Hermetizm — ellinizm dövründə yaranmış və yayılmış mistik dini-fəlsəfi təlim. Neoplatonizm cərəyanı olmasa da, onun yaranmasına təkan verən təlimlərdən biri idi. Bir çox yeni-platonçu filosofların astrologiya, mistika, teurgiya(tanrıların rəğbətini qazanmaq üçün onların iradəsinə təsir etmək sənətidir), cadugərliyə meylləri də Hermetizmdən qaynaqlanırdı.
Bu təlimin adı Misir tanrısı Totla bağlıdır. Yunanlar ona Hermes və ya Üç Kərə Ulu Hermes (yun. Ἑρμῆς ὁ Τρισμέγιστος, lat. Hermes Trismegistus) deyirdilər. Mistik mətnə görə, bu ad dünyanın mistik yönlərini özündə ifadə edir. Romada Hermes Merkurius tanrısı ilə eyniləşdirilməsinə görə, ona Ulu Merkurius (lat. Mercurius ter Maximus) deyirdilər. Onun təlimi Yunan, eləcə də Şərq fəlsəfəsi və inanclarının qarışığından (sinkretizmdən) ibarət idi. Hermetizm yeni-platonçuluq fəlsəfəsinin yaranmasına, daha sonra isə orta əsrlər mədəniyyətinə, gələcəkdə isə ortaya çıxan mistik təlimlərin yaranmasına təsir etmişdir.
Hermetizmin yazılı qaynaqları
Hermetizmin yazılı qaynaqları “Korpus Hermetikum” (lat. Corpus Hermeticum) adlanır. O tanrı Hermesin apardığı dialoqlar şəklində yazılmış 16 kitabdan ibarətdir. Onları gizli, yalnız yüksək biliklərə (loqosa) çatanlar üçün ünvanlanmış ədəbiyyat hesab edirdilər. Bu kitablarda tanrı Hermes bütün dünyanın sirlərini açır. Korpus Hermetikum m. ö. III və ya II yüzilliklərdə yazılmış və münəccimlik, okkultizm, cadugərlik, fəlsəfə və mistika sahələrini əhatə etmişdir. Ancaq bir çox araşdırmaçılar hesab edirlər ki, bu kitablar artıq Xristian dövrünün ilk yüzilliklərində (m. 100 – 300) hansısa qədim rəvayətlərin əsasında yazılmışdır. Çünki, qədim yunan ədib və filosofları onlara istinad etməmişdirlər. Hermetizmin nisbətən sistemli dünyagörüşü o kitablardan biri olan “Poemandres” (yun. Ποιμάνδρης) əsərində verilmişdir.
"Poemandres" kitabı
Bu kiçik kitabda hər şeyin başlanğıcında Ata Tanrı (Əql) durmuşdur. O zülmətdən çıxan maddi təbiətdən öncə var olmuş, sonra Əqldən emanasiya (işıqsaçma) baş vermiş və onun Söz (Kəlam-Loqos) adı ilə tanınan Oğlu yaranmışdır. Bu baxımdan Ata ilə oğul eynidirlər.
“Tanrı Sözü gözəl imiş”, ona görə də bütün varlıqlar ona bənzər şəkildə yaranmış, sonra yeddiyə bölünmüş dünyanın yeddi Hökmranı xəlq edilmişdir. Daha sonra Tanrı Sözü yaradılmış təbiətə vararaq Demiurqosla (Yaradıcı ilə) birləşmişdir. Bu birləşmədən isə aşağı qatlarda olan maddi təbiət və heyvanlar yaradılmışdır. Beləliklə, yer göydən ayrılmışdır. İlk İnsanı Ata Tanrı özünə bənzər şəkildə yaradıb, onu sevmiş, onun hökmünə bütün təbiəti vermişdir. O yaradıcı olmaq istəmiş və ona bunun üçün bütün imkanlar verilmişdir. İlk İnsanda kişi və qadın birləşmiş, təbiət onlardan həmən qarışıq cinsdən olan daha yeddi insan yaratmışdır. Müəyyən vaxtdan sonra kainat bağları qırılmış və bütün varlıqlar iki cinsli olmuşdur.
Bu baxımdan İnsan ikili təbiətə sahibdir: bir tərəfdən o ölməzdir, çünki onun İlk insandan miras qalan ruhu və düşüncəsi vardır, digər tərəfdən isə insanın zülmətdən alınmış cismani bədəni də vardır. O isə sonludur, ölümə məhkumdur. Buna görə də, insan gərək öz xilasına doğru yola çıxsın. Bu yol da öz ilahi mahiyyətini tanımaqda və Tanrıya uyğunlaşmaqdadır. Buna da özəl gizli biliklərlə (qnosis) çatmaq mümkündür. Qnosisə yiyələnmiş ruh bədənin ölümündən sonra yeddi göy qatından keçərək orada bütün pisliklərdən qurtarır və İlk Başlanğıca (Tanrıya) qayıdır. İlk Tanrı bunu etməyən və öz nəfsləri ilə yaşayan adamlardan uzaqlaşır və onlar şər varlıqların hökmünə verilir.
"Zümrüd lövhə"
Xilas olmaq üçün insan öz həqiqi mahiyyətini dərk etməlidir. Hermetizmin əsaslarından biri odur ki “yuxarıda olanla aşağıda olan eyni şeydir”. Bu sözlər Hermetizmin əsas ideyalarını əks etdirən “Zümrüd lövhə” adlanan kiçik bir yazıda yazılmışdır. Beləliklə, görünən və görünməyənin arasında belə bir bağlılıq var ki, ona gizli biliyi əldə eləmişlər vara bilərlər. Bununla da, hermetizm magiya, münəccimlik, teurgiya və cadugərlik kimi mistik praktikalara yol açmışdır.
Mənbə
Aydın Əlizadə (2016). Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. s. 233-235. ISBN5-89968-061-X. 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
Ədəbiyyat
Aydın Əlizadə (2016). Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. s. 233-235. ISBN5-89968-061-X. 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
Hart G. The Routledge Dictionary of Egyptian Gods and Goddesses. : Routledge. Oxon, 2005, p. 158.
Davis, Tenny L. The Emerald Tablet of Hermes Tristmegistus: Three Latin versions which were current among later Alchemists. Journal of Chemical Education, Vol. 3, № 8, 1926, pp. 863–875.
Frances A. Yates: Giordano Bruno and the Hermetic Tradition. The Press Book, 1964, p. 3.
Poemandres, The Shepherd of Men // Thrice-Greatest Hermes by G.R.S. Mead. Vol. 2. London, 1906, pp. 502–511.
Лосев А. Ф. История античной эстетики. Итоги тысячелетнего развития. М.: Искусство. 1992. Кн. I. С. 225—241.
Пахомов С. В. Герметизм // Энциклопедия эпистемологии и философии науки. — М.: «Канон+», РООИ «Реабилитация». И.Т. Касавин, 2009.
Сидоров А. И. Герметизм // Философский энциклопедический словарь. — М.: Советская энциклопедия, 1983. — С. 112. — 840 с.
Странден Д. Герметизм. Сокровенная философия египтян. СПб., 1914.
Средневековые тексты 2011-11-20 at the Wayback Machine на сайте Русского герметического общества
İstinadlar
Hart G. The Routledge Dictionary of Egyptian Gods and Goddesses. London - New-York: Routledge. Oxon, 2005, p. 158.
Davis, Tenny L. The Emerald Tablet of Hermes Tristmegistus: Three Latin versions which were current among later Alchemists. Journal of Chemical Education, Vol. 3, № 8, 1926, pp. 863-875.
Frances A. Yates: Giordano Bruno and the Hermetic Tradition 2014-09-30 at the Wayback Machine. London: Routledge and Kegan Paul, 1964, p. 3.
Poemandres, The Shepherd of Men // Thrice-Greatest Hermes by G.R.S. Mead. Vol. 2. London, 1906, pp. 502-511.
September 09, 2021
hermetizm, ellinizm, dövründə, yaranmış, yayılmış, mistik, dini, fəlsəfi, təlim, neoplatonizm, cərəyanı, olmasa, onun, yaranmasına, təkan, verən, təlimlərdən, biri, çox, yeni, platonçu, filosofların, astrologiya, mistika, teurgiya, tanrıların, rəğbətini, qazan. Hermetizm ellinizm dovrunde yaranmis ve yayilmis mistik dini felsefi telim Neoplatonizm cereyani olmasa da onun yaranmasina tekan veren telimlerden biri idi Bir cox yeni platoncu filosoflarin astrologiya mistika teurgiya tanrilarin regbetini qazanmaq ucun onlarin iradesine tesir etmek senetidir cadugerliye meylleri de Hermetizmden qaynaqlanirdi Hermes Trismegistus Mundericat 1 Tanri Hermes 2 Hermetizmin yazili qaynaqlari 2 1 Poemandres kitabi 2 2 Zumrud lovhe 3 Menbe 4 Edebiyyat 5 Hemcinin bax 6 Xarici baglantilar 7 IstinadlarTanri Hermes Redakte Esas meqale HermesBu telimin adi Misir tanrisi Totla baglidir 1 Yunanlar ona Hermes ve ya Uc Kere Ulu Hermes yun Ἑrmῆs ὁ Trismegistos lat Hermes Trismegistus deyirdiler Mistik metne gore bu ad dunyanin mistik yonlerini ozunde ifade edir 2 Romada Hermes Merkurius tanrisi ile eynilesdirilmesine gore ona Ulu Merkurius lat Mercurius ter Maximus deyirdiler Onun telimi Yunan elece de Serq felsefesi ve inanclarinin qarisigindan sinkretizmden ibaret idi Hermetizm yeni platonculuq felsefesinin yaranmasina daha sonra ise orta esrler medeniyyetine gelecekde ise ortaya cixan mistik telimlerin yaranmasina tesir etmisdir Hermetizmin yazili qaynaqlari RedakteHermetizmin yazili qaynaqlari Korpus Hermetikum lat Corpus Hermeticum adlanir O tanri Hermesin apardigi dialoqlar seklinde yazilmis 16 kitabdan ibaretdir Onlari gizli yalniz yuksek biliklere loqosa catanlar ucun unvanlanmis edebiyyat hesab edirdiler Bu kitablarda tanri Hermes butun dunyanin sirlerini acir Korpus Hermetikum m o III ve ya II yuzilliklerde yazilmis ve muneccimlik okkultizm cadugerlik felsefe ve mistika sahelerini ehate etmisdir Ancaq bir cox arasdirmacilar hesab edirler ki bu kitablar artiq Xristian dovrunun ilk yuzilliklerinde m 100 300 hansisa qedim revayetlerin esasinda yazilmisdir 3 Cunki qedim yunan edib ve filosoflari onlara istinad etmemisdirler Hermetizmin nisbeten sistemli dunyagorusu o kitablardan biri olan Poemandres yun Poimandrhs eserinde verilmisdir 4 Poemandres kitabi Redakte Bu kicik kitabda her seyin baslangicinda Ata Tanri Eql durmusdur O zulmetden cixan maddi tebietden once var olmus sonra Eqlden emanasiya isiqsacma bas vermis ve onun Soz Kelam Loqos adi ile taninan Oglu yaranmisdir Bu baximdan Ata ile ogul eynidirler Tanri Sozu gozel imis ona gore de butun varliqlar ona benzer sekilde yaranmis sonra yeddiye bolunmus dunyanin yeddi Hokmrani xelq edilmisdir Daha sonra Tanri Sozu yaradilmis tebiete vararaq Demiurqosla Yaradici ile birlesmisdir Bu birlesmeden ise asagi qatlarda olan maddi tebiet ve heyvanlar yaradilmisdir Belelikle yer goyden ayrilmisdir Ilk Insani Ata Tanri ozune benzer sekilde yaradib onu sevmis onun hokmune butun tebieti vermisdir O yaradici olmaq istemis ve ona bunun ucun butun imkanlar verilmisdir Ilk Insanda kisi ve qadin birlesmis tebiet onlardan hemen qarisiq cinsden olan daha yeddi insan yaratmisdir Mueyyen vaxtdan sonra kainat baglari qirilmis ve butun varliqlar iki cinsli olmusdur Bu baximdan Insan ikili tebiete sahibdir bir terefden o olmezdir cunki onun Ilk insandan miras qalan ruhu ve dusuncesi vardir diger terefden ise insanin zulmetden alinmis cismani bedeni de vardir O ise sonludur olume mehkumdur Buna gore de insan gerek oz xilasina dogru yola cixsin Bu yol da oz ilahi mahiyyetini tanimaqda ve Tanriya uygunlasmaqdadir Buna da ozel gizli biliklerle qnosis catmaq mumkundur Qnosise yiyelenmis ruh bedenin olumunden sonra yeddi goy qatindan kecerek orada butun pisliklerden qurtarir ve Ilk Baslangica Tanriya qayidir Ilk Tanri bunu etmeyen ve oz nefsleri ile yasayan adamlardan uzaqlasir ve onlar ser varliqlarin hokmune verilir Zumrud lovhe Redakte Xilas olmaq ucun insan oz heqiqi mahiyyetini derk etmelidir Hermetizmin esaslarindan biri odur ki yuxarida olanla asagida olan eyni seydir Bu sozler Hermetizmin esas ideyalarini eks etdiren Zumrud lovhe adlanan kicik bir yazida yazilmisdir Belelikle gorunen ve gorunmeyenin arasinda bele bir bagliliq var ki ona gizli biliyi elde elemisler vara bilerler Bununla da hermetizm magiya muneccimlik teurgiya ve cadugerlik kimi mistik praktikalara yol acmisdir Menbe RedakteAydin Elizade 2016 Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC s 233 235 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2016 08 16 Edebiyyat RedakteAydin Elizade 2016 Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC s 233 235 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2016 08 16 Hart G The Routledge Dictionary of Egyptian Gods and Goddesses Routledge Oxon 2005 p 158 Davis Tenny L The Emerald Tablet of Hermes Tristmegistus Three Latin versions which were current among later Alchemists Journal of Chemical Education Vol 3 8 1926 pp 863 875 Frances A Yates Giordano Bruno and the Hermetic Tradition The Press Book 1964 p 3 Poemandres The Shepherd of Men Thrice Greatest Hermes by G R S Mead Vol 2 London 1906 pp 502 511 Losev A F Istoriya antichnoj estetiki Itogi tysyacheletnego razvitiya M Iskusstvo 1992 Kn I S 225 241 Pahomov S V Germetizm Enciklopediya epistemologii i filosofii nauki M Kanon ROOI Reabilitaciya I T Kasavin 2009 Sidorov A I Germetizm Filosofskij enciklopedicheskij slovar M Sovetskaya enciklopediya 1983 S 112 840 s Stranden D Germetizm Sokrovennaya filosofiya egiptyan SPb 1914 Hemcinin bax RedakteQedim Misir dini Tot Neopifaqorculuq Mitraizm QnostisizmXarici baglantilar RedakteHermes Trismegistus tr Hermetika tr Hermetik Felsefenin Islam Dusunce Tarihinde Gorunumu tr Online Version of the Corpus Hermeticum version translated by John Everardin 1650 CEfrom Latin version en Online Version of The Virgin of the World of Hermes Trismegistus version translated by Anna Kingsford and Edward Maitland in 1885 A D en Sem germeticheskih principov Svod tekstov Germesa Trismegista s predisloviem o nyom samom i germetizme i dobavleniem drugih fragmentov po teme Germeticheskij korpus Arxivlesdirilib 2016 05 27 at the Wayback Machine Kibalion Srednevekovye teksty Arxivlesdirilib 2011 11 20 at the Wayback Machine na sajte Russkogo germeticheskogo obshestvaIstinadlar Redakte Hart G The Routledge Dictionary of Egyptian Gods and Goddesses London New York Routledge Oxon 2005 p 158 Davis Tenny L The Emerald Tablet of Hermes Tristmegistus Three Latin versions which were current among later Alchemists Journal of Chemical Education Vol 3 8 1926 pp 863 875 Frances A Yates Giordano Bruno and the Hermetic Tradition Arxivlesdirilib 2014 09 30 at the Wayback Machine London Routledge and Kegan Paul 1964 p 3 Poemandres The Shepherd of Men Thrice Greatest Hermes by G R S Mead Vol 2 London 1906 pp 502 511 Menbe https az wikipedia org w index php title Hermetizm amp oldid 5729885, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
