həsr edilmiş mahnılardır.

Koroğlu haqqında, onun sevgilisi Nigar və mübariz yoldaşları dəlilər, vəfalı atı Qırat haqqında silsilə mahnılar buna misaldır. Qaçaq Nəbi, Qaçaq Kərəm, Qaçaq İsmayıl, Dəli Alı, Qanadlı Nağı və s. bu kimi qəhrəmanlar haqqında dastan və mahnılar yaranmışdı. Məsələn, "Gedən gəlmədi", "Piyada Koroğlu", "Qaçaq Nəbi" və b. bu cür mahnılardandır.

Azsaylı xalqların musiqisi

Azərbaycanda yaşayan xalqlarının rəngarəng musiqi folkloru Azərbaycan xalq musiqisinə böyük təsiri olmuşdur. Lakin ölkədə milli azlıqların xalq musiqisinin toplanılması, öyrənilməsi və geniş təbliği üzrə fəal və məqsədyönlü iş yalnız 1990-cı illərdən başlanılmışdır. 2011-ci ilin yay ayları ərzində professor Tariyel Məmmədovun başçılığı ilə "Musiqi Dünyası" jurnalın yaradıcı qrupu və Bakı Musiqi Akademiyasının professor-müəllim heyəti tərəfindən respublikanın müxtəlif bölgələrində keçirilmiş sahə araşdırmalarının bəhrələri olub, respublikada yaşayan azsaylı xalqların mahnı folklorunun toplanması, sistemləşdirilməsi, geniş təbliği və audioyazıya alınması məqsədini daşımışdır. Yaradıcı qrup Azərbaycanın kənd məntəqələrində yığcam halda yaşayan xalqların autentik folkloruna – mərasim, mövsüm və əmək nəğmələrinə, layla və ağılara xüsusi diqqət yetirmişdir. Bununla yanaşı, ənənəvi folklor irsinin şəhər mühitində mövcudiyyəti və yeniləşməsi də nəzərdən qaçırılmamışdır: tatar və ya ləzgi xalq musiqi nümunələri buna bariz misaldır.

Avar musiqisi

Avar musiqisinə aid mahnılardan "Bersinay", "Dirab Zaqatala", "Şah xiriyay", "Niker bu bayal", "Qordi qordi", "Can aminat", "Havva", "Hacı Murad"-ı qeyd etmək olar.

Aysor (Assuriya) musiqisi

Aysor (Assuriya) musiqisinə aid mahnılardan "Qaributa", "Bil palqet Leyli", "Lab xa yimma", "Turame rame"-ni qeyd etmək olar.

Gürcü musiqisi

Gürcü musiqisinə aid mahnılardan "Sama iya!"-nı qeyd etmək olar.

Hapıt musiqisi

Azərbaycanda hapıt musiqisinin ən tanınmış nümayələrindən — İsmayıllı rayonu Mollaisaqlı kəndinin xor kollektivini qeyd etmək olar. Hapıt musiqisinə aid mahnılardan "Fotkar həşxərə", "Çəhrə", "Əliabad"-ı qeyd etmək olar.

İngiloy musiqisi

İngiloy musiqisinə aid mahnılardan "Vətən mahnısı", "Roqor ar qaviğimo", "Suliko", "Samaya", "Qazabhuli movida", "Leyli", "Deda", "Əliabad"-ı qeyd etmək olar.

Kürd musiqisi

Azərbaycanda kürd musiqisinin ən tanınmış nümayələrindən — 2008-ci ildə yaranan “Shero” musiqi qrupunu qeyd etmək olar. Kürd musiqisinə aid mahnılardan "Şəmmamə", "Kürd bayatıları", "Kürd gözəlləməsi", "Məyrəmə"-ni qeyd etmək olar.

Lahıc musiqisi

Lahıc musiqisinə aid mahnılardan "Vətən Azərbaycan", "Afto", "Sənətkar"-ı qeyd etmək olar.

Ləzgi musiqisi

Azərbaycanda ləzgi musiqisinin ən tanınmış nümayələrindən — “Suvar” ləzgi mahnı və rəqs ansamblını qeyd etmək olar. 1996-cı ildə Bakıda yaradılan bu ansambl respublika və beynəlxalq festivalların laureatıdır. Orijinal rəqsləri, yüksək səviyyəli mahnı ifaları ilə seçilən bu ansambl 2009-cu ildə “Xalq kollektivi” fəxri adına layiq görülüb. Ləzgi musiqisinə aid mahnılardan "Zaz yar ava, yarğarava", "Vatandil çil", "Şirin-şirin", "Mexer ya", "Qazı-qazı", "Nazlama", "Cəhilval"-ı qeyd etmək olar.

Molokan musiqisi

Azərbaycanda molokan musiqisinin inkişafı İsmayıllı rayonu İvanovka kəndinin xor kollektivi ilə bağlıdır. Molokan musiqisinə aid mahnılardan "İvanovka", "Na tropinke", "Ne dla menya", "Solntse klonitsa", "Kalina", "Krasnoe nebo", "Sudba moya", "Yerusalim"-i qeyd etmək olar.

Rus musiqisi

Rus musiqisinə aid mahnılardan "Naşa jizn korotka", "Sudba", "U mamı", "Xmel", "Kolxoz", "Nad yarom"-u qeyd etmək olar.

Rutul musiqisi

Azərbaycanda rutul musiqisinin ən tanınmış nümayələrindən — Şəki rayonu Şorsu kənd mədəniyyət evinin "Salavat" ansamblını qeyd etmək olar. Rutul musiqisinə aid mahnılardan "Şahzada", "Veşdi riş", "Biçədi riş", "Dəydi riş", "Pərinin müxəmməsi", "Avastan", "Maral xanım"-ı qeyd etmək olar.

Saxur musiqisi

Şimali Qafqazda mövcüd olan digər xalqlar kimi, Saxurların ümumi musiqi üslubu və çalğı alətləri (nağara, zurna, balaban, tütək, sipsi, tənbur) və eləcə də, tipik melodiya formulları birləşdirir. Eyni zamanda, bəzən onlardan hər birinə məxsus fərqli çalarlar da sezilir və xüsusi tədqiqatlara mövzu ola bilər. Azərbaycanda saxur musiqisinin ən tanınmış nümayələrindən — Zaqatala rayonu Suvagil kəndinin "Ceyranım" xalq kollektivini qeyd etmək olar. Saxur musiqisinə aid mahnılardan "Yar aman", "Ceyranım", "Qocalar", "Olaydı", "Zikr", "Ala gözlüm", "Salam Məlik"-i qeyd etmək olar.

Tat musiqisi

Azərbaycanda tat musiqisinin ən tanınmış nümayələrindən — “Xınayaxdı” folklor kollektivinini qeyd etmək olar. Şabran rayonunun Dağbilici kənd mədəniyyət evi nəzdində fəaliyyət göstərən kollektivin repertuarını əsasən el mərasimləri, xalq və əmək mahnıları təşkil edir.

Tatar musiqisi

Ruslarla Volqa tatarları dil və din etibarı ilə bir-birindən seçilsələr də, onların tarixən sıx ictimai-mədəni münasibətləri nəticəsində solo və ya xor oxumaları, uzun nəfəsli həzin mahnılar kimi ümumi cəhətlər meydana gəlmişdir. Fərqli cəhətlərə gəldikdə tatar xalq musiqisində pentatonikanın daha böyük və hətta həlledici rolu ilk növbədə qeyd olunmalıdır.

Azərbaycanda tatar musiqisinin ən tanınmış nümayələrindən — Bakıda fəaliyyət göstərən “Tuqan tel” mədəniyyət mərkəzinin ansamblını qeyd etmək olar. 1996-cı ildə yaradılan bu ansambl Azərbaycanda və Rusiyada keçirilən bir sıra tədbirlərdə, görkəmli tatar şairlərinin xatirə gecələrində iştirak edib, diplom və mükafatlara layiq görülüb. Kollektivin repertuarını tatar mahnı və rəqsləri, el mərasimlərindən səhnələr təşkil edir. Tatar musiqisinə aid mahnılardan "Sarman yulları", "Balanı yunatkanda", "Bayt sak sok", "Umurzaya", "Ak kain", "Urmanlarda"-nı qeyd etmək olar.

Talış musiqisi

Azərbaycanda ən qədim etnoslardan biri olan talışların musiqi folkloru zəngin janr və ifa xüsusiyyətləri ilə seçilir. Qadınlar tərəfindən ifa olunan nisbətən yaxşı qorunub saxlanılmış əmək, toy, mövsüm mərasim nəğmələri, «halay» mahnı-rəqsləri məlumdur. Bir çox mahnı nümunələri həm talış, həm də Azərbaycan dilində oxunur və bu mədəniyyətlərin sıx qarşılıqlı əlaqələrini əks etdirir.

1970-ci ildən Lənkəran rayonunun Separadi kəndindən fəaliyyət göstərən "Nənələr" folklor və rəqs ansamblı, Azərbaycanda talış musiqisinin ən tanınmış nümayələrindən biridir. Repertuarında Azərbaycan və talış dillərində 100-dən çox bayatı və el nəğməsi olan 6 nəfərlik kollektivin mahnı və rəqslərin qorunub saxlanmasında, onların gələcək nəsillərə çatdırılmasında xidmətləri olub. Talış musiqisinin digər uğurlu simalarından Baloğlan Əşrəfovu, Cavad Rəcəbovu və İsrail Məmmədovu misal göstərmək olar. Talış musiqisinə aid mahnılardan "Tolışa kinə", "Kinəlim şonoş bonomo", "Giləvo", "Gəlin gəldi", "Vəyə mübərək", "Çımı dilbər"-i qeyd etmək olar.

Udin musiqisi

Udin musiqisinə aid mahnılardan "Nij", "Quş bala", "Meyin pulmux", "Pe hiyar", "Galun çöy Bakı?", "Hun zaxun"-u qeyd etmək olar.

Görkəmli sənətçilər

Müğənnilər

Kişi

Qadın

Qruplar

Musiqiçilər

Kişi

Qadın

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. ↑ . www.ensonxeber.com. www.ensonxeber.com. 4 November 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 January 2016.
  2. ↑ (PDF). kulturevreni.com. kulturevreni.com. 22 December 2018 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 January 2016.
  3. ↑ "Xalq mahnıları". enene.musigi-dunya.az. enene.musigi-dunya.az. 18 iyun 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 iyun 2016.
  4. ↑ Azərbaycan folkloru antologiyası (II). Nurlan. 2009. (#accessdate_missing_url)
  5. ↑ "Azsaylı xalqların mahnıları". enene.musigi-dunya.az. enene.musigi-dunya.az. 18 iyun 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 iyun 2016.
  6. ↑ "Azərbaycanda yaşayan azsaylı xalqların musiqi kollektivlərinin çıxışı böyük maraqla qarşılanıb". azertag.az. azertag.az. 18 iyun 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 iyun 2016.
  7. "İsmayıllının İvanovka kəndinə 43 il rəhbərlik etmiş Nikolay Nikitinin 90 illiyi qeyd olundu". ideologiya.az. ideologiya.az. İstifadə tarixi: 18 iyun 2016.
  8. ↑ "AZƏRBAYCANIN ETNİK MUSİQİ XƏRİTƏSİ". atlas.musigi-dunya.az. atlas.musigi-dunya.az. http://atlas.musigi-dunya.az/az/sonorous.html tarixində [18 iyun 2016 arxivləşdirilib] (#bad_url). İstifadə tarixi: 18 iyun 2016.
  9. ↑ ""Nənələr" qrupunun üzvlərindən biri dünyasını dəyişdi". news.lent.az. news.lent.az. 18 iyun 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 iyun 2016.

Avqust 03, 2021
azərbaycan, xalq, musiqisi, azərbaycan, onun, avropa, asiyada, olan, keçmiş, ərazilərində, yaşamış, bütün, sivilizasiyaların, fərqli, mədəni, dəyərlərini, özündə, birləşdirir, onun, unikal, quruluşuna, çətir, altında, regional, fərqlər, daxildir, azərbaycan, x. Azerbaycan xalq musiqisi Azerbaycan ve onun Avropa ve Asiyada olan kecmis erazilerinde yasamis butun sivilizasiyalarin ferqli medeni deyerlerini ozunde birlesdirir Onun unikal qurulusuna bir cetir altinda regional ferqler daxildir Azerbaycan xalqinin musiqi poetik yaradiciliginin en qedim ve onemli janrlarindan olan mahnilarda onun pak yuksek meneviyyati daxili alemi arzulari umidleri eks olunmusdur 1 Azerbaycan musiqisiUmumi movzularBalet Mugam ucluyu Musiqi aletleri Reqsler Tar ifaciliq seneti Boyuk simfonik orkestr ucun konsert Soltan Hacibeyov Boyuk simfonik orkestr ucun uvertura Soltan Hacibeyov Fuzuli kantatasi Gulustan Bayati Siraz Min bir gece balet Sevil opera JanrlarCaz Dini Herbi Hip hop Klassik Opera Pop Rok Xalq musiqisiXususi formalarMilli musiqiAsiq musiqisi Meyxana MugamAlt janrlarCaz mugam Mugam operasi Simfonik mugamMedia ve teqdim etmeMusiqi festivallariBaki Caz Festivali Baki payizi Xari bulbul festivali Beynelxalq mugam festivali Hacibeyov musiqi festivali Qebele Musiqi Festivali Qizil payiz 69Musiqi mediasiMedeniyyet TVMilletcilik ve vetenperverlik movzusunda mahnilarMilli himnAzerbaycan himnibmr Mundericat 1 Tarixi 1 1 Emek mahnilari 1 2 Merasim mahnilari 1 3 Meiset mahnilari 1 4 Tarixi mahnilar 2 Azsayli xalqlarin musiqisi 2 1 Avar musiqisi 2 2 Aysor Assuriya musiqisi 2 3 Gurcu musiqisi 2 4 Hapit musiqisi 2 5 Ingiloy musiqisi 2 6 Kurd musiqisi 2 7 Lahic musiqisi 2 8 Lezgi musiqisi 2 9 Molokan musiqisi 2 10 Rus musiqisi 2 11 Rutul musiqisi 2 12 Saxur musiqisi 2 13 Tat musiqisi 2 14 Tatar musiqisi 2 15 Talis musiqisi 2 16 Udin musiqisi 3 Gorkemli senetciler 3 1 Mugenniler 3 1 1 Kisi 3 1 2 Qadin 3 2 Qruplar 3 3 Musiqiciler 3 3 1 Kisi 3 3 2 Qadin 4 Hemcinin bax 5 IstinadlarTarixi RedakteAzerbaycan xalq mahnilarinin elmi tedqiqi bu janrin yuzlerle numunelerini toplayib nesr etdirmek isi ile six baglidir 2 Uzeyir Hacibeyov ve Muslum Maqomayevin bu istiqametde gosterdikleri ilk tesebbus 1930 cu illerde boyuk seyle davam etdirilmisdir 2 Xalq musiqi numunelerini toplanilmasi sayesinde Bulbulun yaratdigi ve rehberlik etdiyi elmi tediqat musiqi kabinetinin fealiyyeti xususile teqdire layiqdir 2 Kabinetin isine genc bestekarlardan Qara Qarayev Covdet Haciyev Zakir Bagirov Asef Zeynalli Seid Rustemov Tofiq Quliyev celb olundular ve hem ekspedisiyalar zamani hem de stasionar seraitde xanendelerin sazendelerin asiqlarin zurna ifacilarinin repertuarindan kulli miqdarda xalq musiqi numuneleri ve dastanlar yaziya kocuruldu 2 Azerbaycanin bir sira zonalarina Qarabag Lenkeran Nuxa Gence Quba habele qonsu Ermenistan ve Gurcustanin azerbaycanlilarla meskunlsdirilmis rayonlarina teskil olunan uzunmuddetli ekspedisiyalar olduqca semereli kecdi 2 1930 cu illerde hemcinin xalq musiqisi numunelerinin mahni oyun havalari ve renglerin nota yazilmasi ve nesri sayesinde teqdirelayiq isler goruldu 2 1938 ci ilde nesr olunmus 50 Azerbaycan el mahnilari mecmuesine Cabbar Qaryagdioglu oxudugu mahnilar daxil olmusdursa A Eliverdibeyovun teqdim etdiyi numuneler daha sonralar nesr olunmus mahni toplularinda yer aldi 2 Her iki senetkar Qarabag oxuma mektebinin numayendeleri olaraq senetin sirlerine derinden beled idiler 2 Eyni zamanda qeyd olunan mecmuelerdeki mahni materiallarinin nezerden kecrilmesi bele qenaete gelmeye esas verir ki onlarin arasinda sirf xanendelere mexsus numunelerle yanasi o zamanlar xalq arasinda sohret tapmis ve heveskarlar terefinden oxunan meiset mahnilarina da yer vermisdir 2 Bulbulun redaktorlugu ile nesr olunmus Azerbaycan xalq mahnilari mecmuesinin her iki cildinde Seid Rustemovun nota aldigi numuneler ustunkuk teskil etselerde burada gorkemli bestekarlar Fikret Emirov ve Tofiq Quliyevin de emeyi qeyd olunmalidir 2 Xususile Emirovun notlasdirdigi mahnilar icerisinde toy merasimi negmeleri oz mezmunu ve ifa formasi etibari ile lirik xanende mahnilarindan secilir Arasinda uslubi ve eyni zamanda muxtelif janrli benzerlikler de az deyildir 2 Lad intonasiya mezmunu ve metroritmik qurulus merasim ve lirik mehebbet mahnilarini birlesdiren umumi cehetdir 2 Misal Xos geldin Ay mubarek Toyun mubarek olsun Ay yol acin gelin gelir Aparmaga gelmisik Almani alma gelin Xina yaxdi havasi Eylen gelen Diger terefden Fikret Emirovun not yazisinda teqdim olunmus bir sira janrlar halay mahnilari yar yar toy negmeleri can gulum ve nanaylar xususi bir qrupda birlesir ve bir qayda olaraq qadinlarin toy ve nisan meclislerinde oxunurlar 2 Autentik folklor ve ya yerli xalqin dogmaca mali olan bu janrlar arxaik qatlara aiddir ve buna gore de Anadolu ile basqa turk ellerinin folkloru ile benzer xususiyyetlere malikdir 2 Azerbaycan xalq mahnilari movzu ve mezmunun muxtelifliyine musiqi ve poetik dilin aydinligina rengarengliyine gore bir nece janr qrupuna ayrilir 1 Onlardan emek mahnilarini merasim mahnilarini meiset bura lirik mahnilar da daxildir ve tarixi mahnilari gostermek olar 1 Emek mahnilari Redakte Xalq yaradiciliginin en qedim janri emek mahnilaridir 1 Bu mahnilar arasinda en genis yayilanlari maldarliga hesr olunmus sayaci mahnilari ekincilikle mesgul olanlar arasinda ise en genis yayilanlari holavar emek mahnilaridir 1 Emek mahnilarina Coban avazi Tutu nenem Sagim mahnisi Cicek sumla yeri Sum negmesi ve basqalarini misal getirmek olar 1 Azerbaycanin Lenkeran Masalli Astara Lerik rayonlarinda oxunan emek reqs mahnilarini qadinlar kollektiv halda ifa edirler 3 Hesiri basma dolan gel Ha yordu yordu Ay lolo ve s buna misaldir 3 Merasim mahnilari Redakte Azerbaycan xalqinin mahni yaradiciliginin qedim novlerinden biri de merasim mahnilaridir 1 Xalqin bayram senlikleri toy ve matem merasimleri adeti uzre enenevi mahnilar ile musayiet olunmus ve bu mahnilarin bir coxu bu gune kimi xalq arasinda yasamaqdadir 1 Bu cur mahnilari movsum ve enenevi mahni novlerine ayirmaq olar 3 Qedim dovrlerde yaranmis ve movsum merasimlerinde oxunan gunese oda yagisa ve s tebiet quvvelerine hesr edilmis mahnilar bu qebildendir 1 Meselen Gunes cix cix cix Keher ati min cix ve yaxud Yagis cagir Ekende yox bicende yox yeyende ortaq qardas xalq oyun ve tamasa merasimleri enenevi merasim mahnilari ile zengin olub musayiet edilerdi 1 Bu mahnilarin metnini ise xalq edebiyyatinin en genis formasi olan bayatilar teskil edirdi 1 Novruz bayrami zamani oxunan mahnilar da enenevi mahnilardandir Bunlar muxtelif oyunlar ve tonqal ustunden tullanma zamani ifa edilir semeni ile bagli oxunur Bunlardan Xidir Ilyas Semeni Kos kosa ve b gostermek olar 3 Dini merasimler ve negmeler daha cox dini bayramlarla elaqedar olurdu Qurban bayrami Asura Peygemberin ad gunu Ramazan bayrami ve s 4 Bunlarin arasinda en cox yayilani Ramazan bayrami ile bagli negmelerdir Ramazan bayramini usaqlar boyuk sebirsizlikle gozleyir ve negmelerle qarsilayirdilar Bayrama qaldi bir hefte Hilli biberli kufte 4 Meiset mahnilari Redakte Meiset mahnilari da mezmununa formasina ve ifade etdiyi hisselere gore muxtelif olaraq usaq mahnilarina yumorlu ve satirali mahnilara ve lirik mahnilara bolunurler 1 Usaq mahnilari xususile de analarin usaqlara oxuduqlari besik mahnilari oz tarixi etibarile meiset mahnilarinin en qedim novudur 1 Besik mahnilarina ninniler laylalar ve oxsamalar daxildir 1 Azerbaycanin maarif perver ziyalilari Hesen bey Zerdabi Firudin Kocerli Resid bey Efendiyev Veli Xuluflu Agalar bey Eliverdibeyov ve basqalari xalqin menevi heyatinda mahnilarin tutdugu muhum yeri defelerle qeyd etmis boyuyen neslin estetik terbiyesinde onlarin cox boyuk rola sahib olduqlarini nezere alaraq usaqlar ucun negme mecmueleri tertib etmisdirler 2 Hemin mecmuelerde Mirze Elekber Sabir Abbas Sehhet Memmed Seid Ordubadi kimi sairlerin sozlerine qoiulmus mahnilar esasinda teqdim olunurdu 2 Azerbaycan metbuatinin banisi Ekinci qezetinin nasiri Hesen bey Zerdabi ozunun Negmelerimiz adli meqalesinde yazirdi Bizim Qafqaz muselmanlarina her bir yazi ve dil ile deyilen soz o qeder eser etmez nece ki seir ile deyilen soz elede xususi negmeler ile ki xos sovt ile oxunur 2 Lirik mahnilar mahni janrinin en zengin novudur 1 Lirk mahnilar bu janrin hem de en boyuk hissesini teskil edir Saf mehebbet sevgilinin gozelliyinin vesfi ayriliq intizar qem qusse ve s hisseler lirik mahnilarin mezmununun esasini teskil edir 1 Lirik mahni yaradiciligi xalqin milli bedii ozunuifade vasitelerinden en guclusune cevrilmisdir Bu mahnilarin bezileri mezmununa gore nikbin sad ruhda bezileri ise qemli kederli ruhdadir Birinciler ucun genis melodiya oynaq ritm segah ladi seciyyevidirse qemli kederli ruhda olan mehebbet mahnilari ucun ah vay kimi nidalar Bayati Siraz in lad esasi 6 8 ve 3 4 olculerinin novbelesmesi ve s xasdir 1 Birinci qrup mahnilara Gul oglan Yar bize qonaq gelecek Qoy gulum gelsin ve s ikinci qrupa Senden mene yar olmaz Onu deme zalim yar ve s mahnilar daxildir 1 Lirik mahnilar forma etibarile de daha genis ve murekkebdir Onlar ucun kuplet formasi hemcinin murekkeb iki hisseli ve rondo formasina benzer forma variantli tezelenmenin tekrari sekventlik ve s xasdir 1 Satirali mahnilar meiset ve exlaqin menfi cehetlerini eks etdiren mahnilardir 3 Bu mahnilarda kohne adet eneneler menfi tipler firildaqcilar meiset pozgunluqlari ifsa olunaraq gulus obyektine cevrilir 3 Bir cox mahnilarda satirik ve lirik sevgi motivleri birlesir 3 Onlarda sikayet ruhu duyulur 3 Aman nene Ay qadasi mahnilari bu qebildendir 3 Tarixi mahnilar Redakte Azerbaycan xalqinin mahni yaradiciliginda vacib yeri hem de epik tarixi ve qehremani mahnilar tutur 1 Hele qedim dovrlerden yaranmaga baslamis bu mahnilar olkenin tarixinde bas vermis her hansi tarixi hadiseye ve ya xalqin heyatinda gorkemli rol oynamis xalq qehremanlarina hesr edilmis mahnilardir 1 Koroglu haqqinda onun sevgilisi Nigar ve mubariz yoldaslari deliler vefali ati Qirat haqqinda silsile mahnilar buna misaldir 1 Qacaq Nebi Qacaq Kerem Qacaq Ismayil Deli Ali Qanadli Nagi ve s bu kimi qehremanlar haqqinda dastan ve mahnilar yaranmisdi 1 Meselen Geden gelmedi Piyada Koroglu Qacaq Nebi ve b bu cur mahnilardandir 1 Azsayli xalqlarin musiqisi RedakteAzerbaycanda yasayan xalqlarinin rengareng musiqi folkloru Azerbaycan xalq musiqisine boyuk tesiri olmusdur Lakin olkede milli azliqlarin xalq musiqisinin toplanilmasi oyrenilmesi ve genis tebligi uzre feal ve meqsedyonlu is yalniz 1990 ci illerden baslanilmisdir 5 2011 ci ilin yay aylari erzinde professor Tariyel Memmedovun basciligi ile Musiqi Dunyasi jurnalin yaradici qrupu ve Baki Musiqi Akademiyasinin professor muellim heyeti terefinden respublikanin muxtelif bolgelerinde kecirilmis sahe arasdirmalarinin behreleri olub respublikada yasayan azsayli xalqlarin mahni folklorunun toplanmasi sistemlesdirilmesi genis tebligi ve audioyaziya alinmasi meqsedini dasimisdir 5 Yaradici qrup Azerbaycanin kend menteqelerinde yigcam halda yasayan xalqlarin autentik folkloruna merasim movsum ve emek negmelerine layla ve agilara xususi diqqet yetirmisdir 5 Bununla yanasi enenevi folklor irsinin seher muhitinde movcudiyyeti ve yenilesmesi de nezerden qacirilmamisdir tatar ve ya lezgi xalq musiqi numuneleri buna bariz misaldir 5 Avar musiqisi Redakte Avar musiqisine aid mahnilardan Bersinay Dirab Zaqatala Sah xiriyay Niker bu bayal Qordi qordi Can aminat Havva Haci Murad i qeyd etmek olar 5 Aysor Assuriya musiqisi Redakte Aysor Assuriya musiqisine aid mahnilardan Qaributa Bil palqet Leyli Lab xa yimma Turame rame ni qeyd etmek olar 5 Gurcu musiqisi Redakte Gurcu musiqisine aid mahnilardan Sama iya ni qeyd etmek olar 5 Hapit musiqisi Redakte Azerbaycanda hapit musiqisinin en taninmis numayelerinden Ismayilli rayonu Mollaisaqli kendinin xor kollektivini qeyd etmek olar Hapit musiqisine aid mahnilardan Fotkar hesxere Cehre Eliabad i qeyd etmek olar 5 Ingiloy musiqisi Redakte Ingiloy musiqisine aid mahnilardan Veten mahnisi Roqor ar qavigimo Suliko Samaya Qazabhuli movida Leyli Deda Eliabad i qeyd etmek olar 5 Kurd musiqisi Redakte Azerbaycanda kurd musiqisinin en taninmis numayelerinden 2008 ci ilde yaranan Shero musiqi qrupunu qeyd etmek olar 6 Kurd musiqisine aid mahnilardan Semmame Kurd bayatilari Kurd gozellemesi Meyreme ni qeyd etmek olar 5 Lahic musiqisi Redakte Lahic musiqisine aid mahnilardan Veten Azerbaycan Afto Senetkar i qeyd etmek olar 5 Lezgi musiqisi Redakte Azerbaycanda lezgi musiqisinin en taninmis numayelerinden Suvar lezgi mahni ve reqs ansamblini qeyd etmek olar 6 1996 ci ilde Bakida yaradilan bu ansambl respublika ve beynelxalq festivallarin laureatidir Orijinal reqsleri yuksek seviyyeli mahni ifalari ile secilen bu ansambl 2009 cu ilde Xalq kollektivi fexri adina layiq gorulub 6 Lezgi musiqisine aid mahnilardan Zaz yar ava yargarava Vatandil cil Sirin sirin Mexer ya Qazi qazi Nazlama Cehilval i qeyd etmek olar 5 Molokan musiqisi Redakte Azerbaycanda molokan musiqisinin inkisafi Ismayilli rayonu Ivanovka kendinin xor kollektivi ile baglidir 7 Molokan musiqisine aid mahnilardan Ivanovka Na tropinke Ne dla menya Solntse klonitsa Kalina Krasnoe nebo Sudba moya Yerusalim i qeyd etmek olar 5 Rus musiqisi Redakte Rus musiqisine aid mahnilardan Nasa jizn korotka Sudba U mami Xmel Kolxoz Nad yarom u qeyd etmek olar 5 Rutul musiqisi Redakte Azerbaycanda rutul musiqisinin en taninmis numayelerinden Seki rayonu Sorsu kend medeniyyet evinin Salavat ansamblini qeyd etmek olar Rutul musiqisine aid mahnilardan Sahzada Vesdi ris Bicedi ris Deydi ris Perinin muxemmesi Avastan Maral xanim i qeyd etmek olar 5 Saxur musiqisi Redakte Simali Qafqazda movcud olan diger xalqlar kimi Saxurlarin umumi musiqi uslubu ve calgi aletleri nagara zurna balaban tutek sipsi tenbur ve elece de tipik melodiya formullari birlesdirir 8 Eyni zamanda bezen onlardan her birine mexsus ferqli calarlar da sezilir ve xususi tedqiqatlara movzu ola biler 8 Azerbaycanda saxur musiqisinin en taninmis numayelerinden Zaqatala rayonu Suvagil kendinin Ceyranim xalq kollektivini qeyd etmek olar Saxur musiqisine aid mahnilardan Yar aman Ceyranim Qocalar Olaydi Zikr Ala gozlum Salam Melik i qeyd etmek olar 5 Tat musiqisi Redakte Azerbaycanda tat musiqisinin en taninmis numayelerinden Xinayaxdi folklor kollektivinini qeyd etmek olar 6 Sabran rayonunun Dagbilici kend medeniyyet evi nezdinde fealiyyet gosteren kollektivin repertuarini esasen el merasimleri xalq ve emek mahnilari teskil edir 6 Tatar musiqisi Redakte Ruslarla Volqa tatarlari dil ve din etibari ile bir birinden secilseler de onlarin tarixen six ictimai medeni munasibetleri neticesinde solo ve ya xor oxumalari uzun nefesli hezin mahnilar kimi umumi cehetler meydana gelmisdir 8 Ferqli cehetlere geldikde tatar xalq musiqisinde pentatonikanin daha boyuk ve hetta helledici rolu ilk novbede qeyd olunmalidir 8 Azerbaycanda tatar musiqisinin en taninmis numayelerinden Bakida fealiyyet gosteren Tuqan tel medeniyyet merkezinin ansamblini qeyd etmek olar 6 1996 ci ilde yaradilan bu ansambl Azerbaycanda ve Rusiyada kecirilen bir sira tedbirlerde gorkemli tatar sairlerinin xatire gecelerinde istirak edib diplom ve mukafatlara layiq gorulub Kollektivin repertuarini tatar mahni ve reqsleri el merasimlerinden sehneler teskil edir 6 Tatar musiqisine aid mahnilardan Sarman yullari Balani yunatkanda Bayt sak sok Umurzaya Ak kain Urmanlarda ni qeyd etmek olar 5 Talis musiqisi Redakte Neneler Novruz bayraminda Baki 2010 Azerbaycanda en qedim etnoslardan biri olan talislarin musiqi folkloru zengin janr ve ifa xususiyyetleri ile secilir Qadinlar terefinden ifa olunan nisbeten yaxsi qorunub saxlanilmis emek toy movsum merasim negmeleri halay mahni reqsleri melumdur 8 Bir cox mahni numuneleri hem talis hem de Azerbaycan dilinde oxunur ve bu medeniyyetlerin six qarsiliqli elaqelerini eks etdirir 8 1970 ci ilden Lenkeran rayonunun Separadi kendinden fealiyyet gosteren Neneler folklor ve reqs ansambli Azerbaycanda talis musiqisinin en taninmis numayelerinden biridir 9 Repertuarinda Azerbaycan ve talis dillerinde 100 den cox bayati ve el negmesi olan 6 neferlik kollektivin mahni ve reqslerin qorunub saxlanmasinda onlarin gelecek nesillere catdirilmasinda xidmetleri olub 9 Talis musiqisinin diger ugurlu simalarindan Baloglan Esrefovu Cavad Recebovu ve Israil Memmedovu misal gostermek olar Talis musiqisine aid mahnilardan Tolisa kine Kinelim sonos bonomo Gilevo Gelin geldi Veye muberek Cimi dilber i qeyd etmek olar 5 Udin musiqisi Redakte Udin musiqisine aid mahnilardan Nij Qus bala Meyin pulmux Pe hiyar Galun coy Baki Hun zaxun u qeyd etmek olar 5 Gorkemli senetciler RedakteMugenniler Redakte Kisi Redakte Memmedbagir Bagirzade Anatollu Qeniyev Mehebbet KazimovAnatollu Qeniyev Akif Islamzade Bilal Eliyev Bulbul Cavad Recebov Elcin Celilov Eli Mireliyev Gulaga Memmedov Huseynaga Hadiyev Islam Rzayev Mehebbet Kazimov Memmedbagir Bagirzade Resid Behbudov Yalcin Rzazade Qadin Redakte Aybeniz Hasimova Azerin Flora Kerimova Xedice Abbasova Sevda Elekberzade Sekine Ismayilova Sureyya xanim Qacar Sovket Elekberova Raziyye Sirinova Ruhengiz Musevi Zeyneb Xanlarova Qruplar Redakte Dan ulduzu Qaya NenelerMusiqiciler Redakte Kisi Redakte Kamil Celilov Behram Mansurov Elixan SemedovAgacebrayil Abaseliyev Aslan Ilyasov Avtandil Israfilov Behram Mansurov Cingiz Mehdiyev Gulbahar Sukurlu Ehmed Bakixanov Elixan Semedov Enver Sadiqov Firuz Eliyev Habil Eliyev Haci Memmedov Kamil Celilov Qurban Pirimov Mesedi Cemil Emirov Mirnazim Esedullayev Mirze Sadiq Natiq Sirinov Ramiz Quliyev Remis Sirzad Feteliyev Togrul Esedullayev Veli Qedimov Zamiq Eliyev Qadin Redakte Gulare EliyevaHemcinin bax RedakteAzerbaycan klassik musiqisi Azerbaycan roku Meyxana Mugam Azerbaycan repiIstinadlar Redakte 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 Milli musiqi tariximiz www ensonxeber com www ensonxeber com 4 November 2016 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 January 2016 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 AZERBAYCAN XALQ MAHNI JANRLARININ OYRENILMESI VE TESNIFATI HAQQINDA PDF kulturevreni com kulturevreni com 22 December 2018 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 25 January 2016 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Xalq mahnilari enene musigi dunya az enene musigi dunya az 18 iyun 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 18 iyun 2016 1 2 Azerbaycan folkloru antologiyasi II Nurlan 2009 accessdate missing url 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 Azsayli xalqlarin mahnilari enene musigi dunya az enene musigi dunya az 18 iyun 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 18 iyun 2016 1 2 3 4 5 6 7 Azerbaycanda yasayan azsayli xalqlarin musiqi kollektivlerinin cixisi boyuk maraqla qarsilanib azertag az azertag az 18 iyun 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 18 iyun 2016 Ismayillinin Ivanovka kendine 43 il rehberlik etmis Nikolay Nikitinin 90 illiyi qeyd olundu ideologiya az ideologiya az Istifade tarixi 18 iyun 2016 1 2 3 4 5 6 AZERBAYCANIN ETNIK MUSIQI XERITESI atlas musigi dunya az atlas musigi dunya az http atlas musigi dunya az az sonorous html tarixinde 18 iyun 2016 arxivlesdirilib bad url Istifade tarixi 18 iyun 2016 1 2 Neneler qrupunun uzvlerinden biri dunyasini deyisdi news lent az news lent az 18 iyun 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 18 iyun 2016 Menbe https az wikipedia org w index php title Azerbaycan xalq musiqisi amp oldid 5976418, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.