Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Kolofonlu Ksenofanes (yunanca Ξενοφάνης ὁ Κολοφώνιος; m. ö. 570, Kolofon — m. ö. 475 , Elea) – qədim yunan şairi və filosofu. Elea məktəbinin ilk filosofu hesab edilir.
| Kolofonlu Ksenofan | |
|---|---|
| Ξενοφάνης ὁ Κολοφώνιος | |
 | |
| Doğum tarixi | e.ə. 560 |
| Vəfat tarixi | e.ə. 478 |
| Vəfat yeri | |
| Dövr | Sokrataqədərki fəlsəfə |
| İstiqaməti | Sokrataqədərki fəlsəfə, antik fəlsəfə |
| Əsas maraqları | fəlsəfə |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
O, indiki Türkiyənin Qərbində yerləşən (yun. Κολοφών) şəhərindən idi. Sonra Cənubi İtaliyaya səfərlər etmiş və sonradan köçmüşdür.
Fəlsəfəsi
Ksenofanes çoxtanrılı yunan panteonunu şiddətli tənqid etmişdir. O hesab edirdi ki, Olimpus dağında yaşayan yunan tanrıları əslində şairlərin uydurduqları və xalq təxəyyülündə formalaşan mifik obrazlardan başqa bir şey deyildir. Ksenofanesə görə insanlar özlərinə bənzər tanrılar yaratmışdılar. Bu baxımdan hər bir xalqın tanrılar haqqındakı təsəvvürləri məhz öz dünyagörüşləri əsasında formalaşmışdır. Yenə Ksenofanesə görə əgər öküzlər, atlar və başqa heyvanların düşüncəsi olsaydı, onlar tanrılarını elə özlərinə bənzər təsvir edərdilər.
Tanrıların təbiəti və başqa xüsusiyyətləri haqqında doğru biliyi əldə etmək olmaz, bu barədə ancaq ehtimal edilə bilər. Buna görə də, Ksenofanes qədim yunan şairləri Hesiodos və Homeri tanrılara insan xüsusiyyətlərini aid etməkdə (antpopomorfizm) günahlandırmışdır.
Eyni zamanda, Ksenofanes ateist də olmamışdır. O, dini və tanrını özünəməxsus tərzdə təsəvvür edirdi. Onun fikrincə yunan toplumunda olan baxışlar ibtidai səviyyədə olmuşdur. Buna görə də Ksenofanes yunanların dini dünyagörüşləri ilə razılaşmayaraq öz fikirlərini açıqlamışdır. Onun fikrincə Tanrı bir və bölünməzdir; eyni zamanda, o dünyadan ayrı bir şey də deyildir. Beləliklə, Ksenofanes Tanrını dünya ilə eyniləşdirmiş, onu təbiətdən ayırmamışdır. Buna görə də, dünya yaradılmamış, həmişə var olmuş və hər zaman da olacaqdır. Bu baxımdan Ksenofanes panteizmin əsasını qoyan filosoflardan biri olmuşdur. O güman edirdi ki, dünya əbədi, məhv olunmaz və vahiddir. Ona görə vahidlik elə Tanrının özüdür.
Ksenofanes ay, günəş və ulduzları tanrılaşdırmamış, onları fiziki cisimlər kimi təsəvvür etmişdir. Onun fikrincə dünyaların sayı sonsuzdur. Yağışlar isə yerdən günəş şüalarının təsiri altında baş verən buxarlanmanın nəticəsidir. Buxar göyə qalxır və yenidən su olub yerə yağır. Onun fikrincə insanlar və başqa canlılar su və torpağın qarışığından yaranmışdırlar. Qədim Misir dinində də insanları qoyunbaşlı tanrı Xnum torpaqdan (gildən) yaratmışdır. İnsanın torpaqdan yaradılması haqqında rəvayətlər Yəhudilik, Xristianlıq və İslamda da vardır.
Mənbə
- Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 27-28. ISBN . 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
Ədəbiyyat
- Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 27-28. ISBN . 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
- Diogenes Laertius. Lives and Opinions of Eminent Philosophers / Translated by C. D. Yonge. London: Georg Bell & Sons, 1915.
- Xenophanes. Fragments and Commentary // The First Philosophers of Greece. London: K. Paul, Trench, Trubner, 1898.
- R. Kattel, "The Political Philosophy of Xenophanes of Colophon", Trames 1(51/46) (1997), 125-142
- Richard D. McKirahan, Xenophanes of Colophon. Philosophy Before Socrates. Indianapolis: Hackett Publishing Company, 1994
- Вольф М. Н. Становление философского поиска и дискуссия об идее прогресса: Ксенофан В 18 DK // Вестник НГУ. Серия: Философия. — 2011. — Т. 9. — Вып. 3.
İstinadlar
- Xenophanes // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Xenophanes. Fragments and Commentary // The First Philosophers of Greece. London: K. Paul, Trench, Trubner, 1898, p. 67.
- Diogenes Laertius. Lives and Opinions of Eminent Philosophers / Translated by C. D. Yonge. London: Georg Bell & Sons, 1915, p. 283.
- Diogenes Laertius. Lives and Opinions of Eminent Philosophers / Translated by C. D. Yonge. London: Georg Bell & Sons, 1915, p. 383.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kolofonlu Ksenofanes yunanca 3enofanhs ὁ Kolofwnios m o 570 Kolofon m o 475 Elea qedim yunan sairi ve filosofu Elea mektebinin ilk filosofu hesab edilir Kolofonlu Ksenofan3enofanhs ὁ KolofwniosDogum tarixi e e 560Vefat tarixi e e 478Vefat yeri Sirakuza Qedim RomaDovr Sokrataqederki felsefeIstiqameti Sokrataqederki felsefe antik felsefeEsas maraqlari felsefe Vikianbarda elaqeli mediafayllarAntik felsefeYunan felsefeoncesi dovru e e VII yuzilliye qeder Orfizm Homer Hesiod Ferekid Yeddi yunan mudriki EpixarmQedim yunan felsefesi e e VII IV yuzillikler Milet mektebi Fales Anaksimandr Anaksimen Elea mektebi Ksenofan Parmenid Eleyali Zenon Melissus Musteqil filosoflar Heraklit Anaksaqor Empedokl Pifaqorcular Pifaqor Filolaus Hippas Arxitas Alkmeon Qedim yunan atomculari Levkipp Demokrit Sofistler Boyuk sofistler Protaqor Prodikus Qorqias Hippias Kicik sofistler Trasimaxus Likofron Kritius Alkidamas Klassik yunan felsefesi 1 Sokrat ve sokratcilar Kinikler Antisfen Diogen Bion Boristenes Kerkidas Kratet ve Hipparxia Kirenacilar Aristipp Hegesias Annikeris Teodorus Evhemerus Meqaracilar Evklides Stilpon Evbulides Diodorus Kronus Eretriyacilar Elidali Fedon Eretriyali Menedem 2 Platon ve erken platoncular Spevsippus Ksenokrates Polemon Krates Heraklides Eudoksus Arkesilaus 3 Aristotel ve erken peripatetikler Teofrastus Evdemus Straton Dikearxus Aristarxus Demetri AristoksenusEllinizm dovrunun felsefesi e e IV I yuzillikler Skeptisizm Pirron Enesidemus Aqrippa Epikurculuk Epikur Lukretius Peripatetizm Rodoslu Andronikus Platonizm Karneades Kliptomaxus Filon Larissali Stoaciliq Erken dovr Kitiyali Zenon Xrisippus Kleantes Orta dovr Panetius PosidoniusQedim Roma dovrunun felsefesi I V yuzillikler Skeptisizm Sekst Empirik Stoaciliq Seneka Epiktet Mark Avreli Siseron Peripatetizm Afrodisiali Aleksandr Orta platonizm Alkinous Apuleyus Qalen Plutarx Maksim Filon Selsus Teon Neoplatonizm Roma mektebi Ammonius Sakkas Plotin Porfirius Amelius Apameya mektebi Yamblix Sopater Perqama mektebi Sallustius Yulian Avqust Afina mektebi Afinali Plutarx Proklus Marinus Simplikius Damaskius Iskenderiyye mektebi Hierokles Hipatiya Ioann Filoponus Antik dini telimler Qnostisizm Hermetizm Mitraizm Neopifaqorculuq Apollonius Nikomaxus Numenius Moderatus Erken Xristian felsefesi Klement Origen Avqustin Avrelius Boesius Saxta Dionisius Areopagit O indiki Turkiyenin Qerbinde yerlesen yun Kolofwn seherinden idi Sonra Cenubi Italiyaya seferler etmis ve sonradan kocmusdur FelsefesiKsenofanes coxtanrili yunan panteonunu siddetli tenqid etmisdir O hesab edirdi ki Olimpus daginda yasayan yunan tanrilari eslinde sairlerin uydurduqlari ve xalq texeyyulunde formalasan mifik obrazlardan basqa bir sey deyildir Ksenofanese gore insanlar ozlerine benzer tanrilar yaratmisdilar Bu baximdan her bir xalqin tanrilar haqqindaki tesevvurleri mehz oz dunyagorusleri esasinda formalasmisdir Yene Ksenofanese gore eger okuzler atlar ve basqa heyvanlarin dusuncesi olsaydi onlar tanrilarini ele ozlerine benzer tesvir ederdiler Tanrilarin tebieti ve basqa xususiyyetleri haqqinda dogru biliyi elde etmek olmaz bu barede ancaq ehtimal edile biler Buna gore de Ksenofanes qedim yunan sairleri Hesiodos ve Homeri tanrilara insan xususiyyetlerini aid etmekde antpopomorfizm gunahlandirmisdir Eyni zamanda Ksenofanes ateist de olmamisdir O dini ve tanrini ozunemexsus terzde tesevvur edirdi Onun fikrince yunan toplumunda olan baxislar ibtidai seviyyede olmusdur Buna gore de Ksenofanes yunanlarin dini dunyagorusleri ile razilasmayaraq oz fikirlerini aciqlamisdir Onun fikrince Tanri bir ve bolunmezdir eyni zamanda o dunyadan ayri bir sey de deyildir Belelikle Ksenofanes Tanrini dunya ile eynilesdirmis onu tebietden ayirmamisdir Buna gore de dunya yaradilmamis hemise var olmus ve her zaman da olacaqdir Bu baximdan Ksenofanes panteizmin esasini qoyan filosoflardan biri olmusdur O guman edirdi ki dunya ebedi mehv olunmaz ve vahiddir Ona gore vahidlik ele Tanrinin ozudur Ksenofanes ay gunes ve ulduzlari tanrilasdirmamis onlari fiziki cisimler kimi tesevvur etmisdir Onun fikrince dunyalarin sayi sonsuzdur Yagislar ise yerden gunes sualarinin tesiri altinda bas veren buxarlanmanin neticesidir Buxar goye qalxir ve yeniden su olub yere yagir Onun fikrince insanlar ve basqa canlilar su ve torpagin qarisigindan yaranmisdirlar Qedim Misir dininde de insanlari qoyunbasli tanri Xnum torpaqdan gilden yaratmisdir Insanin torpaqdan yaradilmasi haqqinda revayetler Yehudilik Xristianliq ve Islamda da vardir MenbeAydin Elizade Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 27 28 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 08 16 EdebiyyatAydin Elizade Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 27 28 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 08 16 Diogenes Laertius Lives and Opinions of Eminent Philosophers Translated by C D Yonge London Georg Bell amp Sons 1915 Xenophanes Fragments and Commentary The First Philosophers of Greece London K Paul Trench Trubner 1898 R Kattel The Political Philosophy of Xenophanes of Colophon Trames 1 51 46 1997 125 142 Richard D McKirahan Xenophanes of Colophon Philosophy Before Socrates Indianapolis Hackett Publishing Company 1994 Volf M N Stanovlenie filosofskogo poiska i diskussiya ob idee progressa Ksenofan V 18 DK Vestnik NGU Seriya Filosofiya 2011 T 9 Vyp 3 IstinadlarXenophanes Encyclopaedia Britannica ing Xenophanes Fragments and Commentary The First Philosophers of Greece London K Paul Trench Trubner 1898 p 67 Diogenes Laertius Lives and Opinions of Eminent Philosophers Translated by C D Yonge London Georg Bell amp Sons 1915 p 283 Diogenes Laertius Lives and Opinions of Eminent Philosophers Translated by C D Yonge London Georg Bell amp Sons 1915 p 383 Hemcinin baxElea mektebi