Novruz bayramı (Tərc.: Yeni Gün bayramı, Bahar bayramı; fars. نوروز (Noruz), özb.Navruz, türkm.Nowruz, qaz.Naurız, qırğ.Nooruz, türk.Nevruz, krımtat.Navrez.) – Qədim türk və fars mənşəli xalqlara məxsus bayram.
Novruz bayramı Şimal yarımkürəsində astronomik yazın başlandığı, gecə-gündüzün bərabərliyi günündə (martın 20-si, 21-i və ya 22-sində) keçirilir. Bir sıra xalqlar yaz fəslinin gəlməsini təbiətin canlanması ilə bağlamış, bu münasibətlə şənliklər keçirmiş, onu yeni ilin başlanğıcı kimi bayram etmişlər. Qədim zamanlardan başlayaraq Azərbaycan, İran, Əfqanıstan, Tacikistan, Özbəkistanda və bir çox şərq ölkələrində baharın - yeni ilin gəlişini şənliklərlə qarşılayırlar. Martın 21-i İran və Əfqanıstanda rəsmi təqvimin ilk günü sayılır.
2009-cu il sentyabrın 30-da Novruz bayramı YUNESKO tərəfindən qeyri-maddi mədəni irs siyahısına daxil edilmiş, 23 fevral 2010-cu ildə isə BMT Baş Assambleyasının 64-cü sessiyasının iclasında mart ayının 21-i "Beynəlxalq Novruz Günü" elan edilmişdir. Novruz bayramı Azərbaycanda geniş miqyasda qeyd olunduğu üçün bayram ərəfəsi qeyri-iş günləri elan olunur. Novruz bayramının mənşəyi qədimdir. İslam dini Yaxın Şərq və Orta Asiya ölkələrində yayıldıqdan sonra Ərəb xilafəti bu ölkələrin xalqlarının adət-ənənələrini, bayramlarını təqib etməyə başladı. Əksər xalqlar bahar bayramının əsl mahiyyətindən doğan bir sıra adət-ənənələri, oyunları indiyədək saxlamışlar.
Orta əsr müəllifləri Şərq ölkələrində İslam dini yayıldıqdan sonra da Novruz bayramında yaz ənənələrinin, əkinçilik təqvimi etiqadlarının möhkəm yer tutduğunu göstərirlər. Əbu Reyhan Biruni Novruz bayramı haqqında müxtəlif rəvayətlərdən, onun yaranması səbəblərindən, bu bayram münasibətilə xalq arasında yayılmış adət-ənənələrdən bəhs etmiş, Novruz bayramının təbiətin oyanması, əkinçilik təsərrüfatının başlanması ilə bağlı əsl dünyəvi bayram olduğunu qeyd etmişdir.
Nizamül Mülk "Siyasətnamə" əsərində Novruz bayramından yazın gəlişi ilə əlaqədar keçirilən kütləvi xalq bayramı kimi bəhs etmişdir. Novruzun gəlişi klassik Şərq, o cümlədən Azərbaycan poeziyasında geniş yayılmış "Bahariyyə" adlı lirik şeirlərdə də təsvir və tərənnüm edilir.
Novruz bayramında müxtəlif oyunlar keçirilir.Bunlara atırma.halay,bənövşə,cıdır ,ənzəli Kosa-kosa və bu kimi oyunlar aid edilir.
Azərbaycanın poçt markası. Azərbaycanlı qadın bayram xonçası ilə
Çərşənbələr
Bəzi qədim inanclara görə kainat 4 ünsürdən - su, od, torpaq və küləkdən yaranıb. Hər il 4 çərşənbə Novruzdan, günün bərabərləşməsindən əvvəl qeyd olunur. Aşıqlar da "Ab, atəş, xak, badan yarandım" deyiblər vücudnamələrində, yəni su, od, torpaq və yelə bağlıdır insan.
Birinci su çərşənbəsi adlanır. Yəni bahara doğru çayların azacıq buz bağlayan yerləri əriyib çaylara tökülür. Torpaq yavaş-yavaş islanmağa başlayır. Qızlar bulaqlardan sərin, şirin su gətirərdilər, evin ətrafına çiləyərdilər, üzlərini yuyardılar.
İkincisi od çərşənbəsi adlanır. Ona görə ki, bahara doğru günəş yavaş-yavaş torpağı qızdırır, isindirir, onu yaratmaq üçün hazırlayır. Od çərşənbəsində tonqallar qalayardılar. Hər ailə üzvünün adına bir şam yandırardılar. Xonçalar düzəldilərdi.
Üçüncüsü yel çərşənbəsidir. Yəni yel artıq azacıq oyanmış torpağı, təzəcə çıxmış yaza həsrət gülləri tərpədir, tumurcuqlanan ağacları yellədir.
Dördüncüsü torpaq çərşənbəsidir. Torpağı ana təbiət su ilə islatdı, günəşlə isitdi, onu yaratmağa hazırladı. Ona görə də ilk yaz əkinini xışla-kotanla məhz torpaq çərşənbəsi günündə başlayardılar. Yaşlı qadınlar "Səməni, saxla məni, ildə göyərdərəm səni" deyib buğda isladardılar.
Novruz bayramında xüsusi şirniyyatlarla bişirilir. Çərşənbə və bayram xonçaları bu şirniyyatlarla bəzədilir. Bayramda bişirilməsi mütləq olan şirniyyatlar bunlardır, qoğal, şəkərbura, badamburan, paxlava. Hər bir bişirilən şirniyyatlar bir səma cisimlərinə bənzədilir. Qoğal günəşi, şəkərbura ayı, paxlava ulduzları tərənnüm edir.
Kosa və Keçəl Novruz atributlarıdır. Keçəl qışı, Kosa isə yazı tərənnüm edir.
Adətləri
Novruz bayramında aşağıdakı adətlər yerinə yetirilir:
Torba atmaq. Sonralar torba, xurcun papaqla əvəz olunub. Ancaq Azərbaycanda namus, qeyrət rəmzi olan papağın qapılara pay üçün atılmağı birmənalı qarşılanmır və tənqid edilir. Qapıya atılan torbanı boş qaytarmazlar.
Qulaq falına çıxmaq. Əgər gizlin dinlənən evdən xoş söhbət eşidilərsə, bu arzunun yerinə yetəcəyinə işarədir.
Tonqaldan tullanmaq. Tonqaldan tullarkən bu ifadə deyilir: "Ağırlığım - ığırlığım odda yansın".
Üzük falına baxmaq. Qızlar üzüyü saç telinə bərkidib su ilə dolu stəkanın üstündə saxlayarlar. Üzük stəkana neçə dəfə dəysə,bu həmin qızın o yaşda ərə gedəcəyinə işarədir.
Səməni yetişdirmək. Bu yazın gəlişinə və bitkilərin oyanmasına işarədir.
Yumurta döyüşdürmək. Oyunun nəticəsində tərəflərdən biri digərinin tələblərini yerinə yetirir.
Qonaq getmək. Novruzda qohumların və qonşuların evinə qonaq gedərlər, onlara Novruz payı apararlar.
Yaşlıları ziyarət etmək. Yaşlı və xəstə insanları ziyarət olunar, bayramları təbrik edilir.
Şam yandırmaq. Novruzda ailənin sayı qədər şam yandırarlar.
Küsülülərin barışması. Novruzda heç kim küsülü qalmamalıdır. Bütün küsülülər barışmalıdır.
Yallı getmək. Azərbaycan xalqının qədim dövrdən bəri ifa etdiyi rəqsdir. Bunun mənası insanların birliyidir.
Xoruz döyüşdürmək. Bunun üçün xüsusi döyüş xoruzları böyüdülür
Dünya xalqlarının bayramı kimi
Novruzu qeyd edən hər bir xalq bu bayramla bağlı etnik, yerli, milli xüsusiyyətlərinə uyğun, özünəməxsus mövsum və mərasim nəğmələri yaratmışdır.
Adətə görə süfrəyə "s" hərfi ilə başlayan 7 növ ərzaq qoyulur
Novruz dünyanın əksər ölkələrində bu xalqların nümayəndələri tərəfindən geniş şəkildə qeyd edilir. Bu cür məkanlar arasında Los-Anceles, Toronto, Londonu saymaq olar. Los-Anceles şəhərinin ocaq qalamağa dair sərt qərarları var, heç bir kəsə öz mülkündə ocaq qalamağa icazə verilmir. Buna baxmayaraq Cənubi Kaliforniyada yaşayan və Novruzu qeyd etmək istəyən azərbaycanlılar və iranlılar Kaliforniyanın çimərliklərinə gedir və ocaq qalamağa icazə verilmiş yerlərdə bayram ocağı qalayırlar.
Azərbaycanda adətə görə Novruz bayramında göyərdilən səməni yazın gəlməsinin, təbiətin canlanmasının, əkinçiliyin rəmzidir. Azərbaycan kəndlisi səməni göyərtməklə növbəti təssərrüfat ilinə bərəkət, bolluq arzulamış, bayrama dörd həftə qalmış, hər çərşənbə axşamı və bayram günü tonqal qalamaqla, mahnı ("gün çıx!" nəğməsi və s.) qoşmaqla oda, atəşə, günəşə olan etiqad və inamını ifadə etmişdir. Bütün bu mərasimlər İslamdan çox-çox əvvəl mövcud olmuş qədim şərq ənənələrinin davamıdır.
Əfqan süfrəsi isə adətən stolun üstündə olmur. Süfrə yerə sərilir və ona dəstərxan deyirlər. Əfqan süfrəsində kompota bənzər bir təam da olur. Həmin təamın adı "həft meyvə", yəni yeddi meyvədir. Amma quru meyvələrdən hazırlanır. Əfqanlar bunu ilin heç bir ayrı ayında hazırlamırlar, ancaq Novruzda hazırlayırlar. "Həft meyvə" - ərik qurusu, kişmiş, qoz, iydə və sairdən hazırlanır. Əfqanıstanda da Azərbaycandakı kimi yumurta döyüşdürülür.
Qırğız süfrəsində məxsusi olaraq Novruzda bişirilən beşbarmaq olur. Bu – quzu ətindən və makarona oxşar un məmulatından bişirilir. Əllə yeyildiyinə görə bu yeməyə beşbarmaq deyilir.
Tacikistanda isə Novruz martın 20-də başlayır, 3-4 gün davam edir. Uşaqlar yaz çiçəklərindən dərib yığır, qapıları döyür – ev sahibinə çiçəklərdən verir, ev sahibi də onlara ya konfet, ya yumurta, ya da pul verir.
Sərdar Fərəcov - simli kvartet üçün 5 hissəli süita (1984): yallı, deyişmə, məzə, qulaq falı, rəqs.
Cəlal Abbasov - "Bahar mərasimi" kantatası (1986), rus dilində "Şən bahar" uşaq operası
Azər Dadaşov - 2 soprano və orkestr üçün "Bahar duası" ariyası, Vahid Əzizin sözlərinə "Bahar tonqalı" və M. Ə. Sabirin sözlərinə "Gəl, gəl, a, yaz günləri" uşaq mahnıları
شمارش معکوس تا تحويل سال 1392 شمسی Nowruz Countdown to March 20, 2013
Həmçinin bax
VikianbardaNovruz bayramı ilə əlaqəli mediafayllar var.
Avqust 12, 2021
novruz, bayramı, məqalənin, bəzi, məlumatlarının, mənbəsi, göstərilməmişdir, daha, ətraflı, məlumat, üçün, məqalənin, müzakirə, səhifəsinə, baxa, məqaləyə, uyğun, formada, mənbələr, əlavə, edib, vikipediyanı, zənginləşdirə, bilərsiniz, avqust, 2021, tərc, yeni. Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz avqust 2021 Novruz bayrami Terc Yeni Gun bayrami Bahar bayrami fars نوروز Noruz ozb Navruz turkm Nowruz qaz Nauriz qirg Nooruz turk Nevruz krimtat Navrez Qedim turk ve fars menseli xalqlara mexsus bayram Novruz bayrami Simal yarimkuresinde astronomik yazin baslandigi gece gunduzun beraberliyi gununde martin 20 si 21 i ve ya 22 sinde kecirilir Bir sira xalqlar yaz feslinin gelmesini tebietin canlanmasi ile baglamis bu munasibetle senlikler kecirmis onu yeni ilin baslangici kimi bayram etmisler Qedim zamanlardan baslayaraq Azerbaycan Iran Efqanistan Tacikistan Ozbekistanda ve bir cox serq olkelerinde baharin yeni ilin gelisini senliklerle qarsilayirlar Martin 21 i Iran ve Efqanistanda resmi teqvimin ilk gunu sayilir 2009 cu il sentyabrin 30 da Novruz bayrami YUNESKO terefinden qeyri maddi medeni irs siyahisina daxil edilmis 23 fevral 2010 cu ilde ise BMT Bas Assambleyasinin 64 cu sessiyasinin iclasinda mart ayinin 21 i Beynelxalq Novruz Gunu elan edilmisdir Novruz bayrami Azerbaycanda genis miqyasda qeyd olundugu ucun bayram erefesi qeyri is gunleri elan olunur Novruz bayraminin menseyi qedimdir Islam dini Yaxin Serq ve Orta Asiya olkelerinde yayildiqdan sonra Ereb xilafeti bu olkelerin xalqlarinin adet enenelerini bayramlarini teqib etmeye basladi Ekser xalqlar bahar bayraminin esl mahiyyetinden dogan bir sira adet eneneleri oyunlari indiyedek saxlamislar SSRI nin poct markasi Azerbaycanda Novruz Orta esr muellifleri Serq olkelerinde Islam dini yayildiqdan sonra da Novruz bayraminda yaz enenelerinin ekincilik teqvimi etiqadlarinin mohkem yer tutdugunu gosterirler Ebu Reyhan Biruni Novruz bayrami haqqinda muxtelif revayetlerden onun yaranmasi sebeblerinden bu bayram munasibetile xalq arasinda yayilmis adet enenelerden behs etmis Novruz bayraminin tebietin oyanmasi ekincilik teserrufatinin baslanmasi ile bagli esl dunyevi bayram oldugunu qeyd etmisdir Nizamul Mulk Siyasetname eserinde Novruz bayramindan yazin gelisi ile elaqedar kecirilen kutlevi xalq bayrami kimi behs etmisdir Novruzun gelisi klassik Serq o cumleden Azerbaycan poeziyasinda genis yayilmis Bahariyye adli lirik seirlerde de tesvir ve terennum edilir Novruz bayraminda muxtelif oyunlar kecirilir Bunlara atirma halay benovse cidir enzeli Kosa kosa ve bu kimi oyunlar aid edilir Azerbaycanin poct markasi Azerbaycanli qadin bayram xoncasi ile Mundericat 1 Cersenbeler 2 Adetleri 3 Dunya xalqlarinin bayrami kimi 3 1 Azerbaycanda 3 2 Iranda 3 3 Efqanistanda 3 4 Qirgizistanda 3 5 Tacikistanda 3 6 Ozbekistanda 4 Incesenetde 4 1 Musiqide 4 2 Filmlerde 5 Sekiller 6 Istinadlar 7 Xarici kecidler 8 Hemcinin baxCersenbeler RedakteBezi qedim inanclara gore kainat 4 unsurden su od torpaq ve kulekden yaranib Her il 4 cersenbe Novruzdan gunun beraberlesmesinden evvel qeyd olunur Asiqlar da Ab ates xak badan yarandim deyibler vucudnamelerinde yeni su od torpaq ve yele baglidir insan Birinci su cersenbesi adlanir Yeni bahara dogru caylarin azaciq buz baglayan yerleri eriyib caylara tokulur Torpaq yavas yavas islanmaga baslayir Qizlar bulaqlardan serin sirin su getirerdiler evin etrafina cileyerdiler uzlerini yuyardilar Ikincisi od cersenbesi adlanir Ona gore ki bahara dogru gunes yavas yavas torpagi qizdirir isindirir onu yaratmaq ucun hazirlayir Od cersenbesinde tonqallar qalayardilar Her aile uzvunun adina bir sam yandirardilar Xoncalar duzeldilerdi Ucuncusu yel cersenbesidir Yeni yel artiq azaciq oyanmis torpagi tezece cixmis yaza hesret gulleri terpedir tumurcuqlanan agaclari yelledir Dorduncusu torpaq cersenbesidir Torpagi ana tebiet su ile islatdi gunesle isitdi onu yaratmaga hazirladi Ona gore de ilk yaz ekinini xisla kotanla mehz torpaq cersenbesi gununde baslayardilar Yasli qadinlar Semeni saxla meni ilde goyerderem seni deyib bugda isladardilar Novruz bayraminda xususi sirniyyatlarla bisirilir Cersenbe ve bayram xoncalari bu sirniyyatlarla bezedilir Bayramda bisirilmesi mutleq olan sirniyyatlar bunlardir qogal sekerbura badamburan paxlava Her bir bisirilen sirniyyatlar bir sema cisimlerine benzedilir Qogal gunesi sekerbura ayi paxlava ulduzlari terennum edir Kosa ve Kecel Novruz atributlaridir Kecel qisi Kosa ise yazi terennum edir Adetleri RedakteNovruz bayraminda asagidaki adetler yerine yetirilir Torba atmaq Sonralar torba xurcun papaqla evez olunub Ancaq Azerbaycanda namus qeyret remzi olan papagin qapilara pay ucun atilmagi birmenali qarsilanmir ve tenqid edilir Qapiya atilan torbani bos qaytarmazlar Qulaq falina cixmaq Eger gizlin dinlenen evden xos sohbet esidilerse bu arzunun yerine yeteceyine isaredir Tonqaldan tullanmaq Tonqaldan tullarken bu ifade deyilir Agirligim igirligim odda yansin Uzuk falina baxmaq Qizlar uzuyu sac teline berkidib su ile dolu stekanin ustunde saxlayarlar Uzuk stekana nece defe deyse bu hemin qizin o yasda ere gedeceyine isaredir Semeni yetisdirmek Bu yazin gelisine ve bitkilerin oyanmasina isaredir Yumurta doyusdurmek Oyunun neticesinde tereflerden biri digerinin teleblerini yerine yetirir Qonaq getmek Novruzda qohumlarin ve qonsularin evine qonaq gederler onlara Novruz payi apararlar Yaslilari ziyaret etmek Yasli ve xeste insanlari ziyaret olunar bayramlari tebrik edilir Sam yandirmaq Novruzda ailenin sayi qeder sam yandirarlar Kusululerin barismasi Novruzda hec kim kusulu qalmamalidir Butun kusululer barismalidir Yalli getmek Azerbaycan xalqinin qedim dovrden beri ifa etdiyi reqsdir Bunun menasi insanlarin birliyidir Xoruz doyusdurmek Bunun ucun xususi doyus xoruzlari boyudulurDunya xalqlarinin bayrami kimi RedakteNovruzu qeyd eden her bir xalq bu bayramla bagli etnik yerli milli xususiyyetlerine uygun ozunemexsus movsum ve merasim negmeleri yaratmisdir Novruz Azerbaycanla yanasi Iranda Turkmenistanda Tacikistanda Ozbekistanda Pakistanda Qazaxistanda Qirgizistanda xususi tentene ile qeyd edilir Adete gore sufreye s herfi ile baslayan 7 nov erzaq qoyulur Novruz dunyanin ekser olkelerinde bu xalqlarin numayendeleri terefinden genis sekilde qeyd edilir Bu cur mekanlar arasinda Los Anceles Toronto Londonu saymaq olar Los Anceles seherinin ocaq qalamaga dair sert qerarlari var hec bir kese oz mulkunde ocaq qalamaga icaze verilmir Buna baxmayaraq Cenubi Kaliforniyada yasayan ve Novruzu qeyd etmek isteyen azerbaycanlilar ve iranlilar Kaliforniyanin cimerliklerine gedir ve ocaq qalamaga icaze verilmis yerlerde bayram ocagi qalayirlar Azerbaycanda Redakte Esas meqale Novruz bayrami AzerbaycandaAzerbaycanda adete gore Novruz bayraminda goyerdilen semeni yazin gelmesinin tebietin canlanmasinin ekinciliyin remzidir Azerbaycan kendlisi semeni goyertmekle novbeti tesserrufat iline bereket bolluq arzulamis bayrama dord hefte qalmis her cersenbe axsami ve bayram gunu tonqal qalamaqla mahni gun cix negmesi ve s qosmaqla oda atese gunese olan etiqad ve inamini ifade etmisdir Butun bu merasimler Islamdan cox cox evvel movcud olmus qedim serq enenelerinin davamidir Iranda Redakte Esas meqale Novruz bayrami IrandaIranda sufrelerde ferqli bir semeni olur ve bu semeni en cox merciden goyerdilir Efqanistanda Redakte Esas meqale Novruz bayrami Efqanistanda Efqanistanda da yumurta doyusu olur Efqan sufresi ise adeten stolun ustunde olmur Sufre yere serilir ve ona desterxan deyirler Efqan sufresinde kompota benzer bir team da olur Hemin teamin adi heft meyve yeni yeddi meyvedir Amma quru meyvelerden hazirlanir Efqanlar bunu ilin hec bir ayri ayinda hazirlamirlar ancaq Novruzda hazirlayirlar Heft meyve erik qurusu kismis qoz iyde ve sairden hazirlanir Efqanistanda da Azerbaycandaki kimi yumurta doyusdurulur Qirgizistanda Redakte Esas meqale Novruz bayrami QirgizistandaQirgiz sufresinde mexsusi olaraq Novruzda bisirilen besbarmaq olur Bu quzu etinden ve makarona oxsar un memulatindan bisirilir Elle yeyildiyine gore bu yemeye besbarmaq deyilir Tacikistanda Redakte Esas meqale Novruz bayrami TacikistandaTacikistanda ise Novruz martin 20 de baslayir 3 4 gun davam edir Usaqlar yaz ciceklerinden derib yigir qapilari doyur ev sahibine ciceklerden verir ev sahibi de onlara ya konfet ya yumurta ya da pul verir Ozbekistanda Redakte Esas meqale Novruz bayrami OzbekistandaOzbekistanda Novruz sufresi ucun nisala hazirlayirlar Nisala sekerden bisirilir ag sokolad kimi olur Incesenetde RedakteMusiqide Redakte Uzeyir Hacibeyov Bahar negmesi Memmed Quliyev bestekar Aldanmis ulduzlar 1977 operasinda yazmis ve esere Novruz bayrami ile bagli olan xalq sehneleri daxil edilmisdir Vasif Adigozelov Refiq Zeka Xendanin sozlerine dord hisseli Novruzum kantatasi 1993 Fikret Emirov Gulur eller mahnisi Ramiz Mirisli Bayram axsamlarinda Oqtay Zulfuqarov Usaq mahni toplulari Elnare Dadasova Huseyn Cavidin sozlerine Ilk bahar Abdulla Saiqin sozlerine Semeni Usaq albomu mahni silsilesinden Semed Vurgunun sozlerine Bahar serqisi ve Elime novruz gelir Rehile Hesenova Kos kosa balet pantomima Serdar Ferecov simli kvartet ucun 5 hisseli suita 1984 yalli deyisme meze qulaq fali reqs Celal Abbasov Bahar merasimi kantatasi 1986 rus dilinde Sen bahar usaq operasi Azer Dadasov 2 soprano ve orkestr ucun Bahar duasi ariyasi Vahid Ezizin sozlerine Bahar tonqali ve M E Sabirin sozlerine Gel gel a yaz gunleri usaq mahnilari Sefiqe Axundova Xos gelmisen mahnisi Efser Cavansirov Xos geldi yaz bayrami 1 Filmlerde Redakte Novruzun celengi film 1989 Bahar eylenceleri film 1989 Novruz film 1995 Novruz Bayrami film 2006 Ocaq film 1987 Sekiller Redakte Istinadlar RedakteBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Kocerli R Azerbaycan bestekarlarinin yaradiciliginda Novruz movzusu Musiqi dunyasi jurnali Xarici kecidler RedakteNovruz Bayramy Baku pages Celebration That Would Not Die Novruz adetleri Arxivlesdirilib 2012 03 14 at the Wayback Machine Novruz Bayrami menseyi tarixi ve adetleri Bayramlar Novruz Arxivlesdirilib 2009 10 24 at the Wayback Machine شمارش معکوس تا تحويل سال 1392 شمسی Nowruz Countdown to March 20 2013Hemcinin bax Redakte Vikianbarda Novruz bayrami ile elaqeli mediafayllar var Menbe https az wikipedia org w index php title Novruz bayrami amp oldid 6091214, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}
