Afrodisialı Aleksandr (yun. Ἀλέξανδρος ὁ Ἀφροδισιεύς, II – III yüzilliklər) — Roma filosofu, peripatetik məktəbin ən görkəmli nümayəndələrindən biri. Aristotelin əsərlərinə şərhlər yazanlardan biri olmuşdur. O, həm də Aristotelin təlimini başqa məktəblərin nümayəndələrinin tənqidlərindən müdafiə edirdi. Buna görə də sonralar ona "Şəhrçi" adını vermişdirlər.
Aleksandrın məqsədi Aristoteli tanıtmaq, onun əsərlərindəki ziddiyyətləri ortadan qaldırmaq olmuşdur. Məlumdur ki o, Aristotelin "Metafizika", "Meteorologiya", "Topika", "Ruh haqqında", "Göy haqqında" kimi əsərlərinə ətraflı şərhlər yazmışdır. Onun bir çox əsərləri zamanımıza ərəb tərcümələri vasitəsi ilə gəlib çatmışdır. Çünki orta əsrlərdə ərəbdilli filosoflar Aristotelin və onun şərhçilərinin irsi ilə çox maraqlanmış və bu ənənəni davam etdirmişdirlər.
Aleksandr öz şərhlərini özünəməxsus şəkildə verirdi. O, Aristotelin kitabından hansısa bir sətri olduğu kimi verdikdən sonra, onun altında böyük həcmli şərhini yazmış və sonra başqa sətrə keçirdi. Beləliklə, bütün kitab şərh olunurdu.
Aleksandr Aristoteli peripatetik ənənəyə dayanaraq şərh edən sonuncu şərhçi olmuşdur. Ondan sonra peripatetik məktəbin ardıcılları platonçularla qarışmışdırlar.
Aristotelin şərhçisi kimi tanınmış Aleksandrın özünə məxsus fikirləri də olmuşdur. Məsələn, "Tale haqqında" (yun. Перὶἐἱμαρμένης, lat. De fato) əsərində o tale, azadlıq və təsadüf anlayışları haqqında düşünmüşdür. Aleksandr taleyin hər şeyi həll etməsini iddia edən stoaçılarla razılaşmırdı. Onun fikrincə tale qanunauyğunluqdur, ancaq zərurət deyildir. Bu qanunauyğunluğun içində təsadüfə də yer vardır. Belə olmasaydı, onda insan fəaliyyətinin heç bir mənası olmazdı. İnsanın hərəkət və davranışlarının səbəbi elə o özüdür, hər şeyi taleyin üzərinə atmaq olmaz.
Aleksandrın "Ruh haqqında" (yun. Περὶ Ψυχῆς, lat. De Anima) əsəri bir çox hallarda Aristotelin fikirlərini təkrarlayır. Onun fikrincə, ruh bədənin ondan ayrılmaz formasıdır. Ruhun bitkisel, duyğusal və düşüncəvi funksiyaları vardır. Düşünən ruhun özəlliyi mülahizə və təhlil etməkdir. Bunun vasitəsi ilə insan fikir irəli sürür və ya elmi araşdırma aparır. Eyni zamanda, iki çür ruh vardır: "imkanlı" (potensial) və "fail" (aktual). Birincisi doğuşdan təbiət tərəfindən verilir; o yazılmamış vərəqə bənzərdir. İkincisi isə sonradan qazanılan, məhz bu düşüncənin əsasını təşkil edir.
Bu əsərin ikinci hissəsində "Düşüncə haqqında" (yun. Περὶ νοῦ) adlanan bölüm vardır. Orada Aleksandr düşüncənin nə olması haqqında düşünür. Onun fikrincə insanda üç növ düşüncə vardır. Birincisi, doğuluşdan var olur və o ən ibtidaisidir; ikincisini insan öz fəaliyyəti nəticəsində əldə edir; üçüncüsü isə insana əlavə olaraq daxil edilir. Onun vasitəsi ilə də düşünmə qabiliyyəti yaranır.
Mənbə
Aydın Əlizadə (2016). Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. s. 156-157. ISBN5-89968-061-X. 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
Александр Афродисийский // Античная философия: Энциклопедический словарь / Составитель Е. В. Афонасин. М.: Прогресс-Традиция. 2008.
↑ Солопова М. А. Александр Афродисийский и его трактат "О смешении" в контексте истории комментаторской традиции аристотелизма. М.: Наука, 2002, s. 187-188.
September 18, 2021
afrodisiyalı, aleksandr, afrodisialı, aleksandr, Ἀλέξανδρος, Ἀφροδισιεύς, yüzilliklər, roma, filosofu, peripatetik, məktəbin, görkəmli, nümayəndələrindən, biri, aristotelin, əsərlərinə, şərhlər, yazanlardan, biri, olmuşdur, həm, aristotelin, təlimini, başqa, m. Afrodisiali Aleksandr yun Ἀle3andros ὁ Ἀfrodisieys II III yuzillikler Roma filosofu peripatetik mektebin en gorkemli numayendelerinden biri Aristotelin eserlerine serhler yazanlardan biri olmusdur O hem de Aristotelin telimini basqa mekteblerin numayendelerinin tenqidlerinden mudafie edirdi Buna gore de sonralar ona Sehrci adini vermisdirler Afrodisiyali Aleksandrq yun Ἀle3andros ὁ ἈfrodisieysDogum tarixi II esrDogum yeri Afrodisias Geyre d Vefat tarixi III esrVetendasligi Qedim RomaFealiyyeti filosof Vikianbarda elaqeli mediafayllarAntik felsefeYunan felsefeoncesi dovru e e VII yuzilliye qeder Orfizm Homer Hesiod Ferekid Yeddi yunan mudriki EpixarmQedim yunan felsefesi e e VII IV yuzillikler Milet mektebiFales Anaksimandr Anaksimen Elea mektebiKsenofan Parmenid Eleyali Zenon Melissus Musteqil filosoflarHeraklit Anaksaqor Empedokl PifaqorcularPifaqor Filolaus Hippasus Arxitas Alkmeon Qedim yunan atomculariLevkipp Demokrit Sofistler Boyuk sofistler Protaqor Prodikus Qorqias Hippias Kicik sofistler Trasimaxus Likofron Kritius Alkidamas Klassik yunan felsefesi1 Sokrat ve sokratcilar Kinikler Antisfen Diogen Bion Boristenes Kerkidas Kratet ve HipparxiaKirenacilar Aristipp Hegesias Annikeris Teodorus EvhemerusMeqaracilar Evklides Stilpon Evbulides Diodorus KronusEretriyacilar Elidali Fedon Eretriyali Menedem2 Platon ve erken platoncular Spevsippus Ksenokrates Polemon Krates Heraklides Eudoksus Arkesilaus3 Aristotel ve erken peripatetikler Teofrastus Evdemus Straton Dikearxus Aristarxus Demetrius AristoksenusEllinizm dovrunun felsefesi e e IV I yuzillikler SkeptisizmPirron Enesidemus Aqrippa EpikurculukEpikur Lukretius PeripatetizmRodoslu Andronikus PlatonizmKarneades Kliptomaxus Filon Larissali StoaciliqErken dovr Kitiyali Zenon Xrisippus Kleantes Orta dovr Panetius PosidoniusQedim Roma dovrunun felsefesi I V yuzillikler SkeptisizmSekst Empirik StoaciliqSeneka Epiktet Mark Avreli Siseron PeripatetizmAfrodisiali Aleksandr Orta platonizmAlkinous Apuleyus Qalen Plutarx Maksim Filon Selsus Teon NeoplatonizmRoma mektebi Ammonius Sakkas Plotin Porfirius AmeliusApameya mektebi Yamblix SopaterPerqama mektebi Sallustius Yulian AvqustAfina mektebi Afinali Plutarx Proklus Marinus Simplikius Damaskius Iskenderiyye mektebi Hierokles Hipatia Ioann Filoponus Antik dini telimlerQnostisizm Hermetizm MitraizmNeopifaqorculuq Apollonius Nikomaxus Numenius Moderatus Erken Xristian felsefesiKlement Origen Avqustin Avrelius Boesius Saxta Dionisius Areopagit Aristotelin Ilk analitikasina serhler 1549Fealiyyeti RedakteAleksandrin meqsedi Aristoteli tanitmaq onun eserlerindeki ziddiyyetleri ortadan qaldirmaq olmusdur Melumdur ki o Aristotelin Metafizika Meteorologiya Topika Ruh haqqinda Goy haqqinda kimi eserlerine etrafli serhler yazmisdir Onun bir cox eserleri zamanimiza ereb tercumeleri vasitesi ile gelib catmisdir Cunki orta esrlerde erebdilli filosoflar Aristotelin ve onun serhcilerinin irsi ile cox maraqlanmis ve bu eneneni davam etdirmisdirler 1 Aleksandr oz serhlerini ozunemexsus sekilde verirdi O Aristotelin kitabindan hansisa bir setri oldugu kimi verdikden sonra onun altinda boyuk hecmli serhini yazmis ve sonra basqa setre kecirdi Belelikle butun kitab serh olunurdu Aleksandr Aristoteli peripatetik eneneye dayanaraq serh eden sonuncu serhci olmusdur Ondan sonra peripatetik mektebin ardicillari platoncularla qarismisdirlar Aristotelin serhcisi kimi taninmis Aleksandrin ozune mexsus fikirleri de olmusdur Meselen Tale haqqinda yun Perὶἐἱmarmenhs lat De fato eserinde o tale azadliq ve tesaduf anlayislari haqqinda dusunmusdur Aleksandr taleyin her seyi hell etmesini iddia eden stoacilarla razilasmirdi Onun fikrince tale qanunauygunluqdur ancaq zeruret deyildir Bu qanunauygunlugun icinde tesadufe de yer vardir Bele olmasaydi onda insan fealiyyetinin hec bir menasi olmazdi Insanin hereket ve davranislarinin sebebi ele o ozudur her seyi taleyin uzerine atmaq olmaz 2 Aleksandrin Ruh haqqinda yun Perὶ PSyxῆs lat De Anima eseri bir cox hallarda Aristotelin fikirlerini tekrarlayir Onun fikrince ruh bedenin ondan ayrilmaz formasidir Ruhun bitkisel duygusal ve dusuncevi funksiyalari vardir Dusunen ruhun ozelliyi mulahize ve tehlil etmekdir Bunun vasitesi ile insan fikir ireli surur ve ya elmi arasdirma aparir Eyni zamanda iki cur ruh vardir imkanli potensial ve fail aktual Birincisi dogusdan tebiet terefinden verilir o yazilmamis vereqe benzerdir Ikincisi ise sonradan qazanilan mehz bu dusuncenin esasini teskil edir 2 Bu eserin ikinci hissesinde Dusunce haqqinda yun Perὶ noῦ adlanan bolum vardir Orada Aleksandr dusuncenin ne olmasi haqqinda dusunur Onun fikrince insanda uc nov dusunce vardir Birincisi dogulusdan var olur ve o en ibtidaisidir ikincisini insan oz fealiyyeti neticesinde elde edir ucuncusu ise insana elave olaraq daxil edilir Onun vasitesi ile de dusunme qabiliyyeti yaranir Menbe RedakteAydin Elizade 2016 Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC s 156 157 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2016 08 16 Hemcinin bax RedaktePeripatetikler Aleksandr Afrodisijskij Antichnaya filosofiya Enciklopedicheskij slovar Sostavitel E V Afonasin M Progress Tradiciya 2008 1 2 Solopova M A Aleksandr Afrodisijskij i ego traktat O smeshenii v kontekste istorii kommentatorskoj tradicii aristotelizma M Nauka 2002 s 187 188 Menbe https az wikipedia org w index php title Afrodisiyali Aleksandr amp oldid 6080652, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
