Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Kurt Alder Keniqsxyutta (10 iyul 1902[…], Xojuv[d] – 20 iyun 1958[…], Köln, Qərbi Almaniya) — alim, mükafatçısı.
| Kurt Alder | |
|---|---|
| alm. Kurt Alder | |
 | |
| Doğum tarixi | 10 iyul 1902[…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 20 iyun 1958[…](55 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahəsi | kimya |
| İş yerləri | |
| Təhsili | |
| Elmi rəhbəri | Otto Dils |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Alman üzvi kimyaçısı Kurt Alder Keniqsxyutta indiki Polşanın Xojuv şəhərində iyulun 10-da 1902-ci ildə anadan olmuşdur. 1926-cı ildə Kil universitetini bitirərək fəlsəfə doktoru dərəcəsi almışdır. 1926-1936-cı illərdə Kil Universitetində işləmiş və 1934-cü ildən professor vəzifəsində çalışmışdır. Bütün həyatını tamamilə elmə həsr etmiş Alder heç vaxt ailə qurmamışdır.
Elmi naliyyələri
Əsas elmi tədqiqat sahəsi üzvi sintez olmuşdur. 1926-cı ildə Dils ilə birlikdə azodikarbon efirini öyrənmişdir. Bu iş 1928-ci ildə çox əhəmiyyətli olan reaksiyalardan birinin kəşfinə gətirib çıxardı. Bu reaksiya aktivləşmiş ikiqat əlaqəli molekulun (dienofil) gərilmiş dienlərə 1,4- birləşərək tsiklik strukturun əmələ gətirmə reaksiyasıdır. Sonrakı işlər Alderə imkan verdi ki, bu reaksiya nəticəsində adduktların əmələ gəlməsində ilkin komponentlərin strukturundan asılılıq qanunauyğunluğunu tapsın (Alder qaydası). Gərilmiş əlaqəli üzvi birləşmələrin reaksiya qabiliyyətlərini və reaksiyaların getməsinin stexiometrik xüsusiliyini öyrənmişdir. Dien sintezinə əks olan reaksiyanın (retrodien parçalanması) mümkünlüyünü müəyyən etmiş və onun geniş istifadə imkanlarını göstərmişdir. En sintezi reaksiyasını kəşf etmişdir. Bu reaksiya allil hidrogen atomu olan olefinlərin dienofilə birləşmə reaksiyasıdır. 1940-cı ildə Alder müəyyən etmişdi ki, tsiklopentadien qızdırıldıqda özünə vinilasetatı birləşdirərək doymamış asetat əmələ gətirir ki, o da doymamış spirtə çevrilə bilir. 1956-cı ildə tsiklopentananın alınma üsulunu işləyib hazırlamışdır.
İş yeri
1936-1940-cı illərdə Leverkuzendə “İ.Q. Farben industri” konserninin şöbəsinin elmi rəhbəri, 1940-cı ildən Köln universitetinin kimya institutunun direktoru olmuşdur.
Mükafatları
- Alder 1950-ci ildə “dien sintezinin kəşfi və inkişafına görə” kimya üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. (Dils-Alder reaksiyası)
- Alder Alman kimya cəmiyyətinin Emil Fişer medalı ilə də təltif olunmuşdur.
- Ona Köln və Salamanksk universitetlərinin bir çox tibb fakultələrinin fəxri dərəcələri verilmişdir.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Kurt Alder // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Альдер Курт // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- Deutsche Nationalbibliothek Record #118644505 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kurt Alder Keniqsxyutta 10 iyul 1902 Xojuv d 20 iyun 1958 Koln Qerbi Almaniya alim mukafatcisi Kurt Alderalm Kurt Alder Dogum tarixi 10 iyul 1902 1902 07 10 Dogum yeri Xojuv d Almaniya imperiyasiVefat tarixi 20 iyun 1958 1958 06 20 55 yasinda Vefat yeri Koln Qerbi AlmaniyaElm sahesi kimyaIs yerleri Koln Universiteti Kil UniversitetiTehsili Kil Universiteti Humboldt adina Berlin UniversitetiElmi rehberi Otto DilsUzvluyu Leopoldin Alman Milli Elmler Akademiyasi Bavariya Elmler Akademiyasi d Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiAlman uzvi kimyacisi Kurt Alder Keniqsxyutta indiki Polsanin Xojuv seherinde iyulun 10 da 1902 ci ilde anadan olmusdur 1926 ci ilde Kil universitetini bitirerek felsefe doktoru derecesi almisdir 1926 1936 ci illerde Kil Universitetinde islemis ve 1934 cu ilden professor vezifesinde calismisdir Butun heyatini tamamile elme hesr etmis Alder hec vaxt aile qurmamisdir Elmi naliyyeleriEsas elmi tedqiqat sahesi uzvi sintez olmusdur 1926 ci ilde Dils ile birlikde azodikarbon efirini oyrenmisdir Bu is 1928 ci ilde cox ehemiyyetli olan reaksiyalardan birinin kesfine getirib cixardi Bu reaksiya aktivlesmis ikiqat elaqeli molekulun dienofil gerilmis dienlere 1 4 birleserek tsiklik strukturun emele getirme reaksiyasidir Sonraki isler Aldere imkan verdi ki bu reaksiya neticesinde adduktlarin emele gelmesinde ilkin komponentlerin strukturundan asililiq qanunauygunlugunu tapsin Alder qaydasi Gerilmis elaqeli uzvi birlesmelerin reaksiya qabiliyyetlerini ve reaksiyalarin getmesinin stexiometrik xususiliyini oyrenmisdir Dien sintezine eks olan reaksiyanin retrodien parcalanmasi mumkunluyunu mueyyen etmis ve onun genis istifade imkanlarini gostermisdir En sintezi reaksiyasini kesf etmisdir Bu reaksiya allil hidrogen atomu olan olefinlerin dienofile birlesme reaksiyasidir 1940 ci ilde Alder mueyyen etmisdi ki tsiklopentadien qizdirildiqda ozune vinilasetati birlesdirerek doymamis asetat emele getirir ki o da doymamis spirte cevrile bilir 1956 ci ilde tsiklopentananin alinma usulunu isleyib hazirlamisdir Is yeri1936 1940 ci illerde Leverkuzende I Q Farben industri konserninin sobesinin elmi rehberi 1940 ci ilden Koln universitetinin kimya institutunun direktoru olmusdur MukafatlariAlder 1950 ci ilde dien sintezinin kesfi ve inkisafina gore kimya uzre Nobel mukafatina layiq gorulmusdur Dils Alder reaksiyasi Alder Alman kimya cemiyyetinin Emil Fiser medali ile de teltif olunmusdur Ona Koln ve Salamanksk universitetlerinin bir cox tibb fakultelerinin fexri dereceleri verilmisdir IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Kurt Alder Encyclopaedia Britannica ing Alder Kurt Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Deutsche Nationalbibliothek Record 118644505 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016