Krotonalı Alkmeon (yun. Ἀλκμαίων ο Κροτωνιάτης, təxminən m. ö. V – IV yüzilliklər) ilk yunan filosoflarından biri, pifaqorçular məktəbinin təmsilçisi, təbib, bioloq. Cənubi İtaliyanın Krotona şəhərində yaşamış, Pifaqordan dərs aldığı ehtimal edilir.
Zamanımıza çatmayan “Təbiət haqqında” kitabın müəllifi olmuşdur. Zoologiya, botanika və anatomiya elmləri üzrə araşdırmalar aparmış və özəl fikirlərlə çıxış etmişdir. Zamanının başqa filosoflarından fərqli olaraq Alkmeon dünyanın yaranması və quruluşu haqqında fikirlərə önəm verməmişdir.
Anatomiya
Alkmeon beyinə gedən göz sinirlərini araşdırarkən belə nəticəyə gəlmişdir ki, görmək, eşitmək, hiss etmək kimi duyğular göz, qulaq, dəri kimi orqanlardan özəl kanallar vasitəsi ilə beyinə ötürülür. Orada onlar “emal” olunur və düşüncə yaranır. Beləliklə, beyin düşüncənin və idrakın mərkəzidir. Antik botanik Teofrastus “Duyğular haqqında” kitabında yazmışdır ki, bununla Alkmeon düşüncə ilə duyğu anlayışlarını bir-birindən ayırmışdır. Onların hər ikisi insandadır; heyvanlarda isə yalnız duyğusallıq vardır. Burada o duyğusallığa (empirizmə) üstünlük verərək deyirdi ki, hər şeydən öncə duyğu gəlir, onsuz dünya qavranılmaz.
Embriologiya
Alkmeon ibtidai embrioloji fikirlərlə də çıxış etmişdir. Onun fikrincə, embrion (döl) kişi və qadın toxumlarının birləşməsindən yaranır. Bu birləşmədə kişi toxumu çoxluqda olanda oğlan, qadın toxumu çoxluqda olanda isə qız doğulur. Ana bətnində ilk olaraq baş yaranır. Qidanı isə embrion hansısa orqanı ilə deyil, bütün cismi ilə anadan alır.
Fəlsəfəsi
Alkmeon həm də insanın yetkinliyə çatmasını bitkilərdə gedən proseslərlə müqayisə edirdi. Belə ki, toxum atmaqdan öncə bitkilər gül açır. Eləcə də, yetkinlik çağı gəlməmişdən öncə insanın cinsi orqanlarının ətrafında tüklər böyüyür.
Alkmeona görə, insan sağlamlığı onun içində olan isti-soyuq, quru-nəm, şirin-acı kimi bir-birinə qarşı duran qüvvələrin bərabərliyidir. Bunu o “izonomiya” adlandırmışdır. Bu qüvvələrdən hansısa biri başqalarına üstün gəlirsə, onda xəstəlik başlanır. Bunu da Alkmeon dövlət və cəmiyyətin qanunları ilə müqayisədə görürdü. Toplumda da qüvvələr nisbəti bərabər paylaşanda stabillik olur. Bu müvazinət pozulduqda isə qarışıqlıq yaranır. Müvazinətin pozulmasını, eləcə də bir qüvvənin başqalarını üstələməsini Alkmeon dövlət quruluşu ilə müqayisə edərək “monarxiya” (krallıq) adlandırmışdır.
Alkmeon insanı mikrokosm kimi dəyərləndirmiş və onu kosmosun hissələri olan cisimlərlə müqayisə edirdi. Belə ki, ölməz olan insan ruhu kosmosun ölməz hissələri olan günəşə, aya və ulduzlara uyğundur. Onun ruhu kosmik cisimlər kimi dairəvi hərəkətdədir. Bu hərəkət dayanan kimi ölüm baş verir. Ruhun ən yüksək hissəsi insanın beynində yerləşir.
Mənbə
Aydın Əlizadə (2016). Antik fəlsəfə tarixi(PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. s. 50-53. ISBN5-89968-061-X. 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
Ədəbiyyat
Aydın Əlizadə (2016). Antik fəlsəfə tarixi(PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. s. 50-53. ISBN5-89968-061-X. 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
Diogenes Laertius. Lives and Opinions of Eminent Philosophers / Translated by C. D. Yonge. London: Georg Bell & Sons, 1915.
Foca A. The origin of experimental medicine in the school of Alcmaeon from Kroton and the diffusion of his philosophy within the Mediterranean area. Skepsis, v. 13-14, 2002, p. 242—253.
Лебедев А. В. Фрагменты ранних греческих философов. М.: Наука, 1989.
Маковельский А. О. Досократики. Минск: Харвест, 1999.
Лебедев А. В. Фрагменты ранних греческих философов. М.: Наука, 1989, c. 268.
Маковельский А. О. Досократики. Минск: Харвест, 1999, c. 378.
Avqust 12, 2021
alkmeon, krotonalı, krotonalı, alkmeon, Ἀλκμαίων, Κροτωνιάτης, təxminən, yüzilliklər, yunan, filosoflarından, biri, pifaqorçular, məktəbinin, təmsilçisi, təbib, bioloq, cənubi, italiyanın, krotona, şəhərində, yaşamış, pifaqordan, dərs, aldığı, ehtimal, edilir,. Krotonali Alkmeon yun Ἀlkmaiwn o Krotwniaths texminen m o V IV yuzillikler ilk yunan filosoflarindan biri pifaqorcular mektebinin temsilcisi tebib bioloq Cenubi Italiyanin Krotona seherinde yasamis Pifaqordan ders aldigi ehtimal edilir Krotonali AlkmeonἈlkmaiwn o KrotwniathsDogum yeri KrotoneVefat yeri KalabriyaIstiqameti Pifaqorcular mektebiEsas maraqlari felsefeAntik felsefeYunan felsefeoncesi dovru e e VII yuzilliye qeder Orfizm Homer Hesiod Ferekid Yeddi yunan mudriki EpixarmQedim yunan felsefesi e e VII IV yuzillikler Milet mektebiFales Anaksimandr Anaksimen Elea mektebiKsenofan Parmenid Eleyali Zenon Melissus Musteqil filosoflarHeraklit Anaksaqor Empedokl PifaqorcularPifaqor Filolaus Hippasus Arxitas Alkmeon Qedim yunan atomculariLevkipp Demokrit Sofistler Boyuk sofistler Protaqor Prodikus Qorqias Hippias Kicik sofistler Trasimaxus Likofron Kritius Alkidamas Klassik yunan felsefesi1 Sokrat ve sokratcilar Kinikler Antisfen Diogen Bion Boristenes Kerkidas Kratet ve HipparxiaKirenacilar Aristipp Hegesias Annikeris Teodorus EvhemerusMeqaracilar Evklides Stilpon Evbulides Diodorus KronusEretriyacilar Elidali Fedon Eretriyali Menedem2 Platon ve erken platoncular Spevsippus Ksenokrates Polemon Krates Heraklides Eudoksus Arkesilaus3 Aristotel ve erken peripatetikler Teofrastus Evdemus Straton Dikearxus Aristarxus Demetrius AristoksenusEllinizm dovrunun felsefesi e e IV I yuzillikler SkeptisizmPirron Enesidemus Aqrippa EpikurculukEpikur Lukretius PeripatetizmRodoslu Andronikus PlatonizmKarneades Kliptomaxus Filon Larissali StoaciliqErken dovr Kitiyali Zenon Xrisippus Kleantes Orta dovr Panetius PosidoniusQedim Roma dovrunun felsefesi I V yuzillikler SkeptisizmSekst Empirik StoaciliqSeneka Epiktet Mark Avreli Siseron PeripatetizmAfrodisiali Aleksandr Orta platonizmAlkinous Apuleyus Qalen Plutarx Maksim Filon Selsus Teon NeoplatonizmRoma mektebi Ammonius Sakkas Plotin Porfirius AmeliusApameya mektebi Yamblix SopaterPerqama mektebi Sallustius Yulian AvqustAfina mektebi Afinali Plutarx Proklus Marinus Simplikius Damaskius Iskenderiyye mektebi Hierokles Hipatia Ioann Filoponus Antik dini telimlerQnostisizm Hermetizm MitraizmNeopifaqorculuq Apollonius Nikomaxus Numenius Moderatus Erken Xristian felsefesiKlement Origen Avqustin Avrelius Boesius Saxta Dionisius Areopagit Mundericat 1 Tebabet ve biologiya sahesinde arasdirmalari 1 1 Anatomiya 1 2 Embriologiya 2 Felsefesi 3 Menbe 4 Edebiyyat 5 Hemcinin bax 6 IstinadlarTebabet ve biologiya sahesinde arasdirmalari RedakteZamanimiza catmayan Tebiet haqqinda kitabin muellifi olmusdur Zoologiya botanika ve anatomiya elmleri uzre arasdirmalar aparmis ve ozel fikirlerle cixis etmisdir Zamaninin basqa filosoflarindan ferqli olaraq Alkmeon dunyanin yaranmasi ve qurulusu haqqinda fikirlere onem vermemisdir Anatomiya Redakte Alkmeon beyine geden goz sinirlerini arasdirarken bele neticeye gelmisdir ki gormek esitmek hiss etmek kimi duygular goz qulaq deri kimi orqanlardan ozel kanallar vasitesi ile beyine oturulur Orada onlar emal olunur ve dusunce yaranir Belelikle beyin dusuncenin ve idrakin merkezidir Antik botanik Teofrastus Duygular haqqinda kitabinda yazmisdir ki bununla Alkmeon dusunce ile duygu anlayislarini bir birinden ayirmisdir Onlarin her ikisi insandadir heyvanlarda ise yalniz duygusalliq vardir 1 Burada o duygusalliga empirizme ustunluk vererek deyirdi ki her seyden once duygu gelir onsuz dunya qavranilmaz Embriologiya Redakte Alkmeon ibtidai embrioloji fikirlerle de cixis etmisdir Onun fikrince embrion dol kisi ve qadin toxumlarinin birlesmesinden yaranir Bu birlesmede kisi toxumu coxluqda olanda oglan qadin toxumu coxluqda olanda ise qiz dogulur Ana betninde ilk olaraq bas yaranir Qidani ise embrion hansisa orqani ile deyil butun cismi ile anadan alir Felsefesi RedakteAlkmeon hem de insanin yetkinliye catmasini bitkilerde geden proseslerle muqayise edirdi Bele ki toxum atmaqdan once bitkiler gul acir Elece de yetkinlik cagi gelmemisden once insanin cinsi orqanlarinin etrafinda tukler boyuyur Alkmeona gore insan saglamligi onun icinde olan isti soyuq quru nem sirin aci kimi bir birine qarsi duran quvvelerin beraberliyidir Bunu o izonomiya adlandirmisdir Bu quvvelerden hansisa biri basqalarina ustun gelirse onda xestelik baslanir Bunu da Alkmeon dovlet ve cemiyyetin qanunlari ile muqayisede gorurdu Toplumda da quvveler nisbeti beraber paylasanda stabillik olur Bu muvazinet pozulduqda ise qarisiqliq yaranir Muvazinetin pozulmasini elece de bir quvvenin basqalarini ustelemesini Alkmeon dovlet qurulusu ile muqayise ederek monarxiya kralliq adlandirmisdir 2 Alkmeon insani mikrokosm kimi deyerlendirmis ve onu kosmosun hisseleri olan cisimlerle muqayise edirdi Bele ki olmez olan insan ruhu kosmosun olmez hisseleri olan gunese aya ve ulduzlara uygundur Onun ruhu kosmik cisimler kimi dairevi hereketdedir Bu hereket dayanan kimi olum bas verir Ruhun en yuksek hissesi insanin beyninde yerlesir Menbe RedakteAydin Elizade 2016 Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC s 50 53 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2016 08 16 Edebiyyat RedakteAydin Elizade 2016 Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC s 50 53 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2016 08 16 Diogenes Laertius Lives and Opinions of Eminent Philosophers Translated by C D Yonge London Georg Bell amp Sons 1915 Foca A The origin of experimental medicine in the school of Alcmaeon from Kroton and the diffusion of his philosophy within the Mediterranean area Skepsis v 13 14 2002 p 242 253 Lebedev A V Fragmenty rannih grecheskih filosofov M Nauka 1989 Makovelskij A O Dosokratiki Minsk Harvest 1999 Hemcinin bax RedaktePifaqor Pifaqorcular mektebi NeopifaqorculuqIstinadlar Redakte Lebedev A V Fragmenty rannih grecheskih filosofov M Nauka 1989 c 268 Makovelskij A O Dosokratiki Minsk Harvest 1999 c 378 Menbe https az wikipedia org w index php title Alkmeon Krotonali amp oldid 5534199, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
