Samoslu Aristarxus (yun. Ἀρίσταρχος ὁ Σάμιος, e.ə. 310, Samos[d], Şimali Egey adaları – e.ə. 230) — qədim yunan riyaziyyatçısısı, astronomu və filosofu. Peripatetik məktəbin təmsilçisi, Stratonun ən tanınmış öyrəncilərindən biri idi. İlk dəfə yerin günəşin ətrafında fırlandığını iddia etmiş, yerdən günəşlə aya qədər məsafəni ölçməyə cəhd etmişdir.
Aristarxus, İskəndəriyyədə yaşamışdır. O, astronomiya elmi ilə məşğul idi. "Günəş və ayın məsafələri və kəmiyyətləri" adlı kitabın müəllifi olmuşdur.
Astronomik araşdırmaları
Aristarxusun metodu ilə aya qədər məsafənin ölçülməsini izah edən Bizans mətni. X yüzillik
Aristarxus həndəsi yolla yerdən aya və günəşə qədər məsafəni, eləcə də kosmik cisimlərin ölçülərini ölçməyə çalışmışdır. Bunun üçün o, tamamilə doğru düşünmüşdür ki, yerdən ayın yarısı görüldükdə, o günəş və yerlə düzbucaqlı üçbucaq təşkil edir. Beləliklə, yer-günəş-ay üçbucağını həndəsi yolla izah edərək, Aristarxus belə nəticəyə gəlmişdir ki, ayın radiusu yerin radiusundan üç dəfə kiçikdir; yerdən günəşə qədər məsafə isə aya qədər olan məsafədən 18 dəfə çoxdur.
Bu nəticələr onu Aristotelinyermərkəzçi (geosentrik) sisteminin inkar edilməsinə gətirib çıxartmışdır. Aristarxusun fikrincə planetlərin hərəkəti ilə bağlı bütün çətinliklər onların günəş ətrafında fırlanması nəzəriyyəsini qəbul edəndən sonra aradan qalxır. Beləliklə o, günəşmərkəzçilik (heliosentrik) sistemini əsaslandırmağa çalışmışdır. Yer isə günəş ətrafında fırlanaraq, həm də öz oxu ətrafında fırlanır. Ancaq onun bu fikirləri qədim zamanlarda qəbul olunmamışdır. Sonralar Kopernik bu nəzəriyyəni yenidən dirçəldə bilmişdir.
Bu kimi fikirlərin irəli sürməsinə görə Aristarxusu tanrılara qarşı çıxmaqda ittiham etmişlər, buna görə də o, Afinanı tərk etməyə məcbur olmuşdur.
Mənbə
Aydın Əlizadə (2016). Antik fəlsəfə tarixi(PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. s. 116-120. ISBN5-89968-061-X. 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
Qaynaqlar
Аристарх Самосский. О размерах и взаимных расстояниях Солнца и Луны (русский перевод включен в статью Веселовского, 1961) (рус.). Архивировано из первоисточника 18 августа 2011.
Araşdırmalar
Боннар А. Греческая цивилизация. Гл. XII. Александрийская наука. Астрономия. Аристарх Самосский (рус.)
Aristarchus of Samos (The MacTutor History of Mathematics archive) (англ.)
The Moon’s Distance by Aristarchus (англ.)
Dennis Rawlins Contributions. Содержит краткое описание изысканий Денниса Роулинза о творчестве Аристарха Самосского (англ.)
Aristarchus and the Size of the Moon
Gomez, A. G. (2013). Aristarchos of Samos, the Polymath. AuthorHouse. ISBN 9781496994233.
Stahl, William (1970). "Aristarchus of Samos". Dictionary of Scientific Biography. 1. New York: Charles Scribner's Sons. pp. 246–250. ISBN 0-684-10114-9.
Плутарх. О лике, видимом на диске луны / Перевод Г. А. Иванова // Философия природы в античности и средние века. М.: Прогресс-Традиция, 2000, s. 140.
Протасов В. Ю. Геометрия звездного неба // «Квант» № 2, 2010.
B. L. van der Waerden, The heliocentric system in Greek, Persian and Hindu astronomy. From deferent to equant: A Volume of Studies in the History of Science in the Ancient and Medieval Near East in Honor of E.S. Kennedy. Annals of the of Sciences, Volume 500, June 1987 pp. 525-545.
Плутарх. О лике, видимом на диске луны / Перевод Г. А. Иванова // Философия природы в античности и средние века. М.: Прогресс-Традиция, 2000, s. 137.
Аристарх Самосский // Философская Энциклопедия. В 5-х т. М.: Советская энциклопедия. Под редакцией Ф. В. Константинова. 1960-1970.
Avqust 12, 2021
aristarxus, samoslu, samoslu, aristarxus, Ἀρίσταρχος, Σάμιος, samos, şimali, egey, adaları, qədim, yunan, riyaziyyatçısısı, astronomu, filosofu, peripatetik, məktəbin, təmsilçisi, stratonun, tanınmış, öyrəncilərindən, biri, dəfə, yerin, günəşin, ətrafında, fır. Samoslu Aristarxus yun Ἀristarxos ὁ Samios e e 310 1 Samos d Simali Egey adalari 1 e e 230 1 qedim yunan riyaziyyatcisisi astronomu ve filosofu Peripatetik mektebin temsilcisi Stratonun en taninmis oyrencilerinden biri idi Ilk defe yerin gunesin etrafinda firlandigini iddia etmis yerden gunesle aya qeder mesafeni olcmeye cehd etmisdir Aristarxus Samosluq yun Ἀristarxos ὁ SamiosDogum tarixi e e 310 1 Dogum yeri Samos d Simali Egey adalari Yunanistan 1 Vefat tarixi e e 230 1 Elm sahesi astronomiya riyaziyyat Vikianbarda elaqeli mediafayllarAntik felsefeYunan felsefeoncesi dovru e e VII yuzilliye qeder Orfizm Homer Hesiod Ferekid Yeddi yunan mudriki EpixarmQedim yunan felsefesi e e VII IV yuzillikler Milet mektebiFales Anaksimandr Anaksimen Elea mektebiKsenofan Parmenid Eleyali Zenon Melissus Musteqil filosoflarHeraklit Anaksaqor Empedokl PifaqorcularPifaqor Filolaus Hippasus Arxitas Alkmeon Qedim yunan atomculariLevkipp Demokrit Sofistler Boyuk sofistler Protaqor Prodikus Qorqias Hippias Kicik sofistler Trasimaxus Likofron Kritius Alkidamas Klassik yunan felsefesi1 Sokrat ve sokratcilar Kinikler Antisfen Diogen Bion Boristenes Kerkidas Kratet ve HipparxiaKirenacilar Aristipp Hegesias Annikeris Teodorus EvhemerusMeqaracilar Evklides Stilpon Evbulides Diodorus KronusEretriyacilar Elidali Fedon Eretriyali Menedem2 Platon ve erken platoncular Spevsippus Ksenokrates Polemon Krates Heraklides Eudoksus Arkesilaus3 Aristotel ve erken peripatetikler Teofrastus Evdemus Straton Dikearxus Aristarxus Demetrius AristoksenusEllinizm dovrunun felsefesi e e IV I yuzillikler SkeptisizmPirron Enesidemus Aqrippa EpikurculukEpikur Lukretius PeripatetizmRodoslu Andronikus PlatonizmKarneades Kliptomaxus Filon Larissali StoaciliqErken dovr Kitiyali Zenon Xrisippus Kleantes Orta dovr Panetius PosidoniusQedim Roma dovrunun felsefesi I V yuzillikler SkeptisizmSekst Empirik StoaciliqSeneka Epiktet Mark Avreli Siseron PeripatetizmAfrodisiali Aleksandr Orta platonizmAlkinous Apuleyus Qalen Plutarx Maksim Filon Selsus Teon NeoplatonizmRoma mektebi Ammonius Sakkas Plotin Porfirius AmeliusApameya mektebi Yamblix SopaterPerqama mektebi Sallustius Yulian AvqustAfina mektebi Afinali Plutarx Proklus Marinus Simplikius Damaskius Iskenderiyye mektebi Hierokles Hipatia Ioann Filoponus Antik dini telimlerQnostisizm Hermetizm MitraizmNeopifaqorculuq Apollonius Nikomaxus Numenius Moderatus Erken Xristian felsefesiKlement Origen Avqustin Avrelius Boesius Saxta Dionisius AreopagitAristarxus Iskenderiyyede yasamisdir O astronomiya elmi ile mesgul idi Gunes ve ayin mesafeleri ve kemiyyetleri adli kitabin muellifi olmusdur Mundericat 1 Astronomik arasdirmalari 2 Menbe 3 Qaynaqlar 4 Arasdirmalar 5 Hemcinin bax 6 IstinadlarAstronomik arasdirmalari Redakte Aristarxusun metodu ile aya qeder mesafenin olculmesini izah eden Bizans metni X yuzillik Aristarxus hendesi yolla yerden aya ve gunese qeder mesafeni elece de kosmik cisimlerin olculerini olcmeye calismisdir 2 Bunun ucun o tamamile dogru dusunmusdur ki yerden ayin yarisi goruldukde o gunes ve yerle duzbucaqli ucbucaq teskil edir Belelikle yer gunes ay ucbucagini hendesi yolla izah ederek Aristarxus bele neticeye gelmisdir ki ayin radiusu yerin radiusundan uc defe kicikdir yerden gunese qeder mesafe ise aya qeder olan mesafeden 18 defe coxdur 3 Bu neticeler onu Aristotelin yermerkezci geosentrik sisteminin inkar edilmesine getirib cixartmisdir Aristarxusun fikrince planetlerin hereketi ile bagli butun cetinlikler onlarin gunes etrafinda firlanmasi nezeriyyesini qebul edenden sonra aradan qalxir Belelikle o gunesmerkezcilik heliosentrik sistemini esaslandirmaga calismisdir 4 Yer ise gunes etrafinda firlanaraq hem de oz oxu etrafinda firlanir 5 Ancaq onun bu fikirleri qedim zamanlarda qebul olunmamisdir Sonralar Kopernik bu nezeriyyeni yeniden dircelde bilmisdir Bu kimi fikirlerin ireli surmesine gore Aristarxusu tanrilara qarsi cixmaqda ittiham etmisler buna gore de o Afinani terk etmeye mecbur olmusdur 6 Menbe RedakteAydin Elizade 2016 Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC s 116 120 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2016 08 16 Qaynaqlar RedakteAristarh Samosskij O razmerah i vzaimnyh rasstoyaniyah Solnca i Luny russkij perevod vklyuchen v statyu Veselovskogo 1961 rus Arhivirovano iz pervoistochnika 18 avgusta 2011 Arasdirmalar RedakteBonnar A Grecheskaya civilizaciya Gl XII Aleksandrijskaya nauka Astronomiya Aristarh Samosskij rus Aristarchus of Samos The MacTutor History of Mathematics archive angl The Moon s Distance by Aristarchus angl Dennis Rawlins Contributions Soderzhit kratkoe opisanie izyskanij Dennisa Roulinza o tvorchestve Aristarha Samosskogo angl Aristarchus and the Size of the Moon Gomez A G 2013 Aristarchos of Samos the Polymath AuthorHouse ISBN 9781496994233 Stahl William 1970 Aristarchus of Samos Dictionary of Scientific Biography 1 New York Charles Scribner s Sons pp 246 250 ISBN 0 684 10114 9 Hemcinin bax RedaktePeripatetizmIstinadlar Redakte 1 2 3 4 5 6 7 8 Biographical Encyclopedia of Astronomers Nyu York Springer Verlag 2007 ISBN 978 0 387 31022 0 doi 10 1007 978 0 387 30400 7 lt a href https wikidata org wiki Track P9626 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q28970862 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q60 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q176916 gt lt a gt Plutarh O like vidimom na diske luny Perevod G A Ivanova Filosofiya prirody v antichnosti i srednie veka M Progress Tradiciya 2000 s 140 Protasov V Yu Geometriya zvezdnogo neba Kvant 2 2010 B L van der Waerden The heliocentric system in Greek Persian and Hindu astronomy From deferent to equant A Volume of Studies in the History of Science in the Ancient and Medieval Near East in Honor of E S Kennedy Annals of the of Sciences Volume 500 June 1987 pp 525 545 Plutarh O like vidimom na diske luny Perevod G A Ivanova Filosofiya prirody v antichnosti i srednie veka M Progress Tradiciya 2000 s 137 Aristarh Samosskij Filosofskaya Enciklopediya V 5 h t M Sovetskaya enciklopediya Pod redakciej F V Konstantinova 1960 1970 Menbe https az wikipedia org w index php title Aristarxus Samoslu amp oldid 6077996, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpeg.html){kind=link}
