fbpx
Wikipedia

Beyləqan rayonu

Bu məqalə Beyləqan rayonu haqqındadır. Şəhər üçün Beyləqan səhifəsinə baxın.

Beyləqan rayonuAzərbaycan Respublikasında inzibati – ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Beyləqan şəhəridir.

Beyləqan rayonu

39°44′ şm. e. 47°34′ ş. u.


Ölkə
İnzibati mərkəz Beyləqan
İcra başçısı Asif Ağayev (icra başçısı)
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 24 yanvar 1939
Sahəsi
  • 1.131 km²
Hündürlük
50 m
Əhalisi
Əhalisi
  • 135.000 nəf. (2005)
Rəqəmsal identifikatorlar
ISO kodu AZ-BEY
Telefon kodu 994 21
Poçt indeksi 1200
Avtomobil nömrəsi 11
Rəsmi sayt
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

Beyləqan rayonu 1939-cu ilin yanvar ayında inqilabçı Andrey Jdanovun adı ilə yaranmışdır. 1963-cü ildə rayon ləğv edilərək İmişli rayonu ilə birləşdirilmiş, mərkəzi İmişli şəhəri olmuşdur. 1964-cü ildə yenidən ayrılaraq Jdanov olmuşdur. Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 19 mart 1989-cu il tarixli qərarı ilə rayonun adı dəyişdirilərək ərazidə xarabalıqları qalmış qədim tarixi Beyləqan (Örənqala) şəhərinin adı verilmişdir. Qədim Beyləqan şəhərinin əsasının IV əsrdə qoyulması ehtimal olunmaqla XIII əsrdə monqol istilaçıları tərəfindən dağıldığı tarixi faktdır. Qədim İpək yolunun buradan keçməsi Beyləqanın Bərdə, GəncəTəbrizlə əlaqəsini genişləndirmişdir.

Coğrafi mövqeyi

Beyləqan rayonu Ağcabədi, Zərdab, Füzuli, İmişli rayonları ilə, habelə İran İslam Respublikası ilə həmsərhəddir. Rayonun ərazisi 1,13 min kvadrat km-dır. Mərkəzi Beyləqan şəhəridir. Beyləqan rayonu ilə Bakı şəhəri arasındakı məsafə 281 km-dir.

Ümumi ərazi, km² 1131.00
Məhsuldar torpaqların ümumi sahəsi, km² 46.10
Kənd təsərrüfatına yararsız torpaqların sahəsi, km² 27.70
Heyvandarlıq üçün otlaqların sahəsi, km² 38.70
Əkilmiş torpaqların ümumi sahəsi, km² 46.10
Meyvə bağlarının ümumi sahəsi, km² 0.06
Şoran torpaqların ümumi sahəsi, km² 0.53

Təbiəti

Rayon ərazisində səhrayarımsəhra üçün xarakterik olan heyvanlar üstünlük təşkil etməkdədir. Tuqay meşəsi və qamışlıq zonalarında oxlu kirpi, qaban, canavar, kirpi, ilan, bayquş, ağacdələn, turac, kəklik, qalan düzən ərazilərdə tülkü, çaqqal, dovşan, siçan, siçovul, porsuq, qaz, ördək, axarsız gölməçələrdə vağ, ördək, qağayı, qarğa, qamışlıqlarda qamışlıq pişiyi, qaban və başqa heyvanlara rast gəlinir. Yaz aylarında bülbül, qaranquş kimi köçəri quşlar ərazidə yuva qururlar. Hamar relyefə malik Beyləqanda yarımsəhra bitkiləri üstünlük təşkil edir. Rayonun Cənib-Qərbində yarımsəhra, yovşanlı-efemerli bitkilər Yuxarı-Qarabağ kanalından, Kür çayına qədər yovşanlı-efemerli və yovşanlı şorangəli bitkilər, Kür çayı sahilində qismən qorunmuş Tuqay meşəsi, Xan qızı və Yuxarı Qarabağ kanalları arasında isə səhraların və yarımsəhraların yerində yenidən bərpa olunmuş bitki örtüyü üstündür. Bataqlıq çəmənləri də müəyyən ərazini əhatə edir. Suqoruyucu, torpaqyuyucu və yol qoruyucu məqsədilə ensiz meşə massivləri qalmaqdadır.

 
Beyləqan qalasının plan

İqlimi

Beyləqan rayonu ərazisi quru subtropik iqlim qurşağında yerləşir. Qışı mülayim, yayı isti quraq keçən yarımsəhra və quru çöl iqlim tipi hakimdir. Qış fəslində mülayim iqlim, yay dövründə isə tropik iqlim üstünlük təşkil edir. İqlimin bu cür formalaşmasında ərazinin həm şimal, həm də cənub hissəsində maili çay çökəkliyi, cənub-qərbində təpəli, şərqində isə hamar düzənliyin olması mühüm şərq, qərb və şimaldan gələn cənub siklonları, tropik, Orta Asiya və yerli hava kütlələrinin təsiri altındadır. Ərazidə orta yanvar izotermi – 0 °C, orta iyul izotermi +24 °C keçməklə, qışda t-5–10 °C, yayda +25+35 °C arasında dəyişir.

Ərazidə yağıntı qeyri – bərabər paylanmaqla orta kəmiyyət 350–400 mm arasındadır. Bu kəmiyyət ArazKür çayları boyu daha çox mərkəzi Aran hissəsində isə orta hesabla 300 mm təşkil edir. Mümkün buxarlanmanın 800–1400 mm olmasının nəticəsidir ki, rütubətlilik əmsalı 0,3-ə bərabərdir və ərazidə yay vaxtı suvarma tələb olunur.

Relyefi

Mil düzünün cənub-qərbində yerləşir. Ərazinin şimal — şərq hissəsi okean səviyyəsindən aşağıdadır. Cənub — qərb hissədə hündürlük 100 m-ə çatır.

Geologi quruluşu

Antropogen çöküntülərdən təşkil olunmuşdur

 
Beyləqan Şaqqıldağmeyvə gəvən

Çayları və su hövzələri

Rayonun şimal-şərq sərhədindən Kür çayı, cənub-şərq sərhədindən Araz çayı axır. Kür çayınm mənbəyi Qızıl-Gədik dağının şimal-şərq hissəsində (2720 m) yerləşir. Araz çayı Kürün ən böyük qoludur. Araz Türkiyə ərazisində Bingöl silsiləsindəki (2600 m) külli miqdarda bulaqlardan formalaşır.

Landşaftları və bioloji müxtəlifliyi

İqlimi yayı quraq keçən mülayim isti yarımsəhra və quru çöl iqliminə uyğundur. Yovşanlı və yovşanlı- şorangəli yarımsəhra bitkiləri geniş sahələr tutur. Boz və boz — çəmən torpaqlar yayılmışdır. Yovşan lı və yovşanlı- şoranotlu bitkilər geniş sahə tutmaqla bərabər meşə sahələri də mövcuddur. Mil düzünə aid olan bu ərazinin florası Ağcabədi florasına yaxındır. Bu rayon respublikamızın başqa rayonlarına nisbətən ağır torpaq və iqlim şəraitinə malikdir. Heyvanları ceyran , qaban , canavar , adi tülkü, boz dovşan və s. Quşlardan turac , çöl göyərçini , qaraqarın bağrıqara qırqovul , sultantoyuğu , flaminqo , qaraquş , ərsindimdik , qarabattaq . Ağgöl Milli Parkının bir hissəsi burada yerləşir.

Arxeoloji abidələr

 
Beyləqan ərazisindəm tapılan orta əsirlərə aid qab

Aşağı Çəmənli kəndi yaxınlığında yeddi təpədən ibarət ilk Tunc Dövrünə aid Çardaqlı Abidələri — qədim yaşayış yeri. İlk Tunc Dövrü əhalisi oturaq həyat sürmüş, əkinçilikmaldarlıqla məşğul olmuşdur. İkinci Aşıqlı kəndi yaxınlığında m.ə. VII–V əsrlərə aid qəbiristanlıq. Təxminən 3 m dərinlikdə açılmış qəbirlərdən insan sümükləri, dəmir bıçaq, xəncər, dəhrə, tunc düymələr, bülöv daşı, qara və boz rəngli təkqulp kuboklar və s. mədəniyyət nümunələri aşkar edilmişdir. Əhali, əsasən, yarımköçəri həyat sürmüş, əkinçilik, maldarlıq və sənətkarlıqla məşğul olmuşdur. Kəbirli kəndi yaxınlığında V əsrdə Sasani hökmdarı I Qubad (488 −531) tərəfindən salınmış qədim Beyləqan şəhərinin xarabalıqları. Qala divarları, qala darvazası, yaşayış binaları. Təzəkənd ərazisində III- IV əsrlərdə salınmış Qafqaz Albaniyasının əsas şəhərlərindən biri olan Paytakaranın xarabalıqları. M.ə. I minilliyə aid Govurarx qədim suvarma kanalı. Arazdan Qarqarçayadək uzanan bu kanal mənbələrdə Bar- las da adlanır. Aşağı Çəmənzəminli kəndi yaxınlığında Araz çayının keçmiş yatağının sol sahilində 7 təpədən ibarət Çardaqlı Abidələri, ilk Tunc Dövrünə aid bu təpələrdən müxtəlif saxsı qablar tapılmışdır. Beyləqan rayonunun mühüm abidələrindən biri qafqazda yeganə peyğəmbər ocağı olan Həzrəti Cərciz Peyğəmbər ziyarətgahıdır. Rəvayətlərə görə, Cərcis (313–392) buraya Suriya ərazisindən IV əsrdə tək allahlığı yaymaq üçün gəlmişdir. Fələstinli Cərciz Peyğəmbərə ömrünün axırına kimi 33 min nəfər iman gətirib. O, təkallahlığı təbliğ etdiyinə görə böyük əziyyətlərə məruz qalmışdır. Zülmə dözdüyünə görə xalq arasında "Səbr edən peyğəmbər" kimi tanınır. Ziyarətgah XX əsrin əvvəllərində Təbrizli Usta Həsən tərəfindən inşa edilmişdir. Ziyarətgahın ətrafında olan qəbirlərin tarixi isə VII–VIII əsrlərə aiddir. Burada oğuz türklərinin adət-ənənələrini nümayiş etdirən işarələr, Şirvanşahlar dövrünə aid məzarlar vardır. Digər versiyaya görə o, xristianlığın ən çox qibtə edilən və böyük şəhidlərindən biri olan Kappadokiyalı Müqəddəs Georgiusdur.

İri yaşayış məntəqələri

Rayon 1 şəhər, 15 qəsəbə və 24 kənd olmaqla, cəmi 31 ərazi vahidinə bölünmüşdür. O cümlədən 37 bələdiyyə mövcuddur.

Əhalisi

2014-cü ilin məlumatlarına görə Beyləqanda əhalinin sayı 91 min nəfərdir. 1 kvadrat km-ə 72 nəfər düşür.

Əhalinin ümumi sayı 91000
Şəhər əhalisinin sayı, [%] 27.5398
Kənd əhalisinin sayı, [%] 72.4602
Əhalinin orta sıxlığı 72.236958
Əhalinin cins qrupları üzrə sayı: (kişilər), [%] 49.0820
Əhalinin cins qrupları üzrə sayı: (qadınlar), [%] 50.9180
Əhalinin yaş qrupları üzrə sayı: (uşaqlar), [%] 18.4823
Əhalinin yaş qrupları üzrə sayı: (18 yaşa qədər), [%] 44.0636
Əhalinin yaş qrupları üzrə sayı: (18-dən 55–60-a), [%] 39.9388
Əhalinin yaş qrupları üzrə sayı: (təqaüdçülər), [%] 15.9976
Ali təhsilli əhalinin sayı, [%] 5.3856
Orta təhsilli əhalinin sayı, [%] 32.7283
Məskunlaşmış qaçqınların sayı 469
Məskunlaşmış məcburi köçkünlərin sayı 16207

Görkəmli şəxsləri

  • Tağıyev Şamxal Kərim oğlu — 1977-ci ildən Azərbaycan Respublikası Elmlər Akademiyası fiziologiya institutunun müşaviri və şöbə rəhbəridir. 138 elmi işi, 3 monoqrafiyası çap olunub. 23 elmlər namizədi, 2 elmlər doktoru hazırlayıb.
  • Əsədov Gəray Lətif oğlu — Sovet İttifaqı Qəhrəmanı

İqtisadi xarakteristikası

Beyləqan rayonunda 23 sənaye müəssisəsi qeydə alinmış və 2009-cu il üçün onların 8-i fəaliyyət gostərir. 2009-cu ildə rayonun sənaye müəssisələri, habələ fiziki səxslər tərəfindən faktiki qiymətlərlə 3.6 milyon manatliq sənaye məhsulu istehsal edilmişvə xidmətlər göstərilmisdir. İstehsal olunmus sənayə məhsulunun həcmi 2006-cı ilin müvafiq dövru ilə muqayisədə 37 faiz çox olmuşdur. Qeyri-dövlət müəssisələrində istehsalın həcmi əvvəlki ilə nisbətən 17 artmış və rayon sənayesinin umumi məhsulunda onun payı 69,9 faiz olmusdur. İstehlakçilara 3,7 milyon manatliq sənaye məhsulu göndərilmişdir. 2009-cu ildə bütün maliyyə mənbələri hesabına 7,1 milyon manat həcmində investisiyalardan istifadə olunmuş, 6,4 milyon manat məbləğində tikinti quraşdırma işləri aparılmışdır. Rayonda 2010-cu ildə ümumi məhsul buraxılışı 96244.6 min manat olmuşdur ki, bunun da 4329.8 min manatı və ya 4,5%-i sənayenin payına düşmüşdür.

Beyləqan rayonu respublikamızın mühüm kənd təsərrüfatı rayonlarındandır. Rayonun cəmi sərhəd daxilində 113,113 hektar torpaq sahəsi vardır. Qeyd olunan torpaqların 69.8 faizini yəni 78,920 hektarını kənd təsərrüfatına yararlı torpaqlar, o cümlədən 47.9 faizini və ya 54,170 hektarını əkin sahəsi təşkil edir. Bundan əlavə, rayonun ərazisi daxilində "Ağ ğöl" Milli Parkından 4,142 hektar, kanal-kollektor və yollar altında 31,548 hektar, Araz çayı yatağı altında 343 hektar və Sərhəd zolağında 1,180 hektar olmaqla ümumilikdə 37,213 hektar torpaq sahəsi vardır ki, bunlar da dövlət fondunda olan torpaqlardır. Rayonun iqtisadiyyatında taxılçılıq, pambıqçılıq və heyvandarlıq əsas yer tutur. Bununla yanaşı, təsərrüfatlarda kartof, üzüm, tərəvəz, bostan məhsulları və meyvə də yetişdirilir. İstehsal olunan kənd təsərrüfatı məhsullarından taxıl, üzüm, tərəvəz məhsullarından kartof, soğan, heyvandarlıq məhsullarından ət, süd, pendir, nehrə yağı və sairə məhsullar daxili bazara çıxarılan məhsullara aiddir. 2010-cu ildə rayonda 45.7 min ton taxıl, 3.2 min ton pampıq, 3 min ton kartof, 13.5 min ton tərəvəz, 4.5 min ton bostan məhsulları, 6.9 min ton meyvə və 30 min ton şəkər çuğunduru istehsal olunmuşdur. 2010-cu ildə rayonda iri buynuzlu mal-qaranın sayı 55 min baş, xırda buynuzlu mal-qaranın sayı 290 min baş olmuşdur. İl ərzində rayonda 34.8 min ton süd istehsal olunmuşdur.

Rayon ərazisində 9 süd emalı sexi fəaliyyət göstərir. Onların gündəlik istehsal gücü 24 tondur. Süd emalı müəssisələri Milabad qəsəbəsində, Kəbirli, II Şahsevən və Dünyamalılar kəndlərində yerləşir. "Örən-Qala" şərab zavodunda nar şirəsi istehsal olunur. Meyvə-tərəvəz məhsullarının emalı üçün "Beyləqan-Konserv" ASC və Dünyamalılar kəndində illik istehsal gücü 626 min şərti banka olan Konserv zavodu fəaliyyət göstərir. Pambığın ilkin emalı üzrə CTS-Aqro MMC-nin illik gücü 30 min t olan pambıq emalı zavodu və "Beyləqan-Pambıq" ASC fəaliyyət göstərir. 2007-ci ildə 1604 t mahlıc istehsal olunmuşdur. Kərpic istehsalı üzrə "Aran-Qala" LtD müəssisəsi yaradılmışdır.

İdman

Rayonu Təmsil edən Mil-Beyləqan FK fealiyyət göstərir. Klub 1955-ci ildə keçmiş Jdanov indiki Beyləqan rayonunda təsis edilmişdir. Klub 2006–2007-ci illərdə Həvəskarlar liqasının Respublika çempionatında çempion olmuş 2009–2010-cu illərdə liqada III yer 2010–2011-ci illərdə isə VI yeri qərarlaşmışdır. Klub hal hazırda AFFA Region Liqası mübarizə aparır. Oyunları 2500 tutumlu Beyləqan OİK-də keçirir.

Maddi-mədəni irsi

 
Cərcis Peygambər Ziyarətgahı

Beyləqan rayonunda bir neçə tarixi abidə mövcuddur. Bunlar Həzrəti Cərgiz Peyğəmbər ziyarətgahı, orta əsrlər dövrünü əhatə edən qədim Beyləqan şəhər xarabalığı (Örənqala) və Soltanbud təpəsidir.

Həzrəti Cərcis Peyğəmbər ziyarətgahı XVII–XVIII əsrlərdə tikilmişdir. Hal-hazırda bu ziyarətgah Azərbaycanın bütün bölgələrindən, eləcə də Gürcüstandan və Dağıstandan gələn müsəlmanların inam və səcdə yeridir.

Beyləqan şəhər xarabalığı Örənqala tarixi abidəsi rayondan 18 km aralıda yerləşən Kəbirli kəndinin yaxınlığındadır. Burada qədim Beyləqan şəhəri mövcud olmuşdur. Tarixi məlumatlara görə əsası V əsrdə qoyulmuş Beyləqan şəhəri dövrünün ən iri ticarət və mədəniyyət mərkəzlərindən biri olmuşdur. Bu şəhər XIII əsrdə monqol-tatarların işğalına məruz qalaraq tamamilə dağılmışdır. XIV əsrdə Əmir Teymur tərəfindən şəhərin yenidən inşasına başlansa da, onun ölümü ilə əlaqədar olaraq başlanmış işlər yarımçıq qalmışdır. XVI əsrdən bəri şəhər xarabalığa çevrilmiş və bir daha bərpa olunmamışdır.

Bundan əlavə, rayon Mədəniyyət şöbəsinin mühafizəsində olan aşağıdakı tarixi, memarlıq və incəsənət abidələri mövcuddur: Saray təpəsi, Soltanbud qəbristanlığı, Seyid Əminə türbəsi, Əminə Xatın məscidi, Kərbəlayı Seyid Ağa türbəsi, Gəray Əsədovun ev muzeyi, Böyük Vətən Müharibəsi iştirakçılarının xatirə kompleksi, Sevil Qazıyevanın ev muzeyi və büstü, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı G.Əsədovun xatirəsində ucaldılmış abidə, Türklər məscidi, Əmək birliyi abidəsi, M.Beyləqaninin heykəli, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Həzi Aslanovun büstü.

Fotolar

İstinadlar

  1. Beyləqan Rayonu[ölü keçid]
  2. Hacıyev V.C. Azərbaycan florası bitkiliyinin istifadəsi və qorunması, Bakı; Eim, 1999.
  3. Təhməzov B., Yusifov E., Əsədov K. Azərbaycanm bioloji tobiot abidələri. Bakı: Adiloğlu, 2004.
  4. . 2010-05-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-10.
  5. Beyləqan rayonunda kənd təsərrüfatı[ölü keçid]

beyləqan, rayonu, məqalə, haqqındadır, şəhər, üçün, beyləqan, səhifəsinə, baxın, azərbaycan, respublikasında, inzibati, ərazi, vahidi, inzibati, mərkəzi, beyləqan, şəhəridir, ölkə, azərbaycaninzibati, mərkəz, beyləqanicra, başçısı, asif, ağayev, icra, başçısı,. Bu meqale Beyleqan rayonu haqqindadir Seher ucun Beyleqan sehifesine baxin Beyleqan rayonu Azerbaycan Respublikasinda inzibati erazi vahidi Inzibati merkezi Beyleqan seheridir Beyleqan rayonu39 44 sm e 47 34 s u Olke AzerbaycanInzibati merkez BeyleqanIcra bascisi Asif Agayev icra bascisi Tarixi ve cografiyasiYaradilib 24 yanvar 1939Sahesi 1 131 km Hundurluk 50 mEhalisiEhalisi 135 000 nef 2005 Reqemsal identifikatorlarISO kodu AZ BEYTelefon kodu 994 21Poct indeksi 1200Avtomobil nomresi 11Resmi sayt Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Tarixi 2 Cografi movqeyi 2 1 Tebieti 2 2 Iqlimi 3 Relyefi 4 Geologi qurulusu 5 Caylari ve su hovzeleri 6 Landsaftlari ve bioloji muxtelifliyi 7 Arxeoloji abideler 8 Iri yasayis menteqeleri 9 Ehalisi 9 1 Gorkemli sexsleri 10 Iqtisadi xarakteristikasi 11 Idman 12 Maddi medeni irsi 13 Fotolar 14 IstinadlarTarixi RedakteBeyleqan rayonu 1939 cu ilin yanvar ayinda inqilabci Andrey Jdanovun adi ile yaranmisdir 1963 cu ilde rayon legv edilerek Imisli rayonu ile birlesdirilmis merkezi Imisli seheri olmusdur 1964 cu ilde yeniden ayrilaraq Jdanov olmusdur Azerbaycan SSR Ali Sovetinin 19 mart 1989 cu il tarixli qerari ile rayonun adi deyisdirilerek erazide xarabaliqlari qalmis qedim tarixi Beyleqan Orenqala seherinin adi verilmisdir Qedim Beyleqan seherinin esasinin IV esrde qoyulmasi ehtimal olunmaqla XIII esrde monqol istilacilari terefinden dagildigi tarixi faktdir Qedim Ipek yolunun buradan kecmesi Beyleqanin Berde Gence ve Tebrizle elaqesini genislendirmisdir Cografi movqeyi RedakteBeyleqan rayonu Agcabedi Zerdab Fuzuli Imisli rayonlari ile habele Iran Islam Respublikasi ile hemserheddir Rayonun erazisi 1 13 min kvadrat km dir Merkezi Beyleqan seheridir Beyleqan rayonu ile Baki seheri arasindaki mesafe 281 km dir Umumi erazi km 1131 00Mehsuldar torpaqlarin umumi sahesi km 46 10Kend teserrufatina yararsiz torpaqlarin sahesi km 27 70Heyvandarliq ucun otlaqlarin sahesi km 38 70Ekilmis torpaqlarin umumi sahesi km 46 10Meyve baglarinin umumi sahesi km 0 06Soran torpaqlarin umumi sahesi km 0 53Tebieti Redakte Rayon erazisinde sehra ve yarimsehra ucun xarakterik olan heyvanlar ustunluk teskil etmekdedir Tuqay mesesi ve qamisliq zonalarinda oxlu kirpi qaban canavar kirpi ilan bayqus agacdelen turac keklik qalan duzen erazilerde tulku caqqal dovsan sican sicovul porsuq qaz ordek axarsiz golmecelerde vag ordek qagayi qarga qamisliqlarda qamisliq pisiyi qaban ve basqa heyvanlara rast gelinir Yaz aylarinda bulbul qaranqus kimi koceri quslar erazide yuva qururlar Hamar relyefe malik Beyleqanda yarimsehra bitkileri ustunluk teskil edir Rayonun Cenib Qerbinde yarimsehra yovsanli efemerli bitkiler Yuxari Qarabag kanalindan Kur cayina qeder yovsanli efemerli ve yovsanli sorangeli bitkiler Kur cayi sahilinde qismen qorunmus Tuqay mesesi Xan qizi ve Yuxari Qarabag kanallari arasinda ise sehralarin ve yarimsehralarin yerinde yeniden berpa olunmus bitki ortuyu ustundur Bataqliq cemenleri de mueyyen erazini ehate edir Suqoruyucu torpaqyuyucu ve yol qoruyucu meqsedile ensiz mese massivleri qalmaqdadir Beyleqan qalasinin plan Iqlimi Redakte Beyleqan rayonu erazisi quru subtropik iqlim qursaginda yerlesir Qisi mulayim yayi isti quraq kecen yarimsehra ve quru col iqlim tipi hakimdir Qis feslinde mulayim iqlim yay dovrunde ise tropik iqlim ustunluk teskil edir Iqlimin bu cur formalasmasinda erazinin hem simal hem de cenub hissesinde maili cay cokekliyi cenub qerbinde tepeli serqinde ise hamar duzenliyin olmasi muhum serq qerb ve simaldan gelen cenub siklonlari tropik Orta Asiya ve yerli hava kutlelerinin tesiri altindadir Erazide orta yanvar izotermi 0 C orta iyul izotermi 24 C kecmekle qisda t 5 10 C yayda 25 35 C arasinda deyisir Erazide yaginti qeyri beraber paylanmaqla orta kemiyyet 350 400 mm arasindadir Bu kemiyyet Araz ve Kur caylari boyu daha cox merkezi Aran hissesinde ise orta hesabla 300 mm teskil edir Mumkun buxarlanmanin 800 1400 mm olmasinin neticesidir ki rutubetlilik emsali 0 3 e beraberdir ve erazide yay vaxti suvarma teleb olunur 1 Relyefi RedakteMil duzunun cenub qerbinde yerlesir Erazinin simal serq hissesi okean seviyyesinden asagidadir Cenub qerb hissede hundurluk 100 m e catir Geologi qurulusu RedakteAntropogen cokuntulerden teskil olunmusdur Beyleqan Saqqildagmeyve gevenCaylari ve su hovzeleri RedakteRayonun simal serq serhedinden Kur cayi cenub serq serhedinden Araz cayi axir Kur cayinm menbeyi Qizil Gedik daginin simal serq hissesinde 2720 m yerlesir Araz cayi Kurun en boyuk qoludur Araz Turkiye erazisinde Bingol silsilesindeki 2600 m kulli miqdarda bulaqlardan formalasir Landsaftlari ve bioloji muxtelifliyi RedakteIqlimi yayi quraq kecen mulayim isti yarimsehra ve quru col iqlimine uygundur Yovsanli ve yovsanli sorangeli yarimsehra bitkileri genis saheler tutur 2 Boz ve boz cemen torpaqlar yayilmisdir Yovsan li ve yovsanli soranotlu bitkiler genis sahe tutmaqla beraber mese saheleri de movcuddur Mil duzune aid olan bu erazinin florasi Agcabedi florasina yaxindir Bu rayon respublikamizin basqa rayonlarina nisbeten agir torpaq ve iqlim seraitine malikdir Heyvanlari ceyran qaban canavar adi tulku boz dovsan ve s Quslardan turac col goyercini qaraqarin bagriqara qirqovul sultantoyugu flaminqo qaraqus ersindimdik qarabattaq Aggol Milli Parkinin bir hissesi burada yerlesir Arxeoloji abideler Redakte Beyleqan erazisindem tapilan orta esirlere aid qab Asagi Cemenli kendi yaxinliginda yeddi tepeden ibaret ilk Tunc Dovrune aid Cardaqli Abideleri qedim yasayis yeri Ilk Tunc Dovru ehalisi oturaq heyat surmus ekincilik ve maldarliqla mesgul olmusdur Ikinci Asiqli kendi yaxinliginda m e VII V esrlere aid qebiristanliq Texminen 3 m derinlikde acilmis qebirlerden insan sumukleri demir bicaq xencer dehre tunc duymeler bulov dasi qara ve boz rengli tekqulp kuboklar ve s medeniyyet numuneleri askar edilmisdir Ehali esasen yarimkoceri heyat surmus ekincilik maldarliq ve senetkarliqla mesgul olmusdur Kebirli kendi yaxinliginda V esrde Sasani hokmdari I Qubad 488 531 terefinden salinmis qedim Beyleqan seherinin xarabaliqlari Qala divarlari qala darvazasi yasayis binalari Tezekend erazisinde III IV esrlerde salinmis Qafqaz Albaniyasinin esas seherlerinden biri olan Paytakaranin xarabaliqlari M e I minilliye aid Govurarx qedim suvarma kanali Arazdan Qarqarcayadek uzanan bu kanal menbelerde Bar las da adlanir Asagi Cemenzeminli kendi yaxinliginda Araz cayinin kecmis yataginin sol sahilinde 7 tepeden ibaret Cardaqli Abideleri ilk Tunc Dovrune aid bu tepelerden muxtelif saxsi qablar tapilmisdir Beyleqan rayonunun muhum abidelerinden biri qafqazda yegane peygember ocagi olan Hezreti Cerciz Peygember ziyaretgahidir Revayetlere gore Cercis 313 392 buraya Suriya erazisinden IV esrde tek allahligi yaymaq ucun gelmisdir Felestinli Cerciz Peygembere omrunun axirina kimi 33 min nefer iman getirib O tekallahligi teblig etdiyine gore boyuk eziyyetlere meruz qalmisdir Zulme dozduyune gore xalq arasinda Sebr eden peygember kimi taninir Ziyaretgah XX esrin evvellerinde Tebrizli Usta Hesen terefinden insa edilmisdir Ziyaretgahin etrafinda olan qebirlerin tarixi ise VII VIII esrlere aiddir Burada oguz turklerinin adet enenelerini numayis etdiren isareler Sirvansahlar dovrune aid mezarlar vardir Diger versiyaya gore o xristianligin en cox qibte edilen ve boyuk sehidlerinden biri olan Kappadokiyali Muqeddes Georgiusdur 3 Iri yasayis menteqeleri RedakteRayon 1 seher 15 qesebe ve 24 kend olmaqla cemi 31 erazi vahidine bolunmusdur O cumleden 37 belediyye movcuddur Ehalisi Redakte Esas meqaleler Azerbaycan ehalisinin siyahiyaalinmasi 1999 ve Azerbaycan ehalisinin siyahiyaalinmasi 2009 2014 cu ilin melumatlarina gore Beyleqanda ehalinin sayi 91 min neferdir 1 kvadrat km e 72 nefer dusur Ehalinin umumi sayi 91000Seher ehalisinin sayi 27 5398Kend ehalisinin sayi 72 4602Ehalinin orta sixligi 72 236958Ehalinin cins qruplari uzre sayi kisiler 49 0820Ehalinin cins qruplari uzre sayi qadinlar 50 9180Ehalinin yas qruplari uzre sayi usaqlar 18 4823Ehalinin yas qruplari uzre sayi 18 yasa qeder 44 0636Ehalinin yas qruplari uzre sayi 18 den 55 60 a 39 9388Ehalinin yas qruplari uzre sayi teqaudculer 15 9976Ali tehsilli ehalinin sayi 5 3856Orta tehsilli ehalinin sayi 32 7283Meskunlasmis qacqinlarin sayi 469Meskunlasmis mecburi kockunlerin sayi 16207Gorkemli sexsleri Redakte Tagiyev Samxal Kerim oglu 1977 ci ilden Azerbaycan Respublikasi Elmler Akademiyasi fiziologiya institutunun musaviri ve sobe rehberidir 138 elmi isi 3 monoqrafiyasi cap olunub 23 elmler namizedi 2 elmler doktoru hazirlayib Esedov Geray Letif oglu Sovet Ittifaqi QehremaniIqtisadi xarakteristikasi RedakteBeyleqan rayonunda 23 senaye muessisesi qeyde alinmis ve 2009 cu il ucun onlarin 8 i fealiyyet gosterir 2009 cu ilde rayonun senaye muessiseleri habele fiziki sexsler terefinden faktiki qiymetlerle 3 6 milyon manatliq senaye mehsulu istehsal edilmisve xidmetler gosterilmisdir Istehsal olunmus senaye mehsulunun hecmi 2006 ci ilin muvafiq dovru ile muqayisede 37 faiz cox olmusdur Qeyri dovlet muessiselerinde istehsalin hecmi evvelki ile nisbeten 17 artmis ve rayon senayesinin umumi mehsulunda onun payi 69 9 faiz olmusdur Istehlakcilara 3 7 milyon manatliq senaye mehsulu gonderilmisdir 2009 cu ilde butun maliyye menbeleri hesabina 7 1 milyon manat hecminde investisiyalardan istifade olunmus 6 4 milyon manat mebleginde tikinti qurasdirma isleri aparilmisdir 4 Rayonda 2010 cu ilde umumi mehsul buraxilisi 96244 6 min manat olmusdur ki bunun da 4329 8 min manati ve ya 4 5 i senayenin payina dusmusdur Beyleqan rayonu respublikamizin muhum kend teserrufati rayonlarindandir Rayonun cemi serhed daxilinde 113 113 hektar torpaq sahesi vardir Qeyd olunan torpaqlarin 69 8 faizini yeni 78 920 hektarini kend teserrufatina yararli torpaqlar o cumleden 47 9 faizini ve ya 54 170 hektarini ekin sahesi teskil edir Bundan elave rayonun erazisi daxilinde Ag gol Milli Parkindan 4 142 hektar kanal kollektor ve yollar altinda 31 548 hektar Araz cayi yatagi altinda 343 hektar ve Serhed zolaginda 1 180 hektar olmaqla umumilikde 37 213 hektar torpaq sahesi vardir ki bunlar da dovlet fondunda olan torpaqlardir Rayonun iqtisadiyyatinda taxilciliq pambiqciliq ve heyvandarliq esas yer tutur Bununla yanasi teserrufatlarda kartof uzum terevez bostan mehsullari ve meyve de yetisdirilir Istehsal olunan kend teserrufati mehsullarindan taxil uzum terevez mehsullarindan kartof sogan heyvandarliq mehsullarindan et sud pendir nehre yagi ve saire mehsullar daxili bazara cixarilan mehsullara aiddir 2010 cu ilde rayonda 45 7 min ton taxil 3 2 min ton pampiq 3 min ton kartof 13 5 min ton terevez 4 5 min ton bostan mehsullari 6 9 min ton meyve ve 30 min ton seker cugunduru istehsal olunmusdur 2010 cu ilde rayonda iri buynuzlu mal qaranin sayi 55 min bas xirda buynuzlu mal qaranin sayi 290 min bas olmusdur Il erzinde rayonda 34 8 min ton sud istehsal olunmusdur 5 Rayon erazisinde 9 sud emali sexi fealiyyet gosterir Onlarin gundelik istehsal gucu 24 tondur Sud emali muessiseleri Milabad qesebesinde Kebirli II Sahseven ve Dunyamalilar kendlerinde yerlesir Oren Qala serab zavodunda nar siresi istehsal olunur Meyve terevez mehsullarinin emali ucun Beyleqan Konserv ASC ve Dunyamalilar kendinde illik istehsal gucu 626 min serti banka olan Konserv zavodu fealiyyet gosterir Pambigin ilkin emali uzre CTS Aqro MMC nin illik gucu 30 min t olan pambiq emali zavodu ve Beyleqan Pambiq ASC fealiyyet gosterir 2007 ci ilde 1604 t mahlic istehsal olunmusdur Kerpic istehsali uzre Aran Qala LtD muessisesi yaradilmisdir Idman RedakteRayonu Temsil eden Mil Beyleqan FK fealiyyet gosterir Klub 1955 ci ilde kecmis Jdanov indiki Beyleqan rayonunda tesis edilmisdir Klub 2006 2007 ci illerde Heveskarlar liqasinin Respublika cempionatinda cempion olmus 2009 2010 cu illerde liqada III yer 2010 2011 ci illerde ise VI yeri qerarlasmisdir Klub hal hazirda AFFA Region Liqasi mubarize aparir Oyunlari 2500 tutumlu Beyleqan OIK de kecirir Maddi medeni irsi Redakte Cercis Peygamber Ziyaretgahi Beyleqan rayonunda bir nece tarixi abide movcuddur Bunlar Hezreti Cergiz Peygember ziyaretgahi orta esrler dovrunu ehate eden qedim Beyleqan seher xarabaligi Orenqala ve Soltanbud tepesidir Hezreti Cercis Peygember ziyaretgahi XVII XVIII esrlerde tikilmisdir Hal hazirda bu ziyaretgah Azerbaycanin butun bolgelerinden elece de Gurcustandan ve Dagistandan gelen muselmanlarin inam ve secde yeridir Beyleqan seher xarabaligi Orenqala tarixi abidesi rayondan 18 km aralida yerlesen Kebirli kendinin yaxinligindadir Burada qedim Beyleqan seheri movcud olmusdur Tarixi melumatlara gore esasi V esrde qoyulmus Beyleqan seheri dovrunun en iri ticaret ve medeniyyet merkezlerinden biri olmusdur Bu seher XIII esrde monqol tatarlarin isgalina meruz qalaraq tamamile dagilmisdir XIV esrde Emir Teymur terefinden seherin yeniden insasina baslansa da onun olumu ile elaqedar olaraq baslanmis isler yarimciq qalmisdir XVI esrden beri seher xarabaliga cevrilmis ve bir daha berpa olunmamisdir Bundan elave rayon Medeniyyet sobesinin muhafizesinde olan asagidaki tarixi memarliq ve incesenet abideleri movcuddur Saray tepesi Soltanbud qebristanligi Seyid Emine turbesi Emine Xatin mescidi Kerbelayi Seyid Aga turbesi Geray Esedovun ev muzeyi Boyuk Veten Muharibesi istirakcilarinin xatire kompleksi Sevil Qaziyevanin ev muzeyi ve bustu Sovet Ittifaqi Qehremani G Esedovun xatiresinde ucaldilmis abide Turkler mescidi Emek birliyi abidesi M Beyleqaninin heykeli Sovet Ittifaqi Qehremani Hezi Aslanovun bustu Fotolar Redakte Beyleqan Bayraq Muzey Beyleqan Gencler Merkez Cercis Peygember ziyaretgahi bulaq Beyleqan Rayon Icra HakimiyyetiIstinadlar Redakte Beyleqan Rayonu olu kecid Haciyev V C Azerbaycan florasi bitkiliyinin istifadesi ve qorunmasi Baki Eim 1999 Tehmezov B Yusifov E Esedov K Azerbaycanm bioloji tobiot abideleri Baki Adiloglu 2004 Beyleqanin senayesi 2010 05 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 11 10 Beyleqan rayonunda kend teserrufati olu kecid Vikianbarda Beyleqan rayonu ile elaqeli mediafayllar var Menbe https az wikipedia org w index php title Beyleqan rayonu amp oldid 6043884, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.