fbpx
Wikipedia

Antisfen

Antisfen (Ἀντισθένης) — Qədim yunan filosofu; Kinik məktəbinin yaradıcısı.

Antisfen
Ἀντισθένης
Doğum tarixi e.ə. 444
Doğum yeri
  • Piraeus[d]
Vəfat tarixi e.ə. 365
Vəfat yeri
Vətəndaşlığı
Dövr Ellinizm
İstiqaməti Kinik məktəbi
Əsas maraqları fəlsəfə
Təsirlənib Sokrat
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Antik fəlsəfə
Yunan fəlsəfəöncəsi dövrü
(e. ə. VII yüzilliyə qədər)

Orfizm • Homer • Hesiod • Ferekid • Yeddi yunan müdriki • Epixarm

Qədim yunan fəlsəfəsi
(e. ə. VII - IV yüzilliklər)
Müstəqil filosoflar
Heraklit • Anaksaqor • Empedokl
Qədim yunan atomçuları
Levkipp • Demokrit
Sofistlər

"Böyük" sofistlərProtaqor • Prodikus • Qorqias • Hippias

"Kiçik" sofistlərTrasimaxus • Likofron • Kritius • Alkidamas
Ellinizm dövrünün fəlsəfəsi
(e. ə. IV - I yüzilliklər)
Qədim Roma dovrünün fəlsəfəsi
I - V yüzilliklər
Stoaçılıq

Seneka • Epiktet • Mark_Avreli  • Siseron

Orta platonizm
Alkinous • Apuleyus • Qalen • Plutarx • Maksim • Filon • Selsus • Teon
Neoplatonizm

Roma məktəbi → Ammonius Sakkas • Plotin • Porfirius • Amelius
Apameya məktəbi → Yamblix • Sopater
Perqama məktəbi → Sallustius • Yulian Avqust
Afina məktəbi → Afinalı Plutarx • Proklus • Marinus • Simplikius • Damaskius

İskəndəriyyə məktəbi → Hierokles • Hipatia • İoann Filoponus
Antik dini təlimlər

Qnostisizm • Hermetizm • Mitraizm
NeopifaqorçuluqApollonius • Nikomaxus • Numenius • Moderatus

Erkən Xristian fəlsəfəsi

Klement • Origen • Avqustin Avrelius • Boesius • Saxta Dionisius Areopagit

Haqqında

Antisfen Afinalı əvvəl Qorgiasın, sonra isə Sokratın şagirdi və ən sadiq dostu olmuşdur. Sokrat təlimini inkişaf etdirən və yalnız tək fərdi şeylər haqqındakı biliyi həqiqət sayan kinik (Kiniklər) məktəbinin banisi Antisfen etikaya, siyasətə, idrak nəzəriyyəsinə, dil fəlsəfəsinə, ritorikaya, ədəbi tənqidə aid əsərlər yazmışdır. Sokratın vəfatından sonra Kinosarqda (kasıb ailələrin uşaqları oxuduğu gimnaziyada) öz məktəbini açmış və ellin mənbələrinə əsasən Sinoplu Dioqenin müəllimi olmuşdur.

Fəlsəfəsi

Antisfen fəlsəfəsində ümumi anlayışların mövcudluğu inkar edilir. O hesab edirdi ki, yalnız fərdi şeylər vardır. Antisfen deyirdi: "Mən atı görürəm, atlığı yox" və iddia edirdi ki, insanı görmək mümkündür, insanlığı yox. Hər bir fərdi şey haqqında demək olar ki, o vardır. Məsələn, "at atdır", "fil fildir". Ümumi şeylər isə yoxdur, onlar yalnız insan düşüncəsindədir. Bu baxımdan Antisfeni ilk nominalist (ümumi anlayışların mövcud olmasını inkar edən fəlsəfi cərəyan) adlandırmaq mümkündür. Bu problem sonralar orta əsr fəlsəfəsinin əsas mövzularından biri olmuşdur.

Antisfenə görə fəlsəfənin vəzifəsi insanın iç aləminin araşdırılmasından ibarətdir. Ərdəmə (xeyrə doğru yönəlmə) çatmaq, xeyirlə həyat sürmək həyatın mənasıdır ki, buna da abidliklə çatmaq mümkündür.

İnsan öz təbiətinə uyğun yaşamalı, şəxsi maraqlarını cəmiyyətin maraqlarından üstün saymalıdır.

Heyvanların (özəlliklə də itlərin) həyatı insanlar üçün təbii yaşamın nümunəsi olmalıdır. Ona görə də, Antisfenə "İt" (yun. κῠνικοί – kinik) ləqəbini vermişdirlər. Bu səbəbdən sonralar onun bütün ardıcılları kinik adlandırılmışdır. Ancaq başqa bir məlumata görə məktəbin adı Antisfenin dərs dediyi yerin adı ilə bağlıdır.

Eyni zamanda, Antisfen özünü hansısa dövlətin deyil, bütün dünyanın vətəndaşı elan etmişdir. Dini və ictimai qanunlar da onun tərəfindən inkar olunurdu.

Antisfen kiniklərdən fərqli olaraq təəccübləndirici "utanmazlığı" təbliğ etməyərək və Platonla polemika apararaq stoik etikasının ritorik istiqamətinə təsir göstərmişdir. Xoşbəxtlik üçün ləyaqət (əxlaqi mükəmməllik) tək və kifayət şərt tanıyaraq, cah-calal və kef-səfaya nifrət etmiş ("bir dəfə kef çekməkdənsə ağlını itirmək yaxşıdır"), əzab çəkməyi səadət hesab edərək, Sokratın daxili azadlıq idealını təbliğ etmiş, afina cəmiyyətini, o cümlədən mövcud quldarlıq institutunu və qadınların cəmiyyətdə hüquq bərabərsizliyini tənqid etmiş, politeizmi ("təbiətən bir allah mövcuddur") rədd etmişdir. Antisfen etika, məntiqepistomologiya üzərində işləyərək müəyyənlik nəzəriyyəsini təklif etmişdir.

Mənbə

  • Aydın Əlizadə (2016). Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. s. 101-102. ISBN 5-89968-061-X. 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.

Ədəbiyyat

  • Aydın Əlizadə (2016). Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. s. 101-102. ISBN 5-89968-061-X. 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
  • Brancacci, Aldo. Oikeios logos. La filosofia del linguaggio di Antistene, Napoli: Bibliopolis, 1990 (fr. tr. Antisthène, Le discours propre, Paris, Vrin, 2005)
  • Dudley, Donald R. (1937), A History of Cynicism from Diogenes to the 6th Century A.D.. Cambridge
  • Long, A. A. (1996), "The Socratic Tradition: Diogenes, Crates, and Hellenistic Ethics", in Bracht Branham, R.; Goulet-Caze Marie-Odile, The Cynics: The Cynic Movement in Antiquity and Its Legacy. University of California Press.
  • Luis E. Navia, (2005), Diogenes The Cynic: The War Against The World. Humanity Books.

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

  • Lives & Writings on the Cynics, directory of literary references to Ancient Cynics
  • Xenophon, Symposium, Book IV
  • А. Ф. Лосев, "Сократики"
  • Диоген Лаэртский. "О жизни, учениях и изречениях знаменитых философов, кн. 6"

İstinadlar

  1. Нахов И. М. Философия киников. М.: Наука, Москва, 1982, s. 73.
  2. Асмус В. Ф. Античная философия. М.: Высшая школа, 1976, s. 129–130.
  3. Diogenes Laertius. Lives and Opinions of Eminent Philosophers / Translated by C. D. Yonge. London: Georg Bell & Sons, 1915, pp. 220–221.
  4. Diogenes Laertius. Lives and Opinions of Eminent Philosophers / Translated by C. D. Yonge. London: Georg Bell & Sons, 1915, p. 221.
  5. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 1-ci cild: A – Argelander (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2009. səh. 550 – 551. ISBN 978-9952-441-02-4.

antisfen, Ἀντισθένης, qədim, yunan, filosofu, kinik, məktəbinin, yaradıcısı, Ἀντισθένηςdoğum, tarixi, 444doğum, yeri, piraeus, vəfat, tarixi, 365vəfat, yeri, afina, qədim, afina, attika, yunanıstanvətəndaşlığı, qədim, afinadövr, ellinizmistiqaməti, kinik, məkt. Antisfen Ἀntis8enhs Qedim yunan filosofu Kinik mektebinin yaradicisi AntisfenἈntis8enhsDogum tarixi e e 444Dogum yeri Piraeus d Vefat tarixi e e 365Vefat yeri Afina Qedim Afina Attika YunanistanVetendasligi Qedim AfinaDovr EllinizmIstiqameti Kinik mektebiEsas maraqlari felsefeTesirlenib Sokrat Vikianbarda elaqeli mediafayllarAntik felsefeYunan felsefeoncesi dovru e e VII yuzilliye qeder Orfizm Homer Hesiod Ferekid Yeddi yunan mudriki EpixarmQedim yunan felsefesi e e VII IV yuzillikler Milet mektebiFales Anaksimandr Anaksimen Elea mektebiKsenofan Parmenid Eleyali Zenon Melissus Musteqil filosoflarHeraklit Anaksaqor Empedokl PifaqorcularPifaqor Filolaus Hippasus Arxitas Alkmeon Qedim yunan atomculariLevkipp Demokrit Sofistler Boyuk sofistler Protaqor Prodikus Qorqias Hippias Kicik sofistler Trasimaxus Likofron Kritius Alkidamas Klassik yunan felsefesi1 Sokrat ve sokratcilar Kinikler Antisfen Diogen Bion Boristenes Kerkidas Kratet ve HipparxiaKirenacilar Aristipp Hegesias Annikeris Teodorus EvhemerusMeqaracilar Evklides Stilpon Evbulides Diodorus KronusEretriyacilar Elidali Fedon Eretriyali Menedem2 Platon ve erken platoncular Spevsippus Ksenokrates Polemon Krates Heraklides Eudoksus Arkesilaus3 Aristotel ve erken peripatetikler Teofrastus Evdemus Straton Dikearxus Aristarxus Demetrius AristoksenusEllinizm dovrunun felsefesi e e IV I yuzillikler SkeptisizmPirron Enesidemus Aqrippa EpikurculukEpikur Lukretius PeripatetizmRodoslu Andronikus PlatonizmKarneades Kliptomaxus Filon Larissali StoaciliqErken dovr Kitiyali Zenon Xrisippus Kleantes Orta dovr Panetius PosidoniusQedim Roma dovrunun felsefesi I V yuzillikler SkeptisizmSekst Empirik StoaciliqSeneka Epiktet Mark Avreli Siseron PeripatetizmAfrodisiali Aleksandr Orta platonizmAlkinous Apuleyus Qalen Plutarx Maksim Filon Selsus Teon NeoplatonizmRoma mektebi Ammonius Sakkas Plotin Porfirius AmeliusApameya mektebi Yamblix SopaterPerqama mektebi Sallustius Yulian AvqustAfina mektebi Afinali Plutarx Proklus Marinus Simplikius Damaskius Iskenderiyye mektebi Hierokles Hipatia Ioann Filoponus Antik dini telimlerQnostisizm Hermetizm MitraizmNeopifaqorculuq Apollonius Nikomaxus Numenius Moderatus Erken Xristian felsefesiKlement Origen Avqustin Avrelius Boesius Saxta Dionisius Areopagit Mundericat 1 Haqqinda 2 Felsefesi 3 Menbe 4 Edebiyyat 5 Hemcinin bax 6 Xarici kecidler 7 IstinadlarHaqqinda RedakteAntisfen Afinali evvel Qorgiasin sonra ise Sokratin sagirdi ve en sadiq dostu olmusdur Sokrat telimini inkisaf etdiren ve yalniz tek ferdi seyler haqqindaki biliyi heqiqet sayan kinik Kinikler mektebinin banisi Antisfen etikaya siyasete idrak nezeriyyesine dil felsefesine ritorikaya edebi tenqide aid eserler yazmisdir Sokratin vefatindan sonra Kinosarqda kasib ailelerin usaqlari oxudugu gimnaziyada oz mektebini acmis ve ellin menbelerine esasen Sinoplu Dioqenin muellimi olmusdur Felsefesi RedakteAntisfen felsefesinde umumi anlayislarin movcudlugu inkar edilir O hesab edirdi ki yalniz ferdi seyler vardir Antisfen deyirdi Men ati gorurem atligi yox 1 ve iddia edirdi ki insani gormek mumkundur insanligi yox Her bir ferdi sey haqqinda demek olar ki o vardir Meselen at atdir fil fildir Umumi seyler ise yoxdur onlar yalniz insan dusuncesindedir 2 Bu baximdan Antisfeni ilk nominalist umumi anlayislarin movcud olmasini inkar eden felsefi cereyan adlandirmaq mumkundur Bu problem sonralar orta esr felsefesinin esas movzularindan biri olmusdur Antisfene gore felsefenin vezifesi insanin ic aleminin arasdirilmasindan ibaretdir Erdeme xeyre dogru yonelme catmaq xeyirle heyat surmek heyatin menasidir ki buna da abidlikle catmaq mumkundur 3 Insan oz tebietine uygun yasamali sexsi maraqlarini cemiyyetin maraqlarindan ustun saymalidir Heyvanlarin ozellikle de itlerin heyati insanlar ucun tebii yasamin numunesi olmalidir Ona gore de Antisfene It yun kῠnikoi kinik leqebini vermisdirler 4 Bu sebebden sonralar onun butun ardicillari kinik adlandirilmisdir Ancaq basqa bir melumata gore mektebin adi Antisfenin ders dediyi yerin adi ile baglidir Eyni zamanda Antisfen ozunu hansisa dovletin deyil butun dunyanin vetendasi elan etmisdir Dini ve ictimai qanunlar da onun terefinden inkar olunurdu Antisfen kiniklerden ferqli olaraq teeccublendirici utanmazligi teblig etmeyerek ve Platonla polemika apararaq stoik etikasinin ritorik istiqametine tesir gostermisdir Xosbextlik ucun leyaqet exlaqi mukemmellik tek ve kifayet sert taniyaraq cah calal ve kef sefaya nifret etmis bir defe kef cekmekdense aglini itirmek yaxsidir ezab cekmeyi seadet hesab ederek Sokratin daxili azadliq idealini teblig etmis afina cemiyyetini o cumleden movcud quldarliq institutunu ve qadinlarin cemiyyetde huquq berabersizliyini tenqid etmis politeizmi tebieten bir allah movcuddur redd etmisdir Antisfen etika mentiq ve epistomologiya uzerinde isleyerek mueyyenlik nezeriyyesini teklif etmisdir 5 Menbe RedakteAydin Elizade 2016 Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC s 101 102 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2016 08 16 Edebiyyat RedakteAydin Elizade 2016 Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC s 101 102 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2016 08 16 Brancacci Aldo Oikeios logos La filosofia del linguaggio di Antistene Napoli Bibliopolis 1990 fr tr Antisthene Le discours propre Paris Vrin 2005 Dudley Donald R 1937 A History of Cynicism from Diogenes to the 6th Century A D Cambridge Long A A 1996 The Socratic Tradition Diogenes Crates and Hellenistic Ethics in Bracht Branham R Goulet Caze Marie Odile The Cynics The Cynic Movement in Antiquity and Its Legacy University of California Press Luis E Navia 2005 Diogenes The Cynic The War Against The World Humanity Books Hemcinin bax RedakteKinik mektebiXarici kecidler RedakteLives amp Writings on the Cynics directory of literary references to Ancient Cynics Xenophon Symposium Book IV A F Losev Sokratiki Diogen Laertskij O zhizni ucheniyah i izrecheniyah znamenityh filosofov kn 6 Istinadlar Redakte Nahov I M Filosofiya kinikov M Nauka Moskva 1982 s 73 Asmus V F Antichnaya filosofiya M Vysshaya shkola 1976 s 129 130 Diogenes Laertius Lives and Opinions of Eminent Philosophers Translated by C D Yonge London Georg Bell amp Sons 1915 pp 220 221 Diogenes Laertius Lives and Opinions of Eminent Philosophers Translated by C D Yonge London Georg Bell amp Sons 1915 p 221 Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde 1 ci cild A Argelander 25 000 nus Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2009 seh 550 551 ISBN 978 9952 441 02 4 Menbe https az wikipedia org w index php title Antisfen amp oldid 6060135, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.