Aralıq seçim nəzəriyyəsi — istehlakçı seçimini təsvir edərkən zaman amilinin açıq şəkildə nəzərə alınması lazım olduğu nəzəriyyəsi. Gəlirlərin bölüşdürülməsinə qərar verərkən istehlakçı yalnız mövcud dəyərini deyil, həyatı boyu alacağı bütün gəliri də nəzərə alır.
Müvəqqəti seçim nəzəriyyəsində istehlakçı indi nə qədər istehlak edəcəyinə və daha sonra istehlak etmək üçün nə qədər qənaət edəcəyinə qərar verir. Onun qərarına gözlənilən gəlir və bazarda faiz dərəcələri təsir göstərir. Nəzəriyyə istehlakçı davranışını təsvir etmək üçün makroiqtisadi modellərdə istifadə olunur.
Bənzər bir problem investisiya qərarları verərkən ortaya çıxır. İnvestorun fərqli investisiya variantları arasında seçim etməsi lazımdır. Layihələrin dəyərini müqayisə edərkən zaman amilinin nəzərə alınmasını tələb etdiyi üçün maliyyə riyaziyyatında ən yaxşı investor seçimi qaydaları nəzərə alınır.
Tarixi
Bu nəzəriyyə Irving Fisher tərəfindən irəli sürülmüş və sonradan makroiqtisadi modelləri əsaslandırmaq üçün istifadə edilmişdir. 20-ci əsrin ortalarında iqtisadiyyatda Keynes baxışları üstünlük təşkil etdiyi üçün o qədər də populyar deyildi. Bunlar Keyns tərəfindən formalaşdırılmış əsas psixoloji qanuna və ona əsaslanan istehlakın Keynesçilik funksiyasına əsaslanırdı. Vaxt keçdikcə istehlak və əlverişli gəlir səviyyəsi arasında müşahidə olunan əlaqəni kifayət qədər inandırıcı şəkildə təsvir etmədikləri ortaya çıxdı. Keyns istehlakın yalnız cari gəlirdən asılı olduğuna inanırdı. Gəlirdə artım istehlakın artmasına səbəb olur, lakin gəlir artdıqca eyni dərəcədə deyil. Gəlir artdıqca istehlaka meyl azalır . Gələcək gəlirin də, əmanət faizlərinin də əhəmiyyəti yoxdur.
Əslində, istehlaka olan meyl çox sabitdir. Nəzəriyyə ilə faktlar arasındakı ziddiyyət, müvəqqəti seçim nəzəriyyəsinə yönəlməklə aradan qaldırıldı. Nəzəriyyə həm də agent üçün yalnız cari deyil, həm də gələcək bütün gəlirlərin, həm də əmanət faiz dərəcələrinin səviyyəsinin vacib olmasına əsaslanır. Əslində agent cari gəlirin hansı hissəsini bu gün, hansı hissəsini sabah istehlak edəcəyini seçir. İstifadə olunmayan hissə qənaət kimi qeyd olunur. Borclar mənfi işarəsi olan "qənaət" kimi qəbul edilə bilər. O zaman, cari dövrdə istehlak gəlirdən çox ola bilər.
Bənzər məntiqə həyat dövrü və daimi gəlir fərziyyələrində də rast gəlinir.
Seçim nəzəriyyəsi
İstehlakçı seçim modellərində endirim əməliyyatından da istifadə olunur. Bununla birlikdə, bir investisiya layihəsi seçmək vəzifəsindən fərqli olaraq, istehlakçı yalnız pul axınlarını deyil, həm də subyektiv hissləri müqayisə etməlidir: istehlakın sabahdan bu günə köçürülməsindən kommunal xidmətin artması və əks halda faydalılığın azalması. Belə bir müqayisəyə nümunə zefir təcrübəsidir. Subyektiv endirim faktoru -də subyektiv yardım proqramlarını müqayisə etmək üçün istifadə olunur.
Bir istehlakçı istehlakdan imtina etmək və qənaəti artırmaq qərarına gəlsə, kommunal xidmətdə azalma şəklində subyektiv itkilər verir, lakin gələcəkdə əlavə istehlaka xərcləyə biləcəyi əlavə gəlir alır. Optimum qənaət miqdarının seçilməsi üç amildən asılıdır:
endirim dərəcəsinin dəyərindən, yəni əmanətlərin yerləşdirildiyi faiz məbləğindən;
istehlakçının gələcəyə nisbətən bugünkü istehlakı nə qədər yüksək qiymətləndirdiyini göstərən subyektiv endirim əmsalı dəyərindən;
fərdi üstünlüklər (kommunal funksiyalar).
Həyat dövrü və qalıcı gəlir fərziyyələri istehlakçı davranışını təsvir edən sadə aralararası seçim modellərinə nümunədir. Həyat dövrü fərziyyəsinə görə rasional istehlakçı pensiya sonrası istehlakı qorumaq üçün bütün iş ömrü boyu qənaət etməyə çalışır. Daimi gəlir fərziyyəsi, rasional bir istehlakçının gözlənilən sabit gəlirə yönəlməyə meylli olduğunu göstərir. Müvəqqəti əlavə gəlir əsasən əmanətlərdən artır (və ya borcun azalmasına səbəb olur). Gəlirdə müvəqqəti azalma ilə, istehlakçı, əksinə, qənaət xərcləyəcək və ya borc götürəcəkdir. Rasional davranışın nəticəsi olan istehlakın hamarlanması vardır.
Formal (rəsmi) modeli
Ümumiyyətlə, optimal seçim Keyns — Ramsey qaydası ilə təsvir olunur:
,
burada —kommunal funksiyası; — istehlak; — subyektiv endirim dərəcəsi; — qənaət üçün faiz dərəcəsi (endirim dərəcəsi).
Faydalı funksiyanın loqaritmik olduğunu və (endirim dərəcələri bir-birini ləğv edir) olduğunu düşünsək, onda düstur bərabər dəyərlərə qədər sadələşir. müxtəlif dövrlərdə istehlak: . Beləliklə, istehlakçı istehlakı dövrdən-dövrə düzəltməyə çalışır. Daha mürəkkəb bir kommunal funksiyası vəziyyətində tam bərabərlik olmayacaq, lakin istehlakçı istehlak səviyyəsindəki əhəmiyyətli dalğalanmalardan qaçacağı üçün hamarlaşma hələ də müşahidə ediləcəkdir.
Nəzəriyyənin normativ dəyəri
Müvəqqəti seçim nəzəriyyəsi iqtisadiyyatda insanların həqiqi davranışlarını təsvir etmək üçün istifadə olunur, yəni müsbət iqtisadi nəzəriyyənin bir hissəsidir. Lakin bu nəzəriyyənin əsasında dayanan məntiq optimallıq şərtlərinə söykəndiyindən tənzimləyici tələb kimi yozula bilər. Xüsusilə, nəzəriyyə qənaət əmələ gəlməsinin və gəlirin gözlənilməz dəyişməsi halında istifadəsinin rasionallığını nəzərdə tutur. Bu, sabit istehlak səviyyəsini təmin edir.
İstinadlar
MacKillop, J. (2011). "Delayed reward discounting and addictive behavior". Psychopharmacology. 216 (3). doi:10.1007/s00213-011-2229-0. PMC3201846.
Hampton, W. (2018). "Things for Those Who Wait: Predictive Modeling Highlights Importance of Delay Discounting for Income Attainment". Frontiers in Psychology. 9 (1545). doi:10.3389/fpsyg.2018.01545.
Berns, Gregory S.; Laibson, David; Loewenstein, George (2007). (PDF). Trends in Cognitive Sciences. 11 (11): 482–8. doi:10.1016/j.tics.2007.08.011. PMID 17980645. Archived from the original on 2016-05-30.
aralıq, seçim, nəzəriyyəsi, istehlakçı, seçimini, təsvir, edərkən, zaman, amilinin, açıq, şəkildə, nəzərə, alınması, lazım, olduğu, nəzəriyyəsi, gəlirlərin, bölüşdürülməsinə, qərar, verərkən, istehlakçı, yalnız, mövcud, dəyərini, deyil, həyatı, boyu, alacağı, . Araliq secim nezeriyyesi istehlakci secimini tesvir ederken zaman amilinin aciq sekilde nezere alinmasi lazim oldugu nezeriyyesi Gelirlerin bolusdurulmesine qerar vererken istehlakci yalniz movcud deyerini deyil heyati boyu alacagi butun geliri de nezere alir 1 Muveqqeti secim nezeriyyesinde istehlakci indi ne qeder istehlak edeceyine ve daha sonra istehlak etmek ucun ne qeder qenaet edeceyine qerar verir Onun qerarina gozlenilen gelir ve bazarda faiz dereceleri tesir gosterir Nezeriyye istehlakci davranisini tesvir etmek ucun makroiqtisadi modellerde istifade olunur 2 Benzer bir problem investisiya qerarlari vererken ortaya cixir 3 Investorun ferqli investisiya variantlari arasinda secim etmesi lazimdir Layihelerin deyerini muqayise ederken zaman amilinin nezere alinmasini teleb etdiyi ucun maliyye riyaziyyatinda en yaxsi investor secimi qaydalari nezere alinir Mundericat 1 Tarixi 2 Secim nezeriyyesi 2 1 Formal resmi modeli 3 Nezeriyyenin normativ deyeri 4 Istinadlar 5 EdebiyyatTarixi RedakteBu nezeriyye Irving Fisher terefinden ireli surulmus ve sonradan makroiqtisadi modelleri esaslandirmaq ucun istifade edilmisdir 20 ci esrin ortalarinda iqtisadiyyatda Keynes baxislari ustunluk teskil etdiyi ucun o qeder de populyar deyildi Bunlar Keyns terefinden formalasdirilmis esas psixoloji qanuna ve ona esaslanan istehlakin Keynescilik funksiyasina esaslanirdi Vaxt kecdikce istehlak ve elverisli gelir seviyyesi arasinda musahide olunan elaqeni kifayet qeder inandirici sekilde tesvir etmedikleri ortaya cixdi Keyns istehlakin yalniz cari gelirden asili olduguna inanirdi Gelirde artim istehlakin artmasina sebeb olur lakin gelir artdiqca eyni derecede deyil Gelir artdiqca istehlaka meyl azalir 4 5 Gelecek gelirin de emanet faizlerinin de ehemiyyeti yoxdur Eslinde istehlaka olan meyl cox sabitdir Nezeriyye ile faktlar arasindaki ziddiyyet muveqqeti secim nezeriyyesine yonelmekle aradan qaldirildi Nezeriyye hem de agent ucun yalniz cari deyil hem de gelecek butun gelirlerin hem de emanet faiz derecelerinin seviyyesinin vacib olmasina esaslanir 6 Eslinde agent cari gelirin hansi hissesini bu gun hansi hissesini sabah istehlak edeceyini secir Istifade olunmayan hisse qenaet kimi qeyd olunur Borclar menfi isaresi olan qenaet kimi qebul edile biler O zaman cari dovrde istehlak gelirden cox ola biler 7 Benzer mentiqe heyat dovru ve daimi gelir ferziyyelerinde de rast gelinir 8 Secim nezeriyyesi RedakteIstehlakci secim modellerinde endirim emeliyyatindan da istifade olunur Bununla birlikde bir investisiya layihesi secmek vezifesinden ferqli olaraq istehlakci yalniz pul axinlarini deyil hem de subyektiv hissleri muqayise etmelidir istehlakin sabahdan bu gune kocurulmesinden kommunal xidmetin artmasi ve eks halda faydaliligin azalmasi Bele bir muqayiseye numune zefir tecrubesidir Subyektiv endirim faktoru b 0 1 displaystyle beta in 0 1 de subyektiv yardim proqramlarini muqayise etmek ucun istifade olunur Bir istehlakci istehlakdan imtina etmek ve qenaeti artirmaq qerarina gelse kommunal xidmetde azalma seklinde subyektiv itkiler verir lakin gelecekde elave istehlaka xercleye bileceyi elave gelir alir Optimum qenaet miqdarinin secilmesi uc amilden asilidir endirim derecesinin deyerinden yeni emanetlerin yerlesdirildiyi faiz mebleginden istehlakcinin geleceye nisbeten bugunku istehlaki ne qeder yuksek qiymetlendirdiyini gosteren subyektiv endirim emsali deyerinden ferdi ustunlukler kommunal funksiyalar Heyat dovru ve qalici gelir ferziyyeleri istehlakci davranisini tesvir eden sade aralararasi secim modellerine numunedir Heyat dovru ferziyyesine gore rasional istehlakci pensiya sonrasi istehlaki qorumaq ucun butun is omru boyu qenaet etmeye calisir Daimi gelir ferziyyesi rasional bir istehlakcinin gozlenilen sabit gelire yonelmeye meylli oldugunu gosterir Muveqqeti elave gelir esasen emanetlerden artir ve ya borcun azalmasina sebeb olur Gelirde muveqqeti azalma ile istehlakci eksine qenaet xercleyecek ve ya borc goturecekdir Rasional davranisin neticesi olan istehlakin hamarlanmasi vardir Formal resmi modeli Redakte Umumiyyetle optimal secim Keyns Ramsey qaydasi ile tesvir olunur 9 u c t u c t 1 b 1 r displaystyle frac u c t u c t 1 beta 1 r burada u displaystyle u cdot kommunal funksiyasi c t c t 1 displaystyle c t c t 1 istehlak b 0 1 displaystyle beta in 0 1 subyektiv endirim derecesi r displaystyle r qenaet ucun faiz derecesi endirim derecesi Faydali funksiyanin loqaritmik oldugunu ve b 1 r 1 displaystyle beta 1 r 1 endirim dereceleri bir birini legv edir oldugunu dusunsek onda dustur beraber deyerlere qeder sadelesir muxtelif dovrlerde istehlak c t c t 1 displaystyle c t c t 1 Belelikle istehlakci istehlaki dovrden dovre duzeltmeye calisir Daha murekkeb bir kommunal funksiyasi veziyyetinde tam beraberlik olmayacaq lakin istehlakci istehlak seviyyesindeki ehemiyyetli dalgalanmalardan qacacagi ucun hamarlasma hele de musahide edilecekdir Nezeriyyenin normativ deyeri RedakteMuveqqeti secim nezeriyyesi iqtisadiyyatda insanlarin heqiqi davranislarini tesvir etmek ucun istifade olunur yeni musbet iqtisadi nezeriyyenin bir hissesidir Lakin bu nezeriyyenin esasinda dayanan mentiq optimalliq sertlerine soykendiyinden tenzimleyici teleb kimi yozula biler Xususile nezeriyye qenaet emele gelmesinin ve gelirin gozlenilmez deyismesi halinda istifadesinin rasionalligini nezerde tutur Bu sabit istehlak seviyyesini temin edir Istinadlar Redakte MacKillop J 2011 Delayed reward discounting and addictive behavior Psychopharmacology 216 3 doi 10 1007 s00213 011 2229 0 PMC 3201846 Hampton W 2018 Things for Those Who Wait Predictive Modeling Highlights Importance of Delay Discounting for Income Attainment Frontiers in Psychology 9 1545 doi 10 3389 fpsyg 2018 01545 Berns Gregory S Laibson David Loewenstein George 2007 Intertemporal choice Toward an Integrative Framework PDF Trends in Cognitive Sciences 11 11 482 8 doi 10 1016 j tics 2007 08 011 PMID 17980645 Archived from the original on 2016 05 30 Menkyu 1994 Thaler Richard H 1997 Irving Fisher Modern Behavioral Economist PDF The American Economic Review 87 2 439 441 JSTOR 2950963 Archived from the original on 2016 03 04 Barro Robert J 1998 Macroeconomics ingilis 5th Cambridge Mass MIT Press ISBN 9780262024365 Mankiw N Gregory 2008 Principles of Macroeconomics ingilis 5th Cengage Learning ISBN 9780324589993 Varian Hal 2006 Intermediate Micro Economics Adaptive expectations Friedman s permanent income hypothesis 2016 03 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 08 22 Edebiyyat RedakteAbel E Bernanke B 2010 Makroekonomika SPb Piter Menkyu Gregori 1994 Makroekonomika M Izdatelstvo MGU ISBN 5 211 03213 6 Romer David 2015 Vysshaya makroekonomika 2 e izd M Izdatelskij dom Vyssh shk ekonomiki ISBN 978 5 7598 1241 8 Saks Dzheffri Larren Felipe 1996 Makroekonomika Globalnyj podhod M Delo ISBN 5 7749 0004 5 Menbe https az wikipedia org w index php title Araliq secim amp oldid 5567560, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
