Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Smirnalı Teon (yun. Θέων 6 Σμνρναΐος, təq. 70, İzmir – təq. 135) da orta dövrün akademiklərindən (platonçularından) biri olmuşdur. O, "Platonun əsərlərini oxuyarkən riyazi predmetlərin icmalı" (yun. Τα κατά μαθηματικόν χρήσιμα εις την Πλάτωνος ανάγνωσιν) adlı əsərin müəllifi idi. Həmin kitaba latın dilində qısaldılmış olaraq "Expositio" deyilir. Bu kitab antik dövrün məktəblərində tədris edilmək üçün yazılmış və orada riyaziyyat, musiqi nəzəriyyəsi və astronomiya elmlərindən bilgilər verilmişdir. Mətni yazarkən Teon, keçmiş alimlərdən çoxlu istinadlar gətirmişdir.
| Teon Smirnalı | |
|---|---|
| q.yun. Θέων ὁ Σμυρναῖος | |
 | |
| Doğum tarixi | təq. 70 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | təq. 135 |
| Fəaliyyəti | riyaziyyatçı, astronom, musiqişünas, musiqi nəzəriyyəçisi, filosof |
Əsərin riyazi bölümündə Teon "bir" və "vahid" anlayışlarının fərqləndirilməsini zəruri bilirdi, çünki hər bir rəqəm "birlərin" cəmidir. "Vahid" isə hər bir çoxluq çeşidlərindən aralanmış təklikdə olan ideal başlanğıcdır ki, onu yalnız düşüncə ilə qavramaq mümkündür və onun bölünməsi imkansızdır. Daha sonra Teon tərəfindən rəqəmlərin tək və cüt, sadə və mürəkkəb və s. növləri araşdırılmışdır.
Əsərin musiqi bölümündə nəğmələrdə rəqəmlər ahənginə riayət edilməsinin vacibliyi vurğulanmış və bunun qaydaları açıqlanmışdır. Burada musiqi nəzəriyyəsinin əsas elementləri də araşdırılmışdır.
Astronomiya bölümündə Teon yerin kürə olmasına dair çoxlu dəlillər gətirmiş, planetlər və göy cisimləri haqqında öz zamanının təsəvvürlərini açıqlamışdır. Bu təsəvvürlər yuxarıda sözü keçən başqa yunan filosofların baxışlarına bənzər olmuşdur. Belə ki, Teon yerin kainatın mərkəzində olmasını iddia edirdi. Onun fikrincə planet və ulduzların çoxu hərəkət etmir. Bəziləri isə, günəş və ay kimi, yerin ətrafında fırlanır. Burada həm də günəşin və ayın tutulması kimi təbiət olaylarına da münasibət bildirilmişdir.
Mənbə
- Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 2224-225. ISBN . 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi. 1994.
- Theon of Smyrna. Mathematics Useful for the Understanding of Plato 2022-01-19 at the Wayback Machine. San Diego: Wizards Bockshelf, 1979, pp. 12–14.
- Theon of Smyrna. Mathematics Useful for the Understanding of Plato 2022-01-19 at the Wayback Machine, pp. 32–43.
- Theon of Smyrna. Mathematics Useful for the Understanding of Plato 2022-01-19 at the Wayback Machine, pp. 81, 89.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Smirnali Teon yun 8ewn 6 Smnrnaios teq 70 Izmir teq 135 da orta dovrun akademiklerinden platoncularindan biri olmusdur O Platonun eserlerini oxuyarken riyazi predmetlerin icmali yun Ta kata ma8hmatikon xrhsima eis thn Platwnos anagnwsin adli eserin muellifi idi Hemin kitaba latin dilinde qisaldilmis olaraq Expositio deyilir Bu kitab antik dovrun mekteblerinde tedris edilmek ucun yazilmis ve orada riyaziyyat musiqi nezeriyyesi ve astronomiya elmlerinden bilgiler verilmisdir Metni yazarken Teon kecmis alimlerden coxlu istinadlar getirmisdir Teon Smirnaliq yun 8ewn ὁ SmyrnaῖosDogum tarixi teq 70Dogum yeri IzmirVefat tarixi teq 135Fealiyyeti riyaziyyatci astronom musiqisunas musiqi nezeriyyecisi filosofAntik felsefeYunan felsefeoncesi dovru e e VII yuzilliye qeder Orfizm Homer Hesiod Ferekid Yeddi yunan mudriki EpixarmQedim yunan felsefesi e e VII IV yuzillikler Milet mektebi Fales Anaksimandr Anaksimen Elea mektebi Ksenofan Parmenid Eleyali Zenon Melissus Musteqil filosoflar Heraklit Anaksaqor Empedokl Pifaqorcular Pifaqor Filolaus Hippas Arxitas Alkmeon Qedim yunan atomculari Levkipp Demokrit Sofistler Boyuk sofistler Protaqor Prodikus Qorqias Hippias Kicik sofistler Trasimaxus Likofron Kritius Alkidamas Klassik yunan felsefesi 1 Sokrat ve sokratcilar Kinikler Antisfen Diogen Bion Boristenes Kerkidas Kratet ve Hipparxia Kirenacilar Aristipp Hegesias Annikeris Teodorus Evhemerus Meqaracilar Evklides Stilpon Evbulides Diodorus Kronus Eretriyacilar Elidali Fedon Eretriyali Menedem 2 Platon ve erken platoncular Spevsippus Ksenokrates Polemon Krates Heraklides Eudoksus Arkesilaus 3 Aristotel ve erken peripatetikler Teofrastus Evdemus Straton Dikearxus Aristarxus Demetri AristoksenusEllinizm dovrunun felsefesi e e IV I yuzillikler Skeptisizm Pirron Enesidemus Aqrippa Epikurculuk Epikur Lukretius Peripatetizm Rodoslu Andronikus Platonizm Karneades Kliptomaxus Filon Larissali Stoaciliq Erken dovr Kitiyali Zenon Xrisippus Kleantes Orta dovr Panetius PosidoniusQedim Roma dovrunun felsefesi I V yuzillikler Skeptisizm Sekst Empirik Stoaciliq Seneka Epiktet Mark Avreli Siseron Peripatetizm Afrodisiali Aleksandr Orta platonizm Alkinous Apuleyus Qalen Plutarx Maksim Filon Selsus Teon Neoplatonizm Roma mektebi Ammonius Sakkas Plotin Porfirius Amelius Apameya mektebi Yamblix Sopater Perqama mektebi Sallustius Yulian Avqust Afina mektebi Afinali Plutarx Proklus Marinus Simplikius Damaskius Iskenderiyye mektebi Hierokles Hipatiya Ioann Filoponus Antik dini telimler Qnostisizm Hermetizm Mitraizm Neopifaqorculuq Apollonius Nikomaxus Numenius Moderatus Erken Xristian felsefesi Klement Origen Avqustin Avrelius Boesius Saxta Dionisius Areopagit Eserin riyazi bolumunde Teon bir ve vahid anlayislarinin ferqlendirilmesini zeruri bilirdi cunki her bir reqem birlerin cemidir Vahid ise her bir coxluq cesidlerinden aralanmis teklikde olan ideal baslangicdir ki onu yalniz dusunce ile qavramaq mumkundur ve onun bolunmesi imkansizdir Daha sonra Teon terefinden reqemlerin tek ve cut sade ve murekkeb ve s novleri arasdirilmisdir Eserin musiqi bolumunde negmelerde reqemler ahengine riayet edilmesinin vacibliyi vurgulanmis ve bunun qaydalari aciqlanmisdir Burada musiqi nezeriyyesinin esas elementleri de arasdirilmisdir Astronomiya bolumunde Teon yerin kure olmasina dair coxlu deliller getirmis planetler ve goy cisimleri haqqinda oz zamaninin tesevvurlerini aciqlamisdir Bu tesevvurler yuxarida sozu kecen basqa yunan filosoflarin baxislarina benzer olmusdur Bele ki Teon yerin kainatin merkezinde olmasini iddia edirdi Onun fikrince planet ve ulduzlarin coxu hereket etmir Bezileri ise gunes ve ay kimi yerin etrafinda firlanir Burada hem de gunesin ve ayin tutulmasi kimi tebiet olaylarina da munasibet bildirilmisdir MenbeAydin Elizade Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 2224 225 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 08 16 Hemcinin baxOrta platonizmIstinadlarMaktutor riyaziyyat tarixi arxivi 1994 Theon of Smyrna Mathematics Useful for the Understanding of Plato 2022 01 19 at the Wayback Machine San Diego Wizards Bockshelf 1979 pp 12 14 Theon of Smyrna Mathematics Useful for the Understanding of Plato 2022 01 19 at the Wayback Machine pp 32 43 Theon of Smyrna Mathematics Useful for the Understanding of Plato 2022 01 19 at the Wayback Machine pp 81 89