Elm təhsili və ya Elmi təhsil (ing. science education) — təhsil və elmin sinerjisinə (təhsilin elm vasitəsilə daha güclü, daha effektiv və daha yaradıcı hala gətirilməsi) yönəlmiş, əsasən tədqiqat fəaliyyətinə söykənən, şagirdlərdə tədqiqat bacarığının və elmi savadlılığın formalaşdırılmasına xidmət edən təhsil konsepsiyası. Belə bir təhsil prosesinin vasitələri yeni biliklərin əldə olunması, elmi düşüncə tərzinin formalaşdırılması, elmi mənzərənin genişləndirilməsi və dərinləşdirilməsi məqsədilə elmi metodların məcmusunun tətbiqindən ibarətdir. Bu zaman şagirdlərin yaş və fərdi xüsusiyyətləri nəzərə alınır.
Belə təhsilin strateji məqsədləri elmi savadlı, şüurlu və məsuliyyətli vətəndaşların yetişdirilməsi, həmçinin yeni nəsil alimlərin, novatorların və ixtiraçıların hazırlanmasıdır.
Ölkələr üzrə
| ]Rusiya
| ]1920–1950-ci illərdə təbiətşünaslıq kursu sovet məktəblərində tədris olunurdu və onun məzmunu aydın şəkildə praktik yönümlü xarakter daşıyırdı. 1960–1970-ci illərdə isə təhsilin nəzəri səviyyəsini yüksəltmək ideyasının reallaşdırılması ilə əlaqədar məktəblərdə təbiətşünaslıq kursu ləğv edilmişdir.
1990-cı illərdən etibarən "Təbiətşünaslıq" fənni ibtidai, əsas və yuxarı məktəb pillələrində yenidən tətbiq olunmağa başlandı. İbtidai və əsas məktəbdə o, propedevtik məqsədlə, təbiətşünaslıqla yanaşı, şagirdləri yuxarı məktəbdə ayrı-ayrı təbiət elmlərinin öyrənilməsinə hazırlamaq üçün istifadə olunurdu. Bu kursların əksəriyyəti modul prinsipi üzrə qurulurdu. Belə olduqda, məsələn, fizika modulu fizika müəllimi tərəfindən fizika kabinetində tədris edilirdi. Digər təbiət fənlərində də eyni qayda tətbiq edilirdi. Lakin bu cür tədrisin əsas çatışmazlığı məktəb fənlərinin təkrarlanması idi: məsələn, coğrafiya bilikləri həm coğrafiya kursunda, həm də təbiətşünaslıq kursunda öyrədilirdi. 2015-ci ildən etibarən bu fənn federal baza tədris planından çıxarılmışdır.
Yuxarı məktəbdə "Təbiətşünaslıq" fənni daha çox dünyagörüşün formalaşdırılmasına yönəlmişdi və humanitar siniflərdə tətbiq olunurdu. Bu halda fənnin məqsədi şagirdlərdə elmi dünyagörüş formalaşdırmaq, təbiət haqqında vahid baxış yaratmaq, təbiətşünaslığın mədəniyyətdəki rolunu anlamaq və elmi idrak metodları barədə biliklər aşılamaq idi. Bu kursların ümumi xüsusiyyəti ondan ibarət idi ki, təbiət elmləri bilikləri metodoloji ideyaları izah etmək, elmi idrak metodunun mahiyyətini açmaq, klassik və müasir dünya görüşlərini təqdim etmək, qanunların simmetriyasını göstərmək üçün istifadə olunurdu.
Təbiətşünaslıq seçmə fənn kimi müxtəlif variantlarda mövcuddur. Eyni məktəbdə şagirdlər məzmun və ideya baxımından fərqlənən bir neçə eyniadlı kursu keçə bilirlər. Bu isə onların müəllimlərin köməyi ilə maraq və peşə niyyətlərinə müvafiq seçim etmələrinə imkan yaradır. Hazırda Rusiyada yuxarı siniflərdə tədris prosesi profil təhsil konsepsiyasına əsasən qurulur. Əsas 4 profil ayrılır: təbiət-riyaziyyat, texnoloji, sosial-iqtisadi və humanitar.
Birinci iki profildə ayrı-ayrı təbiət elmləri dərinləşdirilmiş şəkildə öyrədilir. Son iki profildə isə inteqrasiya olunmuş “Təbiətşünaslıq” fənni tədris olunur və ona həftədə 3 saatdan artıq vaxt ayrılmır. "Universial" qeyri-profilli təhsildə isə bu fənn həftədə 5 saat tədris olunur. Təbiətşünaslıq kursunun məzmun və strukturuna dair əsas tələblər Rusiyanın orta məktəbləri üçün FSES-də göstərilmişdir.
Çin
| ]Çində təhsilin keyfiyyəti çox vaxt siniflərdə 50–70 şagirdin olmasına görə əziyyət çəkir. 200 milyondan artıq tələbəsi ilə Çin dünyanın ən böyük təhsil sisteminə malikdir. Lakin yalnız 20 % şagird onillik təhsil proqramını başa vurur.
Digər ölkələrdə olduğu kimi, Çində də təbiət elmləri proqramına fizika, kimya və biologiya kursları daxildir. Təbiətşünaslığa xüsusi diqqət ayrılır və bu fənn alimlər və müəllimlərdən ibarət komitələr tərəfindən hazırlanmış dərsliklər vasitəsilə tədris olunur. Çində təbiətşünaslıq daha çox əzbərləməyə yönəldilir, problemlərin həllinə, prinsiplərin yeni situasiyalarda tətbiqinə, interpretasiyalara və proqnozlara isə daha az diqqət yetirilir.
İngiltərə və Uels məktəblərində elm milli tədris proqramında məcburi fənndir. 5–16 yaş arası bütün şagirdlər təbiət elmlərini öyrənməlidirlər. Adətən elm ayrıca fənn kimi 6-cı sinfə qədər tədris olunur, sonra isə ayrıca fənlərə (fizika, kimya və biologiya) bölünür. Hökumət 2008-ci ilin sentyabrından etibarən 14 yaşına çatmış şagirdlərə üç ayrı elmi ayrıca öyrənmək imkanı verilməsini istəmişdir.Şotlandiyada isə fənlər 13–15 yaşda kimya, fizika və biologiya üzrə bölünür.
2006-cı ilin sentyabrında Böyük Britaniya məktəblərində "XXI əsr elmi" (ing. 21st Century Science) adlı yeni tədris proqramı tətbiq edilmişdir. Onun məqsədi "14–16 yaşlı bütün şagirdlərə dəyərli və ilhamverici elmi təcrübə vermək" idi. 2013-cü ilin noyabr ayında Ofsted tərəfindən məktəblərdə təbiət elmlərinin tədrisi ilə bağlı aparılan tədqiqat göstərmişdir ki, praktiki elmlərin öyrədilməsinə kifayət qədər əhəmiyyət verilmir.
ABŞ
| ]ABŞ-nin bir çox ştatlarında ibtidai və orta məktəblərdə təbiət fənlərini tədris edən müəllimlər müəyyən yaş qruplarında hansı materialın tədris olunmalı olduğunu müəyyən edən ciddi standartlara riayət etməlidirlər. Bu, çox vaxt müəllimlərin materialı "çatdırmağa" çalışmasına, amma onu həqiqətən "öyrətməməsinə" gətirib çıxarır. Bundan başqa, elmi prosesin əsas elementləri, məsələn, elmi metod və tənqidi düşüncə çox vaxt diqqətdən kənarda qalır. Bu cür yanaşma nəticəsində şagirdlər standartlaşdırılmış testləri versələr də, mürəkkəb problemlərin həlli bacarıqlarını inkişaf etdirmirlər.
Kollec səviyyəsində isə ABŞ-də təbiətşünaslıq adətən daha az tənzimlənmiş görünsə də, əslində daha ciddi olur. Müəllimlər və professorlar eyni vaxt ərzində daha çox materialı əhatə edirlər.
İstinadlar
| ]- Babiichuk, Svitlana. "Pedagogical Concept «Science Education»". Educational Discourse: collection of scientific papers (ukrayna) (23(5)). 1 iyul 2020. 14–21. doi:10.33930/ed.2019.5007.23(5)-2. ISSN 2616-5007. İstifadə tarixi: 12 fevral 2024.
- Кочергин, Машиньян, 2014
- Одинцова, 2016
- Price, Ronald F. "Science Curriculum- A Global Perspective: China". 7 yanvar 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 yanvar 2023.
- Kim Catcheside. "'Poor lacking' choice of sciences". BBC News website. British Broadcasting Corporation. 15 fevral 2008. 7 yanvar 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 fevral 2008.
- "Welcome to Twenty First Century Science". 1 yanvar 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 dekabr 2006.
- "Maintaining curiosity: a survey into science education in schools". Ofsted. 21 noyabr 2013. 7 yanvar 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2013.
- Holman, John. "We cannot afford to get science education wrong". The Conversation. 22 noyabr 2013. 7 yanvar 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2013.
- Jelinek, David. "Does Waldorf Offer a Viable Form of Science Education?" (PDF). csus.edu. 2003. 27 iyun 2023 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 7 yanvar 2023.
- Glavin, Chris. "United States | K12 Academics". k12academics.com. 6 fevral 2014. 7 yanvar 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 may 2016.
Ədəbiyyat siyahısı
| ]- "Is science only for the rich?". Nature. 537 (7621): 466–470. 2016. Bibcode:2016Natur.537..466.. doi:10.1038/537466a. PMID 27652548.
- Aikenhead, G.S. What is STS teaching? // Solomon, J.; Aikenhead, G.S. (redaktorlar ). STS education: International perspectives on reform. New York: Teachers College Press. 1994. 74–59. ISBN .
- Dumitru, P.; Joyce, A. "Public-private partnerships for maths, science and technology education" (PDF). Proceedings of Discovery Days conference. 2007.
- "National and European Initiatives to promote science education in Europe" (PDF). European Schoolnet. 2007.
- Shamos, Morris Herbert. The Myth of Scientific Literacy. Rutgers University Press. 1995. ISBN .
- Berube, Clair T. The Unfinished Quest: The Plight of Progressive Science Education in the Age of Standards. Charlotte NC: Information Age. 2008. ISBN .
- Falk, John H. Science Education: How We Learn Science Outside of School. New York: Teachers College. 2001. ISBN .
- Sheppard, K.; Robbins D.M. "High School Biology Today: What the Committee of Ten Actually Said". CBE: Life Sciences Education. 6 (3). 2007: 198–202. doi:10.1187/cbe.07-03-0013. PMC 1964524. PMID 17785402.
Xarici keçidlər
| ]- The Association for Science Teacher Education
- Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education
- The European Learning Laboratory for the Life Sciences (ELLS)
- CBE Life Science Education interview with Jo Handlesman (2009)
- Science Education Forum by Miller et al. (2008)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Elm tehsili ve ya Elmi tehsil ing science education tehsil ve elmin sinerjisine tehsilin elm vasitesile daha guclu daha effektiv ve daha yaradici hala getirilmesi yonelmis esasen tedqiqat fealiyyetine soykenen sagirdlerde tedqiqat bacariginin ve elmi savadliligin formalasdirilmasina xidmet eden tehsil konsepsiyasi Bele bir tehsil prosesinin vasiteleri yeni biliklerin elde olunmasi elmi dusunce terzinin formalasdirilmasi elmi menzerenin genislendirilmesi ve derinlesdirilmesi meqsedile elmi metodlarin mecmusunun tetbiqinden ibaretdir Bu zaman sagirdlerin yas ve ferdi xususiyyetleri nezere alinir Bele tehsilin strateji meqsedleri elmi savadli suurlu ve mesuliyyetli vetendaslarin yetisdirilmesi hemcinin yeni nesil alimlerin novatorlarin ve ixtiracilarin hazirlanmasidir Olkeler uzre span Rusiya span 1920 1950 ci illerde tebietsunasliq kursu sovet mekteblerinde tedris olunurdu ve onun mezmunu aydin sekilde praktik yonumlu xarakter dasiyirdi 1960 1970 ci illerde ise tehsilin nezeri seviyyesini yukseltmek ideyasinin reallasdirilmasi ile elaqedar mekteblerde tebietsunasliq kursu legv edilmisdir 1990 ci illerden etibaren Tebietsunasliq fenni ibtidai esas ve yuxari mekteb pillelerinde yeniden tetbiq olunmaga baslandi Ibtidai ve esas mektebde o propedevtik meqsedle tebietsunasliqla yanasi sagirdleri yuxari mektebde ayri ayri tebiet elmlerinin oyrenilmesine hazirlamaq ucun istifade olunurdu Bu kurslarin ekseriyyeti modul prinsipi uzre qurulurdu Bele olduqda meselen fizika modulu fizika muellimi terefinden fizika kabinetinde tedris edilirdi Diger tebiet fenlerinde de eyni qayda tetbiq edilirdi Lakin bu cur tedrisin esas catismazligi mekteb fenlerinin tekrarlanmasi idi meselen cografiya bilikleri hem cografiya kursunda hem de tebietsunasliq kursunda oyredilirdi 2015 ci ilden etibaren bu fenn federal baza tedris planindan cixarilmisdir Yuxari mektebde Tebietsunasliq fenni daha cox dunyagorusun formalasdirilmasina yonelmisdi ve humanitar siniflerde tetbiq olunurdu Bu halda fennin meqsedi sagirdlerde elmi dunyagorus formalasdirmaq tebiet haqqinda vahid baxis yaratmaq tebietsunasligin medeniyyetdeki rolunu anlamaq ve elmi idrak metodlari barede bilikler asilamaq idi Bu kurslarin umumi xususiyyeti ondan ibaret idi ki tebiet elmleri bilikleri metodoloji ideyalari izah etmek elmi idrak metodunun mahiyyetini acmaq klassik ve muasir dunya goruslerini teqdim etmek qanunlarin simmetriyasini gostermek ucun istifade olunurdu Tebietsunasliq secme fenn kimi muxtelif variantlarda movcuddur Eyni mektebde sagirdler mezmun ve ideya baximindan ferqlenen bir nece eyniadli kursu kece bilirler Bu ise onlarin muellimlerin komeyi ile maraq ve pese niyyetlerine muvafiq secim etmelerine imkan yaradir Hazirda Rusiyada yuxari siniflerde tedris prosesi profil tehsil konsepsiyasina esasen qurulur Esas 4 profil ayrilir tebiet riyaziyyat texnoloji sosial iqtisadi ve humanitar Birinci iki profilde ayri ayri tebiet elmleri derinlesdirilmis sekilde oyredilir Son iki profilde ise inteqrasiya olunmus Tebietsunasliq fenni tedris olunur ve ona heftede 3 saatdan artiq vaxt ayrilmir Universial qeyri profilli tehsilde ise bu fenn heftede 5 saat tedris olunur Tebietsunasliq kursunun mezmun ve strukturuna dair esas telebler Rusiyanin orta mektebleri ucun FSES de gosterilmisdir Cin span Cinde tehsilin keyfiyyeti cox vaxt siniflerde 50 70 sagirdin olmasina gore eziyyet cekir 200 milyondan artiq telebesi ile Cin dunyanin en boyuk tehsil sistemine malikdir Lakin yalniz 20 sagird onillik tehsil proqramini basa vurur Diger olkelerde oldugu kimi Cinde de tebiet elmleri proqramina fizika kimya ve biologiya kurslari daxildir Tebietsunasliga xususi diqqet ayrilir ve bu fenn alimler ve muellimlerden ibaret komiteler terefinden hazirlanmis derslikler vasitesile tedris olunur Cinde tebietsunasliq daha cox ezberlemeye yoneldilir problemlerin helline prinsiplerin yeni situasiyalarda tetbiqine interpretasiyalara ve proqnozlara ise daha az diqqet yetirilir Boyuk Britaniya span Ingiltere ve Uels mekteblerinde elm milli tedris proqraminda mecburi fenndir 5 16 yas arasi butun sagirdler tebiet elmlerini oyrenmelidirler Adeten elm ayrica fenn kimi 6 ci sinfe qeder tedris olunur sonra ise ayrica fenlere fizika kimya ve biologiya bolunur Hokumet 2008 ci ilin sentyabrindan etibaren 14 yasina catmis sagirdlere uc ayri elmi ayrica oyrenmek imkani verilmesini istemisdir Sotlandiyada ise fenler 13 15 yasda kimya fizika ve biologiya uzre bolunur 2006 ci ilin sentyabrinda Boyuk Britaniya mekteblerinde XXI esr elmi ing 21st Century Science adli yeni tedris proqrami tetbiq edilmisdir Onun meqsedi 14 16 yasli butun sagirdlere deyerli ve ilhamverici elmi tecrube vermek idi 2013 cu ilin noyabr ayinda Ofsted terefinden mekteblerde tebiet elmlerinin tedrisi ile bagli aparilan tedqiqat gostermisdir ki praktiki elmlerin oyredilmesine kifayet qeder ehemiyyet verilmir ABS span ABS nin bir cox statlarinda ibtidai ve orta mekteblerde tebiet fenlerini tedris eden muellimler mueyyen yas qruplarinda hansi materialin tedris olunmali oldugunu mueyyen eden ciddi standartlara riayet etmelidirler Bu cox vaxt muellimlerin materiali catdirmaga calismasina amma onu heqiqeten oyretmemesine getirib cixarir Bundan basqa elmi prosesin esas elementleri meselen elmi metod ve tenqidi dusunce cox vaxt diqqetden kenarda qalir Bu cur yanasma neticesinde sagirdler standartlasdirilmis testleri verseler de murekkeb problemlerin helli bacariqlarini inkisaf etdirmirler Kollec seviyyesinde ise ABS de tebietsunasliq adeten daha az tenzimlenmis gorunse de eslinde daha ciddi olur Muellimler ve professorlar eyni vaxt erzinde daha cox materiali ehate edirler Istinadlar span Babiichuk Svitlana Pedagogical Concept Science Education Educational Discourse collection of scientific papers ukrayna 23 5 1 iyul 2020 14 21 doi 10 33930 ed 2019 5007 23 5 2 ISSN 2616 5007 Istifade tarixi 12 fevral 2024 Kochergin Mashinyan 2014 Odincova 2016 Price Ronald F Science Curriculum A Global Perspective China 7 yanvar 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 7 yanvar 2023 Kim Catcheside Poor lacking choice of sciences BBC News website British Broadcasting Corporation 15 fevral 2008 7 yanvar 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 22 fevral 2008 Welcome to Twenty First Century Science 1 yanvar 2007 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 dekabr 2006 Maintaining curiosity a survey into science education in schools Ofsted 21 noyabr 2013 7 yanvar 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 25 noyabr 2013 Holman John We cannot afford to get science education wrong The Conversation 22 noyabr 2013 7 yanvar 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 25 noyabr 2013 Jelinek David Does Waldorf Offer a Viable Form of Science Education PDF csus edu 2003 27 iyun 2023 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 7 yanvar 2023 Glavin Chris United States K12 Academics k12academics com 6 fevral 2014 7 yanvar 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 17 may 2016 Edebiyyat siyahisi span Is science only for the rich Nature 537 7621 466 470 2016 Bibcode 2016Natur 537 466 doi 10 1038 537466a PMID 27652548 Aikenhead G S What is STS teaching Solomon J Aikenhead G S redaktorlar STS education International perspectives on reform New York Teachers College Press 1994 74 59 ISBN 978 0807733653 Dumitru P Joyce A Public private partnerships for maths science and technology education PDF Proceedings of Discovery Days conference 2007 National and European Initiatives to promote science education in Europe PDF European Schoolnet 2007 Shamos Morris Herbert The Myth of Scientific Literacy Rutgers University Press 1995 ISBN 978 0 8135 2196 1 Berube Clair T The Unfinished Quest The Plight of Progressive Science Education in the Age of Standards Charlotte NC Information Age 2008 ISBN 978 1 59311 928 7 Falk John H Science Education How We Learn Science Outside of School New York Teachers College 2001 ISBN 978 0 8077 4064 4 Sheppard K Robbins D M High School Biology Today What the Committee of Ten Actually Said CBE Life Sciences Education 6 3 2007 198 202 doi 10 1187 cbe 07 03 0013 PMC 1964524 PMID 17785402 Xarici kecidler span The Association for Science Teacher Education Eurasia Journal of Mathematics Science amp Technology Education The European Learning Laboratory for the Life Sciences ELLS CBE Life Science Education interview with Jo Handlesman 2009 Science Education Forum by Miller et al 2008 Elm ve texnologiya tedqiqatlariIqtisadiyyatElm iqtisadiyyatiTarixElm ve tarix felsefesi Elm tarixi ve texnologiya Texnologiya tarixiFelsefeAntroposen Antipozitivizm Empirizm Qeyri selis mentiq Neoluddizm Elmin felsefesi Sosial elm felsefesi Texnologiya felsefesi Pozitivizm Postpozitivizm Elm ve din Ssientizm Sosial konstruktivizm Sosial epistemologiya TranshumanizmSosiologiyaAktor sebeke nezeriyyesi Sosial texnologiyanin konstruksiyasi Bilik sosiologiyasi elmi Elmi cehalet sosiologiyasi Elm tarixinin sosiologiyasi Sosiotexnologiya Guclu sosiologiyaElmi tedqiqatlarAntielm Bibliometriya Uygunluq Elmin tenqidi Demarkasiya problemi Ikiqat hermenevtika Logologiya Xeritecekme mubahiseleri Metaelm qara qu qusu nezeriyyesi Yalan elmler Elm vetendas kommunikasiya tehsili Elmi metod Elmmetriya Elmde qadinlarTexnologiya tedqiqatlariReqemsal antropologiya Reqemsal mediadan istifade ve psixi saglamliq Muhendislik Maliyye texnologiyasi Innovasiya diffuziya Texnokratiya Texnoloji determinizm Texnologiya ve cemiyyetSiyasetInformasiya berabersizliyi Subutlara esaslanan siyaset Tedqiqat etikasiPortallar Elm Texnologiya Kateqoriya TehsilUmumi melumatEsasPerspektiv olaraqPsixometriya Tehsil iqtisadiyyati Olkeler uzre tehsil xercleri UDM nisbetinde Inkluziv tehsil Pedaqogika Tehsil felsefesi Tehsil psixologiyasi Tehsil tedqiqati Tehsil almaq huququ Tehsil sosiologiyasi Tehsil texnologiyasiKimya tehsili Ekoloji tehsil Beden terbiyesi Oxu bacariqlari Elm tehsili Cinsi tehsil Muellim hazirligiAlternativEvde tehsilAnlayislarTehsil nailiyyeti Tehsilde akkreditasiya Bloomun taksonomiyasi Tenqidi dusunce Kurikulum Aktiv telim Passiv telimWikimediaBooks Definitions Images Learning resources News Quotes Texts Kateqoriya Lugetler ve ensiklopediyalarUniversalisNormativ yoxlamaBNF 119651984 LCCN sh85118587 LNB 000114085 Microsoft 44877443 NDL 00564428 NKC ph344088 Kateqoriya Elm tehsili
