Rasional gözləntilər nəzəriyyəsi (ing.Rational expectations theory) (qısaca — RGN) — əslən 1961-ci ildə Con F. Mut tərəfindən yaradılan və 1970-ci illərin ortalarında Robert Lukas tərəfindən inkişaf etdirilən (Lukas 1995-ci ildə İqtisadiyyat üzrə Nobel Mükafatına layiq görülmüşdür) habelə Kristofer Sims və Tomas Sarcent (Nobel mükafatına layiq görülmüşlər) İqtisadiyyatda "makroiqtisadiyyatda səbəb əlaqələrinin empirik bir araşdırması üçün") tərəfindən də inkişaf etdirilmişdir .
Rasional gözləntilər nəzəriyyəsi adaptiv gözləntilər nəzəriyyəsindən fərqli olaraq inkişaf etdirilmişdir. Əsas fikir ondan ibarətdir ki, iqtisadi subyektlər gözləntilərin yalnız tədricən (asimptotik) dəyişikliklərə uyğunlaşdıqları adaptiv gözləntilər modelindən fərqli olaraq, mövcud olan bütün məlumatları istifadə edir və proqnozlarında (gözləntilərində) sistematik səhvlər etmirlər.
Rasional gözləntilər nəzəriyyəsində gözləntilərin formalaşması modeli reallıqla ziddiyyət təşkil edir və təsdiqlənən proqnozlar verməyə imkan vermir.
Əsas yanaşmalar
Nəzəriyyənin banisi John Moot, iqtisadi subyektlərin özlərində mövcud olan bütün məlumatlara sahib olduqlarını və onlardan iqtisadi təsəvvür etdikləri və doğru hesab etdikləri bir iqtisadiyyat modelində iqtisadi prosesi proqnozlaşdırmaq üçün istifadə etdiklərindən, subyektiv də olsa rasional olaraq hərəkət etdiklərindən irəli gəlir. Bu, bazar iştirakçılarının bazar mexanizmləri ilə tanış olduqlarını və qiymət dəyişikliyinə tələb və təklifin reaksiyasını proqnozlaşdırmağı bacardıqlarını göstərir.
Rasional gözləntilər nəzəriyyəsi, gözləntilərin rasional gözləntilər nəzəriyyəsinin təklif etdiyi kimi mövcud olan bütün məlumatlara deyil, yalnız keçmişin göstəricilərinin müşahidəsinə əsaslandığı adaptiv gözləntilər nəzəriyyəsinə zidd olaraq inkişaf etdirilmişdir. Adaptiv gözləntilər nəzəriyyəsindəki tarazlıq yalnız asimptotik şəkildə əldə edilir, rasional gözləntilər nəzəriyyəsinin müəlliflərindən biri olan Tomas Sarcentə görə "yeni klassik makroiqtisadiyyatın əsas elementi ümumi tarazlığa sadiq qalmaq və optimallaşdırılmış strateji davranışdır".
Rasional gözləntilər nəzəriyyəsi hələ də mübahisəli olaraq qalmaqda olan bir çox iqtisadi və siyasi nəticələrin əsasını təşkil edir. Məsələn, Keynesyalı nəzəriyyəçilər, genişlənən mərkəzi bank siyasəti sayəsində işsizliyin azaldılmasının mümkün olduğuna inanırlar: yüksək qiymətlər müəssisələrin gəlirlərini və istehsal gücünə investisiyaları artıracaq və buna görə əlavə işçi qüvvəsinə tələb ən azından qısa müddətdə artacaqdır. Bu iqtisadi siyasət bazar təklifini stimullaşdırmaq məqsədi daşıyır. Ancaq rasional gözləntilər nəzəriyyəsinə görə bazar inflyasiyanın artmasını, yəni pul kütləsinin genişlənməsi səbəbindən qiymət artımını qəbul edəcəkdir. Bu, həqiqi əmək haqqının əvvəlki səviyyəsini qorumaq olan işçilərin tələblərinə uyğun olaraq nominal əmək haqqı səviyyəsinin artmasına təsir göstərəcəkdir. Nəticədə, pul kütləsindəki artım, əmək bazarına qısamüddətli bir təsir belə qoymadan inflyasiyanın artmasına səbəb olacaq və işsizlik səviyyəsi eyni qalacaq. Bu dəlillərə əsaslanaraq neoklassik makroiqtisadiyyat tərəfdarları, pul genişləndirmə siyasətinin həm qısa, həm də uzunmüddətli dövrdə iqtisadiyyatın istehsal göstəriciləri və məşğulluq həcmi kimi real göstəricilərinin artmasına səbəb olmadığını düşünürlər.
Riyazi təsviri
Rasional gözləntilər nəzəriyyəsinə görə sərbəst bazarlarda iştirak edənlər sistematik və ya aşkar səhvlər etmirlər - rasional gözləntilər səhv ola bilər, lakin bu səhvlər təsadüfi xarakter daşıyır. İqtisadi model daxilində bu deməkdir:
burada - dəyişənin həqiqi dəyəri, - dəyişənin gözlənilən dəyəri, - orta sıfır olan təsadüfi səhv.
Belə model , yəni gözlənilən dəyərin dəyişənin gözlənilən dəyərinə tam bərabər olması deməkdir.
Məsələn, bəzi mücərrəd iqtisadi (ekonometrik) modeli nəzərdən keçirirək:
burada - iqtisadi dəyişənlərin vektoru (məsələn, məhsul, inflyasiya və faiz dərəcəsi); - növbəti dövrdə dəyişənlərin gözlənilən dəyərləri; - təsadüfi model səhvləri. - model əmsalı matrisləri.
Gözləntilərin özü müşahidə edilə bilən amma dəyişən deyil, buna görə də son model belə olmalıdır:
burada - çevrilmiş təsadüfi səhvlərin vektoru; - son modelin əmsalları matrisi.
İstinadlar
The New Classical Macroeconomics. Brighton. 1994. стр. 70.
Xarici keçidlər
Rasional gözləntilər nəzəriyyəsi və "yeni klassik makroiqtisadiyyat" 2020-02-04 at the Wayback Machine
September 29, 2021
rasional, gözləntilər, nəzəriyyəsi, rational, expectations, theory, qısaca, əslən, 1961, ildə, tərəfindən, yaradılan, 1970, illərin, ortalarında, robert, lukas, tərəfindən, inkişaf, etdirilən, lukas, 1995, ildə, iqtisadiyyat, üzrə, nobel, mükafatına, layiq, gö. Rasional gozlentiler nezeriyyesi ing Rational expectations theory qisaca RGN eslen 1961 ci ilde Con F Mut terefinden yaradilan ve 1970 ci illerin ortalarinda Robert Lukas terefinden inkisaf etdirilen Lukas 1995 ci ilde Iqtisadiyyat uzre Nobel Mukafatina layiq gorulmusdur habele Kristofer Sims ve Tomas Sarcent Nobel mukafatina layiq gorulmusler Iqtisadiyyatda makroiqtisadiyyatda sebeb elaqelerinin empirik bir arasdirmasi ucun terefinden de inkisaf etdirilmisdir Rasional gozlentiler nezeriyyesi adaptiv gozlentiler nezeriyyesinden ferqli olaraq inkisaf etdirilmisdir Esas fikir ondan ibaretdir ki iqtisadi subyektler gozlentilerin yalniz tedricen asimptotik deyisikliklere uygunlasdiqlari adaptiv gozlentiler modelinden ferqli olaraq movcud olan butun melumatlari istifade edir ve proqnozlarinda gozlentilerinde sistematik sehvler etmirler Rasional gozlentiler nezeriyyesinde gozlentilerin formalasmasi modeli realliqla ziddiyyet teskil edir ve tesdiqlenen proqnozlar vermeye imkan vermir Mundericat 1 Esas yanasmalar 2 Riyazi tesviri 3 Istinadlar 4 Xarici kecidlerEsas yanasmalar RedakteNezeriyyenin banisi John Moot iqtisadi subyektlerin ozlerinde movcud olan butun melumatlara sahib olduqlarini ve onlardan iqtisadi tesevvur etdikleri ve dogru hesab etdikleri bir iqtisadiyyat modelinde iqtisadi prosesi proqnozlasdirmaq ucun istifade etdiklerinden subyektiv de olsa rasional olaraq hereket etdiklerinden ireli gelir Bu bazar istirakcilarinin bazar mexanizmleri ile tanis olduqlarini ve qiymet deyisikliyine teleb ve teklifin reaksiyasini proqnozlasdirmagi bacardiqlarini gosterir Rasional gozlentiler nezeriyyesi gozlentilerin rasional gozlentiler nezeriyyesinin teklif etdiyi kimi movcud olan butun melumatlara deyil yalniz kecmisin gostericilerinin musahidesine esaslandigi adaptiv gozlentiler nezeriyyesine zidd olaraq inkisaf etdirilmisdir Adaptiv gozlentiler nezeriyyesindeki tarazliq yalniz asimptotik sekilde elde edilir rasional gozlentiler nezeriyyesinin muelliflerinden biri olan Tomas Sarcente gore yeni klassik makroiqtisadiyyatin esas elementi umumi tarazliga sadiq qalmaq ve optimallasdirilmis strateji davranisdir 1 Rasional gozlentiler nezeriyyesi hele de mubahiseli olaraq qalmaqda olan bir cox iqtisadi ve siyasi neticelerin esasini teskil edir Meselen Keynesyali nezeriyyeciler genislenen merkezi bank siyaseti sayesinde issizliyin azaldilmasinin mumkun olduguna inanirlar yuksek qiymetler muessiselerin gelirlerini ve istehsal gucune investisiyalari artiracaq ve buna gore elave isci quvvesine teleb en azindan qisa muddetde artacaqdir Bu iqtisadi siyaset bazar teklifini stimullasdirmaq meqsedi dasiyir Ancaq rasional gozlentiler nezeriyyesine gore bazar inflyasiyanin artmasini yeni pul kutlesinin genislenmesi sebebinden qiymet artimini qebul edecekdir Bu heqiqi emek haqqinin evvelki seviyyesini qorumaq olan iscilerin teleblerine uygun olaraq nominal emek haqqi seviyyesinin artmasina tesir gosterecekdir Neticede pul kutlesindeki artim emek bazarina qisamuddetli bir tesir bele qoymadan inflyasiyanin artmasina sebeb olacaq ve issizlik seviyyesi eyni qalacaq Bu delillere esaslanaraq neoklassik makroiqtisadiyyat terefdarlari pul genislendirme siyasetinin hem qisa hem de uzunmuddetli dovrde iqtisadiyyatin istehsal gostericileri ve mesgulluq hecmi kimi real gostericilerinin artmasina sebeb olmadigini dusunurler Riyazi tesviri RedakteRasional gozlentiler nezeriyyesine gore serbest bazarlarda istirak edenler sistematik ve ya askar sehvler etmirler rasional gozlentiler sehv ola biler lakin bu sehvler tesadufi xarakter dasiyir Iqtisadi model daxilinde bu demekdir P P e e E e 0 displaystyle P P e varepsilon E varepsilon 0 burada P displaystyle P deyisenin heqiqi deyeri P e displaystyle P e deyisenin gozlenilen deyeri e displaystyle varepsilon orta sifir olan tesadufi sehv Bele model P e E P displaystyle P e E P yeni gozlenilen deyerin deyisenin gozlenilen deyerine tam beraber olmasi demekdir Meselen bezi mucerred iqtisadi ekonometrik modeli nezerden kecirirek x t A 1 x t 1 e A 2 x t 1 e t displaystyle x t A 1 x t 1 e A 2 x t 1 varepsilon t burada x displaystyle x iqtisadi deyisenlerin vektoru meselen mehsul inflyasiya ve faiz derecesi x t 1 e displaystyle x t 1 e novbeti dovrde deyisenlerin gozlenilen deyerleri e displaystyle varepsilon tesadufi model sehvleri A 1 A 2 displaystyle A 1 A 2 model emsali matrisleri Gozlentilerin ozu musahide edile bilen amma deyisen deyil buna gore de son model bele olmalidir x t B x t 1 u t displaystyle x t Bx t 1 u t burada u t C e t displaystyle u t C varepsilon t cevrilmis tesadufi sehvlerin vektoru B displaystyle B son modelin emsallari matrisi Istinadlar Redakte The New Classical Macroeconomics Brighton 1994 str 70 Xarici kecidler RedakteRasional gozlentiler nezeriyyesi ve yeni klassik makroiqtisadiyyat Arxivlesdirilib 2020 02 04 at the Wayback MachineMenbe https az wikipedia org w index php title Rasional gozlentiler amp oldid 5740695, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
