Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatlarının siyahısı

Kimya üzrə Nobel mükafatı (isv.Nobelpriset i kemi) — İsveç Kral Elmlər Akademiyası tərəfindən kimyanın müxtəlif sahələri üzrə elm adamlarına təqdim olunan illik mükafat. Bu mükafat Alfred Nobelin 1895-ci ildəki vəsiyyəti əsasında təsis edilmiş edilmiş beş Nobel mükafatından biridir. Bu mükafatlar kimya, fizika, ədəbiyyat, sülh və fiziologiya və ya tibb sahələri üzrə əlamətdar töhfələr verənlərə təqdim olunur. Nobelin vəsiyyətinə əsasən, mükafat Nobel Fondu tərəfindən idarə olunur və Royal İsveç Elmlər Akademiyası tərəfindən verilir. Kimya üzrə Nobel mükafatına ilk dəfə 1901-ci ildə hollandiyalı alim Yakob Vant-Hoff layiq görülmüşdür. Hər laureat bir medal, bir diplom və illər ərzində dəyişən miqdarda pul mükafatı alır. 1901-ci ildə Yakob Vant-Hoffa verilmiş mükafat pulunun məbləği 150.782 İsveç kronu təşkil edirdi, 2007-ci ilin dekabr ayında bu məbləğ 7.731.004 İsveç kronuna bərabər idi. Mükafat Stokholmda 10 dekabr - Alfred Nobelin ölüm ildönümü ilə bağlı illik mərasimdə təqdim olunur.

Kimya üzrə Nobel mükafatı İsveç kimyaçısı Alfred Nobelin 1895-ci ildəki vəsiyyəti əsasında təsis edilmişdir.

Ən azı 25 laureat, digər kimya sahələrindən daha çox üzvi kimya sahəsindəki töhfələrinə görə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. Kimya üzrə iki Nobel mükafatı laureatı, Riçard Kun (1938) və Adolf Butenandtın (1939) mükafatlarını almasına hökümətləri icazə vermədi. Sonradan onlar diplom və medalı alsalar da mükafat pulunu almadılar. Frederik Senger eyni sahə üzrə iki dəfə Nobel mükafatına layiq görülən iki laureatdan biridir (1958 və 1980-ci il). Digəri isə Con Bardindir o, iki dəfə, 1956 və 1972-ci ildə, Fizika üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. Digər iki nəfər iki dəfə Nobel mükafatını qazandı, biri kimya olmaqla digəri başqa sahə üzrə: Mariya Salomea Küri (1903-cü ildə fizika, 1911-ci ildə kimya üzrə) və Laynus Polinq (1954-cü ildə kimya, 1962-ci ildə sülh üzrə). 2018-ci ilə kimi mükafat 180 şəxsə verildi. Onlardan beşi qadın idi: Mariya Salomea Küri, İren Jolio-Küri (1935), Doroti Kroufut Hockin (1964), Ada Yonat (2009) və Frensis Arnold (2018).

1916, 1917, 1919, 1924, 1933, 1940-42-ci illərdə Kimya üzrə Nobel mükafatı verilmədi. Həmçinin Kimya üzrə Nobel mükafatı 9 dəfə bir il müdətinə təxirə salınmışdı. Nobel komitəsinin qərarına əsasən 1914-cü ildə heç bir namizədin zəruri kriteriyaya sahib olmaması səbəbi ilə Kimya üzrə Nobel mükafatı verilməmişdi, lakin 1915-ci ildə mükafat Teodor Vilyam Riçardsa verildi və 1914-cü il mükafatı olaraq sayılmışdı. Həmçinin 1918-ci ilin mükafatı 1919-cu ildə Fris Haberə, 1920-ci ilin mükafatı 1921-ci ildə Valter Nernstə, 1921-ci ilin mükafatı 1922-ci ildə Frederik Soddiyə, 1925-ci ilin mükafatı 1926-cü ildə Rixard Ziqmondiyə, 1927-ci ilin mükafatı 1928-ci ildə Henrix Vilanda, 1938-ci ilin mükafatı 1939-cu ildə Riçard Kuna, 1943-cü ilin mükafatı 1944-cü ildə Georq de Xeveşiyə və 1944-cü ilin mükafatı 1945-ci ildə Otto Hana verilmişdir.

Laureatların siyahısı

İl	Şəkil	Laureat	Ölkə	Əsaslanma	Ref
1901		Yakob Vant-Hoff	Niderland	"Məhlularda kimyəvi dinamika qanunlarını və osmos təzyiqini kəşf etdiyinə görə"
1902		Emil Fişer	Almaniya İmperiyası	"Şəkər və purin sintezi ilə əlaqəli çalışmalarına görə"
1903		Svante Arrenius	İsveç	"Dissosiasiyanın elektrolit nəzəriyyəsinə görə"
1904		Uilyam Ramzay	Birləşmiş Krallıq	"Havadakı təsirsiz qaz elementlərinin kəşfi və bu elementlərin dövri sistemdəki yerini müəyyən etməsinə görə"
1905		Adolf fon Bayer	Almaniya İmperiyası	"Üzvi boyalar və hidroaromatik birləşmələr üzərindəki tədqiqatları vasitəsilə üzvi kimya və kimya sənayesinin inkişaf etdirilməsinə görə"
1906		Anri Muassan	Fransa	"Flüor elementinin tədqiqi və təcrid etməsi və elektrik peçi ixtirasına görə"
1907		Eduard Buxner	Almaniya İmperiyası	"Biokimyəvi tədqiqatları və hüceyrəsiz sistemdə fermentasiyanı kəşf etməsinə görə "
1908		Ernest Rezerford	Birləşmiş Krallıq Yeni Zelandiya	"Elementlərin parçalanması və radioaktiv maddələrin kimyası ilə əlaqədar apardığı tədqiqatlara görə"
1909		Otto Vallax	Almaniya İmperiyası	"Katalizlə əlaqəli çalışmalarına və kimyəvi tarazlıq və reaksiya sürətini idarə edən fundamental prinsiplər üzərindəki araşdırmalarına görə"
1910		Otto Vallax	Almaniya İmperiyası	"Alisiklik birləşmələr sahəsindəki qabaqcıl tədqiqatları ilə üzvi kimya və kimya sənayesinə verdiyi töhfələrə görə"
1911		Mariya Küri	Polşa Fransa	"...radium və polonium elementlərinin kəşfinə görə..."
1912		Viktor Qrinyar	Fransa	"Qrinyar reaktivini kəşf etməsinə görə."
		Pol Sabatye	Fransa	"Narın dispers metalların iştirakı ilə üzvi maddələrin hidrogenləşdirmə metoduna görə"
1913		Alfred Verner	İsveçrə	"Molekulda atom rabitələrinin xarakterinin öyrənilməsi sahəsindəki işlərinə və xüsusi ilə qeyri-üzvi kimyanın yeni sahələrinin kəşfi ilə əlaqədar həyata keçirdiyi tədqiqatlara görə"
1914		Teodor Vilyam Riçards	ABŞ	"Bir çox kimyəvi elementlərin atom kütlələrini dəqiq təyin etdiyinə görə "
1915		Rixard Vilştetter	Almaniya İmperiyası	"Bitki aləminin boyayıcı maddələrinin, xüsusən xlorofilin öyrənilməsi sahəsində həyata keçirdiyi kompleks tədqiqatlara görə "
1916	Mükafat verilmədi
1917
1918		Fris Haber	Almaniya İmperiyası	"Ammonyakı onun elementlərindən sintez etməsinə görə"
1919	Mükafat verilmədi
1920		Valter Nernst	Almaniya	"Termokimya ilə əlaqəli tədqiqatlarına görə"
1921		Frederik Soddi	Birləşmiş Krallıq	"Radioaktiv maddələrin kimyası və izotopların təbiəti və yaranması problemlərinin öyrənilməsi ilə əlaqədar həyata keçirdiyi mühüm tədqiqatlarına görə"
1922		Frensis Aston	Birləşmiş Krallıq	"Kütləvi spektroqrafı vasitəsi ilə radioaktiv olmayan elementlərin çoxlu sayda izotoplarını kəşf etdiyinə və tam ədədlər qaydasını yaratdığına görə"
1923		Frits Preql	Avstriya Yuqoslaviya Krallığı	"Üzvi maddələrin mikro analizi metodunun ixtirasına görə"
1924	Mükafat verilmədi
1925		Rixard Ziqmondi	Almaniya Macarıstan	"Kalloid məhlulların heterogen təbiətini müəyyən etdiyinə və müasir kalloid kimyada mühüm əhəmiyyət kəsb edən orijinal metodlar işləyib hazırladığına görə"
1926		Teodor Svedberq	İsveç	"Dispers sistemlər sahəsindəki tədqiqatlarına görə"
1927		Henrix Viland	Almaniya	"Öd turşuları və əlaqəli maddələrin tədqiqinə görə"
1928		Adolf Vindaus	Almaniya	"Sterinlərin tərkibinin və onların vitaminlərlə əlaqələrinin tədqiqinə görə"
1929		Artur Qarden	Birləşmiş Krallıq	"Şəkərin fermentasiyası və fermentativ fermentlərin tədqiqinə görə"
		Hans fon Eyler-Helpin	İsveç
1930		Hans Fişer	Almaniya	"Hemin və xlorofilin tərkibi ilə əlaqəli tədqiqatlarına və xüsusilə heminin sintezinə görə"
1931		Karl Boş	Almaniya	"Kimyəvi yüksək təzyiq metodlarının ixtirasına və inkişafına verdikləri töhfələrə görə"
		Fridrix Bergius	Almaniya
1932		İrvinq Lenqmyur	ABŞ	"Səth kimyası ilə əlaqəli kəşfləri və tədqiqatlarına görə"
1933	Mükafat verilmədi
1934		Harold Kleyton Yuri	ABŞ	"Ağır hidrogeni kəşf etməsinə görə"
1935		Frederik Jolio-Küri	Fransa	"Yeni radioaktiv elementlərin sintezinə görə"
		İren Jolio-Küri	Fransa
1936		Peter Debay	Niderland	"Dipol momentləri, qazlardakı x-şüalarının və elektronların diffraksiyası ilə əlaqəli tədqiqatları vasitəsi ilə molekulyar strukturlar üzərindəki çalışmalarına görə"
1937		Volter Houors Normen	Birləşmiş Krallıq	"Karbohidratlar və C vitamini ilə əlaqəli tədiqatlarına görə"
		Paul Karrer	İsveçrə	"Karotenoidlər, flavinlər, A və B2 vitaminləri üzərində apardığı tədqiqatlara görə"
1938		Riçard Kun	Nasist Almaniyası	"Karotenoidlər və vitaminlər ilə əlaqəli tədqiqatlarına görə"
1939		Adolf Butenandt	Nasist Almaniyası	"Cinsiyyət hormonları ilə əlaqədar tədqiqatlarına görə"
		Lepold Rujiçka	Yuqoslaviya Krallığı İsveçrə	"Polimetilen və yüksək terpenlər ilə əlaqəli tədqiqatlarına görə"
1940	Mükafat verilmədi
1941
1942
1943		Georq de Xeveşi	Nasist Almaniyası	"kimyəvi proseslərin öyrənilməsi zamanı izotopların nişanlanmış atomlar kimi istifadəsi üzrə işlərə görə"
1944		Otto Hahn	Nasist Almaniyası	"Ağır atom nüvələrinin parçalanmasının kəşfinə görə"
1945		Artturi İlmari Virtanen	Finlandiya	"Kənd təsərrüfatı və qida kimyası sahəsində tədqiqatlarına və ixtiralarına, xüsusən də yemlərin konservləşdirilməsi üsullarına görə"
1946		Ceyms Samner	ABŞ	"Fermentlərin kristallaşdırıla biləcəyini kəşf etməsinə görə"
		John Howard Northrop	ABŞ	"Fermentləri və virus zülallarını təmiz halda aldıqlarına görə"
		Uendell Meredit Stenli	ABŞ
1947		Robert Robinson	Birləşmiş Krallıq	"Bioloji əhəmiyyətə malik bitki məhsulları, xüsusən alkaloidlər əlaqəli apardığı araşdırmalara görə"
1948		Arne Tiselius	İsveç	"Elektroforezin və adsorbsiyalı analizin tədqiqinə, xüsusən zərdabın zülallarının kompleks təbiəti ilə əlaqəli kəşflərinə görə"
1949		Uilyam Ciok	ABŞ	"Kimyəvi termodinamika sahəsindəki xidmətlərinə görə, xüsusən maddələrin son dərəcə aşağı temperaturda davranışı ilə əlaqədar"
1950		Otto Dils	Qərbi Almaniya	"Dien sintezini kəşf etdiklərinə və təkmilləşdirdiklərinə görə"
		Kurt Alder	Qərbi Almaniya
1951		Edvin Makmillan	ABŞ	"Transuran elementləri sahəsindəki kəşflərinə görə"
		Qlenn Teodor Siborq	ABŞ
1952		Arçer Con Porter Martin	Biləşmiş Krallıq	"Paylayıcı xromatoqrafiyanın ixtirasına görə"
		Riçard Lorens Millinqton Sinq	Biləşmiş Krallıq
1953		German Ştaudinger	Qərbi Almaniya	"Polimerlər kimyası sahəsindəki kəşflərinə görə"
1954		Laynus Polinq	ABŞ	"Kimyəvi rabitənin təbiətinin tədqiqinə və onu birləşmələrin strukturunun müəyyən olunması üçün istifadəsinə görə"
1955		Vinsent dü Vinyo	ABŞ	"Biokimyəvi əhəmiyyətli kükürd birləşmələri ilə əlaqəli tədqiqatlarına və xüsusilə polipeptid hormonunun ilk sintezinə görə"
1956		Sir Siril Norman Hinşelvud	Birləşmiş Krallıq	"Kimyəvi reaksiyaların mexanizminin tədqiqinə görə"
		Nikolay Semyonov	SSRİ
1957		Aleksander Robertus Todd	Birləşmiş Krallıq	"Nukleozidlər və ko-fermentlər ilə əlaqəli tədqiqatlarına görə"
1958		Frederik Sanger	Birləşmiş Krallıq	"Zülalların, xüsusən insulinin strukturu ilə əlaqəli tədqiqatlarına görə"
1959		Yaroslav Heyrovski	Çexoslovakiya	"Polyaroqrafik analiz üsulunun kəşfi və təkmilləşdirməsinə görə"
1960		Uillard Libbi	ABŞ	"Arxeologiya, geologiya, geofizika və digər elm sahələrində yaşın müəyyənləşdirilməsi üçün karbon-14 istifadə metoduna görə"
1961		Melvin Kalvin	ABŞ	"Karbon qazının bitkilərdə assimilyasiyasının tədqiqinə görə"
1962		Maks Peruç	Birləşmiş Krallıq	"Qlobulyar proteinlərin strukturlarının tədqiqinə görə"
		Con Kendrü	Birləşmiş Krallıq
1963		Karl Ziqler	Qərbi Almaniya	"Yüksək polimerlərin kimyası və texnologiyası sahəsində kəşflərinə gör"
		Culio Natta	İtaliya
1964		Doroti Kroufut Hockin	Birləşmiş Krallıq	"Mürəkkəb biokimyəvi birləşmələrin strukturunun rentgen üsulu vasitəsi ilə müəyyən etməsinə görə"
1965		Robert Börns Vudvord	ABŞ	"Üzvi sintez sənətindəki böyük uğurlarına görə"
1966		Robert Sanderson Malliken	ABŞ	"Molekulyar orbital metodu ilə kimyəvi rabitələr və molekulların elektron quruluşu ilə bağlı fundamental tədqiqatlarına görə"
1967		Manfred Eyqen	Qərbi Almaniya	"Olduqca qısa impulsla molekulyar tarazlığın yerdəyişməsinin köməyi ilə olduqca sürətli kimyəvi reaksiyalara aid tədqiqatlarına görə"
		Ronald Corc Reyford Norriş	Birləşmiş Krallıq
		Corc Porter	Birləşmiş Krallıq
1968		Lars Onsager	ABŞ Norveç	"Dönməz proseslərdə onun adı ilə adlandırılan və dönməz proseslərin termodinamikası üçün prinsipial əhəmiyyət kəsb edən qarşılıqlar nisbətlərinin kəşfinə görə"
1969		Derek Barton	Birləşmiş Krallıq	"Konformasiya konseptinin təkmilləşdirilməsinə və kimya elmində tətbiqinə verdiyi töhfələrinə görə"
		Odd Hassel	Norveç
1970		Luis Leluar	Argentina	"Şəkər nukleotidlərinin və onların karbohidratların biosintezindəki rolunu kəşf etdiyinə görə"
1971		Gerhard Hersberq	Kanada Qərbi Almaniya	"Elektron quruluşu və molekulların həndəsəsi, xüsusən də sərbəst radikalların öyrənilməsindəki töhfələrinə görə"
1972		Kristian Anfinsen	ABŞ	"Ribonukleaza və xüsusən amin turşusu ardıcıllığı və bioloji aktiv konformasiya arasındakı əlaqə üzərindəki tədqiqatlarına görə"
		Stanford Mur	ABŞ	"Ribonukleaza molekulunun aktiv mərkəzinin katalitik təsiri və kimyəvi strukturu arasındakı əlaqənin aydınlaşmasındakı xidmətlərinə görə"
		Uilyam Hovard Stayn	ABŞ
1973		Ernst Otto Fişer	Qərbi Almaniya	"Sendvic” adlanan metalüzvi kimyası sahəsindəki müstəqil olaraq həyata keçirdikləri qabaqcıl tədqiqatlarına görə"
		Ceffri Uilkinson	Birləşmiş Krallıq
1974		Pol Flori	ABŞ	"Makromolekulların fiziki kimyası sahəsindəki həm nəzəri, həm də eksperimental olaraq fundamental tədqiqatlarına görə"
1975		Con Kornfort	Avstraliya Birləşmiş Krallıq	"Fermentativ kataliz reaksiyalarının stereokimyası üzrə tədqiqatlarına görə"
		Vladimir Preloq	Yuqoslaviya İsveçrə	"Üzvi molekulların və reaksiyaların stereokimyası sahəsindəki tədqiqatlarına görə"
1976		Uilyam Lipskomb	ABŞ	"Kimyəvi rabitələrin problemlərini bilmək üçün açar olan boranların strukturunun tədqiqinə görə"
1977		İlya Priqojin	Belçika	"Dönməz proseslərin termodinamikasına verdiyi töhfələrə, xüsusən də dissipativ strukturlar nəzəriyyəsinə görə"
1978		Piter Mitçell	Birləşmiş Krallıq	"Xemiosmotik nəzəriyyəni yaratmaqla bioloji enerjinin ötürülməsi prosesini anlamaqda xidmətlərinə görə"
1979		Herbert Braun	ABŞ	"Mürəkkəb bor və fosfora malik üzvi birləşmələrin yeni sintez üsullarını işləyib hazırladığına görə"
		Georg Vittiq	Qərbi Almaniya
1980		Pol Berq	ABŞ	"Xüsusilə rekombinant-DNT ilə əlaqədar olaraq, nuklein turşularının biokimyası ilə bağlı fundamental tədqiqatlarına görə ""
		Volter Gilbert	ABŞ	"Nuklein turşularında əsas ardıcıllığının müəyyənləşdirilməsinə dair töhfələrinə görə"
		Frederik Senger	Birləşmiş Krallıq
1981		Keniti Fukui	Yaponiya	"Kimyəvi reaksiyaların gedişatı ilə əlaqədar müstəqil şəkildə təkmilləşdirdikləri nəzəriyyələrinə görə"
		Roald Hofman	ABŞ Polşa
1982		Aaron Kluq	Birləşmiş Krallıq	"Kristalloqrafik elektron mikroskopiyasının təkmilləşdirilməsi və nuklein turşusu - zülal bioloji əhəmiyyətli komplekslərin tədqiqinə görə"
1983		Henri Taube	ABŞ	"Xüsusilə metal komplekslərində elektron ötürmə reaksiyalarının mexanizmləri ilə əlaqədar tədqiqatlarına görə"
1984		Robert Brüs Merrifild	ABŞ	"Bərk matrisdə kimyəvi sintez metodologiyasının təkmilləşdirməsinə görə""
1985		Herbert Hauptman	ABŞ	"“Kristal strukturların müəyyənləşdirilməsi üçün birbaşa metodların təkmilləşdirilməsindəki uğurlarına görə"
		Cerom Karle	ABŞ
1986		Dadli Robert Herşbax	ABŞ	"Kimyəvi elementar proseslərin dinamikasına aid töhfələrinə görə"
		Yuan Li	ABŞ Tayvan
		Con Çarlz Polani	Kanada Macarıstan
1987		Donald Kram	ABŞ	"Yüksək seçicilikli struktur spesifik qarşılıqlı təsirli molekulların təkmilləşdirilməsi və istifadəsinə görə"
		Jan-Mari Len	Fransa
		Çarlz Pedersen	ABŞ
1988		Yohan Dayzenhofer	Qərbi Almaniya	"Fotosintetik reaksiya mərkəzinin üçölçülü quruluşunu təyin etdiklərinə görə"
		Robert Huber	Qərbi Almaniya
		Hartmut Michel	Qərbi Almaniya
1989		Sidney Oltmen	Kanada ABŞ	"RNT-nin katalitik xüsusiyyətlərini kəşf etdiklərinə görə"
		Tomas Çek	ABŞ
1990		Elias Ceyms Kori	ABŞ	"Üzvi sintez nəzəriyyəsini və metodologiyasını təkmilləşdiriyinə görə"
1991		Rixard Ernst	İsveçrə	"Yüksək qətiyyətli nüvə maqnetik rezonans (NMR) spektroskopiyasının metodologiyasının təkmilləşdirilməsindəki töhfələrinə görə"
1992		Rudolf Markus	ABŞ Kanada	"Kimyəvi sistemlərdə elektron ötürmə reaksiyaları nəzəriyyəsinə verdiyi töhfələrə görə"
1993		Keri Mullis	ABŞ	"DNT əsaslı kimyadaki metodların təkmilləşdirməsindəki töhfələrinə görə [...] Polimeraz zəncir reaksiyası metodunun ixtirasına görə"
		Maykl Smit	Kanada	"DNT əsaslı kimyadaki metodların təkmilləşdirməsindəki töhfələrinə görə [...] Oliqonukleotid əsaslı, sayt istiqamətlənmiş mutagenezin qurulmasına və protein tədqiqatlarında təkmilləşdirməsində verdiyi fundamental töhfələrə görə"
1994		Corc Olah	ABŞ Macarıstan	"Karbokation kimyasına verdiyi töhfələrinə görə"
1995		Paul Krutzen	Niderland	"Atmosfer kimyasındaki tədqiqatlarına görə, xüsusən də ozonun əmələ gəlməsi və parçalanması ilə əlaqədar"
		Mario Molina	Meksika
		Frank Şervud Rouland	ABŞ
1996		Robert Kerl	ABŞ	"Fullerenləri kəşf etdiklərinə görə"
		Sir Harold Kroto	Birləşmiş Krallıq
		Riçard Smolli	ABŞ
1997		Pol Boyer	ABŞ	"Adenozin trifosfatın sintezinin əsasını təşkil edən fermentativ mexanizmi izah etdiklərinə görə"
		Con Uoker	Birləşmiş Krallıq
		Yens Skou	Danimarka	"İon ötürücü Na+, K+-ATP fermentinin kəşfinə görə"
1998		Valter Kon	ABŞ	"Funksional sıxlıq nəzəriyyəsini təkmilləşdirdiyinə görə"
		Con Popl	Birləşmiş Krallıq	"Kvant kimyasında hesablama metodlarını təkmilləşdirdiyinə görə"
1999		Əhməd Zevayl	ABŞ Misir	"Femtosaniya spektroskopiyasını istifadə etməklə kimyəvi reaksiyalar zamanı yaranan keçid vəziyyətlərini tədqiq etdiyinə görə"
2000		Alan Xiqer	ABŞ	"Polimerdə keçiriliciyin kəşfinə və təkmilləşdirdiklərinə görə"
		Alan MakDiarmid	ABŞ Yeni Zelandiya
		Hideki Sirakava	Yaponiya
2001		Uilyam Noulz	ABŞ	"Xiral katalizləşdirilən hidrogenləşmə reaksiyaları üzrə tədqiqatlarına görə"
		Noyori Ryodzi	Yaponiya
		Barri Şarpless	ABŞ	"Xiral katalizləşdirilən oksidləşmə reaksiyaları üzrə tədqiqatlarına görə"
2002		Con Bennett Fenn	ABŞ	"Bioloji makromolekulların identifikasiyası və quruluş təhlili metodlarını təkmilləşdirdiklərinə görə [...] bioloji makromolekulların kütlə spektrometrik analizləri üçün yumşaq desorbsiya ionlaşma metodlarını təkmilləşdirdiklərinə görə"
		Koyçi Tanaka	Yaponiya
		Kurt Vütrix	İsveçrə	"Bioloji makromolekulların identifikasiyası və quruluş təhlili metodlarını təkmilləşdirdiyinə görə [...] məhlulda bioloji makromolekulların üçölçülü quruluşunu müəyyən etmək üçün nüvə maqnetik rezonans spektroskopiyasını inkişaf etdirdiyinə görə"
2003		Piter Aqre	ABŞ	"Hüceyrə membranlarındakı kanallarla əlaqəli kəşflərinə görə [...] aquaporini kəşf etdiyinə görə"
		Roderik Makkinon	ABŞ	"Hüceyrə membranlarındakı kanallarla əlaqəli kəşflərinə görə [...] ion kanallarının strukturu və mexanizmi ilə əlaqədar tədqiqatlarına görə"
2004		Aaron Çexanover	İsrail	"Ubiquitinin zülal parçalanmasında vasitəçilik etməsini kəşf etdiklərinə görə"
		Avram Herşko	İsrail
		İrvin Rouz	ABŞ
2005		İv Şoven	Fransa	"Üzvi sintezdə metatezis üsulunu təkmilləşdirdiklərinə görə"
		Robert Qrabbs	ABŞ
		Riçard Şrok	ABŞ
2006		Rocer Kornberq	ABŞ	"Eukaryotik transkripsiyanın molekulyar əsasları ilə əlaqəli tədqiqatlarına görə"
2007		Gerhard Ertl	Almaniya	"Bərk səthlərdəki kimyəvi proseslərlə əlaqəli tədqiqatlarına görə"
2008		Osamu Simomura	Yaponiya	"Yaşıl fluoressensiya zülalının kəşfi və təkmilləşdirilməsinə görə"
		Osamu Simomura	ABŞ
		Rocer Tsen	ABŞ
2009		Venkatraman Ramakrişnan	ABŞ Hindistan Birləşmiş Krallıq	"Ribosomun strukturu və funksiyası üzrə tədqiqatlarına görə"
		Tomas Steys	ABŞ
		Ada Yonat	İsrail
2010		Richard Hek	ABŞ	"Bizim gündəlik həyatımızı yaxşılaşdıran mürəkkəb molekulların qurulması məqsədi ilə karbon atomlarını bir-biri ilə birləşdirmənin yeni, daha səmərəli yaollarını təkmilləşdirdiklərinə görə"
		Eyiti Negisi	Yaponiya
		Akir Suzuki	Yaponiya
2011		Dan Şehtman	İsrail ABŞ	"Kvazikristalları kəşf etdiyinə görə"
2012		Robert Lefkoviç	ABŞ	"G-zülalı birləşmiş reseptor ilə əlaqəli tədqiqtlarına görə"
		Brayan Kobilka	ABŞ
2013		Martin Karplus	ABŞ Avstriya	"Mürəkkəb kimyəvi sistemlər üçün çoxölçülü modellərin təkmilləşdirilməsinə görə"
		Maykl Levitt	ABŞ Birləşmiş Krallıq İsrail
		Are Varşel	ABŞ İsrail
2014		Erik Betziq	ABŞ	"Yüksək qətiyyətli flüoresan mikroskopiyanın təkmilləşdirilməsinə görə"
		Ştefan Hell	Almaniya Rumıniya
		Uilyam Mörner	ABŞ
2015		Tomas Lindal	İsveç Birləşmiş Krallıq	"DNT təmirinin mexanizimləri üzrə tədqiqatlarına görə"
		Pol Modriç	ABŞ
		Əziz Sancar	ABŞ Türkiyə
2016		Jan-Pyer Savaj	Fransa	"Molekulyar maşınların dizaynı və sintezinə görə"
		Frezer Stoddart	Birləşmiş Krallıq ABŞ
		Bernard Feringa	Niderland
2017		Jak Düboşe	İsveçrə	"Krio-elektron mikroskopiyasını təkmilləşdirdiklərinə görə"
		Yoahim Frank	Almaniya ABŞ
		Riçard Henderson	Birləşmiş Krallıq
2018		Frensis Arnold	ABŞ	"Fermentlərin istiqamətləndirilmiş təkamülünə görə"
		Corc Smit	ABŞ	"Peptidlər və antikorların faqotiv displeyini yaratdıqlarına görə"
		Qreq Uinter	Birləşmiş Krallıq
2019		Con Qudenaf	ABŞ	"Litium-ion batereyalarının təkmilləşdirilməsinə görə"
		Stenli Uittingem	Birləşmiş Krallıq ABŞ
		Akira Yosino	Yaponiya
2020		Emmanuel Şarpontie	Fransa Almaniya	"Genom redakəsi metodunu təkmilləşdirdiklərinə görə"
		Cennifer Dudna	ABŞ

İstinadlar

1. "Alfred Nobel – The Man Behind the Nobel Prize". Nobelprize.org. 25 October 2007 tarixində . İstifadə tarixi: 7 October 2008.
2. . Nobelprize.org. 15 October 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 October 2008.
3. "The Nobel Prize". Nobelprize.org. 15 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 7 October 2008.
4. "The Nobel Prize Award Ceremonies". Nobelprize.org. 22 August 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 7 October 2008.
5. Malmström, Bo G.; Bertil Andersson (3 December 2001). "The Nobel Prize in Chemistry: The Development of Modern Chemistry". Nobelprize.org. 16 July 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 8 October 2008.
6. . Nobelprize.org. 2 February 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 October 2008.
7. "Women Nobel Laureates". Nobelprize.org. 28 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 7 October 2008.
8. "Facts on the Nobel Prize in Chemistry". nobelprize.org. 8 March 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 8 March 2017.
9. "The Nobel Prize in Chemistry 1914". Nobelprize.org. 15 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
10. "The Nobel Prize in Chemistry 1918". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
11. "The Nobel Prize in Chemistry 1920". Nobelprize.org. 9 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
12. "The Nobel Prize in Chemistry 1921". Nobelprize.org. 27 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
13. "The Nobel Prize in Chemistry 1925". Nobelprize.org. 15 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
14. "The Nobel Prize in Chemistry 1927". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
15. "The Nobel Prize in Chemistry 1938". Nobelprize.org. 19 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
16. "The Nobel Prize in Chemistry 1943". Nobelprize.org. 20 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
17. "The Nobel Prize in Chemistry 1944". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
18. "The Nobel Prize in Chemistry 1901". Nobelprize.org. 24 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
19. "The Nobel Prize in Chemistry 1902". Nobelprize.org. 24 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
20. "The Nobel Prize in Chemistry 1903". Nobelprize.org. 5 November 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
21. "The Nobel Prize in Chemistry 1904". Nobelprize.org. 24 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
22. "The Nobel Prize in Chemistry 1905". Nobelprize.org. 12 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
23. "The Nobel Prize in Chemistry 1906". Nobelprize.org. 11 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
24. "The Nobel Prize in Chemistry 1907". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
25. "The Nobel Prize in Chemistry 1908". Nobelprize.org. 24 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
26. "The Nobel Prize in Chemistry 1909". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
27. "The Nobel Prize in Chemistry 1910". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
28. "The Nobel Prize in Chemistry 1911". Nobelprize.org. 19 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
29. "The Nobel Prize in Chemistry 1912". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
30. "The Nobel Prize in Chemistry 1913". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
31. "The Nobel Prize in Chemistry 1915". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
32. "The Nobel Prize in Chemistry 1922". Nobelprize.org. 27 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
33. "The Nobel Prize in Chemistry 1923". Nobelprize.org. 30 August 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
34. "The Nobel Prize in Chemistry 1926". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
35. "The Nobel Prize in Chemistry 1928". Nobelprize.org. 5 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
36. "The Nobel Prize in Chemistry 1929". Nobelprize.org. 1 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
37. "The Nobel Prize in Chemistry 1930". Nobelprize.org. 1 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
38. "The Nobel Prize in Chemistry 1931". Nobelprize.org. 10 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
39. "The Nobel Prize in Chemistry 1932". Nobelprize.org. 3 August 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
40. "The Nobel Prize in Chemistry 1934". Nobelprize.org. 1 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
41. "The Nobel Prize in Chemistry 1935". Nobelprize.org. 7 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
42. "The Nobel Prize in Chemistry 1936". Nobelprize.org. 14 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
43. "The Nobel Prize in Chemistry 1937". Nobelprize.org. 22 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
44. "The Nobel Prize in Chemistry 1939". Nobelprize.org. 14 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
45. "The Nobel Prize in Chemistry 1945". Nobelprize.org. 6 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
46. "The Nobel Prize in Chemistry 1946". Nobelprize.org. 11 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
47. "The Nobel Prize in Chemistry 1947". Nobelprize.org. 4 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
48. "The Nobel Prize in Chemistry 1948". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
49. "The Nobel Prize in Chemistry 1949". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
50. "The Nobel Prize in Chemistry 1950". Nobelprize.org. 9 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
51. "The Nobel Prize in Chemistry 1951". Nobelprize.org. 4 November 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
52. "The Nobel Prize in Chemistry 1952". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
53. "The Nobel Prize in Chemistry 1953". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
54. "The Nobel Prize in Chemistry 1954". Nobelprize.org. 9 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
55. "The Nobel Prize in Chemistry 1955". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
56. "The Nobel Prize in Chemistry 1956". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
57. "The Nobel Prize in Chemistry 1957". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
58. "The Nobel Prize in Chemistry 1958". Nobelprize.org. 26 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
59. "The Nobel Prize in Chemistry 1959". Nobelprize.org. 24 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
60. "The Nobel Prize in Chemistry 1960". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
61. "The Nobel Prize in Chemistry 1961". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
62. "The Nobel Prize in Chemistry 1962". Nobelprize.org. 24 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
63. "The Nobel Prize in Chemistry 1963". Nobelprize.org. 13 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
64. "The Nobel Prize in Chemistry 1964". Nobelprize.org. 15 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
65. "The Nobel Prize in Chemistry 1965". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
66. "The Nobel Prize in Chemistry 1966". Nobelprize.org. 24 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
67. "The Nobel Prize in Chemistry 1967". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
68. "The Nobel Prize in Chemistry 1968". Nobelprize.org. 30 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
69. "The Nobel Prize in Chemistry 1969". Nobelprize.org. 13 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
70. "The Nobel Prize in Chemistry 1970". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
71. "The Nobel Prize in Chemistry 1971". Nobelprize.org. 19 October 2010 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
72. "The Nobel Prize in Chemistry 1972". Nobelprize.org. 11 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
73. "The Nobel Prize in Chemistry 1973". Nobelprize.org. 24 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
74. "The Nobel Prize in Chemistry 1974". Nobelprize.org. 3 August 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
75. "The Nobel Prize in Chemistry 1975". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
76. "The Nobel Prize in Chemistry 1976". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
77. "The Nobel Prize in Chemistry 1977". Nobelprize.org. 24 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
78. "The Nobel Prize in Chemistry 1978". Nobelprize.org. 12 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
79. "The Nobel Prize in Chemistry 1979". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
80. "The Nobel Prize in Chemistry 1980". Nobelprize.org. 26 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
81. "The Nobel Prize in Chemistry 1981". Nobelprize.org. 21 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
82. "The Nobel Prize in Chemistry 1982". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
83. "The Nobel Prize in Chemistry 1983". Nobelprize.org. 13 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
84. "The Nobel Prize in Chemistry 1984". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
85. "The Nobel Prize in Chemistry 1985". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
86. "The Nobel Prize in Chemistry 1986". Nobelprize.org. 21 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
87. "The Nobel Prize in Chemistry 1987". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
88. "The Nobel Prize in Chemistry 1988". Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
89. "The Nobel Prize in Chemistry 1989". Nobelprize.org. 28 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
90. "The Nobel Prize in Chemistry 1990". Nobelprize.org. 28 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
91. "The Nobel Prize in Chemistry 1991". Nobelprize.org. 17 August 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
92. "The Nobel Prize in Chemistry 1992". Nobelprize.org. 18 July 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
93. "The Nobel Prize in Chemistry 1993". Nobelprize.org. 21 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
94. "The Nobel Prize in Chemistry 1994". Nobelprize.org. 13 August 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
95. "The Nobel Prize in Chemistry 1995". Nobelprize.org. 5 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
96. "The Nobel Prize in Chemistry 1996". Nobelprize.org. 11 October 2007 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
97. "The Nobel Prize in Chemistry 1997". Nobelprize.org. 21 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
98. "The Nobel Prize in Chemistry 1998". Nobelprize.org. 26 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
99. "The Nobel Prize in Chemistry 1999". Nobelprize.org. 8 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
100. "The Nobel Prize in Chemistry 2000". Nobelprize.org. 20 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
101. "The Nobel Prize in Chemistry 2001". Nobelprize.org. 19 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
102. "The Nobel Prize in Chemistry 2002". Nobelprize.org. 2 November 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
103. "The Nobel Prize in Chemistry 2003". Nobelprize.org. 29 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
104. "The Nobel Prize in Chemistry 2004". Nobelprize.org. 19 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
105. "The Nobel Prize in Chemistry 2005". Nobelprize.org. 21 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
106. "The Nobel Prize in Chemistry 2006". Nobelprize.org. 17 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
107. "The Nobel Prize in Chemistry 2007". Nobelprize.org. 16 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
108. As of 26 October 2008, the nobelprize.org website page for the 2008 award gives Shimomura's country as "USA". However, the press release from the Nobel Foundation on 8 October 2008, announcing the award, states that Shimomura is a Japanese citizen. "The Nobel Prize in Chemistry 2008–Press Release". Nobelprize.org. 8 October 2008. 9 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 8 October 2008.
109. "The Nobel Prize in Chemistry 2008". Nobelprize.org. 9 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 8 October 2008.
110. "The Nobel Prize in Chemistry 2009". Nobelprize.org. 10 October 2009 tarixində . İstifadə tarixi: 7 October 2009.
111. "The Nobel Prize in Chemistry 2010". Nobelprize.org. 9 October 2010 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2009.
112. "The Nobel Prize in Chemistry 2011". Nobelprize.org. 7 October 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 5 October 2011.
113. "The Nobel Prize in Chemistry 2012". Nobelprize.org. 13 October 2012 tarixində . İstifadə tarixi: 13 October 2012.
114. "The Nobel Prize in Chemistry 2013". Nobelprize.org. 31 August 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2013.
115. "3 Jewish professors -- two of them Israeli -- share 2013 Nobel Prize in chemistry | The Times of Israel". 13 July 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2013.
116. "Microscope work wins Nobel Prize". BBC. 8 October 2014. 19 July 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 21 June 2018.
117. "Erviu Exclusiv Digi24. Stefan Hell, laureat al premiului Nobel: Educaţia primită în România m-a ajutat mult. Mi-a ușurat viața" (rumın). 7 March 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 31 December 2015.
118. "The Nobel Prize in Chemistry 2015". Nobelprize.org. 15 June 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 14 June 2017.
119. "The Nobel Prize in Chemistry 2016". Nobelprize.org. 5 October 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 5 October 2016.
120. "The Nobel Prize in Chemistry 2017". Nobelprize.org. 6 April 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 4 October 2017.
121. Frank, Joachim (2017), Curriculum Vitae 9 oktyabr 2017 at the Wayback Machine. Retrieved 4 October 2017.
122. Press Release: The Nobel Prize in Chemistry 2018 3 oktyabr 2018 at the Wayback Machine
123. "The Nobel Prize in Chemistry 2019". Nobelprize.org. İstifadə tarixi: 9 October 2019.
124. "The Nobel Prize in Chemistry 2020". Nobelprize.org. İstifadə tarixi: 7 October 2020.

Həmçinin bax

• Nobel mükafatı

Xarici keçidlər

• İsveç Kral Elmlər Akademiyasının rəsmi veb saytı
• Nobel Fondunun rəsmi veb saytı
• Nobel laureatları və universitetlər