Öncəlik iqtisadi nəzəriyyədə — istehlakçının fərqli alternativləri (istehlakçı dəstləri, məhsul dəstləri) müqayisə etmək (arzuolunana görə sifariş) qabiliyyətinin rəsmi təsviridir. Riyazi nöqteyi-nəzərdən hər hansı bir üstünlük sistemi, qəbul edilə bilən alternativlər dəsti ilə ikili münasibətdir (əvvəlcədən sifariş, sərt sifariş və ya ekvivalentlik).
Tercih anlayışı nizamlı (sıralı) faydalılıq nəzəriyyəsinin mərkəzində durur. İstehlakçının fərqli alternativləri bir-biri ilə müqayisə etməsi kifayətdir. Xüsusilə bir köməkçi funksiyası varsa, onun ədədi dəyərləri belə bir müqayisəyə imkan verir. Funksiya dəyəri nə qədər böyükdürsə, alternativ də bir o qədər yaxşıdır. Eyni zamanda, nizam nəzəriyyəsindəki fayda subyektivdir, çünki standart və ümumiyyətlə qəbul edilmiş ölçü vahidi yoxdur. Buna görə ədədi dəyərlərin özləri və aralarındakı fərq, müştəri məmnuniyyətinin səviyyəsi və bir alternativə digərinə üstünlük dərəcəsi haqqında heç nə demir. Kardinalist (ədədi) faydalılıq nəzəriyyəsində ədədi dəyərlər, əksinə, həm müştəri məmnuniyyətinin səviyyəsini, həm də alternativə üstünlük dərəcəsini göstərir. Sıralı yanaşma müasir mikroiqtisadiyyatda əsasdır, lakin bu, pul vahidlərindəki kommunal (istehlakçı rifahı) dəyişikliklərini qiymətləndirmə ehtimalını istisna etmir.
Tərifi
| ]Mümkün alternativ
| ]Tercih əlaqəsinin göstərildiyi qəbul edilə bilən alternativlər toplusu ədədi xarakter daşımayan təsadüfi ola bilər (məsələn, ). Bununla birlikdə, ədədi dəyərlərlə təsvir olunan bölməsində ən çox nəzərə alınan alt çoxluqlar.
Əgər sonsuz bölünən əlverişli məhsul olsa. Hər bir alternativ (istehlak dəsti) sifarişli bir dəstlə təsvir olunur boşluğunda bir nöqtə ilə müəyyən edilə bilər. Bütün fiziki cəhətdən qəbul edilə bilən çoxluqların çoxluğuna, qəbul edilə bilən alternativlər toplusu deyilir. Ümumiyyətlə, mümkün alternativlər dəsti ilə üst-üstə düşmür və bunun düzgün olmayan alt dəsti ola bilər. Məsələn, istehlakçının mənfi olmayan domenində seçim etdiyini düşünə bilərsiniz.
Zəif (qeyri-ciddi) üstünlük nisbəti
| ]Zəif və ya boş üstünlük nisbəti mümkün alternativlər dəsti üzərində ikili tam (xətti) əvvəlcədən sifariş əlaqəsidir , yəni xüsusiyyətlərə malikdir :
- Tamlıq:
- Transitivlik: yerinə yetirilir
Bu əlaqənin refleksivliyi də birbaşa bu iki xassədən irəli gəlir, yəni .
cütlüyünə üstünlük sahəsi deyilir. işarəsi istehlakçının dəstini çoxluğuna üstünlük verdiyini və ya bu dəstlərin istehlakçıya bərabər olduğunu göstərir; belə oxuyur: " ağırlıq verir (və ya daha pis, bir qədər üstündür) , " bir az daha çoxdur " və ya ", "qədər yaxşıdır.
Ciddi üstünlük əlaqəsi
| ]Ciddi üstünlük əlaqəsi , mümkün alternativlər dəsti üzərində ikili sərt sifariş əlaqəsi kimi müəyyən edilir. İki bərabər yolla müəyyən edilə bilər:
1. Asimmetriya və mənfi keçid:
- Asimmetriya, yəni doğrudursa, yanlışdır
- Mənfi transitivlik, yəni və eyni zamanda doğru deyilsə, o zaman
2. Qeyri-refleksivlik və keçicilik
- Irrefleksiv, yəni X-də yoxdur, belə ki,
- Transitivlik:
Burada , istehlakçı üçün çoxluğunun dəstindən daha yaxşı olduğu, "x y-dən qəti şəkildə üstünlük göstərir", "x daha yaxşı y ".
İstinadlar
| ]- Blume, Lawrence. The New Palgrave Dictionary of Economics. London: Palgrave Macmillan. 15 dekabr 2016. doi:10.1007/978-1-349-58802-2. ISBN .
- Arrow, Kenneth. "Utilities, attitudes, choices: a review note". . 26 (1). 1958: 1–23. doi:10.2307/1907381. JSTOR 1907381.
- Gilboa, Itzhak. (2009). Theory of Decision under uncertainty Arxiv surəti 19 fevral 2018 tarixindən (Wayback Machine) saytında Arxivləşdirilib 2018-02-19 at the Wayback Machine. Cambridge: Cambridge university press
- Blume, Lawrence E.; Easley, David. Rationality // The New Palgrave Dictionary of Economics. 2008. 1–13. doi:10.1057/978-1-349-95121-5_2138-1. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Oncelik iqtisadi nezeriyyede istehlakcinin ferqli alternativleri istehlakci destleri mehsul destleri muqayise etmek arzuolunana gore sifaris qabiliyyetinin resmi tesviridir Riyazi noqteyi nezerden her hansi bir ustunluk sistemi qebul edile bilen alternativler desti ile ikili munasibetdir evvelceden sifaris sert sifaris ve ya ekvivalentlik Tercih anlayisi nizamli sirali faydaliliq nezeriyyesinin merkezinde durur Istehlakcinin ferqli alternativleri bir biri ile muqayise etmesi kifayetdir Xususile bir komekci funksiyasi varsa onun ededi deyerleri bele bir muqayiseye imkan verir Funksiya deyeri ne qeder boyukdurse alternativ de bir o qeder yaxsidir Eyni zamanda nizam nezeriyyesindeki fayda subyektivdir cunki standart ve umumiyyetle qebul edilmis olcu vahidi yoxdur Buna gore ededi deyerlerin ozleri ve aralarindaki ferq musteri memnuniyyetinin seviyyesi ve bir alternative digerine ustunluk derecesi haqqinda hec ne demir Kardinalist ededi faydaliliq nezeriyyesinde ededi deyerler eksine hem musteri memnuniyyetinin seviyyesini hem de alternative ustunluk derecesini gosterir Sirali yanasma muasir mikroiqtisadiyyatda esasdir lakin bu pul vahidlerindeki kommunal istehlakci rifahi deyisikliklerini qiymetlendirme ehtimalini istisna etmir Terifi span Mumkun alternativ span Tercih elaqesinin gosterildiyi qebul edile bilen alternativler toplusu ededi xarakter dasimayan tesadufi ola biler meselen Bununla birlikde ededi deyerlerle tesvir olunan RL displaystyle mathbb R L bolmesinde en cox nezere alinan alt coxluqlar Eger l 1 2 L displaystyle l 1 2 L sonsuz bolunen elverisli mehsul olsa Her bir alternativ istehlak desti sifarisli bir destle tesvir olunur x x1 x2 xL displaystyle x x 1 x 2 x L boslugunda bir noqte ile mueyyen edile biler Butun fiziki cehetden qebul edile bilen coxluqlarin coxluguna qebul edile bilen alternativler toplusu deyilir Umumiyyetle mumkun alternativler desti RL displaystyle mathbb R L ile ust uste dusmur ve bunun duzgun olmayan alt desti ola bilerX RL displaystyle X subset mathbb R L Meselen istehlakcinin menfi olmayan R L displaystyle mathbb R L domeninde secim etdiyini dusune bilersiniz Zeif qeyri ciddi ustunluk nisbeti span Zeif ve ya bos ustunluk nisbeti displaystyle succeq mumkun alternativler desti uzerinde ikili tam xetti evvelceden sifaris elaqesidir X displaystyle X yeni xususiyyetlere malikdir Tamliq x y X x y y x displaystyle forall x y in X x succeq y lor y succeq x Transitivlik x y z X displaystyle forall x y z in X yerine yetirilir x y y z gt x z displaystyle x succeq y land y succeq z gt x succeq z Bu elaqenin refleksivliyi de birbasa bu iki xasseden ireli gelir yeni x X x x displaystyle forall x in X x succeq x X displaystyle X succeq cutluyune ustunluk sahesi deyilir x y displaystyle x succeq y isaresi istehlakcinin x displaystyle x destini y displaystyle y coxluguna ustunluk verdiyini ve ya bu destlerin istehlakciya beraber oldugunu gosterir bele oxuyur x displaystyle x agirliq verir ve ya daha pis bir qeder ustundur y displaystyle y x displaystyle x bir az daha coxdur y displaystyle y ve ya x displaystyle x y displaystyle y qeder yaxsidir Ciddi ustunluk elaqesi span Ciddi ustunluk elaqesi displaystyle succ mumkun alternativler desti uzerinde ikili sert sifaris elaqesi kimi mueyyen edilir Iki beraber yolla mueyyen edile biler 1 Asimmetriya ve menfi kecid Asimmetriya yeni x y displaystyle x succ y dogrudursa yanlisdir y x displaystyle y succ x Menfi transitivlik yeni x y displaystyle x succ y ve y z displaystyle y succ z eyni zamanda dogru deyilse o zaman x z displaystyle x succ z 2 Qeyri refleksivlik ve kecicilik Irrefleksiv yeni X de x X displaystyle x in X yoxdur bele ki x x displaystyle x succ x Transitivlik x y y z gt x z displaystyle x succ y land y succ z gt x succ z Burada x y displaystyle x succ y istehlakci ucun x displaystyle x coxlugunun y displaystyle y destinden daha yaxsi oldugu x y den qeti sekilde ustunluk gosterir x daha yaxsi y Istinadlar span Blume Lawrence The New Palgrave Dictionary of Economics London Palgrave Macmillan 15 dekabr 2016 doi 10 1007 978 1 349 58802 2 ISBN 978 1 349 95121 5 Arrow Kenneth Utilities attitudes choices a review note 26 1 1958 1 23 doi 10 2307 1907381 JSTOR 1907381 Gilboa Itzhak 2009 Theory of Decision under uncertainty Arxiv sureti 19 fevral 2018 tarixinden Wayback Machine saytinda Arxivlesdirilib 2018 02 19 at the Wayback Machine Cambridge Cambridge university press Blume Lawrence E Easley David Rationality The New Palgrave Dictionary of Economics 2008 1 13 doi 10 1057 978 1 349 95121 5 2138 1 ISBN 978 1 349 95121 5 IqtisadiyyatIqtisadi nezeriyye Siyasi iqtisadiyyatMetodologiyaIqtisadi model Iqtisadi sistemler Mikroiqtisadiyyat temelleri Riyazi iqtisadiyyat Ekonometrika Hesablama iqtisadiyyati Tecrubi iqtisadiyyatMikroiqtisadiyyatBudce mehdudiyyeti Istehlakcinin davranis nezeriyyesi Xerc Ortalama Marjinal Furset Sosial Batma Xerc fayda analizi Paylanma Miqyas iqtisadiyyatlari Imkan iqtisadiyyatlari Elastiklik Muvazinet Umumi Xarici tesir Firma Mallar ve xidmetler Emtee Ferqsizlik eyrisi Faiz Araliq secim Bazar Bazar ugursuzlugu Bazar qurulusu Reqabet Inhisarci Mukemmel reqabet Inhisar Ikili Monopsoniya Oliqopoliya Oliqopsoniya Qeyri qabariqliliq Pareto effektivliyi Oncelik Qiymet Istehsalat fealiyyeti Qazanc Ictimai mal Qazanc derecesi Gelir Icare Miqyasa qayidislar Riskden imtina Qitliq Catismazliq Artiq Sosial secim Teleb ve teklif Ticaret Qeyri mueyyenlik Faydaliliq Gozlenen Marjinal Deyer MaasMakroiqtisadiyyatMecmu teleb Tediye balansi Iqtisadi tsikl Kapital ucusu Merkezi bank Istehlakci etimadi Valyuta Deflyasiya Teleb soku Boyuk bohran Disinflyasiya DSUT Effektiv teleb Gozlentiler Adaptiv Rasional Fiskal siyaset Keynsin umumi nezeriyyesi Artim Gostericiler Inflyasiya Hiperinflyasiya Faiz derecesi Investisiya IS LM modeli Milli giris cixislarin olculmesi Modeller Pul Yaratmaq Teleb Teklif Monetar siyaset NAIRU Milli hesablar Qiymet seviyyesi Aliciliq qabiliyyeti pariteti Resessiya Qenaet Srinkflyasiya Staqflyasiya Teklif soku IssizlikRiyazi iqtisadiyyatMuqavile nezeriyyesi Qerar nezeriyyesi Ekonometrika Oyunlar nezeriyyesi Giris cixis modeli Riyazi maliyye Mexanizm dizayn nezeriyyesi Emeliyyat arasdirmasiTetbiq saheleriKend teserrufati Biznes Ehali Inkisaf Iqtisadi cografiya Iqtisadi tarix Tehsil Senaye muhendisliyi Sivil muhendislik Etraf muhit Maliyye Sehiyye Senayenin teskili Beynelxalq Bilik Emek Huquq ve iqtisadiyyat Monetar Tebii ehtiyatlar Iqtisadi planlasdirma Iqtisadi siyaset Ictimai iqtisadiyyat Ictimai secim Regional Xidmet Sosioiqtisadiyyat Iqtisadi sosiologiya Iqtisadi statistika Neqliyyat Seher RifahIqtisadi telim mektebleri tarix Qedim dovr Anarxist Avstriya Davranis Buddist Cartalizm Muasir Monetar Nezeriyye Cikaqo Klassik Qeyri muvazinet Ekoloji Tekamul Feminist Corcizm Alternativ Tarix Keynscilik Neo neoklassik sintez Yeni Post Sirkuitizm Ortodoksal Maltusculuq Marjinalizm Marksist Neo Merkantilizm Neoklasik Lozan Yeni klassik Yeni iqtisadi tsikl nezeriyyesi Yeni institusional Fiziokratiya Sosialist Teklif iqtisadiyyati Termo iqtisadiyyatEsas iqtisadcilarFransua Kene Adam Smit David Rikardo Tomas Maltus Yohan fon Tunen Fridrix List German Henrix Qossen Jul Dupui Antuan Ogusten Kurno Con Stuart Mill Karl Marks Uilyam Stenli Cevons Henri Corc Leon Valras Alfred Marsal Qeorq Fridrix Knap Vilfredo Pareto Fridrix fon Vizer Con Beyts Klark Torsteyn Veblen Irvinq Fiser Con Meynard Keyns Yozef Sumpeter Artur Sesil Piqu Con fon Neyman Elvin Hansen Raqnar Fris Oskar Lanqe Qunnar Myurdal Abba Lerner Roy Harrod Saymon Kuznes Fridrix fon Hayek Con Hikk Tyallinq Kupmans Vasili Leontyev Herbert Saymon Milton Fridmen Pol Samuelson Kennet Errou Geri Bekker Elinor Ostrom Robert Solou Amartya Sen Robert Lukas Cozef Stiqlits Ricard Taler Pol Kruqman Tomas Piketti daha coxBeynelxalq teskilatlarAsiya Sakit Okean Iqtisadi Emekdasligi Iqtisadi Emekdasliq Teskilati Avropa Azad Ticaret Assosiasiyasi Beynelxalq Valyuta Fondu Iqtisadi Emekdasliq ve Inkisaf Teskilati Dunya Banki Dunya Ticaret TeskilatiIqtisadiyyat Siyahi Iqtisadiyyat portali Kateqoriyalar IqtisadiyyatRiyaziyyat teqlerinin kohnelmis formatindan istifade eden sehifeler