Azərbaycanca AzərbaycancaБеларускі БеларускіDansk DanskDeutsch DeutschEspañola EspañolaFrançais FrançaisIndonesia IndonesiaItaliana Italiana日本語 日本語Қазақ ҚазақLietuvos LietuvosNederlands NederlandsPortuguês PortuguêsРусский Русскийසිංහල සිංහලแบบไทย แบบไทยTürkçe TürkçeУкраїнська Українська中國人 中國人United State United StateAfrikaans Afrikaans
Dəstək
www.wikimedia.az-az.nina.az
  • Vikipediya

Xrisippus yun Χρύσιππος e ə 281 Soli Mersin ili e ə 208 Afina ellinizm dövrünün filosofu stoa məktəbinin ardıcılı Zenonu

Xrisippus

Xrisippus
www.wikimedia.az-az.nina.azhttps://www.wikimedia.az-az.nina.az

Xrisippus (yun. Χρύσιππος, e.ə. 281, Soli, Mersin ili – e.ə. 208, Afina) – ellinizm dövrünün filosofu, stoa məktəbinin ardıcılı, Zenonun tanınmış öyrəncilərindən biri. Onun fəaliyyəti nəticəsində stoaçılıq sistemləşmiş bir təlim kimi ortaya çıxmışdır. Ona görə Xrisippusu stoa məktəbinin ikinci yaradıcısı sayırlar. Xrisippus çoxlu kitablar yazsa da, bizim zamanımıza onlardan bəzi fraqmentlər gəlib çatmışdır.

Xrisipp
q.yun. Χρύσιππος ὁ Σολεύς
image
Doğum tarixi e.ə. 281
Doğum yeri
  • Soli, Mersin ili, Türkiyə
Vəfat tarixi e.ə. 208
Vəfat yeri
  • Afina
Vəfat səbəbi güm.
Fəaliyyəti filosof, yazıçı, riyaziyyatçı
image Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Antik fəlsəfə
image
Yunan fəlsəfəöncəsi dövrü
(e. ə. VII yüzilliyə qədər)

Orfizm  • Homer  • Hesiod  • Ferekid  • Yeddi yunan müdriki  • Epixarm

Qədim yunan fəlsəfəsi
(e. ə. VII–IV yüzilliklər)
Milet məktəbi
Fales  • Anaksimandr  • Anaksimen
Elea məktəbi
Ksenofan  • Parmenid  • Eleyalı Zenon  • Melissus
Müstəqil filosoflar
Heraklit  • Anaksaqor  • Empedokl
Pifaqorçular
Pifaqor  • Filolaus  • Hippas  • Arxitas  • Alkmeon
Qədim yunan atomçuları
Levkipp  • Demokrit
Sofistlər

"Böyük" sofistlər → Protaqor  • Prodikus  • Qorqias  • Hippias

"Kiçik" sofistlər → Trasimaxus  • Likofron  • Kritius  • Alkidamas
Klassik yunan fəlsəfəsi

1. Sokrat və sokratçılar:
Kiniklər → Antisfen  • Diogen  • (Bion Boristenes)  • (Kerkidas)  • (Kratet və Hipparxia)
Kirenaçılar → Aristipp  • Hegesias  • Annikeris  • Teodorus  • Evhemerus
Meqaraçılar → Evklides  • Stilpon  • Evbulides  • Diodorus Kronus
Eretriyaçılar → Elidalı Fedon  • Eretriyalı Menedem

2. Platon və erkən platonçular:
Spevsippus  • Ksenokrates  • (Polemon)  • (Krates)  • (Heraklides)  • (Eudoksus)  • (Arkesilaus)

3. Aristotel və erkən peripatetiklər:
Teofrastus  • Evdemus  • Straton  • Dikearxus  • Aristarxus  • Demetri  • Aristoksenus

Ellinizm dövrünün fəlsəfəsi
(e. ə. IV–I yüzilliklər)
(Skeptisizm)
Pirron  • Enesidemus  • Aqrippa
Epikürçülük
Epikür  • Lukretius
Peripatetizm

Rodoslu Andronikus

Platonizm

(Karneades)  • (Kliptomaxus)  • (Filon Larissalı)

'Stoaçılıq'

Erkən dövr → Kitiyalı Zenon  • Xrisippus  • Kleantes

Orta dövr → Panetius  • Posidonius
Qədim Roma dövrünün fəlsəfəsi
I–V yüzilliklər
(Skeptisizm)
Sekst Empirik
Stoaçılıq

Seneka  • Epiktet  • Mark Avreli  • Siseron

Peripatetizm
Afrodisialı Aleksandr
Orta platonizm
Alkinous  • (Apuleyus)  • Qalen  • Plutarx  • Maksim  • Filon  • Selsus  • Teon
Neoplatonizm

Roma məktəbi → Ammonius Sakkas  • Plotin  • Porfirius  • Amelius
Apameya məktəbi → Yamblix  • Sopater
Perqama məktəbi → Sallustius  • Yulian Avqust
Afina məktəbi → Afinalı Plutarx  • Proklus  • (Marinus)  • (Simplikius)  • (Damaskius)

İskəndəriyyə məktəbi → Hierokles  • Hipatiya  • İoann Filoponus
Antik dini təlimlər

Qnostisizm  • Hermetizm  • Mitraizm
Neopifaqorçuluq → Apollonius  • Nikomaxus  • Numenius  • Moderatus

Erkən Xristian fəlsəfəsi

Klement  • Origen  • Avqustin Avrelius  • Boesius  • Saxta Dionisius Areopagit

Fəlsəfəsi

Xrisippus daha çox məntiqi məsələlərə önəm vermişdir. O, başqa stoaçılar kimi hesab edirdi ki, fəlsəfənin üç istiqaməti vardır: məntiq, fizika və etika. Məntiq ritorika (söz ustalığı) və dialektikadan (mübahisə bacarığı) ibarətdir. Dialektika isə məna və səsə bölünür. Mənalar təsəvvürlər və onlara əsaslanan mülahizələrdən, cins və növlərdən, eləcə də sofizmlərdən ibarətdir. Səslər isə deyilən sözlər, cümlələrdir.

Dünyada hər şey səbəb və nəticə qanununa tabedir. Ona görə də mülahizələr sadə və mürəkkəb olur. Sadələrdə şeyləri keyfiyyətlərə görə təsnif edib, onlara dəqiq təriflər verirlər. Sadə mülahizələrin örnəkləri kimi "o gəzir", "günəş göydədir" sözlərini misal gətirmək mümkündür.

Mürəkkəb mülahizələri Xrisippus şərtilərə ("günortadırsa, onda hava işıqlıdır"), birləşdiricilərə ("həm günortadır, həm də işıqlıdır"), müqayisəlilərə ("gün gecədən uzundur") və s. bölürdü. Bunlardan ən önəmlisi şərti olan mürəkkəb mülahizələrdir. Orada sonrakı iddia öncəkiyə zidd olmamalıdır. Məsələn, "günortadırsa, onda hava işıqlıdır" cümləsini təhlil etsək, onun həqiqəti əks etdirdiyini görərik. Çünki "hava qaranlıqdır" desək, bu "günortadır" iddiasına zidd olar. Mülahizələrdən çıxan nəticə yalnız onda həqiqi sayılır ki, o həqiqi önərmələrə (iddialara) söykənsin.

Mənbə

Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 167-168. ISBN . 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.

Ədəbiyyat

  • Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 167-168. ISBN . 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
  • Susanne Bobzien, (1999), Chrysippus' Theory of Causes. In K. Ierodiakonou (ed.), Topics in Stoic Philosophy, Oxford: OUP, 196–242.
  • Фрагменты ранних стоиков. Пер. и комм. А. А. Столярова. М.: Греко-латинский кабинет. Т. 2(1): Хрисипп из Сол. Логические и физические фрагменты (1999). Т. 2(2): Хрисипп из Сол. Физические фрагменты (2002).

Həmçinin bax

  • Stoaçılıq

İstinadlar

  1. Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
  2. Encyclopædia Universalis (fr.). Encyclopædia Britannica.
  3. Gould J. B. The Philosophy of Chrysippus: Peasants, Provincials, and Folklore in the 1937 Paris World's Fair (ing.). 1970. P. 7. 222 p.
  4. Diogenes Laertius. Lives and Opinions of Eminent Philosophers / Translated by C. D. Yonge. London: Georg Bell & Sons, 1915 (VII. 183).
  5. Хрисипп // Н овейший философский словарь 2016-03-12 at the Wayback Machine. Сост. Грицанов А. А. Минск, 1998.
  6. Gould, Josiah (1970), The Philosophy of Chrysippus 2021-12-08 at the Wayback Machine, SUNY, p. 71.

wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer

Xrisippus yun Xrysippos e e 281 Soli Mersin ili e e 208 Afina ellinizm dovrunun filosofu stoa mektebinin ardicili Zenonun taninmis oyrencilerinden biri Onun fealiyyeti neticesinde stoaciliq sistemlesmis bir telim kimi ortaya cixmisdir Ona gore Xrisippusu stoa mektebinin ikinci yaradicisi sayirlar Xrisippus coxlu kitablar yazsa da bizim zamanimiza onlardan bezi fraqmentler gelib catmisdir Xrisippq yun Xrysippos ὁ SoleysDogum tarixi e e 281Dogum yeri Soli Mersin ili TurkiyeVefat tarixi e e 208Vefat yeri AfinaVefat sebebi gum Fealiyyeti filosof yazici riyaziyyatci Vikianbarda elaqeli mediafayllarAntik felsefeYunan felsefeoncesi dovru e e VII yuzilliye qeder Orfizm Homer Hesiod Ferekid Yeddi yunan mudriki EpixarmQedim yunan felsefesi e e VII IV yuzillikler Milet mektebi Fales Anaksimandr Anaksimen Elea mektebi Ksenofan Parmenid Eleyali Zenon Melissus Musteqil filosoflar Heraklit Anaksaqor Empedokl Pifaqorcular Pifaqor Filolaus Hippas Arxitas Alkmeon Qedim yunan atomculari Levkipp Demokrit Sofistler Boyuk sofistler Protaqor Prodikus Qorqias Hippias Kicik sofistler Trasimaxus Likofron Kritius Alkidamas Klassik yunan felsefesi 1 Sokrat ve sokratcilar Kinikler Antisfen Diogen Bion Boristenes Kerkidas Kratet ve Hipparxia Kirenacilar Aristipp Hegesias Annikeris Teodorus Evhemerus Meqaracilar Evklides Stilpon Evbulides Diodorus Kronus Eretriyacilar Elidali Fedon Eretriyali Menedem 2 Platon ve erken platoncular Spevsippus Ksenokrates Polemon Krates Heraklides Eudoksus Arkesilaus 3 Aristotel ve erken peripatetikler Teofrastus Evdemus Straton Dikearxus Aristarxus Demetri AristoksenusEllinizm dovrunun felsefesi e e IV I yuzillikler Skeptisizm Pirron Enesidemus Aqrippa Epikurculuk Epikur Lukretius Peripatetizm Rodoslu Andronikus Platonizm Karneades Kliptomaxus Filon Larissali Stoaciliq Erken dovr Kitiyali Zenon Xrisippus Kleantes Orta dovr Panetius PosidoniusQedim Roma dovrunun felsefesi I V yuzillikler Skeptisizm Sekst Empirik Stoaciliq Seneka Epiktet Mark Avreli Siseron Peripatetizm Afrodisiali Aleksandr Orta platonizm Alkinous Apuleyus Qalen Plutarx Maksim Filon Selsus Teon Neoplatonizm Roma mektebi Ammonius Sakkas Plotin Porfirius Amelius Apameya mektebi Yamblix Sopater Perqama mektebi Sallustius Yulian Avqust Afina mektebi Afinali Plutarx Proklus Marinus Simplikius Damaskius Iskenderiyye mektebi Hierokles Hipatiya Ioann Filoponus Antik dini telimler Qnostisizm Hermetizm Mitraizm Neopifaqorculuq Apollonius Nikomaxus Numenius Moderatus Erken Xristian felsefesi Klement Origen Avqustin Avrelius Boesius Saxta Dionisius AreopagitFelsefesiXrisippus daha cox mentiqi meselelere onem vermisdir O basqa stoacilar kimi hesab edirdi ki felsefenin uc istiqameti vardir mentiq fizika ve etika Mentiq ritorika soz ustaligi ve dialektikadan mubahise bacarigi ibaretdir Dialektika ise mena ve sese bolunur Menalar tesevvurler ve onlara esaslanan mulahizelerden cins ve novlerden elece de sofizmlerden ibaretdir Sesler ise deyilen sozler cumlelerdir Dunyada her sey sebeb ve netice qanununa tabedir Ona gore de mulahizeler sade ve murekkeb olur Sadelerde seyleri keyfiyyetlere gore tesnif edib onlara deqiq terifler verirler Sade mulahizelerin ornekleri kimi o gezir gunes goydedir sozlerini misal getirmek mumkundur Murekkeb mulahizeleri Xrisippus sertilere gunortadirsa onda hava isiqlidir birlesdiricilere hem gunortadir hem de isiqlidir muqayiselilere gun geceden uzundur ve s bolurdu Bunlardan en onemlisi serti olan murekkeb mulahizelerdir Orada sonraki iddia oncekiye zidd olmamalidir Meselen gunortadirsa onda hava isiqlidir cumlesini tehlil etsek onun heqiqeti eks etdirdiyini gorerik Cunki hava qaranliqdir desek bu gunortadir iddiasina zidd olar Mulahizelerden cixan netice yalniz onda heqiqi sayilir ki o heqiqi onermelere iddialara soykensin MenbeAydin Elizade Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 167 168 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 08 16 EdebiyyatAydin Elizade Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 167 168 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 08 16 Susanne Bobzien 1999 Chrysippus Theory of Causes In K Ierodiakonou ed Topics in Stoic Philosophy Oxford OUP 196 242 Fragmenty rannih stoikov Per i komm A A Stolyarova M Greko latinskij kabinet T 2 1 Hrisipp iz Sol Logicheskie i fizicheskie fragmenty 1999 T 2 2 Hrisipp iz Sol Fizicheskie fragmenty 2002 Hemcinin baxStoaciliqIstinadlarBrockhauz Ensiklopediyasi alm Encyclopaedia Universalis fr Encyclopaedia Britannica Gould J B The Philosophy of Chrysippus Peasants Provincials and Folklore in the 1937 Paris World s Fair ing 1970 P 7 222 p ISBN 978 0 87395 064 0 Diogenes Laertius Lives and Opinions of Eminent Philosophers Translated by C D Yonge London Georg Bell amp Sons 1915 VII 183 Hrisipp N ovejshij filosofskij slovar 2016 03 12 at the Wayback Machine Sost Gricanov A A Minsk 1998 Gould Josiah 1970 The Philosophy of Chrysippus 2021 12 08 at the Wayback Machine SUNY p 71

Nəşr tarixi: İyun 16, 2024, 21:32 pm
Ən çox oxunan
  • Aprel 01, 2025

    Portsmut Skver

  • May 08, 2025

    Poqradez

  • Aprel 04, 2025

    Popol-Vux

  • Mart 15, 2025

    Pont palıdı

  • Aprel 07, 2025

    Pomerium

Gündəlik
  • Sosialist Əməyi Qəhrəmanı

  • Əxlaq

  • Pietas

  • Avstriya

  • Terror təşkilatı kimi tanınmış qrupların siyahısı

  • XIV Lev

  • 19 may

  • ABŞ

  • Oskar mükafatı

  • 19 may

NiNa.Az - Studiya

  • Vikipediya

Bülletendə Qeydiyyat

E-poçt siyahımıza abunə olmaqla siz həmişə bizdən ən son xəbərləri alacaqsınız.
Əlaqədə olmaq
Bizimlə əlaqə
DMCA Sitemap Feeds
© 2019 nina.az - Bütün hüquqlar qorunur.
Müəllif hüququ: Dadaş Mammedov
Yuxarı