fbpx
Wikipedia

Avstriya

Avstriya (alm. Österreich‎), rəsmi adı Avstriya Respublikası (alm. Republik Österreich‎) – Mərkəzi Avropada bir dövlət. Dövlətin adı qədim alman dilindən tərcümədə Ostarrichi — " şərqi ölkə " deməkdir.

Avstriya Respublikası

Republik Österreich
Avstriya
Gerbi
Himni: "Land der Berge, Land am Strome"
Paytaxtı
və ən böyük şəhəri
Vyana
48°12′ şm. e. 16°21′ ş. u.
Rəsmi dillərialman dili və s.
Etnik qrupları
avstriyalılar-91%, keçmiş yuqoslavlar -4%, türklər -1,6%, almanlar -0,9%.
İdarəetmə formasıParlament respublikası
• Prezident
Aleksandr Van der Bellen
• Kansler
Sebastian Kurts
Yaranması12 noyabr 1918
Tarixi 
• Aİ-yə qəbul
1 yanvar 1995
• Yaranması
12 noyabr 1918
Ərazisi
• Ümumi
83871 (114-cü yer)
• Su (%)
1,7
Əhalisi
• 2015 təxmini
8 440 min (95-ci yer)
• 15.V.2001 siyahıya alma
8 032 926
• Sıxlıq
100/km2 (259.0/kv. mil)
ÜDM (AQP)2014-cü il təxmini
• Ümumi
395 milyard (46)
• Adam başına
46 400 (25-ci yer)
İİİ (2013)0.895
çox yüksək · 18-ci yer
ValyutasıAvro (EUR)
Saat qurşağıUTC+1
Yolun hərəkət istiqamətisağ
Telefon kodu43
ISO 3166 koduAT
İnternet domeni.at, .eu
Avstriya

Şimaldan Çexiya (362 km sərhəd uzunluğu), şərqdən Slovakiya (91 km) və Macarıstan (366 km), cənubdan Sloveniya (330 km) və İtaliya (430 km), qərbdən İsveçrə (164 km), Lixtenşteyn (35 km) və Almaniya (784 km) ilə həmsərhəddir.

Paytaxtı Vyana şəhəridir. Ölkə 9 federal torpaqdan və ya vilayətdən (Aşağı Avstriya, Burqenland, Forarlberq, Karintiya, Ştiriya, Tirol, Yuxarı Avstriya, Vyana və Zaltsburq) ibarətdir.

Dövlət bayrağındakı qırmızı rəng Avstriya Respublikasının azadlığı və müstəqilliyi üçün tökülən qan, ağ rəng isə qərbdən şərqə axan Dunay çayının rəngidir.Avstriya bayrağı dünyanın ən qədim dövlət simvollarından biridir.

Əhalisi

Rəsmi siyahıyaalmalara əsasən Avstriya əhalisi:

  • 1869-cu il s.a. əsasən: 4,497,880 nəfər
    1880-ci il s.a. əsasən: 4,963,528 nəfər
    1890-cı il s.a. əsasən: 5,417,360 nəfər
    1900-cü il s.a. əsasən: 6,003,845 nəfər
    1910-cu il s.a. əsasən: 6,648,310 nəfər
    1923-cü il s.a. əsasən: 6,534,742 nəfər
    1934-cü il s.a. əsasən: 6,755,318 nəfər
    1939-cu il s.a. əsasən: 6,652,567 nəfər
    1951-ci il s.a. əsasən: 6,933,905 nəfər
    1961-ci il s.a. əsasən: 7,073,807 nəfər
    1971-ci il s.a. əsasən: 7,491,526 nəfər
    1981-ci il s.a. əsasən: 7,555,343 nəfər
    1991-ci il s.a. əsasən: 7,795,786 nəfər
    2001-ci il s.a. əsasən: 8,032,926 nəfər
    2006-cı il s.a. əsasən: 8,281,295 nəfər

Vətəndaşlıq

15 may 2001-ci il rəsmi əhali siyahıyaalınmasının yekunlarına əsasən:

  • Avstriyanın ümumi əhalisi: 8,032,926 nəfər olmuşdur. Onlardan:
    Avstriya vətəndaşlarının sayı: 7,322,000 nəfər olmuşdur. Onlardan:
    Avstriyada doğulanların sayı: 6,913,512 nəfər
    Xaricdə doğulanların sayı: 408,488 nəfər
    Xarici ölkələrin vətəndaşlarının sayı: 710,926 nəfər olmuşdur. Onlardan:
    Avstriyada doğulanların sayı: 116,015 nəfər
    Xaricdə doğulanların sayı: 594,911 nəfər
  • 1 yanvar 2012-ci il tarixinə olan rəsmi məlumata əsasən Avstriya əhalisi 8,443,018 nəfərdir. Onlardan 7,472,477 nəfəri Avstriya vətəndaşları, 970,541 nəfəri isə xarici ölkələrin vətəndaşlarıdır. Bütün Avstriya əhalisinin təxminən 11,5%-ini təşkil edən xarici vətəndaşlardan 390,464 nəfəri (onlardan 212,297 nəfəri AB-nə 2004-cü ildən əvvəl daxil olan 14 ölkənin vətəndaşları, 116,755 nəfəri 2004-cü ildə AB-nə daxil olmuş 10 ölkənin vətəndaşları, 61,412 nəfəri isə 2007-ci ildə AB-nə daxil olmuş Bolqarıstan və Rumıniyanın vətəndaşları olmaqla) Avropa Birliyi ölkələrinin vətəndaşları (2004-cü ilədək Avstriya daxil olmaqla Avropa Birliyinə 15 ölkə daxil idi), 296,377 nəfəri keçmiş Yuqoslaviya ölkələrinin vətəndaşları (Sloveniya vətəndaşları istisna olmaqla, beləki Sloveniya 2004-cü ildə AB-nə daxil olmuşdur), 114,011 nəfəri Türkiyə vətəndaşları, 69,060 nəfəri Asiya qitəsində yerləşən ölkələrin vətəndaşları, 100,629 nəfəri isə dünyanın digər müxtəlif ölkələrindən olan vətəndaşlardır.
  • 1 yanvar 2012-ci ilə olan rəsmi məlumata əsasən 8,443,018 nəfər olan Avstriya əhalisinin 7,094,012 nəfərini Avstriyada doğulanlar, 1,349,006 nəfərini isə digər ölkələrdə doğulanlar təşkil edir.
    Avstriya vətəndaşı olan 7,472,477 nəfər əhalinin 6,949,643 nəfəri Avstriyada doğulmuş, 522,834 nəfəri isə xarici ölkələrdə doğulmuşdur.
    Avstriya vətəndaşı olmayan 970,541 nəfər əhalinin 144,369 nəfəri Avstriyada doğulmuş, 826,172 nəfəri isə xarici ölkələrdə doğulmuşdur.

Yaş və cins

2011-ci ilə olan rəsmi təxminə əsasən Avstriya əhalisi 8,420,900 nəfər (4,105,493 nəfəri kişilər, 4,315,407 nəfəri qadınlar) olmuşdur. Onlardan 0–14 yaş qrupunda olanlar 1,229,408 nəfər, 15–64 yaş qrupunda olanlar 5,705,051 nəfər, 65 yaş və yuxarı yaşda olanların sayı isə 1,486,441 nəfər olmuşdur. Əhalinin 68%-i şəhərlərdə yaşayır. 2001-ci il siyahıyaalınmasına əsasən ölkə əhalisinin 1 km²-ə düşən orta sıxlığı təxminən 95,8 nəfərdir. Alp dağlarının geniş bölgələrində əhali çox azsayda yerləşmişdir. 2011-ci ilə olan məlumatlara əsasən əhalinin illik təbii artımı hər min nəfərə orta hesabla 3 nəfərdir. Əhalinin orta ömrü hər iki cinsdən toplam əhali üçün 79,91 ildir.

Dil

Avstriya Konstitusiyasına görə alman dili Avstriya Respublikasının dövlət dilidir. 2001-ci il siyahıyaalınmasına əsasən alman dili Avstriya Respublikası vətəndaşlarının 95,48%-inin ana dilidir. Söz tərkibi və tələffüzünə, eləcə də qrammatik quruluşuna görə, Avstriya almancası Almaniyada Bavariya vilayətində və İsveçrədə istifadə edilən almanca ilə oxşardır. 1951-ci ildə Avstriya Federal Təhsil Nazirliyinin təşəbbüsü ilə buraxılan Avstriya Lüğətində Avstriya almancasının əsas söz ehtiyatı öz əksini tapıb.

Milli tərkib

Milli azlıqlar: ölkədə yaşayan etnik qruplardan 6-sı — Burqenland xorvatları, slovenlər, çexlər, slovaklar, macarlar və qaraçılar avtoxton etnik qruplar olaraq rəsmən tanınmış milli azlıqlardır. Burqenland vilayətində alman dili ilə yanaşı xorvat və macar dilləri, Karintiya vilayətində isə alman dili ilə yanaşı sloven dili də rəsmi statusa malikdir, belə ki xorvat və macar dillərinin Burqenland vilayətində, sloven dilinin isə Karitinya vilayətində məktəblərdə tədris olunma və dövlət idarələrində sənədləşmədə istifadə olunma hüququ vardır.

Avstriya əhalisinin ana dili əsasında milli tərkibi, 2001 s.a.
Ana dili Toplam Vətəndaşlar Əcnəbilər
toplam 8 032 926 7 322 000 710 926
almanca 7 115 780 6 991 388 124 392
türkcə 183 445 60 028 123 417
serbcə 177 320 41 944 135 376
xorvatca 131 307 25 820 105 487
ingiliscə 58 582 33 427 25 155
macarca 40 583 25 884 14 699
boşnakca 34 857 3 306 31 551
polyakca 30 598 12 699 17 899
albanca 28 212 3 766 24 446
slovencə 24 855 17 953 6 902
burqenland xorvatcası 19 412 19 374 38
çexcə 17 742 11 035 6 707
ərəbcə 17 592 9 610 7 982
rumınca 16 885 4 669 12 216
italyanca 10 742 5 065 5 677
farsca 10 665 4 749 5 916
slovakca 10 234 3 343 6 891
fransızca 10 190 4 977 5 213
ispanca 9 976 5 712 4 264
çincə 9 960 5 022 4 938
rusca, ukrayınca, belorusca 8 446 2 980 5 466
qaraçıca 6 273 4 348 1 925
filippincə 5 582 3 861 1 721
bolqarca 5 388 1 885 3 503
makedonca 5 145 1 127 4 018
flamandca 3 802 1 413 2 389
hindcə 3 582 1 631 1 951
potuqalca 3 197 1 323 1 874
yunanca 3 098 1 643 1 455
isveçcə 2 683 872 1 811
vyetnamca 2 310 1 630 680
kürdcə 2 133 1 139 994
tayca 1 593 518 1 075
yaponca 1 806 405 1 401
korecə 1 264 316 948
yəhudicə 1 189 596 593
fincə 987 346 641
danca 735 296 439
norveçcə 569 237 332
indonezcə 451 174 277
digər asiya dilləri 9 018 3 674 5 344
digər avropa dilləri 2 884 1 386 1 498
digər afrika dilləri 1 816 410 1 406
digər dillər, bildirməyənlər 38 19 19

Təhsil

  Əsas məqalə: Avstriyada təhsil

Ali təhsil

Avstriyada fəaliyyət göstərən 23 cəmiyyət və 11 özəl ali məktəblərdə təhsil almaq üçün bütün şərait yaradılıb. Bu ali təhsil ocaqları çox geniş spektrda təhsil almaq imkanı verir. Qeyd edək ki, 2001-ci ildə Avstriyada ali məktəblərdə ləğv olunan pulsuz təhsil 2009-cu ildən Avropa İttifaqı və bir sıra digər ölkələrin vətəndaşları üçün (Azərbaycan da daxil olmaqla) yenidən bərpa olundu.

Avstriyanın paytaxtı Vyanada 13 universitet fəaliyyət göstərir.

Avstriyada ali təhsil müəssisələri sırasına universitet, incəsənət universitetləri, kolleclər (bu təhsil müəssisələrində müəllimlər və sosial işçilər kimi mütəxəssislər hazırlanır) və digər ali məktəblər daxildir. Ali məktəblərdə tələbələrə ümumi nəzəri biliklər verilir. Praktiki təcrübə və bacarıqlar əmək fəaliyyəti dövründə əldə edilir.

Avstriyada bütün universitetlər dövlət tərəfindən maliyyələşdirilir. Universitet əməkdaşları və müəllimlər dövlət qulluqçusu hesab olunurlar. Universitetlər federal büdcədən maliyyələşir.

1994-cü ildən ölkədə tətbiqi elmlər universitetləri fəaliyyətə başlayıb. Bu ali təhsil müəssisələrinin fəaliyyətinə Avstriyanın elm və tədqiqat naziri tərəfindən on altı nəfər ekspertdən təşkil olunmuş müstəqil agentlik nəzarət edir. Tətbiqi elmlər universitetlərinin təhsil proqramları digər ali məktəblərin təhsil proqramlarından fərqlənir. Bu universitetlərin təhsil proqramlarında peşə təhsili ali təhsil səviyyəsində öyrənilir və əmək bazarının tələbləri daha çox nəzərə alınır.

Müəyyən olunmuş vaxt ərzində ali təhsil proqramlarını mənimsəyən Avstriya və Avropa ölkələrinin vətəndaşları üçün ali təhsil ödənişsizdir. Universitetlərdə verilən bakalavr, magistr və doktor dərəcələri ABŞ, Kanada və digər Avropa ölkələrindəki müvafiq dərəcələrə uyğundur.

Hazırda Avstriyada 22 ali təhsil müəssisəsi, 18 tətbiqi elmlər universiteti, 11 özəl universitet fəaliyyət göstərir. 1365-ci ildə təsis olunmuş Vyana Universiteti Avropada qədim tarixi ənənələrə malik olan ikinci ən böyük universitet hesab olunur. Ali təhsil müəssisələrində dərs ili 8–12 semestrdən ibarət olur. Qış semestri oktyabrın 1-dən, yay semestri isə martın 1-dən başlayır. Hər bir semestrin sonunda imtahan verilir. Son kursda tələbələrdən diplom işi yazmaq tələb olunur.

Akkreditasiya Şurası tam müstəqil qərarvermə hüququna malikdir. Bu qurum özəl universitetlərin, akademik proqramların, akkreditasiyadan keçmiş özəl universitetlərin yenidən akkreditasiyası və onların fəaliyyətinə nəzarət məsələlərini həyata keçirir.

Ən məşhur ali təhsil müəssisələrinin sırasına Vyana Universiteti, Vyana Tibb Universiteti, Təbii Resurslar və Tətbiqi Həyat Elmləri Universiteti, Vyana İqtisadiyyat və Biznes Administrasiyası Universiteti, Vyana Tətbiqi İncəsənət Akademiyası, Vyana Musiqi Universiteti daxildir.

Avstriya ali məktəblərində kifayət qədər əcnəbi tələbələr təhsil alır. Ölkə universitetlərində oxumaq istəyən əcnəbilərdən alman dilini yüksək səviyyədə bilmək, orta məktəbi bitirmək haqqında sertifikat və sağlamlıq haqqında arayış tələb olunur.

Avstriya universitetləri digər inkişaf etmiş ölkələrdə olduğu kimi, ən yüksək səviyyəli elmi-tədqiqat qurumları hesab olunur. 2004-cü ildən universitetlərin hamısı elmi-tədqiqat işlərində və təhsil fəaliyyətlərində muxtar status qazanıb, tam müstəqil hüquqi qurum kimi fəaliyyət göstərirlər.

Coğrafiyası

Avstriya Qərbdə Konstans gölündən şərqdə Neusiedl gölünə qədər uzanır. Ən şərq nöqtəsindən ən qərb nöqtəsinin uzaqlığı 570 kilometr, ən şimal nöqtəsindən ən cənub nöqtəsinin uzaqlığı təxminən 300 kilometrdir. Şərq Alplar üzərində qurulmuş olan ölkənin aşağı yuxarı dörddə üçü dağlıq ərazidir. Şimalda ölkəni qərbdən şərqə qət edən Tuna Çayının ölkədəki uzunluğu 350 kilometrdir. Bu qisimlər ən alçaq yerlərdir. Alplar Avstriyada ölkəni qərbdən şərqə doğru üç sıra halında örtmüşlər. Ölkənin ən yüksək dağı 3798 m ilə "Gross Glockner"dir. Göllər baxımından çox zəngin olmasına baxmayaraq bu göllər çox kiçikdir. Ən böyük gölü Neusiedl Gölüdür ki, sahə 320 km² dir. Bunun bir qisimi də Macarıstana aiddir.

İqlimi

Avstriyanın böyük hissəsi, yer və okean təsirləri göstərən, orta-Avropa keçiş iqliminin təsiri altındadır. Sıx yağmur və Qərb küləyi iqlimi təsir edən əhəmiyyətli faktorlardır. Alp bölgəsinin özünə aid bir iqlim xüsusiyyəti vardır. Bu bölgədə yazlar sərin, qışlar bol qar yağmurludur. Burada illik yağmur 3000 mm səviyyəsinə çatır. Ölkənin şimal və qərbini təsiri altına alan okean təsiri səbəbiylə bu bölgələrdə yağmurlar daha aşağı (illik 2000 mm) və il içində istilik fərqliləşmələri daha stabildir. Qışlar bu bölgələrdə nisbi olaraq yumşaq və yazlar da isti keçir. Salzburgda ortalama istilik Yanvar ayında −2 °C İyulda 18 °C'dir. Ölkənin şərqində yer iqlim suverendir. Bu bölgədə qışlar çox sərt və yağışlı keçər. Yağmurlar ümumiyyətlə qarlı şəklində olub, alçaq yerlərdə yağış halında olar. Hava istiliyi qışda ümumiyyətlə 0 °C'ın altında olur. Bu zamanda da daymi hava açıq və aydın olduğundan qış idmanlarına əlverişlidir. Ortalama istilik Yanvar ayında −4 °C, İyul ayında 18 °C'dir. Bu bölgədə illik yağmur nisbəti 600 mm ətrafındadır.

Tuna çayı qış aylarında donduğundan, nəqliyyatın axsamaması üçün buz qırma işləri davamlı edilər. Yüksəklərdə fırtınalar bəzən çox şiddətli olar. Quru iqlimi xüsusiyyətindən ötəri yaz ayları isti keçir. İstilik ortalaması 20 °C'ın üzərindədir. Bu mövsümdə az miqdarda da olsa yağmur yağır.

Meşə örtüyü və heyvanat aləmi

Ölkənin cəmi sahəsinin yarıya yaxını meşəlikdir. Şimal Alpların ön bölgəsini daha çox palıd və qayın ağaclarının hakim olduğu meşələr əhatə edir. Waldviertel və Hausruck bölgələriylə mərkəzi Alpların şərq qisimi qayın, palıd, akçaağaç, ladin ağırlıqlıdır.

Avstriyanın ən əhəmiyyətli ətraf problemi sənaye, turizmin gətirib çıxardığı sıx trafik və ətraf ölkələrin ətraf çirkliliyinin böyük iştirak etdiyi turşu yağışıdır. Meşəlik sahənin dörddə biri bu problemdən təsirlənməkdədir və kimi bölgələrdə ağac sayında sürətli bir azalma müşahidə edilməkdədir. Sıx əkinçilik, elektrik enerjisi əldə etmək üzrə edilən anbarlar və meşələrin azalmasıyla ortaya çıxan ozon qatının deşilməsi ölkənin digər əhəmiyyətli ətraf problemləridir.

Avstriyanın heyvanlar dünyası Orta Avropanın müxtəlifliyini göstərər. Dağlıq bölgələrin tipik növləri dağ keçiləri və dağ siçanlarıdır. Meşələrdə ayrıca cüyür, və çöl donuzları da yaşayır.

Ölkədə 1997-ci ildən bəri qoruma altında olan iki cins ayı növləri yaşamaqdadır. Ölkənin şərqində tarla siçanı və tarla sincabına rast gəlinər.

Ölkənin cəmi sahəsinin 24 %-i təbii qoruma altındadır. Avstriyada üç təbii park, yüzlərlə də qoruma sahəsi və vətəqələr mövcuddur.

Avstriya konstitusiyasına görə ölkə demokratik federal bir respublikadır. Burgenland, , Aşağı Avstriya, Yuxarı Avstriya, Salzburg, Steiermark, Tirol, Vorarlberq və Vyana olmaq üzrə doqquz əyalətdən meydana gəlməkdədir.

Şəhərlər

Tarixi

  Əsas məqalə: Avstriya tarixi

Çox köhnə tarixlərdən bəri insanların yaşadığı bu ölkə, əsrlərlə Romalıların işğalında olmuşdur. Almaniya ilə birgə olan Avstriyaya 803 ildə Şarlman tərəfindən "Şərq Marklığı" adı verildi. Bununla da o German İmperiyasının bir hissəsi kimi quruldu.

Daha sonra hakimiyyətə keçən Habsburg Qraflıqı ölkənin ərazisini genişləndirdi. XV əsrdə Avropanın və xristianların ən güclü dövləti olan Avstriya, Osmanlılara qarşı arxası kəsilməyən hücumlara liderlik etmişdir. XVİ əsrdən başlayaraq Osmanlı dövləti müxtəlif səfərlər ilə 1529-cu ildə Macarıstanı, daha sonra isə 1540-ci ildə Avstriyanı məğlub etdi, İmperator I. Ferdinand , Macarıstanın Osmanlı dövlətinə verilməsi və 30 min duka qızılı vergi vermək şərtləri ilə bir andlaşma imzaladı. Bununla da Avstriyanın hücumları sona çatdı.

Osmanlı-Müqəddəs İttifaq döyüşləri nəticəsində Osmanlı dövləti ndən ayrılan Macarıstan ilə birləşən Avstriya Avstriya-Macarıstan İmperiyasını qurdu.Avstriya Birinci dünya müharibəsində parçalanan Avstriya-Macarıstan İmperiyasından ayrılaraq müstəqil dövlət qurdu.Muharibədən sonra Almaniya ilə birləşmək istəməsinə baxmayaraq, qalib dövlətlər buna razılıq vermədilər.

Avstriya Respublikası İkinci dünya müharibəsi ərəfəsində Hitler tərəfindən 1938-ci ildə də Almaniyaya birləşdirildi. Muharibədən sonra Almaniyanın məğlub olması ilə Avstriya Amerika Birləşmiş Ştatları, SSRİ, Böyük BritaniyaFransa tərəfindən işğal edildi. 1955-ci ildə bu dövlətlərlə bağlanan sülh müqaviləsi nəticəsində dövlət birləşdirildi və müttəfiq dövlətlərin qoşunları oradan çıxarıldı.

Siyasət

Dövlət Başçısı, Federal Respublika başçısı sifəti daşıyar. Konstitusiya, altı illik bir dövrə üçün dövlət başçısının xalq tərəfindən seçilməsini şərt qaçmışdır. Federal Respublika başçısı xarici məsələlərdə dövləti təmsil edir. Razılaşma və qanunları imzalar Başçı eyni zamanda məclisi toplayır ləğv edər və tətilə göndərə bilər.

Avstriyanın bu andakı baş naziri (Almanca: Bundeskanzler) Avstriya İctimai Demokratik Partiyası (SPÖ) üzvü Werner Faymanndir.

Hökumət başçısı isə Şansölye olaraq da bilinən Federal Baş nazirdir.

 
Vyanada da parlament binası

Parlament iki kameralıdır: Bundesrat (Əyalətlər Məclisi), əyalət parlamentləri tərəfindən seçilən 62 millət vəkilindən; Nationalrat (Milli Məclis) isə doğrudan seçilən 183 üzvdən meydana gəlməkdədir. Nationalrat namizədlərinin ən az 19 yaşını doldurma şərti vardır. Bundesratda hansı əyalətin neçə parlamentarla təmsil ediləcəyi, əyalətin əhalisinə bağlı olaraq təyin olunar. Bu məclis yalnız məsləhətçi funksiyasına sahib olmasına qarşı, kimi qanunların çıxmasını gecikdirə bilər.

Avstriyada səs vermə yaşı 16-dan başlayır.

Siyasi partiyalar və başçıları

  • Avstriya İctimai Demokratik Partiyası (SPÖ) – Verner Faymann
  • Avstriya Xalq Partiyası (ÖVP) – Mixael Spindelegger
  • Avstriya Azadlıq Partiyası (FPÖ) – Heinz-Kristian Straxe
  • Yaşıllar (GRÜNE) – Dr. Evə Qlavişniq

İqtisadiyyat

  Əsas məqalə: Avstriya iqtisadiyyatı

Avstriya iqtisadiyyatı sənaye, turizməkinçilik sahələrinə əsaslanır. Əkinçiliyə əlverişli torpaqları azdır. Bol məhsul ala bilmək üçün müasir əkinçilik İkinci Dünya Müharibəsindən sonra sürətlə inkişaf etmişdir. Ölkənin alçaq bölgələrində olan çəmənlik sahələrdə heyvandarlıq inkişaf edib.

İqtisadiyyatının əsasını təşkil edən sənaye sahasində çuqun və xam polad, alüminium istehsalı ön sıralardadır. Digər sənaye məhsulları kağız, kimyəvi maddə və plastikadır.

Avstriya dünyanın qabaqcıl təbii magnezit istehsalçısıdır. Schwechatdəki böyük neftayırma zavodu ölkənin ümumi neft və neft məhsulları istehlakının dörddə üçünü təşkil edir.

Geniş meşələrindən əldə edilən taxta-şalbanın yalnız bir hissəsi ölkədə emal olunur. Emal olunmamış taxta-şalban ölkənin əsas ixrac məhsulları sırasındadır.

Əsas ixrac məhsullarını maşınlar, elektron vasitələr, mədən məhsulları, kağız, elektrik enerjisi, qida maddələri təşkil edir.

Turizm

  Əsas məqalə: Avstriyada turizm

Avstriya hazırda iqtisadi cəhətdən Avropanın ən inkişaf etmiş ölkələrindən biridir. O, İkinci dünya müharibəsi illərində öz gözəl tarixi memarlıq abidələrini dağılmaqdan qoruyub saxlaya bildi. Gözəl saraylar, mehmanxanalar, yollar hələ müharibədən əvvəl tikilmişdi. Onlar daima ölkənin tükənməz turizm resursları hesab olunur. Avstriya iqtisadiyyatında turizm əhəmiyyətli yer tutur.

Kulinariya

  Əsas məqalə: Avstriya mətbəxi
 
Vyana melanjı

Avstriya mətbəxi tez-tez Vyana mətbəxinə bənzədilsə də, Avstriya-Macarıstan imperiyasının ümumi tarixinə əsasən, Avstriyanın ənənəvi mətbəx mədəniyyəti yerli cəhətlərinə görə özünəməxsusluğu ilə fərqlənir. Avstriya mətbəxində Macarıstan, Bohemiya, Bavariyaİtaliya mətbəx mədəniyyətlərinin nümunələri geniş yayılmışdır. Digər ölkələrin yeməklərindən alınmış hazırlanma üsulları yerli ənənələrə uyğunlaşdırılmışdır. Avstriya mətbəxi bütün dünyada bişmə çörək və şirniyyatları ilə tanınır. Vyana şnitseli isə dünya şöhrəti qazanmışdır.

İstinadlar

  1. Central Intelligence Agency - CİA - The World Factbook: Country Comparison :: Area :: Austria :: 114
  2. Bundesanstalt Statistik Österreich: Population since 2001 by nationality and country of birth or Population since 2001 by nationality and country of birth
  3. Bundesanstalt Statistik Österreich: Bevölkerung seit 2001 nach Staatsangehörigkeit und Geburtsland or Bevölkerung seit 2001 nach Staatsangehörigkeit und Geburtsland
  4. Population statistics of Eastern Europe (pop-stat.mashke.org): Division of Austria (1869–2009)
  5. Bundesanstalt Statistik Österreich: Population since 1869 by Länder
  6. Bundesanstalt Statistik Österreich: Bevölkerung nach Staatsangehörigkeit und Geburtsland
  7. Bundesanstalt Statistik Österreich: Population by citizenship and country of birth
  8. Bundesanstalt Statistik Österreich: Population since 1869 by sex and age groups or Population since 1869 by sex and age groups
  9. Bundesanstalt Statistik Österreich: Bevölkerung
  10. Central Intelligence Agency — CİA — The World Factbook: Country Comparison :: Population growth rate :: Austria :: 187
  11. Central Intelligence Agency — CİA — The World Factbook: Country Comparison :: Life expectancy at birth :: Austria :: 33
  12. Bundesanstalt Statistik Österreich: Bevölkerung 2001 nach Umgangssprache, Staatsangehörigkeit und Geburtsland or Bevölkerung 2001 nach Umgangssprache, Staatsangehörigkeit und Geburtsland
  13. Council of Europe: Cultural Policy and Action Department Directorate General IV — Education, Culture and Heritage, Youth and Sport: National Report Austria---Prepared by: Österreichische Kulturdokumentation. Internationales Archiv für Kulturanalysen, Vienna. Andrea Ellmeier (author), Veronika Ratzenböck (director)/in co-operation with Gerhard Baumgartner Bernhard Perchinig (authors)/February 2000/The views expressed in this paper do not represent official positions of the Government of Austria
  14. Austrian cuisine

avstriya, österreich, rəsmi, adı, respublikası, republik, österreich, mərkəzi, avropada, dövlət, dövlətin, adı, qədim, alman, dilindən, tərcümədə, ostarrichi, şərqi, ölkə, deməkdir, respublikasırepublik, österreichbayrağı, gerbihimni, land, berge, land, strome. Avstriya alm Osterreich resmi adi Avstriya Respublikasi alm Republik Osterreich Merkezi Avropada bir dovlet Dovletin adi qedim alman dilinden tercumede Ostarrichi serqi olke demekdir Avstriya RespublikasiRepublik OsterreichAvstriyaBayragi GerbiHimni Land der Berge Land am Strome source source track track track track track track Paytaxtive en boyuk seheriVyana 48 12 sm e 16 21 s u Resmi dillerialman dili ve s Etnik qruplariavstriyalilar 91 kecmis yuqoslavlar 4 turkler 1 6 almanlar 0 9 Idareetme formasiParlament respublikasi PrezidentAleksandr Van der Bellen KanslerSebastian KurtsYaranmasi12 noyabr 1918Tarixi AI ye qebul1 yanvar 1995 Yaranmasi12 noyabr 1918Erazisi Umumi83871 1 114 cu yer Su 1 7Ehalisi 2015 texmini8 440 min 2 95 ci yer 15 V 2001 siyahiya alma8 032 926 3 Sixliq100 km2 259 0 kv mil UDM AQP 2014 cu il texmini Umumi395 milyard 46 Adam basina46 400 25 ci yer III 2013 0 895cox yuksek 18 ci yerValyutasiAvro EUR Saat qursagiUTC 1Yolun hereket istiqametisagTelefon kodu43ISO 3166 koduATInternet domeni at euAvstriya Simaldan Cexiya 362 km serhed uzunlugu serqden Slovakiya 91 km ve Macaristan 366 km cenubdan Sloveniya 330 km ve Italiya 430 km qerbden Isvecre 164 km Lixtensteyn 35 km ve Almaniya 784 km ile hemserheddir Paytaxti Vyana seheridir Olke 9 federal torpaqdan ve ya vilayetden Asagi Avstriya Burqenland Forarlberq Karintiya Stiriya Tirol Yuxari Avstriya Vyana ve Zaltsburq ibaretdir Dovlet bayragindaki qirmizi reng Avstriya Respublikasinin azadligi ve musteqilliyi ucun tokulen qan ag reng ise qerbden serqe axan Dunay cayinin rengidir Avstriya bayragi dunyanin en qedim dovlet simvollarindan biridir Mundericat 1 Ehalisi 1 1 Vetendasliq 1 2 Yas ve cins 2 Dil 3 Milli terkib 4 Tehsil 4 1 Ali tehsil 5 Cografiyasi 6 Iqlimi 7 Mese ortuyu ve heyvanat alemi 8 Seherler 9 Tarixi 10 Siyaset 10 1 Siyasi partiyalar ve bascilari 11 Iqtisadiyyat 12 Turizm 13 Kulinariya 14 IstinadlarEhalisi RedakteResmi siyahiyaalmalara esasen Avstriya ehalisi 1869 cu il s a esasen 4 497 880 4 5 nefer 1880 ci il s a esasen 4 963 528 4 5 nefer 1890 ci il s a esasen 5 417 360 4 5 nefer 1900 cu il s a esasen 6 003 845 4 5 nefer 1910 cu il s a esasen 6 648 310 4 5 nefer 1923 cu il s a esasen 6 534 742 4 5 nefer 1934 cu il s a esasen 6 755 318 4 5 nefer 1939 cu il s a esasen 6 652 567 4 5 nefer 1951 ci il s a esasen 6 933 905 4 5 nefer 1961 ci il s a esasen 7 073 807 4 5 nefer 1971 ci il s a esasen 7 491 526 4 5 nefer 1981 ci il s a esasen 7 555 343 4 5 nefer 1991 ci il s a esasen 7 795 786 4 5 nefer 2001 ci il s a esasen 8 032 926 4 5 nefer 2006 ci il s a esasen 8 281 295 5 neferVetendasliq Redakte 15 may 2001 ci il resmi ehali siyahiyaalinmasinin yekunlarina esasen Avstriyanin umumi ehalisi 8 032 926 nefer olmusdur 3 Onlardan Avstriya vetendaslarinin sayi 7 322 000 nefer olmusdur 3 Onlardan Avstriyada dogulanlarin sayi 6 913 512 3 nefer Xaricde dogulanlarin sayi 408 488 3 nefer dd Xarici olkelerin vetendaslarinin sayi 710 926 nefer olmusdur 3 Onlardan Avstriyada dogulanlarin sayi 116 015 3 nefer Xaricde dogulanlarin sayi 594 911 3 nefer dd dd 1 yanvar 2012 ci il tarixine olan resmi melumata esasen Avstriya ehalisi 8 443 018 2 neferdir Onlardan 7 472 477 2 neferi Avstriya vetendaslari 970 541 2 neferi ise xarici olkelerin vetendaslaridir Butun Avstriya ehalisinin texminen 11 5 ini teskil eden xarici vetendaslardan 390 464 neferi onlardan 212 297 neferi AB ne 2004 cu ilden evvel daxil olan 14 olkenin vetendaslari 116 755 neferi 2004 cu ilde AB ne daxil olmus 10 olkenin vetendaslari 61 412 neferi ise 2007 ci ilde AB ne daxil olmus Bolqaristan ve Ruminiyanin vetendaslari olmaqla Avropa Birliyi olkelerinin vetendaslari 2004 cu iledek Avstriya daxil olmaqla Avropa Birliyine 15 olke daxil idi 296 377 neferi kecmis Yuqoslaviya olkelerinin vetendaslari Sloveniya vetendaslari istisna olmaqla beleki Sloveniya 2004 cu ilde AB ne daxil olmusdur 114 011 neferi Turkiye vetendaslari 69 060 neferi Asiya qitesinde yerlesen olkelerin vetendaslari 100 629 neferi ise dunyanin diger muxtelif olkelerinden olan vetendaslardir 6 7 1 yanvar 2012 ci ile olan resmi melumata esasen 8 443 018 nefer olan Avstriya ehalisinin 7 094 012 neferini Avstriyada dogulanlar 1 349 006 neferini ise diger olkelerde dogulanlar teskil edir 3 Avstriya vetendasi olan 7 472 477 nefer ehalinin 6 949 643 neferi Avstriyada dogulmus 522 834 neferi ise xarici olkelerde dogulmusdur 3 Avstriya vetendasi olmayan 970 541 nefer ehalinin 144 369 neferi Avstriyada dogulmus 826 172 neferi ise xarici olkelerde dogulmusdur 3 Yas ve cins Redakte 2011 ci ile olan resmi texmine esasen Avstriya ehalisi 8 420 900 nefer 4 105 493 neferi kisiler 4 315 407 neferi qadinlar olmusdur 8 9 Onlardan 0 14 yas qrupunda olanlar 1 229 408 nefer 15 64 yas qrupunda olanlar 5 705 051 nefer 65 yas ve yuxari yasda olanlarin sayi ise 1 486 441 nefer olmusdur 8 Ehalinin 68 i seherlerde yasayir 2001 ci il siyahiyaalinmasina esasen olke ehalisinin 1 km e dusen orta sixligi texminen 95 8 neferdir Alp daglarinin genis bolgelerinde ehali cox azsayda yerlesmisdir 2011 ci ile olan melumatlara esasen ehalinin illik tebii artimi her min nefere orta hesabla 3 neferdir 10 Ehalinin orta omru her iki cinsden toplam ehali ucun 79 91 ildir 11 Dil RedakteAvstriya Konstitusiyasina gore alman dili Avstriya Respublikasinin dovlet dilidir 2001 ci il siyahiyaalinmasina esasen alman dili Avstriya Respublikasi vetendaslarinin 95 48 inin ana dilidir 12 Soz terkibi ve teleffuzune elece de qrammatik qurulusuna gore Avstriya almancasi Almaniyada Bavariya vilayetinde ve Isvecrede istifade edilen almanca ile oxsardir 1951 ci ilde Avstriya Federal Tehsil Nazirliyinin tesebbusu ile buraxilan Avstriya Lugetinde Avstriya almancasinin esas soz ehtiyati oz eksini tapib Milli terkib RedakteMilli azliqlar olkede yasayan etnik qruplardan 6 si Burqenland xorvatlari slovenler cexler slovaklar macarlar ve qaracilar avtoxton etnik qruplar olaraq resmen taninmis milli azliqlardir 13 Burqenland vilayetinde alman dili ile yanasi xorvat ve macar dilleri Karintiya vilayetinde ise alman dili ile yanasi sloven dili de resmi statusa malikdir bele ki xorvat ve macar dillerinin Burqenland vilayetinde sloven dilinin ise Karitinya vilayetinde mekteblerde tedris olunma ve dovlet idarelerinde senedlesmede istifade olunma huququ vardir Avstriya ehalisinin ana dili esasinda milli terkibi 2001 s a 12 Ana dili Toplam Vetendaslar Ecnebilertoplam 8 032 926 7 322 000 710 926almanca 7 115 780 6 991 388 124 392turkce 183 445 60 028 123 417serbce 177 320 41 944 135 376xorvatca 131 307 25 820 105 487ingilisce 58 582 33 427 25 155macarca 40 583 25 884 14 699bosnakca 34 857 3 306 31 551polyakca 30 598 12 699 17 899albanca 28 212 3 766 24 446slovence 24 855 17 953 6 902burqenland xorvatcasi 19 412 19 374 38cexce 17 742 11 035 6 707erebce 17 592 9 610 7 982ruminca 16 885 4 669 12 216italyanca 10 742 5 065 5 677farsca 10 665 4 749 5 916slovakca 10 234 3 343 6 891fransizca 10 190 4 977 5 213ispanca 9 976 5 712 4 264cince 9 960 5 022 4 938rusca ukrayinca belorusca 8 446 2 980 5 466qaracica 6 273 4 348 1 925filippince 5 582 3 861 1 721bolqarca 5 388 1 885 3 503makedonca 5 145 1 127 4 018flamandca 3 802 1 413 2 389hindce 3 582 1 631 1 951potuqalca 3 197 1 323 1 874yunanca 3 098 1 643 1 455isvecce 2 683 872 1 811vyetnamca 2 310 1 630 680kurdce 2 133 1 139 994tayca 1 593 518 1 075yaponca 1 806 405 1 401korece 1 264 316 948yehudice 1 189 596 593fince 987 346 641danca 735 296 439norvecce 569 237 332indonezce 451 174 277diger asiya dilleri 9 018 3 674 5 344diger avropa dilleri 2 884 1 386 1 498diger afrika dilleri 1 816 410 1 406diger diller bildirmeyenler 38 19 19Tehsil Redakte Esas meqale Avstriyada tehsilAli tehsil Redakte Hemcinin bax Avstriya universitetlerinin siyahisi Avstriyada fealiyyet gosteren 23 cemiyyet ve 11 ozel ali mekteblerde tehsil almaq ucun butun serait yaradilib Bu ali tehsil ocaqlari cox genis spektrda tehsil almaq imkani verir Qeyd edek ki 2001 ci ilde Avstriyada ali mekteblerde legv olunan pulsuz tehsil 2009 cu ilden Avropa Ittifaqi ve bir sira diger olkelerin vetendaslari ucun Azerbaycan da daxil olmaqla yeniden berpa olundu Avstriyanin paytaxti Vyanada 13 universitet fealiyyet gosterir Avstriyada ali tehsil muessiseleri sirasina universitet incesenet universitetleri kollecler bu tehsil muessiselerinde muellimler ve sosial isciler kimi mutexessisler hazirlanir ve diger ali mektebler daxildir Ali mekteblerde telebelere umumi nezeri bilikler verilir Praktiki tecrube ve bacariqlar emek fealiyyeti dovrunde elde edilir Avstriyada butun universitetler dovlet terefinden maliyyelesdirilir Universitet emekdaslari ve muellimler dovlet qulluqcusu hesab olunurlar Universitetler federal budceden maliyyelesir 1994 cu ilden olkede tetbiqi elmler universitetleri fealiyyete baslayib Bu ali tehsil muessiselerinin fealiyyetine Avstriyanin elm ve tedqiqat naziri terefinden on alti nefer ekspertden teskil olunmus musteqil agentlik nezaret edir Tetbiqi elmler universitetlerinin tehsil proqramlari diger ali mekteblerin tehsil proqramlarindan ferqlenir Bu universitetlerin tehsil proqramlarinda pese tehsili ali tehsil seviyyesinde oyrenilir ve emek bazarinin telebleri daha cox nezere alinir Mueyyen olunmus vaxt erzinde ali tehsil proqramlarini menimseyen Avstriya ve Avropa olkelerinin vetendaslari ucun ali tehsil odenissizdir Universitetlerde verilen bakalavr magistr ve doktor dereceleri ABS Kanada ve diger Avropa olkelerindeki muvafiq derecelere uygundur Hazirda Avstriyada 22 ali tehsil muessisesi 18 tetbiqi elmler universiteti 11 ozel universitet fealiyyet gosterir 1365 ci ilde tesis olunmus Vyana Universiteti Avropada qedim tarixi enenelere malik olan ikinci en boyuk universitet hesab olunur Ali tehsil muessiselerinde ders ili 8 12 semestrden ibaret olur Qis semestri oktyabrin 1 den yay semestri ise martin 1 den baslayir Her bir semestrin sonunda imtahan verilir Son kursda telebelerden diplom isi yazmaq teleb olunur Akkreditasiya Surasi tam musteqil qerarverme huququna malikdir Bu qurum ozel universitetlerin akademik proqramlarin akkreditasiyadan kecmis ozel universitetlerin yeniden akkreditasiyasi ve onlarin fealiyyetine nezaret meselelerini heyata kecirir En meshur ali tehsil muessiselerinin sirasina Vyana Universiteti Vyana Tibb Universiteti Tebii Resurslar ve Tetbiqi Heyat Elmleri Universiteti Vyana Iqtisadiyyat ve Biznes Administrasiyasi Universiteti Vyana Tetbiqi Incesenet Akademiyasi Vyana Musiqi Universiteti daxildir Avstriya ali mekteblerinde kifayet qeder ecnebi telebeler tehsil alir Olke universitetlerinde oxumaq isteyen ecnebilerden alman dilini yuksek seviyyede bilmek orta mektebi bitirmek haqqinda sertifikat ve saglamliq haqqinda arayis teleb olunur Avstriya universitetleri diger inkisaf etmis olkelerde oldugu kimi en yuksek seviyyeli elmi tedqiqat qurumlari hesab olunur 2004 cu ilden universitetlerin hamisi elmi tedqiqat islerinde ve tehsil fealiyyetlerinde muxtar status qazanib tam musteqil huquqi qurum kimi fealiyyet gosterirler Cografiyasi Redakte Avstriya Qerbde Konstans golunden serqde Neusiedl golune qeder uzanir En serq noqtesinden en qerb noqtesinin uzaqligi 570 kilometr en simal noqtesinden en cenub noqtesinin uzaqligi texminen 300 kilometrdir Serq Alplar uzerinde qurulmus olan olkenin asagi yuxari dordde ucu dagliq erazidir Simalda olkeni qerbden serqe qet eden Tuna Cayinin olkedeki uzunlugu 350 kilometrdir Bu qisimler en alcaq yerlerdir Alplar Avstriyada olkeni qerbden serqe dogru uc sira halinda ortmusler Olkenin en yuksek dagi 3798 m ile Gross Glockner dir Goller baximindan cox zengin olmasina baxmayaraq bu goller cox kicikdir En boyuk golu Neusiedl Goludur ki sahe 320 km dir Bunun bir qisimi de Macaristana aiddir Iqlimi RedakteAvstriyanin boyuk hissesi yer ve okean tesirleri gosteren orta Avropa kecis iqliminin tesiri altindadir Six yagmur ve Qerb kuleyi iqlimi tesir eden ehemiyyetli faktorlardir Alp bolgesinin ozune aid bir iqlim xususiyyeti vardir Bu bolgede yazlar serin qislar bol qar yagmurludur Burada illik yagmur 3000 mm seviyyesine catir Olkenin simal ve qerbini tesiri altina alan okean tesiri sebebiyle bu bolgelerde yagmurlar daha asagi illik 2000 mm ve il icinde istilik ferqlilesmeleri daha stabildir Qislar bu bolgelerde nisbi olaraq yumsaq ve yazlar da isti kecir Salzburgda ortalama istilik Yanvar ayinda 2 C Iyulda 18 C dir Olkenin serqinde yer iqlim suverendir Bu bolgede qislar cox sert ve yagisli kecer Yagmurlar umumiyyetle qarli seklinde olub alcaq yerlerde yagis halinda olar Hava istiliyi qisda umumiyyetle 0 C in altinda olur Bu zamanda da daymi hava aciq ve aydin oldugundan qis idmanlarina elverislidir Ortalama istilik Yanvar ayinda 4 C Iyul ayinda 18 C dir Bu bolgede illik yagmur nisbeti 600 mm etrafindadir Tuna cayi qis aylarinda dondugundan neqliyyatin axsamamasi ucun buz qirma isleri davamli ediler Yukseklerde firtinalar bezen cox siddetli olar Quru iqlimi xususiyyetinden oteri yaz aylari isti kecir Istilik ortalamasi 20 C in uzerindedir Bu movsumde az miqdarda da olsa yagmur yagir Mese ortuyu ve heyvanat alemi RedakteOlkenin cemi sahesinin yariya yaxini meselikdir Simal Alplarin on bolgesini daha cox palid ve qayin agaclarinin hakim oldugu meseler ehate edir Waldviertel ve Hausruck bolgeleriyle merkezi Alplarin serq qisimi qayin palid akcaagac ladin agirliqlidir Avstriyanin en ehemiyyetli etraf problemi senaye turizmin getirib cixardigi six trafik ve etraf olkelerin etraf cirkliliyinin boyuk istirak etdiyi tursu yagisidir Meselik sahenin dordde biri bu problemden tesirlenmekdedir ve kimi bolgelerde agac sayinda suretli bir azalma musahide edilmekdedir Six ekincilik elektrik enerjisi elde etmek uzre edilen anbarlar ve meselerin azalmasiyla ortaya cixan ozon qatinin desilmesi olkenin diger ehemiyyetli etraf problemleridir Avstriyanin heyvanlar dunyasi Orta Avropanin muxtelifliyini gosterer Dagliq bolgelerin tipik novleri dag kecileri ve dag sicanlaridir Meselerde ayrica cuyur ve col donuzlari da yasayir Olkede 1997 ci ilden beri qoruma altinda olan iki cins ayi novleri yasamaqdadir Olkenin serqinde tarla sicani ve tarla sincabina rast geliner Olkenin cemi sahesinin 24 i tebii qoruma altindadir Avstriyada uc tebii park yuzlerle de qoruma sahesi ve veteqeler movcuddur Avstriya konstitusiyasina gore olke demokratik federal bir respublikadir Burgenland Asagi Avstriya Yuxari Avstriya Salzburg Steiermark Tirol Vorarlberq ve Vyana olmaq uzre doqquz eyaletden meydana gelmekdedir Seherler Redakte Esas meqale Avstriya seherlerinin siyahisiTarixi Redakte Esas meqale Avstriya tarixiCox kohne tarixlerden beri insanlarin yasadigi bu olke esrlerle Romalilarin isgalinda olmusdur Almaniya ile birge olan Avstriyaya 803 ilde Sarlman terefinden Serq Markligi adi verildi Bununla da o German Imperiyasinin bir hissesi kimi quruldu Daha sonra hakimiyyete kecen Habsburg Qrafliqi olkenin erazisini genislendirdi XV esrde Avropanin ve xristianlarin en guclu dovleti olan Avstriya Osmanlilara qarsi arxasi kesilmeyen hucumlara liderlik etmisdir XVI esrden baslayaraq Osmanli dovleti muxtelif seferler ile 1529 cu ilde Macaristani daha sonra ise 1540 ci ilde Avstriyani meglub etdi Imperator I Ferdinand Macaristanin Osmanli dovletine verilmesi ve 30 min duka qizili vergi vermek sertleri ile bir andlasma imzaladi Bununla da Avstriyanin hucumlari sona catdi Osmanli Muqeddes Ittifaq doyusleri neticesinde Osmanli dovleti nden ayrilan Macaristan ile birlesen Avstriya Avstriya Macaristan Imperiyasini qurdu Avstriya Birinci dunya muharibesinde parcalanan Avstriya Macaristan Imperiyasindan ayrilaraq musteqil dovlet qurdu Muharibeden sonra Almaniya ile birlesmek istemesine baxmayaraq qalib dovletler buna raziliq vermediler Avstriya Respublikasi Ikinci dunya muharibesi erefesinde Hitler terefinden 1938 ci ilde de Almaniyaya birlesdirildi Muharibeden sonra Almaniyanin meglub olmasi ile Avstriya Amerika Birlesmis Statlari SSRI Boyuk Britaniya ve Fransa terefinden isgal edildi 1955 ci ilde bu dovletlerle baglanan sulh muqavilesi neticesinde dovlet birlesdirildi ve muttefiq dovletlerin qosunlari oradan cixarildi Siyaset RedakteDovlet Bascisi Federal Respublika bascisi sifeti dasiyar Konstitusiya alti illik bir dovre ucun dovlet bascisinin xalq terefinden secilmesini sert qacmisdir Federal Respublika bascisi xarici meselelerde dovleti temsil edir Razilasma ve qanunlari imzalar Basci eyni zamanda meclisi toplayir legv eder ve tetile gondere biler Avstriyanin bu andaki bas naziri Almanca Bundeskanzler Avstriya Ictimai Demokratik Partiyasi SPO uzvu Werner Faymanndir Hokumet bascisi ise Sansolye olaraq da bilinen Federal Bas nazirdir Vyanada da parlament binasi Parlament iki kameralidir Bundesrat Eyaletler Meclisi eyalet parlamentleri terefinden secilen 62 millet vekilinden Nationalrat Milli Meclis ise dogrudan secilen 183 uzvden meydana gelmekdedir Nationalrat namizedlerinin en az 19 yasini doldurma serti vardir Bundesratda hansi eyaletin nece parlamentarla temsil edileceyi eyaletin ehalisine bagli olaraq teyin olunar Bu meclis yalniz meslehetci funksiyasina sahib olmasina qarsi kimi qanunlarin cixmasini gecikdire biler Avstriyada ses verme yasi 16 dan baslayir Siyasi partiyalar ve bascilari Redakte Avstriya Ictimai Demokratik Partiyasi SPO Verner Faymann Avstriya Xalq Partiyasi OVP Mixael Spindelegger Avstriya Azadliq Partiyasi FPO Heinz Kristian Straxe Yasillar GRUNE Dr Eve QlavisniqIqtisadiyyat Redakte Esas meqale Avstriya iqtisadiyyatiAvstriya iqtisadiyyati senaye turizm ve ekincilik sahelerine esaslanir Ekinciliye elverisli torpaqlari azdir Bol mehsul ala bilmek ucun muasir ekincilik Ikinci Dunya Muharibesinden sonra suretle inkisaf etmisdir Olkenin alcaq bolgelerinde olan cemenlik sahelerde heyvandarliq inkisaf edib Iqtisadiyyatinin esasini teskil eden senaye sahasinde cuqun ve xam polad aluminium istehsali on siralardadir Diger senaye mehsullari kagiz kimyevi madde ve plastikadir Avstriya dunyanin qabaqcil tebii magnezit istehsalcisidir Schwechatdeki boyuk neftayirma zavodu olkenin umumi neft ve neft mehsullari istehlakinin dordde ucunu teskil edir Genis meselerinden elde edilen taxta salbanin yalniz bir hissesi olkede emal olunur Emal olunmamis taxta salban olkenin esas ixrac mehsullari sirasindadir Esas ixrac mehsullarini masinlar elektron vasiteler meden mehsullari kagiz elektrik enerjisi qida maddeleri teskil edir Turizm Redakte Esas meqale Avstriyada turizmAvstriya hazirda iqtisadi cehetden Avropanin en inkisaf etmis olkelerinden biridir O Ikinci dunya muharibesi illerinde oz gozel tarixi memarliq abidelerini dagilmaqdan qoruyub saxlaya bildi Gozel saraylar mehmanxanalar yollar hele muharibeden evvel tikilmisdi Onlar daima olkenin tukenmez turizm resurslari hesab olunur Avstriya iqtisadiyyatinda turizm ehemiyyetli yer tutur Kulinariya Redakte Esas meqale Avstriya metbexi Vyana melanji Avstriya metbexi tez tez Vyana metbexine benzedilse de Avstriya Macaristan imperiyasinin umumi tarixine esasen Avstriyanin enenevi metbex medeniyyeti yerli cehetlerine gore ozunemexsuslugu ile ferqlenir 14 Avstriya metbexinde Macaristan Bohemiya Bavariya ve Italiya metbex medeniyyetlerinin numuneleri genis yayilmisdir Diger olkelerin yemeklerinden alinmis hazirlanma usullari yerli enenelere uygunlasdirilmisdir Avstriya metbexi butun dunyada bisme corek ve sirniyyatlari ile taninir Vyana snitseli ise dunya sohreti qazanmisdir Istinadlar Redakte Central Intelligence Agency CIA The World Factbook Country Comparison Area Austria 114 1 2 3 4 Bundesanstalt Statistik Osterreich Population since 2001 by nationality and country of birth or Population since 2001 by nationality and country of birth 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Bundesanstalt Statistik Osterreich Bevolkerung seit 2001 nach Staatsangehorigkeit und Geburtsland or Bevolkerung seit 2001 nach Staatsangehorigkeit und Geburtsland 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Population statistics of Eastern Europe pop stat mashke org Division of Austria 1869 2009 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Bundesanstalt Statistik Osterreich Population since 1869 by Lander Bundesanstalt Statistik Osterreich Bevolkerung nach Staatsangehorigkeit und Geburtsland Bundesanstalt Statistik Osterreich Population by citizenship and country of birth 1 2 Bundesanstalt Statistik Osterreich Population since 1869 by sex and age groups or Population since 1869 by sex and age groups Bundesanstalt Statistik Osterreich Bevolkerung Central Intelligence Agency CIA The World Factbook Country Comparison Population growth rate Austria 187 Central Intelligence Agency CIA The World Factbook Country Comparison Life expectancy at birth Austria 33 1 2 Bundesanstalt Statistik Osterreich Bevolkerung 2001 nach Umgangssprache Staatsangehorigkeit und Geburtsland or Bevolkerung 2001 nach Umgangssprache Staatsangehorigkeit und Geburtsland Council of Europe Cultural Policy and Action Department Directorate General IV Education Culture and Heritage Youth and Sport National Report Austria Prepared by Osterreichische Kulturdokumentation Internationales Archiv fur Kulturanalysen Vienna Andrea Ellmeier author Veronika Ratzenbock director in co operation with Gerhard Baumgartner Bernhard Perchinig authors February 2000 The views expressed in this paper do not represent official positions of the Government of Austria Austrian cuisineMenbe https az wikipedia org w index php title Avstriya amp oldid 5919982, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.