Mark Avreli, Markus Avrelius (lat. Marcus Aurelius Antoninus, 26 aprel 121 – 17 mart 180) — Roma imperatoru (161–180), stoaçı filosof. İlk vaxtlar imperiyanı Lutsi Verlə birgə idarə etmişdir. Parfiyalılar (162–166), german və sarmatlarla (166–180, Markoman müharibəsində) hərblər aparmışdır. Stoisizmin ardıcıllarından olan Mark Avreli fəlsəfədə ("Özü ilə təklikdə" əsəri) əxlaqi kamilliyi təbliğ etmiş, siyasi quruluşu təkmilləşdirməyin qeyri-mümkünlüyü ideyasını irəli sürmüşdür.
139-cu ildə atası vəfat etdikdən sonra imperator Antonin Piy tərəfindən oğulluğa götürüldükdən sonra Mark Avreli Ver Sezar adlandırılmağa başlanmışdır. Gözəl təhsilə yiyələnmiş Avreli fəlsəfəyə və təsviri sənətə böyük maraq göstərmişdir. Dioqnetin, şagirdi olan Avreli fəlsəvi görüşlərinə görə məhz quru taxt üzərində yatar və üstünü heyvan dərisi ilə örtərmiş. Bacarığına görə gənc olmasına baxmayaraq Hadrianın vəfatından yarım il sonra 5 dekabr 138 ci ildə kvestor vəzifəsinə irəli çəkilərək karyerasına inzibati idarəçiliklə başlamışdır. Elə həmin il Antonin Piyin qızı ilə nişanlandıqdan sonra tax-taca varislik əldə edir. 140 ci ildə konsul və sezar elan edilir. 146 cı ildə Antonin Piy Mark Avreliyə konsul kimi dövləti idarə etmək hüquq verir. 1 yanvar 161 ci ildə qardaşlığı Lutsi Ver ilə birlikdə üçüncu dəfə konsul kimi dövləti idarə edir. 169-cu ildən Lutsi Verin ölümündən sonra dövləti təkbaşına idarə edir.
Ailəsi və uşaqları
Avreli, 145 ci ildə Gənc Faustina ilə evlənmiş və 30 illik evliliyi boyunca Faustinadan 13 uşağı olmuşdur:
Anniya Avreliya Qaleriya Faustina (147–165)
Anniya Avreliya Qaleriya Luçilla (148/50–181), Lutsi Verin həyat yoldaşı
Luçillanın Gemellus Luçilla adında bir əkizi vardır (149–150)
Tit Eli Antonin (150, 7 mart 161)
Tit Eli Avreli (150, 7 mart 161)
Hadrian (152, 7 mart 161)
Domitia Faustina (150, 7 mart 161)
Fadilla (159, 192)
Annia Kornifiçia Faustina Minor (160, 211–217)
Tit Avreli Fulv Antonin (161–165)
Kommod (161–192)
Mark Anni Ver Sezar (162–169)
Vibiya Avreliya Sabina (170–217)
İmperatorluğu
Atası kimi senata və onun üzvlərinə hörmət yanaşarmış. Məhkəmə işinə böyük diqqət verərmiş. Bir çox köhnəlmiş qanunları bərpa etmişdir. Afinada dörd fəlsəfə kafedrası yaradaraq, professorları dövlət himayəsinə götürmüşdür. Bir çox döyüş və hərbi yürüşlərdə şəxsən iştirak etmişdir. 166-cı ildə məğlubiyyətdən sonra Parfiya ilə sülh bağlamağa məcbur olur. Həmin il Roma germanların Dunay çayı boyu hücumları, vandallara qarşı müharibə, şimali Misir üsyanına baxmayaraq 178-ci ildə germanlara qarşı müharibədə böyük uğurlar qazanır, lakin imperiya qoşunlarını yoluxucu xəstəlik taun epidemiyası bürüyür. Daimi müharibələr imperiyanı zəiflətmiş, epidemiyaya və əhalinin dilənçiləşməsinə səbəb olmuşdu.
Ölümü və adına ehtiram
Mark Avrelinin silahdaşları onun xəstə halına acıyıb ağlayarkən, üzünü onlara tutub deyir: " Niyə mənim halıma acıyıb ağlayırsınız, siz ona ağlayın ki, bu taun hamımızı məhv edəcək." 17 mart 180-ci ildə Vindobon (müasir Vyana) deyilən yerdə taundan vəfat edir. Mark Avreli (külü) Hadrian məqbərəsində indiki Müqəddəs Ancelo qəsrində dəfn edilmişdir. Onun ölümündən sonra həmin dövrü antik tarixi ənənəyə görə "Qızıl əsr" özünü isə tax-taclı filosof adlandırırdılar. Senat onun şərəfinə ölümündən sonra Romada hal-hazırda it.Piazza Colonna adlanan meydanda "Şərəf sütunu" (Mark Avreli sütunu) qoydurtmuşdur.
Alman dilinə tərcümə olunmuş Selbstbetrachtungen ("Özünlə təklikdə") əsəri, Hamburq 1727.
Mark Avreli həyatı boyu müxtəlif elmlər və fəlsəfə ilə də məşğul olmuş və bir filosof kimi tanınmışdır. O, Stoa fəlsəfi məktəbinin ən parlaq nümayəndələrindən sayılmaqdadır.
Mark Avreli dövründə Romada artıq bütün sahələri əhatə edən tənəzzül dövrü başlamışdır. Siyasi-iqtisadi və sosial böhranlar onun fəlsəfi fikrinə təsir etmişdir. Onun fəlsəfəsində pessimist düşüncələr, dünyanın keçici və mənasız olması kimi fikirlərə tez-tez rast gəlinir. Buna görə Mark Avreli taleyə tabe olmağa, ona qarşı çıxış etməməyə çağırırdı. Bütün bu fikirlər onun "Özünlə təklikdə" kitabında söylənmişdir.
Mark Avreli hesab edir ki, dünyada hər şey bir düzənə (nizama) tabedir. Eyni zamanda, tanrılaşdırılmış Yüksək ədalət də vardır. O hər şeyin əsasıdır, hər şey ondan yaranır və ona qayıdır. Həmçinin dünya əqli və tale də tanrılaşdırılmışdır. Dünyada hər şey tanrı düzəninə və məqsədinə tabedir. Markus Avreliusun fikrincə dünya yetkindir. Bu dünyada baş verən hər bir şər isə tanrının dünya üçün cızdığı plana uyğundur. Şəri dünya düzəni baxımından dəyərləndirəndə o təbii bir şeyə çevrilir. Şərin Tanrının hökmü ilə yaranıb-yaranmaması problemi sonralar ortaəsr xristian və müsəlman ilahiyyatı və fəlsəfəsinin əsas problemlərindən birinə çevrilmişdir.
Xeyir isə ilahi iradəyə və təbiət qanunlarına uyğun olan bir ahəngdir. Xeyir həm də insanın özü-özü, öz təbiəti ilə razılığı və mənəvi ucalığıdır. Ona görə də, insan təbii düzənə uyğun həyat sürməlidir. Həmin düzəni pozduqda o, ədalətsizliyə yol verir, təbiətə və cəmiyyətə qarşı üsyan edir. Mark Avreli dövlət qanunlarını da təbii qanunlara aid etmiş, onlara tabe olmağı hər bir insan üçün vacib bilmişdir.
Markus Avreliusun fəlsəfəsində dünya hər zaman dəyişən bir varlıqdır. Onun üzərində olan hər bir şey məhv olaraq bir durumdan başqasına keçir. Beləliklə, dünyada hər şey dövr etməkdədir. İnsan həyatını təbiət qanunlarına uyğunlaşdırmalı, sonda isə başı uca və ləyaqətlə dünyanı tərk etməlidir.
Mənbə
Aydın Əlizadə (2016). Antik fəlsəfə tarixi(PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. s. 185-187. ISBN5-89968-061-X. 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
mark, avreli, markus, avrelius, marcus, aurelius, antoninus, aprel, mart, roma, imperatoru, stoaçı, filosof, vaxtlar, imperiyanı, lutsi, verlə, birgə, idarə, etmişdir, parfiyalılar, german, sarmatlarla, markoman, müharibəsində, hərblər, aparmışdır, stoisizmin,. Mark Avreli Markus Avrelius lat Marcus Aurelius Antoninus 26 aprel 121 17 mart 180 Roma imperatoru 161 180 stoaci filosof Ilk vaxtlar imperiyani Lutsi Verle birge idare etmisdir Parfiyalilar 162 166 german ve sarmatlarla 166 180 Markoman muharibesinde herbler aparmisdir Stoisizmin ardicillarindan olan Mark Avreli felsefede Ozu ile teklikde eseri exlaqi kamilliyi teblig etmis siyasi qurulusu tekmillesdirmeyin qeyri mumkunluyu ideyasini ireli surmusdur Mark Avrelilat Marcus Aurelius Antoninuslat Marcus Aurelius AntoninusXVI Roma Imperatoru8 mart 161 17 mart 1808 mart 161 7 mart 169 Lusi Ver ile birlikde 169 177 tekbasina 177 17 mart 180 Kommod ile birlikde Selefi Antonin PiyXelefi KommodSexsi melumatlarTehsili StoisizmDogum tarixi 26 aprel 121Dogum yeri Roma ImperiyasiRomaVefat tarixi 17 mart 180 58 yasinda Vefat yeri Vindobona indiki VyanaVefat sebebi taunDefn yeri Muqeddes Ancelo qesriSulale Nerva AntoninAtasi Anni VerAnasi Domitia LucillaHeyat yoldasi Genc FaustinaUsaqlari Kommod Lucilla daha 13 usaq Elmi fealiyyetiElm sahesi felsefe Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Heyati 1 1 Ailesi ve usaqlari 1 2 Imperatorlugu 1 3 Olumu ve adina ehtiram 1 4 Nerva Antonin sulalesinin zaman xetti 2 Felsefesi 2 1 Hemcinin bax 3 Istinadlar 4 Xarici kecidler 5 Hemcinin baxHeyati Redakte139 cu ilde atasi vefat etdikden sonra imperator Antonin Piy terefinden ogulluga goturuldukden sonra Mark Avreli Ver Sezar adlandirilmaga baslanmisdir Gozel tehsile yiyelenmis Avreli felsefeye ve tesviri senete boyuk maraq gostermisdir Dioqnetin sagirdi olan Avreli felsevi goruslerine gore mehz quru taxt uzerinde yatar ve ustunu heyvan derisi ile ortermis Bacarigina gore genc olmasina baxmayaraq Hadrianin vefatindan yarim il sonra 5 dekabr 138 ci ilde kvestor vezifesine ireli cekilerek karyerasina inzibati idarecilikle baslamisdir Ele hemin il Antonin Piyin qizi ile nisanlandiqdan sonra tax taca varislik elde edir 140 ci ilde konsul ve sezar elan edilir 146 ci ilde Antonin Piy Mark Avreliye konsul kimi dovleti idare etmek huquq verir 1 yanvar 161 ci ilde qardasligi Lutsi Ver ile birlikde ucuncu defe konsul kimi dovleti idare edir 169 cu ilden Lutsi Verin olumunden sonra dovleti tekbasina idare edir Ailesi ve usaqlari Redakte Avreli 145 ci ilde Genc Faustina ile evlenmis ve 30 illik evliliyi boyunca Faustinadan 13 usagi olmusdur Anniya Avreliya Qaleriya Faustina 147 165 Anniya Avreliya Qaleriya Lucilla 148 50 181 Lutsi Verin heyat yoldasi Lucillanin Gemellus Lucilla adinda bir ekizi vardir 149 150 Tit Eli Antonin 150 7 mart 161 Tit Eli Avreli 150 7 mart 161 Hadrian 152 7 mart 161 Domitia Faustina 150 7 mart 161 Fadilla 159 192 Annia Kornificia Faustina Minor 160 211 217 Tit Avreli Fulv Antonin 161 165 Kommod 161 192 Mark Anni Ver Sezar 162 169 Vibiya Avreliya Sabina 170 217 Imperatorlugu Redakte Atasi kimi senata ve onun uzvlerine hormet yanasarmis Mehkeme isine boyuk diqqet verermis Bir cox kohnelmis qanunlari berpa etmisdir Afinada dord felsefe kafedrasi yaradaraq professorlari dovlet himayesine goturmusdur Bir cox doyus ve herbi yuruslerde sexsen istirak etmisdir 166 ci ilde meglubiyyetden sonra Parfiya ile sulh baglamaga mecbur olur Hemin il Roma germanlarin Dunay cayi boyu hucumlari vandallara qarsi muharibe simali Misir usyanina baxmayaraq 178 ci ilde germanlara qarsi muharibede boyuk ugurlar qazanir lakin imperiya qosunlarini yoluxucu xestelik taun epidemiyasi buruyur Daimi muharibeler imperiyani zeifletmis epidemiyaya ve ehalinin dilencilesmesine sebeb olmusdu Olumu ve adina ehtiram Redakte Mark Avrelinin silahdaslari onun xeste halina aciyib aglayarken uzunu onlara tutub deyir Niye menim halima aciyib aglayirsiniz siz ona aglayin ki bu taun hamimizi mehv edecek 17 mart 180 ci ilde Vindobon muasir Vyana deyilen yerde taundan vefat edir Mark Avreli kulu Hadrian meqberesinde indiki Muqeddes Ancelo qesrinde defn edilmisdir Onun olumunden sonra hemin dovru antik tarixi eneneye gore Qizil esr ozunu ise tax tacli filosof adlandirirdilar Senat onun serefine olumunden sonra Romada hal hazirda it Piazza Colonna adlanan meydanda Seref sutunu Mark Avreli sutunu qoydurtmusdur Obrazi Qladiator filminde istifade edilmisdir Nerva Antonin sulalesinin zaman xetti RedakteFelsefesi Redakte Alman diline tercume olunmus Selbstbetrachtungen Ozunle teklikde eseri Hamburq 1727 Mark Avreli heyati boyu muxtelif elmler ve felsefe ile de mesgul olmus ve bir filosof kimi taninmisdir O Stoa felsefi mektebinin en parlaq numayendelerinden sayilmaqdadir Mark Avreli dovrunde Romada artiq butun saheleri ehate eden tenezzul dovru baslamisdir Siyasi iqtisadi ve sosial bohranlar onun felsefi fikrine tesir etmisdir Onun felsefesinde pessimist dusunceler dunyanin kecici ve menasiz olmasi kimi fikirlere tez tez rast gelinir Buna gore Mark Avreli taleye tabe olmaga ona qarsi cixis etmemeye cagirirdi Butun bu fikirler onun Ozunle teklikde kitabinda soylenmisdir Mark Avreli hesab edir ki dunyada her sey bir duzene nizama tabedir Eyni zamanda tanrilasdirilmis Yuksek edalet de vardir O her seyin esasidir her sey ondan yaranir ve ona qayidir Hemcinin dunya eqli ve tale de tanrilasdirilmisdir Dunyada her sey tanri duzenine ve meqsedine tabedir Markus Avreliusun fikrince dunya yetkindir Bu dunyada bas veren her bir ser ise tanrinin dunya ucun cizdigi plana uygundur 1 Seri dunya duzeni baximindan deyerlendirende o tebii bir seye cevrilir Serin Tanrinin hokmu ile yaranib yaranmamasi problemi sonralar ortaesr xristian ve muselman ilahiyyati ve felsefesinin esas problemlerinden birine cevrilmisdir Xeyir ise ilahi iradeye ve tebiet qanunlarina uygun olan bir ahengdir Xeyir hem de insanin ozu ozu oz tebieti ile raziligi ve menevi ucaligidir 2 Ona gore de insan tebii duzene uygun heyat surmelidir Hemin duzeni pozduqda o edaletsizliye yol verir tebiete ve cemiyyete qarsi usyan edir 3 Mark Avreli dovlet qanunlarini da tebii qanunlara aid etmis onlara tabe olmagi her bir insan ucun vacib bilmisdir Markus Avreliusun felsefesinde dunya her zaman deyisen bir varliqdir Onun uzerinde olan her bir sey mehv olaraq bir durumdan basqasina kecir Belelikle dunyada her sey dovr etmekdedir Insan heyatini tebiet qanunlarina uygunlasdirmali sonda ise basi uca ve leyaqetle dunyani terk etmelidir MenbeAydin Elizade 2016 Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC s 185 187 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2016 08 16 Hemcinin bax Redakte Antik felsefe StoaciliqIstinadlar Redakte Mark Avrelij Antonin Razmyshleniya Perevod A V Dobrovolskogo L Nauka 1985 s 10 11 Mark Avrelij Antonin Razmyshleniya Perevod A V Dobrovolskogo L Nauka 1985 s 55 Mark Avrelij Antonin Razmyshleniya Perevod A V Dobrovolskogo L Nauka 1985 s 49 50 Xarici kecidler Redakte Ozu ile teklikde Dusunce rus dilindeHemcinin bax Redakte Vikianbarda Mark Avreli ile elaqeli mediafayllar var SELEF Antonin Piy Mark Avreli Nerva Antonin sulalesi imperatoru XELEF KommodMenbe https az wikipedia org w index php title Mark Avreli amp oldid 6012542, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.svg.html){kind=link}
.jpg.html){kind=link}
.jpg.html){kind=link}
