Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Sinoplu Diogen (Διογένης ὁ Σινωπεύς, təq. e.ə. 400, Sinop – təq. e.ə. 323) — qədim yunan filosofu, Antisfenin tələbəsi, kiniklər məktəbinin nümayəndəsi. Onun heç bir fəlsəfi təlimi olmamışdır. Ancaq müasir dövrə qədər gəlib çıxmamış bir neçə kitabın müəllifi olması deyilir. O öz həyat tərzi ilə insanları həqiqətə səsləyirdi. Diogen, Atisfenin təbiətə uyğun həyat çağırışına tabe olmuşdur. Həyatını son dərəcə kasıb olaraq keçirən Diogen çox vaxt əlində fənəri ilə gəzir və çəlləkdə yaşayırdı.
| Diogen | |
|---|---|
| q.yun. Διογένης ὁ Σινωπεύς | |
 | |
| Doğum tarixi | təq. e.ə. 400 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | təq. e.ə. 323 |
| İstiqaməti | Kinik məktəbi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Diogenes barəsində əsasən Diogenes Laertius xəbər vermişdir.
Həyatı və fəaliyyəti
Sinoplu Diogenes özünü açıq şəkildə ictimai əxlaqa qarşı qoyan adam olmuşdur. Buna da epataj deyilir. Onu epataj üslubunun ilk fəlsəfi nümayəndəsi saymaq mümkündür. Məsələn, günlərin birində Diogenes meydanda fəlsəfi nitq söyləyərkən insanların onu dinləmədiklərini görmüş və buna görə də onların diqqətini cəlb etmək üçün quş səsləri çıxarmışdır. O zaman hamı susub onu dinləməyə başlamış və bunun qarşılığında Diogenes onlara demişdir: "Bu da sizin ağlınız. Mən ağıllı şeylər haqqında danışanda məni dinləmədiniz, indi isə ağılsız quşun səslərini çıxardıram, siz də ağzıaçıq məni eşitməyə başladınız".
Bir kərə çəlləkdə oturan Diogenesin yanına Makedoniyalı İskəndər gəlib demişdir ki, "məndən dilədiyin bir şey varmı?". Diogenes isə cavabında: "Sən mənim isindiyim günəşin önünü kəsdin; ona görə istəyim odur ki, qarşımdan çəkiləsən".
Bundan başqa Diogenes bir çox cəmiyyət tərəfindən qınanılan hərəkətləri hamının qabağında edirdi. Öz fikirlərini insanlara çatdırmaq və onların diqqətini cəlb etmək üçün Diogenes hətta onların qarşısına çılpaq da çıxırdı, ictimai əxlaqı pozan bir sıra başqa hərəkətlər də edirdi. Bununla da öz azadlığını sərgiləyirdi. O deyirdi ki, kişilərlə qadınların münasibətləri azad olmalıdır. Diogenesin fikrincə əxlaq nisbi anlayışdır. O, bu hərəkətləri ziyan vermək üçün deyil, insanların diqqətini müxtəlif problemlərə cəlb etmək üçün edirdi.
O, həm də hər şeyi üzə deyən kobud insan olmuşdur. Ona görə Platon ona "Dəli Sokrat" demişdi. Diogenes dünyadan ayrılaraq abid həyatı keçirdirdi. O hətta, evini tərk edib çəlləkdə yaşamış və orada olarkən dünya haqqında fikirlərə qapanmışdır. Diogenes zənginliyə nifrət edib və köhnə geyimlərdə gəzirdi. Həmçinin o, evlənməyə qarşı idi.
Diogenesə görə xeyrə yönəlmək ictimai qanunlara riayət etməkdən üstündür. O, dövləti və dini də inkar edərək onları bəzi demaqoq insanların uydurması hesab edirdi.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Visuotinė lietuvių enciklopedija (lit.).
- Diogenes Laertius. Lives and Opinions of Eminent Philosophers / Translated by C. D. Yonge. London: Georg Bell & Sons, 1915, pp. 224–248.
Mənbə
- Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 103-104. ISBN . 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
Ədəbiyyat
- Антология кинизма. / Под ред. И. М. Нахова. М.: Наука, 1984.
- Desmond, William D. 2008. Cynics. Acumen / University of California Press.
- Navia, Luis E. (2005). Diogenes The Cynic: The War Against The World. Amherst, N. Y: Humanity Books.
- Sloterdijk, Peter (1987). Critique of Cynical Reason. Translation by Michael Eldred; foreword by Andreas Huyssen. Minneapolis: University of Minnesota Press.
- Диоген Лаэртский. "О жизни, учениях и изречениях знаменитых философов". М.: Мысль, 1986.
- Кисиль В. Я., Рибери В. В. Галерея античных философов; в 2-х томах. М., 2002.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sinoplu Diogen Diogenhs ὁ Sinwpeys teq e e 400 Sinop teq e e 323 qedim yunan filosofu Antisfenin telebesi kinikler mektebinin numayendesi Onun hec bir felsefi telimi olmamisdir Ancaq muasir dovre qeder gelib cixmamis bir nece kitabin muellifi olmasi deyilir O oz heyat terzi ile insanlari heqiqete sesleyirdi Diogen Atisfenin tebiete uygun heyat cagirisina tabe olmusdur Heyatini son derece kasib olaraq keciren Diogen cox vaxt elinde feneri ile gezir ve cellekde yasayirdi Diogenq yun Diogenhs ὁ SinwpeysDogum tarixi teq e e 400Dogum yeri Sinop Sinop vilayeti TurkiyeVefat tarixi teq e e 323Istiqameti Kinik mektebi Vikianbarda elaqeli mediafayllarAntik felsefeYunan felsefeoncesi dovru e e VII yuzilliye qeder Orfizm Homer Hesiod Ferekid Yeddi yunan mudriki EpixarmQedim yunan felsefesi e e VII IV yuzillikler Milet mektebi Fales Anaksimandr Anaksimen Elea mektebi Ksenofan Parmenid Eleyali Zenon Melissus Musteqil filosoflar Heraklit Anaksaqor Empedokl Pifaqorcular Pifaqor Filolaus Hippas Arxitas Alkmeon Qedim yunan atomculari Levkipp Demokrit Sofistler Boyuk sofistler Protaqor Prodikus Qorqias Hippias Kicik sofistler Trasimaxus Likofron Kritius Alkidamas Klassik yunan felsefesi 1 Sokrat ve sokratcilar Kinikler Antisfen Diogen Bion Boristenes Kerkidas Kratet ve Hipparxia Kirenacilar Aristipp Hegesias Annikeris Teodorus Evhemerus Meqaracilar Evklides Stilpon Evbulides Diodorus Kronus Eretriyacilar Elidali Fedon Eretriyali Menedem 2 Platon ve erken platoncular Spevsippus Ksenokrates Polemon Krates Heraklides Eudoksus Arkesilaus 3 Aristotel ve erken peripatetikler Teofrastus Evdemus Straton Dikearxus Aristarxus Demetri AristoksenusEllinizm dovrunun felsefesi e e IV I yuzillikler Skeptisizm Pirron Enesidemus Aqrippa Epikurculuk Epikur Lukretius Peripatetizm Rodoslu Andronikus Platonizm Karneades Kliptomaxus Filon Larissali Stoaciliq Erken dovr Kitiyali Zenon Xrisippus Kleantes Orta dovr Panetius PosidoniusQedim Roma dovrunun felsefesi I V yuzillikler Skeptisizm Sekst Empirik Stoaciliq Seneka Epiktet Mark Avreli Siseron Peripatetizm Afrodisiali Aleksandr Orta platonizm Alkinous Apuleyus Qalen Plutarx Maksim Filon Selsus Teon Neoplatonizm Roma mektebi Ammonius Sakkas Plotin Porfirius Amelius Apameya mektebi Yamblix Sopater Perqama mektebi Sallustius Yulian Avqust Afina mektebi Afinali Plutarx Proklus Marinus Simplikius Damaskius Iskenderiyye mektebi Hierokles Hipatiya Ioann Filoponus Antik dini telimler Qnostisizm Hermetizm Mitraizm Neopifaqorculuq Apollonius Nikomaxus Numenius Moderatus Erken Xristian felsefesi Klement Origen Avqustin Avrelius Boesius Saxta Dionisius Areopagit Diogenes baresinde esasen Diogenes Laertius xeber vermisdir Heyati ve fealiyyetiSinoplu Diogenes ozunu aciq sekilde ictimai exlaqa qarsi qoyan adam olmusdur Buna da epataj deyilir Onu epataj uslubunun ilk felsefi numayendesi saymaq mumkundur Meselen gunlerin birinde Diogenes meydanda felsefi nitq soyleyerken insanlarin onu dinlemediklerini gormus ve buna gore de onlarin diqqetini celb etmek ucun qus sesleri cixarmisdir O zaman hami susub onu dinlemeye baslamis ve bunun qarsiliginda Diogenes onlara demisdir Bu da sizin agliniz Men agilli seyler haqqinda danisanda meni dinlemediniz indi ise agilsiz qusun seslerini cixardiram siz de agziaciq meni esitmeye basladiniz Bir kere cellekde oturan Diogenesin yanina Makedoniyali Iskender gelib demisdir ki menden dilediyin bir sey varmi Diogenes ise cavabinda Sen menim isindiyim gunesin onunu kesdin ona gore isteyim odur ki qarsimdan cekilesen Bundan basqa Diogenes bir cox cemiyyet terefinden qinanilan hereketleri haminin qabaginda edirdi Oz fikirlerini insanlara catdirmaq ve onlarin diqqetini celb etmek ucun Diogenes hetta onlarin qarsisina cilpaq da cixirdi ictimai exlaqi pozan bir sira basqa hereketler de edirdi Bununla da oz azadligini sergileyirdi O deyirdi ki kisilerle qadinlarin munasibetleri azad olmalidir Diogenesin fikrince exlaq nisbi anlayisdir O bu hereketleri ziyan vermek ucun deyil insanlarin diqqetini muxtelif problemlere celb etmek ucun edirdi O hem de her seyi uze deyen kobud insan olmusdur Ona gore Platon ona Deli Sokrat demisdi Diogenes dunyadan ayrilaraq abid heyati kecirdirdi O hetta evini terk edib cellekde yasamis ve orada olarken dunya haqqinda fikirlere qapanmisdir Diogenes zenginliye nifret edib ve kohne geyimlerde gezirdi Hemcinin o evlenmeye qarsi idi Diogenese gore xeyre yonelmek ictimai qanunlara riayet etmekden ustundur O dovleti ve dini de inkar ederek onlari bezi demaqoq insanlarin uydurmasi hesab edirdi Hemcinin baxVikisitatda Sinoplu Diogen ile elaqedar sitatlar var Kinik mektebiIstinadlarBrockhauz Ensiklopediyasi alm Visuotine lietuviu enciklopedija lit Diogenes Laertius Lives and Opinions of Eminent Philosophers Translated by C D Yonge London Georg Bell amp Sons 1915 pp 224 248 MenbeAydin Elizade Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 103 104 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 08 16 EdebiyyatAntologiya kinizma Pod red I M Nahova M Nauka 1984 Desmond William D 2008 Cynics Acumen University of California Press Navia Luis E 2005 Diogenes The Cynic The War Against The World Amherst N Y Humanity Books Sloterdijk Peter 1987 Critique of Cynical Reason Translation by Michael Eldred foreword by Andreas Huyssen Minneapolis University of Minnesota Press Diogen Laertskij O zhizni ucheniyah i izrecheniyah znamenityh filosofov M Mysl 1986 Kisil V Ya Riberi V V Galereya antichnyh filosofov v 2 h tomah M 2002 Xarici kecidler