Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Yeni pifaqorçulúq, Neopifaqorçulúq — yunan fəlsəfəsində pifaqorçuluğu Platon, Aristotel və stoaçıların təlimi ilə birləşdirən dini-fəlsəfi təlim təlim.
Yaranması
Yeni pifaqorçuluq miladdan öncə I yüzillikdə İskəndəriyyədə yaranmış mistik dini-fəlsəfi təlimdir. M. ö. IV yüzillikdən sonra qədim pifaqorçuların fəaliyyətinə son qoyulmuşdur. Roma imperiyası dövründə isə bu təlim yenidən dirçəlsə də, onun qədim məktəbinin təlimi ilə çox az bağlılığı olmuşdur. Sadəcə bu məktəbin filosofları hansısa tanınmış ənənəyə bağlı olmasını sərgiləmək üçün öz təlimlərini qədim pifaqorçuluqla bağlayırdılar. Bu səbəbdən də, o zaman pifaqorçuluğa aid edilən çoxlu sayda saxta ədəbiyyat yazılmışdır.
Yeni pifaqorçuluğun ilk nümayəndəsi kimi araşdırmaçılar Publius Nigidius Fiqulus’un (lat. Publius Nigidius Figulus, təxminən m. ö. 98 – 45) adını çəkirlər. O, filosof Siseronun yaxın dostu idi. O, bir çox elmlər haqqında kitablar yazmışdır. Siserona görə, o qədim pifaqorçuluğu yenidən dirçəltmək istəmişdir. Publius Fiqulus mistikaya çox meylli idi. Sisero xəbər vermişdir ki, o öncədəngörənlik edərək Oktavianus Avqustusun doğum günündə onun imperator olacağını bəyan etmişdir. Fiqulusun ən tanınmış əsərlərindən biri dilçiliyə aid olan “Qrammatikaya aid şərhlər” (lat. Commentarii grammatici) kitabı idi. Bundan başqa o tanrılara tapınma və onlara ehtiram etmə haqqında “Tanrılar haqqında” (lat. “De diis”), eləcə də münəccimlik, öncədəngörənlik və yuxu yozumları sahəsində də əsərlər yazmışdır. Onların yalnız bəzi fraqmentləri günümüzə gəlib çatmışdır.
Təlimi
Yeni pifaqorçuluq bir çox əlamətlərinə görə fəlsəfi cərəyandan daha çox dini təlim idi. Onun hətta Pifaqora aid edilən vəhy kitabları da mövcud olmuşdur. Bu təlimin əsasında kəskin dualizm dururdu. Maddi aləm şərlə, ruhi və səmavi başlanğıclar isə xeyirlə əlaqələndirilirdi. Bu baxımdan onlar düşünürdülər ki, Tanrı dünyanı rəqəmlərlə eyniləşdirilən ideyaların əsasında qurmuşdur.
Yeni pifaqorçular Bir rəqəmini xeyir olan və hər şeyin başlanğıcında duran Tanrı ilə eyniləşdirirdilər. Şərin təcəssümü olan İki rəqəmindən isə artıq çoxluq, dəyişkənlik, xaos başlayır. Bütün rəqəmlər ideyalarla eyniləşdirilir və onların nisbətinə görə dünyada hər şey var olur. Ancaq, rəqəmlərin sərbəst varlığı yoxdur, onlar Birdən çıxırlar.
Yeni pifaqorçular həm də dünyanın əbədiliyinə inanırdılar. İnsana isə “mikrokosm” kimi baxırdılar. Yeni pifaqorçuluqda tək tanrılığın əlamətləri olsa da, onunla maddi dünya arasında vasitəçi olan kiçik tanrıların və şər qüvvələrin varlığı da inkar edilmirdi. Həqiqi Tanrı ən yüksək mənəvi təbəqələrdə sonsuz uzaqlardadır. Vasitəçi kiçik tanrılar isə kamil olmadıqlarına görə, insanlara özlərinə tapınmağı buyururlar. Əbədiyyətə çatmaq üçün isə onlara deyil, həqiqi Tanrıya doğru mənəvi cəhətdən yönəlmək lazımdır. Bunun üçün əxlaqlı abid həyatı yaşanmalı, qidalanma, and içmə, qüsul və dəstəmaz alma qaydalarına riayət edilməli idi.
Əsas nümayəndələri
Mənbə
- Aydın Əlizadə. (PDF). Bakı: Əbilov, Zeynalov və qardaşlar. 2007. s. 235-237. ISBN . 2016-08-22 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-08-16.
Ədəbiyyat
- Aydın Əlizadə. (PDF). Bakı: Əbilov, Zeynalov və qardaşlar. 2007. s. 235-237. ISBN . 2016-08-22 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-08-16.
- Encyclopædia Britannica/Neopythagoreanism
- Publius Nigidius Figulus // Encyclopædia Britanica, 1911.
- Thesleff H. An introduction to the Pythagorean writings of the hellenistic period. Abo, 1961; O'MearaD. Pythagoras Revived. Mathematics and Philosophy in Late Antiquity. Oxf, 1989.
- Неопифагореизм // Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 4 томах. СПб., 1907-1909.
- Новопифагореизм // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона. СПб, 1890-1907.
Həmçinin bax
Istinadlar
- Publius Nigidius Figulus // Encyclopedia Britanica, 1911.
- Новопифагореизм 2021-11-27 at the Wayback Machine // Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 4 томах. СПб., 1907-1909.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yeni pifaqorculuq Neopifaqorculuq yunan felsefesinde pifaqorculugu Platon Aristotel ve stoacilarin telimi ile birlesdiren dini felsefi telim telim Antik felsefeYunan felsefeoncesi dovru e e VII yuzilliye qeder Orfizm Homer Hesiod Ferekid Yeddi yunan mudriki EpixarmQedim yunan felsefesi e e VII IV yuzillikler Milet mektebi Fales Anaksimandr Anaksimen Elea mektebi Ksenofan Parmenid Eleyali Zenon Melissus Musteqil filosoflar Heraklit Anaksaqor Empedokl Pifaqorcular Pifaqor Filolaus Hippas Arxitas Alkmeon Qedim yunan atomculari Levkipp Demokrit Sofistler Boyuk sofistler Protaqor Prodikus Qorqias Hippias Kicik sofistler Trasimaxus Likofron Kritius Alkidamas Klassik yunan felsefesi 1 Sokrat ve sokratcilar Kinikler Antisfen Diogen Bion Boristenes Kerkidas Kratet ve Hipparxia Kirenacilar Aristipp Hegesias Annikeris Teodorus Evhemerus Meqaracilar Evklides Stilpon Evbulides Diodorus Kronus Eretriyacilar Elidali Fedon Eretriyali Menedem 2 Platon ve erken platoncular Spevsippus Ksenokrates Polemon Krates Heraklides Eudoksus Arkesilaus 3 Aristotel ve erken peripatetikler Teofrastus Evdemus Straton Dikearxus Aristarxus Demetri AristoksenusEllinizm dovrunun felsefesi e e IV I yuzillikler Skeptisizm Pirron Enesidemus Aqrippa Epikurculuk Epikur Lukretius Peripatetizm Rodoslu Andronikus Platonizm Karneades Kliptomaxus Filon Larissali Stoaciliq Erken dovr Kitiyali Zenon Xrisippus Kleantes Orta dovr Panetius PosidoniusQedim Roma dovrunun felsefesi I V yuzillikler Skeptisizm Sekst Empirik Stoaciliq Seneka Epiktet Mark Avreli Siseron Peripatetizm Afrodisiali Aleksandr Orta platonizm Alkinous Apuleyus Qalen Plutarx Maksim Filon Selsus Teon Neoplatonizm Roma mektebi Ammonius Sakkas Plotin Porfirius Amelius Apameya mektebi Yamblix Sopater Perqama mektebi Sallustius Yulian Avqust Afina mektebi Afinali Plutarx Proklus Marinus Simplikius Damaskius Iskenderiyye mektebi Hierokles Hipatiya Ioann Filoponus Antik dini telimler Qnostisizm Hermetizm Mitraizm Neopifaqorculuq Apollonius Nikomaxus Numenius Moderatus Erken Xristian felsefesi Klement Origen Avqustin Avrelius Boesius Saxta Dionisius AreopagitYaranmasiYeni pifaqorculuq miladdan once I yuzillikde Iskenderiyyede yaranmis mistik dini felsefi telimdir M o IV yuzillikden sonra qedim pifaqorcularin fealiyyetine son qoyulmusdur Roma imperiyasi dovrunde ise bu telim yeniden dircelse de onun qedim mektebinin telimi ile cox az bagliligi olmusdur Sadece bu mektebin filosoflari hansisa taninmis eneneye bagli olmasini sergilemek ucun oz telimlerini qedim pifaqorculuqla baglayirdilar Bu sebebden de o zaman pifaqorculuga aid edilen coxlu sayda saxta edebiyyat yazilmisdir Yeni pifaqorculugun ilk numayendesi kimi arasdirmacilar Publius Nigidius Fiqulus un lat Publius Nigidius Figulus texminen m o 98 45 adini cekirler O filosof Siseronun yaxin dostu idi O bir cox elmler haqqinda kitablar yazmisdir Siserona gore o qedim pifaqorculugu yeniden dirceltmek istemisdir Publius Fiqulus mistikaya cox meylli idi Sisero xeber vermisdir ki o oncedengorenlik ederek Oktavianus Avqustusun dogum gununde onun imperator olacagini beyan etmisdir Fiqulusun en taninmis eserlerinden biri dilciliye aid olan Qrammatikaya aid serhler lat Commentarii grammatici kitabi idi Bundan basqa o tanrilara tapinma ve onlara ehtiram etme haqqinda Tanrilar haqqinda lat De diis elece de muneccimlik oncedengorenlik ve yuxu yozumlari sahesinde de eserler yazmisdir Onlarin yalniz bezi fraqmentleri gunumuze gelib catmisdir TelimiYeni pifaqorculuq bir cox elametlerine gore felsefi cereyandan daha cox dini telim idi Onun hetta Pifaqora aid edilen vehy kitablari da movcud olmusdur Bu telimin esasinda keskin dualizm dururdu Maddi alem serle ruhi ve semavi baslangiclar ise xeyirle elaqelendirilirdi Bu baximdan onlar dusunurduler ki Tanri dunyani reqemlerle eynilesdirilen ideyalarin esasinda qurmusdur Yeni pifaqorcular Bir reqemini xeyir olan ve her seyin baslangicinda duran Tanri ile eynilesdirirdiler Serin tecessumu olan Iki reqeminden ise artiq coxluq deyiskenlik xaos baslayir Butun reqemler ideyalarla eynilesdirilir ve onlarin nisbetine gore dunyada her sey var olur Ancaq reqemlerin serbest varligi yoxdur onlar Birden cixirlar Yeni pifaqorcular hem de dunyanin ebediliyine inanirdilar Insana ise mikrokosm kimi baxirdilar Yeni pifaqorculuqda tek tanriligin elametleri olsa da onunla maddi dunya arasinda vasiteci olan kicik tanrilarin ve ser quvvelerin varligi da inkar edilmirdi Heqiqi Tanri en yuksek menevi tebeqelerde sonsuz uzaqlardadir Vasiteci kicik tanrilar ise kamil olmadiqlarina gore insanlara ozlerine tapinmagi buyururlar Ebediyyete catmaq ucun ise onlara deyil heqiqi Tanriya dogru menevi cehetden yonelmek lazimdir Bunun ucun exlaqli abid heyati yasanmali qidalanma and icme qusul ve destemaz alma qaydalarina riayet edilmeli idi Esas numayendeleriApollonius Tianali Nikomaxus Gerasali Numenius Apameyali Moderatus Qadesli MenbeAydin Elizade PDF Baki Ebilov Zeynalov ve qardaslar 2007 s 235 237 ISBN 5 87459 013 7 2016 08 22 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 08 16 EdebiyyatAydin Elizade PDF Baki Ebilov Zeynalov ve qardaslar 2007 s 235 237 ISBN 5 87459 013 7 2016 08 22 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 08 16 Encyclopaedia Britannica Neopythagoreanism Publius Nigidius Figulus Encyclopaedia Britanica 1911 Thesleff H An introduction to the Pythagorean writings of the hellenistic period Abo 1961 O MearaD Pythagoras Revived Mathematics and Philosophy in Late Antiquity Oxf 1989 Neopifagoreizm Malyj enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 4 tomah SPb 1907 1909 Novopifagoreizm Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona SPb 1890 1907 Hemcinin baxPifaqor Pifaqorcular mektebi Filolaus Krotonali Hippasus Mesapontumlu Arxitas Tarentli Alkmeon Krotonali Qnostisizm HermetizmIstinadlarPublius Nigidius Figulus Encyclopedia Britanica 1911 Novopifagoreizm 2021 11 27 at the Wayback Machine Malyj enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 4 tomah SPb 1907 1909