Vikipediya azad ensiklopediya Lozan məktəbi XIX əsrin sonu XX əsrin əvvəllərindəki iqtisadi nəzəriyyədə neoklassik istiq

Vikipediya azad ensiklopediya Lozan mektebi XIX esrin sonu XX esrin evvellerindeki iqtisadi nezeriyyede neoklassik istiqametdeki elmi mekteblerden biri Esas numayendeleri Leon Valras 1834 1910 ve Vilfredo Pareto 1848 1923 Umumi xususiyyetleri span Marginalizmin butun sahelerinden Lozanna mektebi neoklassik mektebin formalasmasinda en boyuk rol oynadi Eslinde neoklassik cereyan boyuk olcude Lozan mektebinin telimlerinin Con Beyts Klark ve Alfred Marsalin tapintilari ile birlesmesi kimi anlasila biler Ingilis marjinalcilari olan Uilyam Stenli Cevons ve ile birlikde Lozan mektebinin numayendeleri idi Iqtisadiyyatin analizine Lozanna yanasmasinin diger bir vacib xususiyyeti mexaniki sistemlere menimsenilmesidir Bununla onlar avstriyalilardan keskin sekilde ferqlenirdiler ve klassik iqtisadcilara yaxin idiler ustelik analizlerinin mexanik mahiyyetinde sonunculardan xeyli ireli getdiklerini soylemek olar Klassikler ucun iqtisadiyyatin mexaniki obyektlere assimilyasiyasi umumdunya ve obyektiv qanunlarin ona xas oldugu fikrini ireli surmek baximindan vacib idi Lozanna mektebinin numayendelerine geldikde onlar ucun bele bir assimilyasiya vacib idi cunki iqtisadiyyati tarazliq sistemi kimi temsil etmeye imkan verdi Bu lozanlilarin yanasmasinin basqa belke de en ehemiyyetli xususiyyetidir Iqtisadiyyati umumi tarazliq baximindan ilk analiz edenler bunlardir sonradan umumi tarazliq ideyasina esaslanan modellesdirme muasir iqtisadi nezeriyyenin esas axininin xarakterik xususiyyetlerinden biri oldu Lozan mektebinin qurucusu ve marjinalist inqilabin yaradicilarindan biri olan Leon Valrasin esas eserinin Yozef Sumpeter terefinden Deqiq Iqtisadiyyatin Boyuk Xartiyasi terefinden ise Muasir Neoklassik Iqtisadi Nezeriyyenin Incili adlandirilmasi tesadufi deyil Leon Valrasin iqtisadi analiz metodologiyasi span Leon Valrasin fikrince iqtisadi nezeriyye uc hisseden ibaretdir temiz tetbiqi ve sosial nezeriyye Bu bolgunun esasini onun sosial zenginlik terifidir Sosial servet nadir hallarda rast gelinen yeni bir terefden bizim ucun mueyyen bir faydasi olan maddi ve qeyri maddi faydalar mecmusudur diger terefden serencamimizda olan miqdar mehduddur Bu mallarin mehdud miqdarindan uc netice yaranir bu mallar menimseme obyektidir onlar deyisdirile biler bunlar senaye istehsalinin movzusudur Buradan uc esas iqtisadi hadiseni ve ya ictimai servetin uc esas terefini ayirmaq olar mubadile mubadile deyeri istehsal senaye ve bolgu mulk Buna gore ictimai servet haqqinda uc baxis mumkundur her biri ozunun iqtisadiyyat sahesini oyrenen temiz tetbiqi ve sosial nezeriyyeler Muasir terminologiyada saf nezeriyye bazar mexanizminin islemesinin musbet bir nezeriyyesidir tetbiq olunan nezeriyye resurslarin optimal bolgusu normativ nezeriyyesidir sosial nezeriyye ise gelirin optimal bolusdurulmesinin normativ nezeriyyesidir Eyni zamanda Leon Valras yalniz saf nezeriyyenin sistematik inkisafini heyata kecirdi Leon Valrasin dovriyye konsepsiyasi span Leon Valras tehliline mallarin tesnifati ile baslayir Cemiyyet servetini teskil eden mallar arasinda kapital ve kecici mallari ayirmaq olar Birincisi bir defeden cox ikincisi ise yalniz bir defe istifade olunur Kapital mallari torpaqdan sexsi qabiliyyetden ve muvafiq kapitaldan ibaretdir Kecici mallar mal ve xammal bolunur Istehlak mallari derhal faydalanir kapital mallari ve xammallar ise dolayi faydalidir Her mal bir insana xidmet gosterir istehlak mallari istehlak xidmetleri kapital ve xammal mehsuldar xidmetler Cemiyyetde dord sinif movcuddur torpaq mulkiyyetcileri isciler kapitalistler ve sahibkarlar Ilk uc sinif kapital mallarina sahibdir Sahibkarlarin funksiyasi mehsuldar xidmetlerinin komeyi ile kend teserrufatinda senayede ve ticaretde yeni mallar yaratmaq ucun ferqli kapital mallarini ferqli kombinasiyalarda birlesdirmekdir Belelikle iki ferqli bazari ayird ede bilerik xidmetler bazari resurslar esas mehsullar ve mehsullar bazari son mehsullar Birincisinde torpaq mulkiyyetcileri isciler ve kapitalistler mehsuldar xidmetlerini sahibkarlara satirlar Ikincisinde sahibkarlar son mallarini torpaq sahiblerine iscilere ve kapitalistlere satirlar Leon Valrasin umumi iqtisadi muvazinet modeli span Umumi tarazliq mubadile ve istehsalda tarazligin qurulmasini nezerde tutur Mubadile tarazligi mehsuldar xidmetlere mehsullara tesirli faktiki telebin mehsuldar xidmetlerin mehsullarin semereli teklifine beraber olmasi demekdir Istehsaldaki tarazliq her bir mehsulun qiymetinin kapital ucun mukafat olaraq normal menfeet daxil olan istehsal deyerine beraber olmasi demekdir Istehsal ve mubadildeki bele bir tarazliq veziyyeti real deyil ideal bir veziyyetdir Hec vaxt bele olmur ki effektiv teleb ve effektiv teklif arasinda deqiq bir uygunluq olmadigi kimi bir mehsulun satis qiymeti malin istehsalinin maliyyetine tamamile beraberdir Ancaq bele bir veziyyet tamamile normal reqabet seraitinde isleyen iqtisadiyyatin ona meyil etdiyi menasinda normal adlandirila biler Bele bir veziyyetde bir mehsulun qiymeti istehsal deyerini asarsa sahibkarlar super menfeet elde edir ve istehsalini genislendirmeye baslayirlar Bir mehsulun qiymeti istehsalin maya deyerinden asagi olarsa sahibkarlar zerer cekir ve cixisi azaltmaga baslayirlar Neticede son mallarin qiymetleri deyisir ve umumi muvazinet yaranir V Paretonun Lozan mektebinin telimlerinin inkisafi span Lozan mektebinin telimlerinin daha da inkisaf etdirilmesinin leyaqeti haqli olaraq iqtisadi analizin neoklassik paradiqmasinin birbasa yaradicilarindan biri kimi qebul edilen V Paretoya mexsusdur Her seyden evvel V Pareto iqtisadiyyati heddinden artiq subyektivlikden ve psixoloqdan xususen de faydaliligin kemiyyet olcusune esaslanan deyer fikrinden qurtarmaga calisdi Faydali ifadesinin gelirli ve ya ustunluk anlayisi ile evez edilmesini teklif etdi Faydalar nisbi anlayisdir iki ve ya daha cox malin daha dogrusu onlarin destlerinin muqayisesi zamani istifade edile biler mal destinin digerinden daha serfeli ve ya ustunluk teskil etdiyini qeyd edir Proqramin birbasa olculmesi ve ya olculmesi teleb olunmur Tebii ki V Pareto Lozanna mektebindeki boyuk hemkarinin umumi tarazliq modelinin inkisafi ile de mesgul idi Xususile bazar iqtisadiyyati seraitinde umumi tarazliga nail olmaq ucun bes zeruri ve kafi sert mueyyenlesdirdi Qiymet agirliqli ustunlukler butun mehsullar ucun beraberdir Iqtisadi subyektlerin her birinin gelir ve xercleri beraberdir Qeyri tarazliq veziyyetinden tarazliq veziyyetine kecid mal teklifinin hecminde deyisiklik teleb etmir Hazir mehsullarin qiymetleri onlarin istehsal xerclerine beraberdir Mehsuldar mehsullar istehsal prosesinde tam istifade olunur Nehayet V Pareto resurslarin optimal bolgusu normativ nezeriyyesine yeni L Valrasin terminologiyasinda tetbiq olunan nezeriyyeye boyuk tohfe verdi Pareto optimum kimi taninan qaynaq bolgusunun optimalligi ucun meshur meyari formalasdirdi Bu meyara gore mallarin ve xidmetlerin istehsali ve mubadilesi yolu ile basqa bir qurumun rifahini azaltmadan en azi bir iqtisadi subyektin rifahini artirmaq mumkun deyilse sosial baximdan menbelerin bolgusu optimaldir Bu teleb yerine yetirilmediyi teqdirde menbelerin optimal bolusdurulmesi imkanlari hele tam istifade olunmamisdir ve basqalarina zerer vermeden en azi bir subyektin rifahini artirmaq mumkundur Istinadlar span Faccarello Gilbert Kurz Heinz D Handbook on the History of Economic Analysis Volume II Schools of Thought in Economics Cheltenham UK Edward Elgar Publishing 2016 281 ISBN 9781849801119 Cate Thomas An Encyclopedia of Keynesian Economics Second edition Cheltenham UK Edward Elgar Publishing 2013 387 ISBN 9781849801720 McLure Michael The Paretian School and Italian Fiscal Sociology Hampshire UK Palgrave Macmillan 2007 19 ISBN 9781349547982 Backhouse Roger E The Penguin History of Economics London Penguin UK 2002 ISBN 978 0 14 193743 4 Suntum Ulrich van The Invisible Hand Economic Thought Yesterday and Today ingilis Berlin Springer Science amp Business Media 2005 30 ISBN 3 540 20497 0 IqtisadiyyatIqtisadi nezeriyye Siyasi iqtisadiyyatMetodologiyaIqtisadi model Iqtisadi sistemler Mikroiqtisadiyyat temelleri Riyazi iqtisadiyyat Ekonometrika Hesablama iqtisadiyyati Tecrubi iqtisadiyyatMikroiqtisadiyyatBudce mehdudiyyeti Istehlakcinin davranis nezeriyyesi Xerc Ortalama Marjinal Furset Sosial Batma Xerc fayda analizi Paylanma Miqyas iqtisadiyyatlari Imkan iqtisadiyyatlari Elastiklik Muvazinet Umumi Xarici tesir Firma Mallar ve xidmetler Emtee Ferqsizlik eyrisi Faiz Araliq secim Bazar Bazar ugursuzlugu Bazar qurulusu Reqabet Inhisarci Mukemmel reqabet Inhisar Ikili Monopsoniya Oliqopoliya Oliqopsoniya Qeyri qabariqliliq Pareto effektivliyi Oncelik Qiymet Istehsalat fealiyyeti Qazanc Ictimai mal Qazanc derecesi Gelir Icare Miqyasa qayidislar Riskden imtina Qitliq Catismazliq Artiq Sosial secim Teleb ve teklif Ticaret Qeyri mueyyenlik Faydaliliq Gozlenen Marjinal Deyer MaasMakroiqtisadiyyatMecmu teleb Tediye balansi Iqtisadi tsikl Kapital ucusu Merkezi bank Istehlakci etimadi Valyuta Deflyasiya Teleb soku Boyuk bohran Disinflyasiya DSUT Effektiv teleb Gozlentiler Adaptiv Rasional Fiskal siyaset Keynsin umumi nezeriyyesi Artim Gostericiler Inflyasiya Hiperinflyasiya Faiz derecesi Investisiya IS LM modeli Milli giris cixislarin olculmesi Modeller Pul Yaratmaq Teleb Teklif Monetar siyaset NAIRU Milli hesablar Qiymet seviyyesi Aliciliq qabiliyyeti pariteti Resessiya Qenaet Srinkflyasiya Staqflyasiya Teklif soku IssizlikRiyazi iqtisadiyyatMuqavile nezeriyyesi Qerar nezeriyyesi Ekonometrika Oyunlar nezeriyyesi Giris cixis modeli Riyazi maliyye Mexanizm dizayn nezeriyyesi Emeliyyat arasdirmasiTetbiq saheleriKend teserrufati Biznes Ehali Inkisaf Iqtisadi cografiya Iqtisadi tarix Tehsil Senaye muhendisliyi Sivil muhendislik Etraf muhit Maliyye Sehiyye Senayenin teskili Beynelxalq Bilik Emek Huquq ve iqtisadiyyat Monetar Tebii ehtiyatlar Iqtisadi planlasdirma Iqtisadi siyaset Ictimai iqtisadiyyat Ictimai secim Regional Xidmet Sosioiqtisadiyyat Iqtisadi sosiologiya Iqtisadi statistika Neqliyyat Seher RifahIqtisadi telim mektebleri tarix Qedim dovr Anarxist Avstriya Davranis Buddist Cartalizm Muasir Monetar Nezeriyye Cikaqo Klassik Qeyri muvazinet Ekoloji Tekamul Feminist Corcizm Alternativ Tarix Keynscilik Neo neoklassik sintez Yeni Post Sirkuitizm Ortodoksal Maltusculuq Marjinalizm Marksist Neo Merkantilizm Neoklasik Lozan Yeni klassik Yeni iqtisadi tsikl nezeriyyesi Yeni institusional Fiziokratiya Sosialist Teklif iqtisadiyyati Termo iqtisadiyyatEsas iqtisadcilarFransua Kene Adam Smit David Rikardo Tomas Maltus Yohan fon Tunen Fridrix List German Henrix Qossen Jul Dupui Antuan Ogusten Kurno Con Stuart Mill Karl Marks Uilyam Stenli Cevons Henri Corc Leon Valras Alfred Marsal Qeorq Fridrix Knap Vilfredo Pareto Fridrix fon Vizer Con Beyts Klark Torsteyn Veblen Irvinq Fiser Con Meynard Keyns Yozef Sumpeter Artur Sesil Piqu Con fon Neyman Elvin Hansen Raqnar Fris Oskar Lanqe Qunnar Myurdal Abba Lerner Roy Harrod Saymon Kuznes Fridrix fon Hayek Con Hikk Tyallinq Kupmans Vasili Leontyev Herbert Saymon Milton Fridmen Pol Samuelson Kennet Errou Geri Bekker Elinor Ostrom Robert Solou Amartya Sen Robert Lukas Cozef Stiqlits Ricard Taler Pol Kruqman Tomas Piketti daha coxBeynelxalq teskilatlarAsiya Sakit Okean Iqtisadi Emekdasligi Iqtisadi Emekdasliq Teskilati Avropa Azad Ticaret Assosiasiyasi Beynelxalq Valyuta Fondu Iqtisadi Emekdasliq ve Inkisaf Teskilati Dunya Banki Dunya Ticaret TeskilatiIqtisadiyyat Siyahi Iqtisadiyyat portali Lugetler ve ensiklopediyalarIsvecre tarixiNormativ yoxlamaBNF 120902225 SUDOC 029233283 Kateqoriya Iqtisadiyyat