Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Adaptiv gözləntilər (ing. adaptive expectations theory) — iqtisadi göstəricilərlə bağlı gözləntilərin formalaşması prosesini təsvir edən makroiqtisadiyyat konsepsiyası. Adaptiv gözləntilər bu göstəricilərin keçmişdəki müşahidələrinə əsasən formalaşır. Məsələn, keçmişdə inflyasiya səviyyəsinin sistematik olaraq qiymətləndirilməməsi faktı gələcəkdə inflyasiyanın qiymətləndirilməsinə təsir göstərir.
Əvvəllər mövcud olan makroiqtisadi modellər iqtisadiyyatda ya işsizliyin, ya da inflyasiyanın ola biləcəyini düşünürdü, lakin hər iki fenomen eyni vaxtda baş verə bilməzdi. Keçən əsrin 50-60-cı illərində empirik tədqiqatlar əsasında iqtisadçılar yeni bir əlaqənin mövcud olduğunu təsdiqlədilər və bu əlaqələr Fillips əyrisi kimi tanınmağa başladı: inflyasiya ilə işsizlik arasında sabit və proqnozlaşdırıla bilən bir tərs əlaqə var.
burada 0 ilə 1 arasındadır. Bu, gələcək inflyasiya ilə bağlı cari gözləntilərin keçmiş gözləntiləri və cari gözləntilərin həqiqi inflyasiya ilə əvvəlki gözləntilər arasındakı fərqə uyğun olaraq artdığı (və ya düşdüyü) "səhv düzəldilməsi" ifadəsini əks etdirdiyini göstərir. Bu səhv düzəlişinə "qismən düzəltmə" də deyilir.
Fillips əyrisi işsizlik və inflyasiya arasında sabit bir əlaqənin mövcudluğunu göstərir. Bu göstəricilər arasındakı əlaqə tərs mütənasib olduğundan işsizlik və inflyasiya arasında alternativ bir əlaqənin olduğu düşünülürdü.
Adaptiv gözləntilər konsepsiyasına uyğun olaraq iqtisadi agentlər gözləntilərini keçmiş illərin səhvlərini nəzərə alaraq tənzimləyirlər. Bununla birlikdə, qısa müddətli dövrlərdə, Fillips əyrisi olduqca aydındır. Birincisi, subyektlər tam və etibarlı məlumata malik olmadıqları üçün iqtisadi mühitdəki dəyişikliklərə bir qədər gecikmə ilə reaksiya göstərirlər. İkincisi, inflyasiya səviyyəsinin böyüməsi şərti ilə subyektlərin gözləntiləri həqiqi dəyərlərindən daim geri qalacaqdır.
Fillips əyrisi işsizlik və inflyasiya arasında sabit bir əlaqənin mövcudluğunu göstərir. Bu göstəricilər arasındakı əlaqə tərs mütənasib olduğundan işsizlik və inflyasiya arasında alternativ bir əlaqənin olduğu düşünülürdü.
Adaptiv gözləntilər konsepsiyasına uyğun olaraq iqtisadi agent gözləntilərini keçmiş illərin səhvlərini nəzərə alaraq tənzimləyirlər. Bununla birlikdə, qısa müddətli dövrlərdə, Fillips əyrisi olduqca aydındır. Birincisi, subyektlər tam və etibarlı məlumata malik olmadıqları üçün iqtisadi mühitdəki dəyişikliklərə bir qədər gecikmə ilə reaksiya göstərirlər. İkincisi, inflyasiya səviyyəsinin böyüməsi şərti ilə subyektlərin gözləntiləri həqiqi dəyərlərindən daim geri qalacaqdır.
Monetaristlərin fikrincə stimullaşdırıcı siyasət çərçivəsində birdəfəlik tədbirlər məşğulluq və milli gəlirin artmasına səbəb ola bilər. Qrafik olaraq, bu, AD0 əyrisinin sağa doğru sürüşməsi ilə Ph1 Fillips əyrisi boyunca bir hərəkət kimi yozula bilər: nəticədə işsizlik U*-dan U1-ə qədər azalacaq.
Bununla birlikdə, iqtisadi agentlər bazar şərtlərindəki dəyişikliklərə uyğunlaşdıqdan sonra, ümumi təklif əyrisinin yuxarıya doğru dəyişməsinə səbəb olan satış amilləri üçün şərtləri yenidən nəzərdən keçirməyə başlayacaqlar (AS0 AS1 AS2). Təchizatın bərpası, Fillips əyrisinin sağdan yuxarıya doğru dəyişməsi ilə müşayiət olunacaq (Ph1 Ph2 Ph3). Nəticədə, məşğulluq əvvəlki dəyərinə (U*) qayıdacaq, lakin daha yüksək inflyasiya səviyyəsində (р1).
Yuxarıda deyilənlərdən aşağıdakı nəticələrə gəlmək olar:
- uzunmüddətli genişləndirmə siyasəti yalnız qiymət səviyyəsində bir artım deyil, həm də inflyasiya səviyyəsində bir artım meydana gətirəcəkdir. Çünki dövrün hər yeni dövrü ilə subyektlər getdikcə qiymət mühitinə uyğunlaşırlar və nəticədə gözlənilən inflyasiya səviyyəsi faktiki səviyyəyə yaxınlaşır. Və sabitləşmə hədəflərinə çatmaq üçün hökumətin faktiki və gözlənilən inflyasiya səviyyəsi arasındakı fərqi qorumaq üçün inflyasiya səviyyəsini daim artırması lazımdır. Lakin belə bir siyasət son nəticədə inflyasiyanın sürətlənməsinə gətirib çıxarır;
- iqtisadiyyat tam məşğulluğa nə qədər yaxın olarsa, gözlənilən və faktiki inflyasiya nisbətləri arasındakı fərq o qədər az olar. Süni şəkildə təbii bir məşğulluq səviyyəsinə keçmək cəhdləri nəticədə staqflyasiyaya səbəb olur;
- hər inflyasiya səviyyəsinin Fillips əyrisində öz mövqeyi var.
Gözləntilərin və digər amillərin təsiri pul sferasındakı dəyişikliklərin dərhal iqtisadiyyatdan müvafiq reaksiya yaratmamasına gətirib çıxarır. Pul kütləsindəki artımla ümumi qiymət səviyyəsindəki artım arasında müəyyən bir müddət keçə bilər - bir gecikmə. Zaman gecikmələri müddəti baxımından çox fərqlidir və bu səbəbdən pul təklifindəki dəyişikliklə əlaqəli pul siyasətinin aparılmasını çətinləşdirir. Buna görə də, faktiki göstəricilər gözlənilən göstəricilərlə uyğunlaşacağı və bu tarazlığı heç bir şey pozmayacağı zaman pul kütləsinin daimi artım templərini qoruyub saxlamaq ən məqsədəuyğun olardı.
Eyni zamanda yüzdə yüz məşğulluq əlçatmazdır, çünki ya işləmək istəmədiyi (könüllü işsizlik) səbəbi ilə işləməyən, ya da bir işi tərk edib başqa bir iş axtaran və ya məzun olduqdan dərhal sonra işə düzələ bilməyən insanlar olacaqdır. (sürtünmə işsizlik) və ya başqa bir ixtisas üzrə yenidən hazırlıq keçirlər, çünki iqtisadiyyatdakı struktur dəyişiklikləri (struktur işsizlik) səbəbindən xüsusi bacarıqlarının lazımsız olduğu ortaya çıxdı. Bütün bu dəyişikliklər bir az vaxt ala bilər, buna görə könüllü, sürtünmə və struktur işsizliyi əhatə edən təbii bir işsizlik dərəcəsi həmişə mövcuddur.
İstinadlar
| ]wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Adaptiv gozlentiler ing adaptive expectations theory iqtisadi gostericilerle bagli gozlentilerin formalasmasi prosesini tesvir eden makroiqtisadiyyat konsepsiyasi Adaptiv gozlentiler bu gostericilerin kecmisdeki musahidelerine esasen formalasir Meselen kecmisde inflyasiya seviyyesinin sistematik olaraq qiymetlendirilmemesi fakti gelecekde inflyasiyanin qiymetlendirilmesine tesir gosterir Evveller movcud olan makroiqtisadi modeller iqtisadiyyatda ya issizliyin ya da inflyasiyanin ola bileceyini dusunurdu lakin her iki fenomen eyni vaxtda bas vere bilmezdi Kecen esrin 50 60 ci illerinde empirik tedqiqatlar esasinda iqtisadcilar yeni bir elaqenin movcud oldugunu tesdiqlediler ve bu elaqeler Fillips eyrisi kimi taninmaga basladi inflyasiya ile issizlik arasinda sabit ve proqnozlasdirila bilen bir ters elaqe var pe p 1e l p p 1e displaystyle p e p 1 e lambda p p 1 e dd burada l displaystyle lambda 0 ile 1 arasindadir Bu gelecek inflyasiya ile bagli cari gozlentilerin kecmis gozlentileri ve cari gozlentilerin heqiqi inflyasiya ile evvelki gozlentiler arasindaki ferqe uygun olaraq artdigi ve ya dusduyu sehv duzeldilmesi ifadesini eks etdirdiyini gosterir Bu sehv duzelisine qismen duzeltme de deyilir Fillips eyrisi issizlik ve inflyasiya arasinda sabit bir elaqenin movcudlugunu gosterir Bu gostericiler arasindaki elaqe ters mutenasib oldugundan issizlik ve inflyasiya arasinda alternativ bir elaqenin oldugu dusunulurdu Adaptiv gozlentiler konsepsiyasina uygun olaraq iqtisadi agentler gozlentilerini kecmis illerin sehvlerini nezere alaraq tenzimleyirler Bununla birlikde qisa muddetli dovrlerde Fillips eyrisi olduqca aydindir Birincisi subyektler tam ve etibarli melumata malik olmadiqlari ucun iqtisadi muhitdeki deyisikliklere bir qeder gecikme ile reaksiya gosterirler Ikincisi inflyasiya seviyyesinin boyumesi serti ile subyektlerin gozlentileri heqiqi deyerlerinden daim geri qalacaqdir Fillips eyrisi issizlik ve inflyasiya arasinda sabit bir elaqenin movcudlugunu gosterir Bu gostericiler arasindaki elaqe ters mutenasib oldugundan issizlik ve inflyasiya arasinda alternativ bir elaqenin oldugu dusunulurdu Adaptiv gozlentiler konsepsiyasina uygun olaraq iqtisadi agent gozlentilerini kecmis illerin sehvlerini nezere alaraq tenzimleyirler Bununla birlikde qisa muddetli dovrlerde Fillips eyrisi olduqca aydindir Birincisi subyektler tam ve etibarli melumata malik olmadiqlari ucun iqtisadi muhitdeki deyisikliklere bir qeder gecikme ile reaksiya gosterirler Ikincisi inflyasiya seviyyesinin boyumesi serti ile subyektlerin gozlentileri heqiqi deyerlerinden daim geri qalacaqdir Monetaristlerin fikrince stimullasdirici siyaset cercivesinde birdefelik tedbirler mesgulluq ve milli gelirin artmasina sebeb ola biler Qrafik olaraq bu AD0 eyrisinin saga dogru surusmesi ile Ph1 Fillips eyrisi boyunca bir hereket kimi yozula biler neticede issizlik U dan U1 e qeder azalacaq Bununla birlikde iqtisadi agentler bazar sertlerindeki deyisikliklere uygunlasdiqdan sonra umumi teklif eyrisinin yuxariya dogru deyismesine sebeb olan satis amilleri ucun sertleri yeniden nezerden kecirmeye baslayacaqlar AS0 AS1 AS2 Techizatin berpasi Fillips eyrisinin sagdan yuxariya dogru deyismesi ile musayiet olunacaq Ph1 Ph2 Ph3 Neticede mesgulluq evvelki deyerine U qayidacaq lakin daha yuksek inflyasiya seviyyesinde r1 Yuxarida deyilenlerden asagidaki neticelere gelmek olar uzunmuddetli genislendirme siyaseti yalniz qiymet seviyyesinde bir artim deyil hem de inflyasiya seviyyesinde bir artim meydana getirecekdir Cunki dovrun her yeni dovru ile subyektler getdikce qiymet muhitine uygunlasirlar ve neticede gozlenilen inflyasiya seviyyesi faktiki seviyyeye yaxinlasir Ve sabitlesme hedeflerine catmaq ucun hokumetin faktiki ve gozlenilen inflyasiya seviyyesi arasindaki ferqi qorumaq ucun inflyasiya seviyyesini daim artirmasi lazimdir Lakin bele bir siyaset son neticede inflyasiyanin suretlenmesine getirib cixarir iqtisadiyyat tam mesgulluga ne qeder yaxin olarsa gozlenilen ve faktiki inflyasiya nisbetleri arasindaki ferq o qeder az olar Suni sekilde tebii bir mesgulluq seviyyesine kecmek cehdleri neticede staqflyasiyaya sebeb olur her inflyasiya seviyyesinin Fillips eyrisinde oz movqeyi var Gozlentilerin ve diger amillerin tesiri pul sferasindaki deyisikliklerin derhal iqtisadiyyatdan muvafiq reaksiya yaratmamasina getirib cixarir Pul kutlesindeki artimla umumi qiymet seviyyesindeki artim arasinda mueyyen bir muddet kece biler bir gecikme Zaman gecikmeleri muddeti baximindan cox ferqlidir ve bu sebebden pul teklifindeki deyisiklikle elaqeli pul siyasetinin aparilmasini cetinlesdirir Buna gore de faktiki gostericiler gozlenilen gostericilerle uygunlasacagi ve bu tarazligi hec bir sey pozmayacagi zaman pul kutlesinin daimi artim templerini qoruyub saxlamaq en meqsedeuygun olardi Eyni zamanda yuzde yuz mesgulluq elcatmazdir cunki ya islemek istemediyi konullu issizlik sebebi ile islemeyen ya da bir isi terk edib basqa bir is axtaran ve ya mezun olduqdan derhal sonra ise duzele bilmeyen insanlar olacaqdir surtunme issizlik ve ya basqa bir ixtisas uzre yeniden hazirliq kecirler cunki iqtisadiyyatdaki struktur deyisiklikleri struktur issizlik sebebinden xususi bacariqlarinin lazimsiz oldugu ortaya cixdi Butun bu deyisiklikler bir az vaxt ala biler buna gore konullu surtunme ve struktur issizliyi ehate eden tebii bir issizlik derecesi hemise movcuddur Istinadlar span Dobson S Polfreman S Osnovy ekonomiki Uch pos 2004 Galbacs Peter The Theory of New Classical Macroeconomics A Positive Critique Contributions to Economics Heidelberg New York Dordrecht London Springer 2015 doi 10 1007 978 3 319 17578 2 ISBN 978 3 319 17578 2 IqtisadiyyatIqtisadi nezeriyye Siyasi iqtisadiyyatMetodologiyaIqtisadi model Iqtisadi sistemler Mikroiqtisadiyyat temelleri Riyazi iqtisadiyyat Ekonometrika Hesablama iqtisadiyyati Tecrubi iqtisadiyyatMikroiqtisadiyyatBudce mehdudiyyeti Istehlakcinin davranis nezeriyyesi Xerc Ortalama Marjinal Furset Sosial Batma Xerc fayda analizi Paylanma Miqyas iqtisadiyyatlari Imkan iqtisadiyyatlari Elastiklik Muvazinet Umumi Xarici tesir Firma Mallar ve xidmetler Emtee Ferqsizlik eyrisi Faiz Araliq secim Bazar Bazar ugursuzlugu Bazar qurulusu Reqabet Inhisarci Mukemmel reqabet Inhisar Ikili Monopsoniya Oliqopoliya Oliqopsoniya Qeyri qabariqliliq Pareto effektivliyi Oncelik Qiymet Istehsalat fealiyyeti Qazanc Ictimai mal Qazanc derecesi Gelir Icare Miqyasa qayidislar Riskden imtina Qitliq Catismazliq Artiq Sosial secim Teleb ve teklif Ticaret Qeyri mueyyenlik Faydaliliq Gozlenen Marjinal Deyer MaasMakroiqtisadiyyatMecmu teleb Tediye balansi Iqtisadi tsikl Kapital ucusu Merkezi bank Istehlakci etimadi Valyuta Deflyasiya Teleb soku Boyuk bohran Disinflyasiya DSUT Effektiv teleb Gozlentiler Adaptiv Rasional Fiskal siyaset Keynsin umumi nezeriyyesi Artim Gostericiler Inflyasiya Hiperinflyasiya Faiz derecesi Investisiya IS LM modeli Milli giris cixislarin olculmesi Modeller Pul Yaratmaq Teleb Teklif Monetar siyaset NAIRU Milli hesablar Qiymet seviyyesi Aliciliq qabiliyyeti pariteti Resessiya Qenaet Srinkflyasiya Staqflyasiya Teklif soku IssizlikRiyazi iqtisadiyyatMuqavile nezeriyyesi Qerar nezeriyyesi Ekonometrika Oyunlar nezeriyyesi Giris cixis modeli Riyazi maliyye Mexanizm dizayn nezeriyyesi Emeliyyat arasdirmasiTetbiq saheleriKend teserrufati Biznes Ehali Inkisaf Iqtisadi cografiya Iqtisadi tarix Tehsil Senaye muhendisliyi Sivil muhendislik Etraf muhit Maliyye Sehiyye Senayenin teskili Beynelxalq Bilik Emek Huquq ve iqtisadiyyat Monetar Tebii ehtiyatlar Iqtisadi planlasdirma Iqtisadi siyaset Ictimai iqtisadiyyat Ictimai secim Regional Xidmet Sosioiqtisadiyyat Iqtisadi sosiologiya Iqtisadi statistika Neqliyyat Seher RifahIqtisadi telim mektebleri tarix Qedim dovr Anarxist Avstriya Davranis Buddist Cartalizm Muasir Monetar Nezeriyye Cikaqo Klassik Qeyri muvazinet Ekoloji Tekamul Feminist Corcizm Alternativ Tarix Keynscilik Neo neoklassik sintez Yeni Post Sirkuitizm Ortodoksal Maltusculuq Marjinalizm Marksist Neo Merkantilizm Neoklasik Lozan Yeni klassik Yeni iqtisadi tsikl nezeriyyesi Yeni institusional Fiziokratiya Sosialist Teklif iqtisadiyyati Termo iqtisadiyyatEsas iqtisadcilarFransua Kene Adam Smit David Rikardo Tomas Maltus Yohan fon Tunen Fridrix List German Henrix Qossen Jul Dupui Antuan Ogusten Kurno Con Stuart Mill Karl Marks Uilyam Stenli Cevons Henri Corc Leon Valras Alfred Marsal Qeorq Fridrix Knap Vilfredo Pareto Fridrix fon Vizer Con Beyts Klark Torsteyn Veblen Irvinq Fiser Con Meynard Keyns Yozef Sumpeter Artur Sesil Piqu Con fon Neyman Elvin Hansen Raqnar Fris Oskar Lanqe Qunnar Myurdal Abba Lerner Roy Harrod Saymon Kuznes Fridrix fon Hayek Con Hikk Tyallinq Kupmans Vasili Leontyev Herbert Saymon Milton Fridmen Pol Samuelson Kennet Errou Geri Bekker Elinor Ostrom Robert Solou Amartya Sen Robert Lukas Cozef Stiqlits Ricard Taler Pol Kruqman Tomas Piketti daha coxBeynelxalq teskilatlarAsiya Sakit Okean Iqtisadi Emekdasligi Iqtisadi Emekdasliq Teskilati Avropa Azad Ticaret Assosiasiyasi Beynelxalq Valyuta Fondu Iqtisadi Emekdasliq ve Inkisaf Teskilati Dunya Banki Dunya Ticaret TeskilatiIqtisadiyyat Siyahi Iqtisadiyyat portali Kateqoriyalar MakroiqtisadiyyatIqtisadi fikir cereyanlari