Vikipediya azad ensiklopediya Elmi tədqiqatlar ing Science studies biliklərin əldə olunması mövcud biliklərin yoxlanılma

Vikipediya azad ensiklopediya Elmi tedqiqatlar ing Science studies biliklerin elde olunmasi movcud biliklerin yoxlanilmasi ve ya genislendirilmesi meqsedile sistemli sekilde aparilan fealiyyetler toplusu Elmi tedqiqatlar tebiet cemiyyet ve dusunce alemi haqqinda obyektiv ve yoxlanila bilen bilikler yaratmaga yonelmisdir Bu fealiyyet elmin esas dayagini teskil edir ve tecrube nezeriyye ve tehlil usullarina esaslanir Tarixi span Elmi tedqiqatlarin tarixi insanligin bilik axtarisina basladigi dovrlere qeder uzanir En qedim dovrlerde insanlar tebiet hadiselerini musahide ederek ve tecrube yolu ile mueyyen neticeler cixararaq ilkin biliklere yiyelenirdiler Lakin sistemli ve metodoloji elmi tedqiqatlar anlayisi sonraki minilliklerde formalasmisdir Qedim Misir Babil Hindistan Cin ve Yunanistan medeniyyetleri elmi biliklerin inkisafinda muhum rol oynamisdir Antik yunan filosoflari xususile Aristotel Platon Pifaqor Hippokrat ve Arximed musahideye mentiqe ve dusunceye esaslanan bilikler yaratmislar Aristotel ilk defe elmi metodlara yaxin olan sistematik musahide ve tesnifat usullari teklif etmisdir Orta esrlerde Avropada elmi fealiyyetler zeiflese de Islamin qizil dovru VIII XIII esrler zamani elmi tedqiqatlar yuksek seviyyede aparilirdi Bagdad ve Nisapur Buxara kimi seherler dunyanin esas elmi ocaqlarindan idi Ibn Sina El Biruni El Xarezmi ve basqalari tebabet astronomiya riyaziyyat ve optika sahelerinde sistemli tedqiqatlar aparmis eksperimental elmin esaslarini qoymuslar XVII esrde elmi tedqiqatlarin inkisafinda donus noqtesi oldu Frensis Bekon induktiv metodun Qalileo Qaliley musahide ve tecrubenin Rene Dekart ise mentiq ve deduktiv yanasmanin ehemiyyetini on plana cixardilar Bu dovrde Isaak Nyutonun qanunlari ile klassik fizika elmi dogdu ve anlayisi elmi tedqiqatin esas movzularindan birine cevrildi XVIII esrde Maarifcilik dovru elmin ehemiyyetini daha da artirdi Elmi cemiyyetler ve akademiyalar mes London Kral Cemiyyeti Fransa Elmler Akademiyasi fealiyyete basladi elmin genis yayilmasina ve ictimaiyyetin maariflenmesine sebeb oldular XIX ve XX esrler span XIX esrde Carlz Darvinin tekamul nezeriyyesi Dmitri Mendeleyevin kimyevi elementlerin dovri sistemi ve elektromaqnetizm nezeriyyesi elmi inqilablarin yeni dalgasini baslatdi XX esrde ise Albert Eynsteynin nisbilik nezeriyyesi ve Nils Bor Verner Heyzenberq Ervin Srodinger kimi alimlerin yaratdigi kvant fizikasi elmin serhedlerini esasli sekilde deyisdirdi Eyni zamanda elmi tedqiqatlar getdikce daha cox dovletler ve beynelxalq teskilatlar terefinden maliyyelesdirilen pesekar fealiyyete cevrildi II Dunya muharibesi dovrunde ve sonrasinda elmin herbi senaye ve texnoloji sahelerde tetbiqi mes Manhetten layihesi boyuk suret qazandi Muasir dovrde elmi tedqiqatlar span XXI esrde elmi tedqiqatlar qlobal miqyas almis ve informasiya texnologiyalari suni intellekt genom muhendisliyi alternativ enerji menbeleri kosmos tedqiqatlari ve iqlim deyisikliyi kimi sahelerde fokuslanmisdir Elmin beynelmilellesmesi aciq elmi nesrlerin artmasi ve multidissiplinar yanasmalar muasir elmi tedqiqatlarin esas xususiyyetleri hesab olunur Bununla yanasi etik meseleler etraf muhite tesir ve sosial mesuliyyet de tedqiqatlarin terkib hissesine cevrilmisdir Hal hazirda bir cox olkeler elmi tedqiqatlari milli inkisaf strategiyalarinin esas hissesi kimi qebul edirler Novleri span Elmi tedqiqatlar umumilikde asagidaki esas kateqoriyalara bolunur Temel fundamental tedqiqatlar biliklerin derinlesdirilmesi meqsedi dasiyir praktik netice hedeflemir Tetbiqi tedqiqatlar konkret sosial texnoloji ve ya iqtisadi problemlerin helline yonelir Eksperimental tedqiqatlar laboratoriya ve ya sahe seraitinde sinaqlarin aparilmasi ile melumatlar toplanir Empirik tedqiqatlar musahideler sorgular ve statistika esasli melumatlar esasinda aparilir Nezeri tedqiqatlar movcud nezeriyyelerin esaslandirilmasi ve ya yeni konsepsiyalarin yaradilmasi meqsedi dasiyir Ekspertler ve demokratiya span Elm oz risklerini hell etmek ucun innovasiya ve texnologiyadan asili olan Qerb demokratik cemiyyetlerinde esas guce cevrilmisdir Elmle bagli inanclar meselen exlaqi deyerler qnoseologiya ve ya siyasi esaslarla alimlerin oz inanclarindan cox ferqlene biler Bununla bele Ulrix Bek nezeriyyesini izleyen alimlerin teklif etdiyi kimi muasir riskli cemiyyetlerde qeyri pesekar insanlar ve her cur qerar qebul eden sexslerle qarsiliqli elaqede tecrubenin selahiyyetli kimi teyin edilmesi mubahiselidir Muasir demokratiyalarda tecrubenin rolu elm oyrenen alimler arasinda muhum muzakire movzusudur Bezileri tecrubenin daha genis sekilde paylasilan pluralist bir anlayisi meselen Seyla Casanoff ve Brayan Vinn digerleri ise ekspertiza ideyasinin ve onun sosial funksiyalarinin meselen Kollins ve Evans daha incelikli basa dusulmesi ucun mubahise edirler Hemcinin bax span Elmi metodIstinadlar span Martello M 2004 Global change science and the Arctic citizen Sci Public Policy 31 2 107 115 Jasanoff S ed 2004 States of knowledge the co production of science and social order Routledge Abingdon International Studies in the Philosophy of Science Volume 16 Issue 1 2002 Recent work on aesthetics of science DOI 10 1080 02698590120118783 James W McAllister pages 7 11 21 Jul 2010 Zeichen fur Kunst Zur Organisierbarkeit von Kreativitat Detlev Nothnagel ZfS Band 29 Heft 4 2007 ZfS Band 29 Heft 4 2007 ISBN 978 3 86057 887 2 Organisierte Kreativitat Die vielen Gesichter der Innovation Rene J Jorna in Zeichen fur Kunst Zur Organisierbarkeit von Kreativitat Detlev Nothnagel ZfS Band 29 Heft 4 2007 ZfS Band 29 Heft 4 2007 ISBN 978 3 86057 887 2 Mario Biagioli The science studies reader Routledge New York 1999 ISBN 0 415 91867 7 Derek de Solla Price Little Science Big Science Von der Studierstube zur Grossforschung Suhrkamp 1982 ISBN 978 3518076484 Traweek Sharon Beamtimes and lifetimes the world of high energy physicists Cambridge Massachusetts Harvard University Press 1992 ISBN 9780674044449 Maria Ossowska and Stanislaw Ossowski The Science of Science originally published 1935 reprinted in Bohdan Walentynowicz ed Polish Contributions to the Science of Science Dordrecht D Reidel Publishing Company 1982 pp 82 95 Matthias Kolbel Wissensmanagement in der Wissenschaft Arxiv sureti 15 iyul 2020 tarixinden Wayback Machine saytinda Berlin Gesellschaft fur Wissenschaftsforschung e V c o Inst f Bibliotheks und Informationswissenschaft der Humboldt Universitat zu Berlin 2002 elektronische Bereitstellung 2011 Florian Znaniecki The Subject Matter and Tasks of the Science of Knowledge first published in the Polish journal Nauka Polska Polish Learning or Polish Science in 1923 as Przedmiot i zadania nauki o wiedzy English translation in Bohdan Walentynowicz ed Polish Contributions to the Science of Science Dordrecht D Reidel Publishing Company 1982 pp 1 81 David Bloor The strengths of the strong programme Scientific Rationality The Sociological Turn Springer Netherlands 1984 pp 75 94 Ulrich Beck Risk Society Towards a New Modernity New Delhi SAGE Publications 1992 ISBN 978 0803983465 in German Die Risikogesellschaft 1986 Collins Harry Evans Robert Rethinking Expertise University of Chicago Press 2007 ISBN 978 0226113623 Collins Harry Interactional expertise as a third kind of knowledge Phenomenology and the Cognitive Sciences 3 2 2004 125 143 doi 10 1023 B PHEN 0000040824 89221 1a ISSN 1568 7759 Xarici kecidler span Vikianbarda Elmi tedqiqatlar ile elaqeli mediafayllar var Sociology of Science an introductory article by Joseph Ben David amp Teresa A Sullivan Annual Review of Sociology 1975 The Incommensurability of Scientific and Poetic Knowledge University of Washington Science Studies Network Lugetler ve ensiklopediyalarBoyuk rusNormativ yoxlamaGND 4129377 0 Microsoft 169175208 NDL 00564431 Elm ve texnologiya tedqiqatlariIqtisadiyyatElm iqtisadiyyatiTarixElm ve tarix felsefesi Elm tarixi ve texnologiya Texnologiya tarixiFelsefeAntroposen Antipozitivizm Empirizm Qeyri selis mentiq Neoluddizm Elmin felsefesi Sosial elm felsefesi Texnologiya felsefesi Pozitivizm Postpozitivizm Elm ve din Ssientizm Sosial konstruktivizm Sosial epistemologiya TranshumanizmSosiologiyaAktor sebeke nezeriyyesi Sosial texnologiyanin konstruksiyasi Bilik sosiologiyasi elmi Elmi cehalet sosiologiyasi Elm tarixinin sosiologiyasi Sosiotexnologiya Guclu sosiologiyaElmi tedqiqatlarAntielm Bibliometriya Uygunluq Elmin tenqidi Demarkasiya problemi Ikiqat hermenevtika Logologiya Xeritecekme mubahiseleri Metaelm qara qu qusu nezeriyyesi Yalan elmler Elm vetendas kommunikasiya tehsili Elmi metod Elmmetriya Elmde qadinlarTexnologiya tedqiqatlariReqemsal antropologiya Reqemsal mediadan istifade ve psixi saglamliq Muhendislik Maliyye texnologiyasi Innovasiya diffuziya Texnokratiya Texnoloji determinizm Texnologiya ve cemiyyetSiyasetInformasiya berabersizliyi Subutlara esaslanan siyaset Tedqiqat etikasiPortallar Elm Texnologiya Kateqoriya Kateqoriyalar ElmTedqiqat metodlariAkademik fealiyyet