Laynus Karl Polinq (ing. Linus Carl Pauling; 28 fevral 1901[…], Portlend, Oreqon, ABŞ – 18 avqust 1994[…], Biq-Sur[d], Kaliforniya[…]) — Amerikalı kvant kimyaçısı və biokimyaçı; kristaloqraf, molekulyar bioloq və tibb tədqiqatçısı kimi də tanınır.
Laynus Polinq | |
---|---|
ing. Linus Carl Pauling | |
Doğum tarixi | 28 fevral 1901[…] |
Doğum yeri | |
Vəfat tarixi | 18 avqust 1994[…](93 yaşında) |
Vəfat yeri |
|
Vəfat səbəbi | prostat xərçəngi |
Həyat yoldaşı |
|
Uşağı |
|
Elm sahələri | kvant kimyası[d], biokimya, fiziki kimya |
İş yerləri |
|
Təhsili | |
Elmi rəhbərləri | Roskou Dikinson[d], Riçard Tolmen[d] |
Tanınmış yetirmələri | Martin Karplus[d] |
Üzvlüyü |
|
Mükafatları | |
scarc.library.oregonstate.edu/… | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
XX əsrin ən mühüm kimyaçılarından biridir.Kvant mexanikasının kimyaya təsiri məsələlərinə toxunanlar arasında başlıca yer alır. Kvant mexanikasının kimya, biokimya və molekulyar biologiyaya təsirini tədqiq etmişdir. Bu tədqiqatlara görə ona 1954-cü ildə Kimya üzrə Nobel mükafatı verilmişdir. Bundan başqa o, kimyəvi kristallar və zülalların təkmilləşdirilməsində iştirak etmişdir. DNT-nin kəşf olunmasından öncə etdiyi araşdırmalar, 1953-cü ildə Ceyms Uatson və Frensis Krikin DNT-ni kəşf etməsinə kömək olmuşdur. Laynus Polinq kimya, metallurgiya, psixologiya, radioaktivlik, nüvə enerjisi, nüvə müharibəsi və kvant mexanikası haqqında tədqiqatlar aparmış, əsərlər yazmışdır.
Laynus Polinqə yerüstü nüvə tədqiqatlarına görə 1962-ci ildə Nobel Sülh mükafatı verilmişdir. Həmin il ondan başqa kimya və fizika ilə bağlı tədqiqatlarına görə Mariya Küri, kimya ilə bağlı tədqiqatlarına görə Con Barden mükafat almışdır. Laynus Polinq növbəti illərdə C vitamini ilə bağlı tədqiqatlar aparmışdır. Bu mövzuda yazdığı məqalə və əsərlər mühüm elmi əhəmiyyətə malikdir.
Həyatı
Uşaqlığı
Laynus Polinq ABŞ-nin Oreqon ştatının Portlend şəhərində anadan olub. Atası Herman Henri Uilyam Polinq (1876–1910) Missuri ştatının Konkordiya şəhərindən, anası Lusi İzabella Darlinq (1881–1926) isə Oreqon ştatının Lonerok şəhərindən idi. Herman əczaçı idi və işində uğursuz bir adamdı. Buna görə də 1903–1909-cu illər arasında Oreqon ştatında bir neçə dəfə (son olaraq Portlendə) köçmüşdü. Hermen 1910-cu ildə mədə xorası nəticəsində ölmüşdü. İzabella sonradan Cozef Ney ilə evlənənə qədər övladları Laynus, Pol və Frensis ilə tək qalmışdı.
Laynus Polinq oxumağı çox sevən uşaqdı. Atasının yazdığı məktub və kitabları oxuyurdu. Laynus Polinq ibtidai sinifdə oxuyarkən, dostu Lloyd Ceffers öz otağında kiçik bir kimya laboratoriyası qurmuşdu. Laynus Polinq sonradan kimya mühəndisi olmasına bu laboratoriyanın təsiri olmuşdu.
Orta məktəbdə oxuyarkən Laynus Polinqin kimyaya olan marağı davam elədi. Atasının iş yerinə yaxın olan polad müəssisəsində gecə mühafizəçisi olaraq işləməyə başladı.
Laynus Polinq məktəbdə "Amerika tarixi" dərsindən lazım olan qiyməti ala bilmədiyi üçün diplomunu bir il tez ala bilmədi. 45 il sonra, Laynus Polinq Nobel mükafatını qazandığı zaman məktəb bu diplomu ona hədiyyə etdi.
Kollec və universitetdə oxuduğu illəri
1917-ci ildə Laynus Polinq Oreqon Aqrar Kollecinə daxil oldu. Bura hal-hazırda Oreqon Ştatı Universiteti olaraq fəaliyyət göstərir. Kollecdə oxuduğu illərdə Delta Upsilon adlı birlik ona dəstək göstərdi. Çünki maddi cəhətdən çətinlik çəkirdi. O, düşünürdü ki, eyni anda həm oxumağa, həm də işləməyə məcburdur. Kollecin ikinci ilində anasına maddi cəhətdən dəstək olmaq üçün işə başlamağı planlaşdırırdı, amma kollec ona kurslarda köməkçi olmağı təklif elədi. Bu təklif ona təhsilini davam etdirməyə kömək oldu.
Növbəti iki ildə atom və kimyəvi maddələrlə bağlı apardığı tədqiqatlarla Gilbert Levis və İrvinq Lenqmuirin maraq dairəsinə düşməyi bacarmışdı. O, fizika və kimya sahəsində tədqiqatlara və kvant kimyasının bünövrəsini qoymağa başladı.
1922-ci ildə Laynus Polinq kolleci fərqlənmə ilə bitirdi.Kaliforniya Texnologiya İnstitutunda Roskoe Dikinsonun nəzarətində kimya mühəndisliyi ixtisasında təhsil almağa başladı. Bu müddət ərzində o, rentgen şüalarının kristallara olan təsirini müşahidə etdi. 1925-ci ildə fiziki kimya və fiziki riyaziyyat mövzuları üzrə doktorluq müdafiə etdi.
Ailə həyatı
Həmin illərdə Laynus Polinq ev iqtisadiyyatı üçün kimya dərsini keçərkən tələbəsi olan Ava Helen Miller ilə tanış oldu. 17 iyun 1923-cü ildə isə o, Helen Miller ilə evlənir.
Ailə üzvləri
- Atası: Herman Henri Uilyam Polinq (əczaçı, Missuri)
- Anası: Lusi İzabella Darlinq (Oreqon)
- Həyat yoldaşı: Ava Helen Miller (Oreqon)
- Oğlu: Laynus Karl Polinq (1925, Honoluluda yaşayır)
- Oğlu: Piter Ceffers Polinq (1931–2003), kimyaçı və kristallarla maraqlanan alim. Ölümünədək Uelsdə yaşayıb.
- Oğlu: Edvard Krellin Polinq (1937–1997), San Fransisko Ştatı Universiteti və Kaliforniya Universitetində biologiya professoru idi.
- Qızı: Linda Helen Polinq (1932)
- 15 nəvəsi və 19 nəticəsi vardır.
Ölümü
Laynus Polinq 19 avqust 1994-cü ildə prostat xərçəngi səbəbindən öldü. ABŞ-nin Oreqon ştatının Osveqo gölü yaxınlarında yerləşən Pioner məzarlığında dəfn olundu.
Fəaliyyəti
Laynus Polinq görkəmli fiziklərlə işləmək üçün Avropaya getdi. O, burada alman fizik Arnold Sommerfeld ilə Münxendə, danimarkalı fizik Nils Bor ilə Kopenhagendə, avstriyalı fizik Ervin Şredinger ilə Sürixdə tədqiqatlarda iştirak etdi. Bu üç fizik kvant fizikası və fizikanın digər bölmələrində ixtisaslaşmış alimlərdi. Oreqon Aqrar Kollecində təhsil alarkən Laynus Polinq kvant fizikası ilə bağlı nəzəriyyə düşünmüşdü. Buna görə də ona kömək olması üçün atomun elektron modeli mövzusunda mütəxəssislər axtarırdı. O, Avropada hidrogen atomları haqqında Volter Heitler və Fritz London ilə birlikdə tədqiqat apardı. Laynus Polinqin Avropada keçirtdiyi iki il onun sonrakı fəaliyyətində çox mühüm rol oynadı. Kvant kimyasının ən mühüm simalarından biri idi və bu mövzuda tədqiqat aparan ilk alimdi. 1927-ci ildə Kalteçdə kimya nəzəriyyəsi üzrə professor köməkçisi işləməyə başladı.
Laynus Polinq fakültə karyerasına Kalteçdə başladı. Məhsuldar keçən 5 ildə o, rentgen kristallarına diqqətini artırdı, kvant mexanikası ilə atom və molekulyar hesablamalar apardı. Bu beş ildə apardığı tədqiqatları 50 səhifəlik bir əsər şəklinə saldı. Bu əsərə özünün kəşf etdiyi və sonradan Polinq qanunları kimi tanınan 5 maddə əlavə eləmişdi. 1929-cu ildə qismən, 1930-cu ildən isə tam şəkildə professorluğa yüksəldi. 1930-cu ildə Amerika Kimya Birliyi tərəfindən 30 yaşında gənc olmasına baxmayaraq elmdə göstərdiyi fəaliyyətinə görə Lenqmuir mükafatına layiq görüldü. 1932-ci ildə Laynus Polinqin ən mühüm elmi işlərindən biri olan orbital hibritasıya haqqında yazdığı tədqiqatı dərc olundu. Bu tədqiqatda karbon atomunun orbitlərinin analizinin necə aparıldığı izah olunurdu.
Kalteçdə yaxın dostu olan və hər il təhsil üçün Berkli Kaliforniya Universitetindən Kalteçə gələn fizika nəzəriyyəçisi Robert Oppenqeymer ilə birlikdə yeni bir kəşf etdilər. İkisi birlikdə təbii kimyəvi birləşmələr haqqında tədqiqat apardılar. Oppenhaymer bu işin riyazi, Laynus Polinq isə kimyəvi tərəfinə dəstək olurdu. Bu yaxın əlaqələr Laynus Polinqin Oppenhaymer ilə həyat yoldaşının yaxınlaşmasından şübhələnməsindən sonra başa çatır. Daha sonralar Oppenhaymer Laynus Polinqi Manhetten layihəsinə kimya mütəxəssisi kimi dəvət edir. Buna baxmayaraq Laynus Polinq sülh tərəfdarı olduğunu bildirərək, bu dəvətdən imtina edir.
1930-cu ildə Laynus Polinq elmi fəaliyyətlə bağlı yenidən Avropaya səyahət edir. Burada o, elektronların rentgen şüalarının təsirinə məruz qalarkən fərqli reaksiya verdiklərini müşahidə edir. Tələbələrindən biri olan L. Brokvey elektronların yaydığı enerjini ölçən qurğu kəşf edir. Bu qurğu ilə ağır atomlar müşahidə olunur.
Laynus Polinq 1932-ci ildə elmə elektron neqativliyi anlayışını gətirir. Molekulların müxtəlif xüsusiyyətlərindən istifadə edərək, kimyəvi birləşmələri ayırdığını, molekulların momentlərinin hesabını və aralarında olan bucağı təyin etdiyini elan edir.
Təbii kimyəvi birləşmələr mövzusundakı tədqiqatları
1930-cu illərdə təbii kimyəvi birləşmələr mövzusunda tədqiqatlar yazmağa başlayır və bu yazılar 1939-cu ildə çap olunur. Bu tədqiqatlar sonradan Kimya üzrə Nobel mükafatını almağına səbəb olan təbii kimyəvi birləşmələrin kompleks materiallarının izah olunması məsələsinin bünövrəsini təşkil edir. Laynus Polinq bu tədqiqatını "Təbii kimyəvi birləşmələr" adlı məşhur kitabda şərh etmişdir. Bu kitab ilk nəşrindən 30 il keçdikdən sonra 16000 ədəd nəşr olunmuşdu. Bu say günümüzə qədər də elmi əsərlər üçün nadir görünən, böyük nəticədir.
Laynus Polinqin tədqiqatlarının bir hissəsi təbii kimyəvi birləşmələrdə orbital hibritasiyanı izah edirdi. Elektronların atomların orbitinə s, p və başqa düzülüşlərini izah edirdi. Karbon atomunda elektronların bir 2s və üç 2p orbitlərində yerləşdiyini və sp³ hibritləşmənin olduğunu müəyyən etdi. Etilenin tərkibindəki karbon atomlarının isə sp² hibritləşməsinə məruz qaldığını 2pz orbitinin isə hibritləşmədiyini elan etdi.
Digər bir sahədəki kəşfi isə ionlaşmış birləşmələr əmələ gətirən atomların bir-biri ilə elektron mübadiləsi aparmağı hadisəsi idi. Kovalent birləşən atomların isə elektron mübadiləsi aparmadığını, bəzi elektronlardan isə ortaq istifadə etdiklərini müəyyənləşdirdi. Kimyəvi birləşmələrin ayrılması üçün çoxlu enerjinin gərəkli olduğunu bildirdi.
Laynus Polinqin üzərində işlədiyi üçüncü mövzu isə benzindəki aromatik hidrokarbonların prototipini təkmilləşdirmək və modelini yaratmaqdı. O günə qədər benzin haqqında ən yaxşı tədqiqatı alman alimi Fridrix Kekule aparmışdı. Onun fikrincə iki birləşmə arasında tək və cüt bağ vardı, amma cüt bağların olduğu yerdə tək bağların da olması vəziyyəti mürəkkəbləşdirirdi. Laynus Polinq isə bunun səbəbini kvant kimyası ilə açıqlamağa çalışdı.
Bioloji molekullar haqqında tədqiqatları
XX əsrin 30-cu illərinin ortalarında Laynus Polinq Rokfeller fondunda Uoren Uiverin biologiya ilə bağlı prioritetləri maliyyələşdirməsinin təsiri ilə yeni sahələrlə maraqlanmağa başladı.
Baxmayaraq ki, Polinq əvvəllər marağını, demək olar ki, yalnız qeyri-üzvi molekulyar quruluşlara cəmləmişdi, o bəzi hallarda molekulların bioloji mahiyyəti haqda düşünürdü, bunun səbəbi qismən Kalteçin biologiya sahəsində artan nüfuzu ilə bağlıdır. Polinq Morqan Tomas Hant, Theodos Dobzanski, Kelvin Bircs və Alfred Stürtevant kimi görkəmli bioloqlarla qarşılıqlı iş mübadiləsində oldu. Onun bu sahədə ilk işi hemoqlobinin quruluşunu öyrənməkdən ibarət idi. O, sübut etdi ki, hemoqlobin molekulu oksigen alanda və ya itirəndə quruluşunu dəyişir. Tədqiqatın nəticəsi olaraq, o, ümumilikdə proteinin quruluşu haqqında daha dolğun araşdırma aparmağa qərar verdi. O, əvvəllər istifadə etdiyi rentgen şüalarının difraksiya analizindən istifadə etməyə başladı. Lakin zülal maddələri bu texnikaya əvvəllər üzərində işlədiyi kristal minerallara nisbətən daha az uyğun gəlirdi. Zülalların rentgen şüaları ilə çəkilmiş ən yaxşı şəkli 1930-cu illərdə ingilis kristaloqrafı Uilyam Astburi tərəfindən çəkilmişdi. Buna baxmayaraq Laynus Polinq 1937-ci ildə apardığı sınaqlarda Uilyam Astburinin nəticələrini əldə edə bilmədi.
Problemi tapmaq üçün Polinq 11 il sərf etdi: onun riyazi analizləri doğru idi, lakin Astburinin çəkdiyi şəkillər elə çəkilmişdi ki, zülal molekulları gözlənilən mövqelərdən kənara əyilmişdi. Polinq atomları spiralvari formada düzülmüş hemoqlobin modelini hazırladı və bu ideayanı bütün zülallara tətbiq etdi.
1951-ci ildə amin turşusu, peptidlərin quruluşu və peptid bağlarının hamar təbiətli olması əsasında Polinq, Robert Kori və Herman Branson doğru olaraq alfa spiralları və beta lövhəsini zülalın ikiqat quruluşunun ilkin motivləri kimi təqdim etdi. Bu tədqiqat Polinqin qeyri-ənənəvi düşünmə bacarığına nümunə oldu. Quruluşda mərkəzin olması fikri qeyri-adi fikir idi, belə ki, spiralın bir dəfə fırlanması zamanı amin turşusunun tam ədəd olmayan qalığı qala bilir. Alfa sprialının bir dönüşü üçün bu 3.7 amin turşusu qalığıdır.
Daha sonra Polinq üçqat spiral olan deoksiribonuklein turşusu (DNT) modelini təklif etdi. Onun modelinin bir neçə əsas səhvi var idi, bunlardan biri də DNT-nin turşuluğu ideyasına ziddiyyət yaradan neytral fosfat qrupları təklifi idi. Ser Lorens Breq Laynus Polinqin zülalın alfa spiral quruluşunu tapmaq yarışını qazanmasına görə üzgün olmuşdu. Breqin komandası peptid bağlarının plenar təbiətini nəzərə almadıqlarına görə protein modelinin hazırlanmasında əsaslı səhvə yol verdilər. Kavendiş laboratoriyasından Polinqin DNT-nin molekulyar modelləri üzərində çalışması öyrəniləndən sonra Ceyms Uatson və Frensis Krikə DNT-nin molekulyar modelini düzəltməyə icazə verildi. Daha sonra onlar Moris Uilkins və Rozalind Franklinin Kral Kollecindəki nəşr olunmayan məlumatlarından yararlandılar, orada spiral və spiral oxu boyunca gedən hamar boru olması haqda dəlillər göstərilirdi. 1953-cü ilin əvvəlində Uatson və Krik DNT-nin ikiqat spiralının düzgün modelini təqdim etdilər. Polinq sonralar DNT quruluşu barədə necə səhvə yol verdiyini anlatmaq üçün bir neçə səbəb göstərdi, bunlardan əsas olanları səhv məlumatın çoxluğu və yüksək keyfiyyətli rentgen difraksiya fotolarının azlığı idi. Polinq problemi araşdıran vaxt İngiltərədə olan Rozalind Franklin dünyada ən gözəl görüntüləri yaradırdı. Bunlar Uatson və Krik üçün uğur qapısının açarı idi. Polinq onları DNT-nin yanlış modelini hazırlamasından qabaq görməmişdi, baxmayaraq ki, onun köməkçisi Robert Kori 1952-ci ilin yayında İngiltərədə zülal konfransında Polinqin əvəzinə iştirak edərək onların bir neçəsini görüb. Kommunistlərə qarşı simpatiyada şübhəli bilindiyi üçün Polinqin pasportu götürülərək iştirakının qarşısı alınmışdı. Siyasət isə kritik rol oynamadı. Korinin rentgen görüntülərini vaxtında görməsindən başqa, Polinq pasportunu geri aldı və DNT barədə yazısını yazmamışdan öncə bir neçə həftə İngiltərə laboratoriyalarında gəzdi. Onun Franklinin laboratoriyasını ziyarət etmək və işi ilə tanış olmaq imkanı var idi, lakin bunu etmədi.
Həmçinin, Polinq ferment reaksiyalarını öyrənirdi və fermentlərin reaksiyalara keçid vəziyyətini stabilləşdirməklə təsir etdiyini müəyyən edən ilk adam idi. Bu, hərəkət mexanizmini anlamaq üçün əsas fikirdir. O, həmçinin, anticisimlərin antigenlərə bağlı olmasını, onların bir-birini tamamlayan quruluşlar olmasını təxmin edən ilk alimlərdən idi. Bioloq Maks Delbrük yazırdı ki, DNT replikasiyası (ikiləşməsi) daha çox bəzi araşdırmaçıların təklif etdiyi oxşarlıqla yox, qarşılıqlı tamamlama ilə bağlı idi. Bu, Uatson və Krikin kəşf etdiyi DNT modelində aydınlaşmışdı.
Molekulyar genetika
1949-cu ilin noyabr ayında Laynus Polinq, Hervey İtano, S. J. Sinqer və İbert Vels "Sciene" jurnalında hər insanda fərqli olan zülal kəşf etdiklərini elan etdilər. Sübut olundu ki, bu zülal nəsildən nəsilə keçən xəstəliklərin daşınmasına səbəb olur. Laynus Polinq elektroforezdən istifadə edərək oraq hüceyrə xəstəliyinin qırmızı qan hüceyrələrində hemoqlobinə təsir etdiyini aşkara çıxardı. Oraq hüceyrə xəstəliyi olan şəxslərdə hemoqlobinin normal və anormal şəkillərinə rast gəlindiyi məlum oldu. Bu da irsi Mendel molekullarının sadəcə genetik zülalları olmasına yox, digər varlığı və yoxluğu bilinən xüsusiyyətlərinə işıq saldı.
Alternativ tiblə bağlı tədqiqatları, tibbi araşdırma və C vitamini
1941-ci ildə, 40 yaşında olarkən, Polinqə böyrək xəstəliyi olan Brayt diaqnozu qoyuldu. Mütəxəssislər bu xəstəliyin müalicə oluna bilməyəcəyini bildirirdilər. Laynus Polinq Stanford Universitetidən həkim Tomas Eddis ilə birlikdə apardığı tədqiqatlarda xəstələr üzərində zülalı az olan pəhriz sınaqdan keçirtdi. Bundan əlavə bu pəhrizdə bol vitamin və minerallara sahib olan qidalar tətbiq olundu.
1951-ci ildə "Molekulyar tibb" adlı məqaləsi dərc olundu. 1950-ci illərin sonunda enzimlərin insana təsiri mövzusunda tədqiqatlar apardı. 1956-cı ildə Abram Hoffer vitaminlərin bədəndə enzimlər üçün gərəkli olduğunu kəşf etdi. 1968-ci ildə Laynus Polinq ortomolekulyar psixiatriya ilə bağlı tədqiqatlarını "Science" jurnalında dərc etdirdi. Bu məqalə 1970-ci illərdə geniş yayılan meqavitamin terapiyasının nəzəri əsasını təşkil edirdi. Laynus Polinq hesab edirdi ki, vitaminlərin insan psixologiyası üzərində ciddi təsirləri var.
Polinqin C vitamini haqqında araşdırmaları sonrakı illərdə müxtəlif fikir ayrılıqlarına gətirib çıxardı. O, ilk dəfə yüksək dozalı C vitamini konsepsiyası ilə İrvin Staneynin vasitəsilə 1966-cı ildə tanış olub. Xeyirli olduğunu anladıqdan sonra, Polinq gündə 3 qram soyuqdəyməyə qarşı C vitamini qəbul edirdi. Qənaətə gəldiyi nəticələrdən həvəslənərək tibbi ədəbiyyatı araşdırmağa başladı və 1970-ci ildə "C vitamini və soyuqdəymə" yazısını çap etdirdi. O, 1971-ci ildə britaniyalı xərçəng xəstəliyi üzrə cərrahı Evan Kemeronla sağalmayan xərçəng xəstələri üçün venadaxili və ağızdan qəbul edilən C vitamininin müalicədə istifadə olunması üçün uzun müddətli tibbi əməkdaşlığa başladı. Kemeron və Polinq xeyli yazı və müşahidələrindən bəhs edən "Xərçəng və C vitamini" adlı məşhur kitab yazdılar. Polinq guya ki, C vitaminin sayəsində yaşama ehtimalının 4 dəfə artığı 100 sağalmaz xəstənin üzərində gedən müalicə barədə 2 araşdırma çap etdirməklə C vitaminini məşhur edə bildi. Daha sonra Mayo Klinikası tərəfindən aparılan təcrübələrdən sonra elan olundu ki, yüksək dozalı (10,000 mq) C vitamini heç plasebodan da xeyirli deyil və heç bir xeyri yoxdu. Kliniki təcrübələrdən alınan nəticələrdən sonra rəy verildi ki, Polinqin C vitamininin soyuqdəyməni və xərçəngi müalicə edə bilməsi barədə fikirləri fırıldaq hesab olundu. Polinq bu nəticələri və rəyləri "dələduzluq və faktların qəsdən təhrifi" adlandırdı və C vitamininin venadan ötürülməsindən daha çox ağızdan qəbul edilməsini pislədi. Polinq həmçinin Mayo klinikasının araşdırmalarını da pislədi, çünki təcrübənin müddəti çox qısa idi, Polinq xəstəyə ömrü boyu C vitamini verirdi, təcrübədə isə orta vitamin vermə müddəti 2.5 ay idi. Nəticələr Polinq, Kemeron və Mertel (Mayo klinikasında araşdırmanın rəhbəri) arasında səriştəsizlik və elmsizliklə bağlı ittihamlarla dolu mübahisələrə səbəb oldu. Nəticədə, Mayo klinikasının araşdırmaları C vitamininə xərçəngin müalicəsi olaraq göstərilən ümumi marağı yox etdi. Buna baxmayaraq, Polinq C vitaminini beyni zədəli uşaqların müalicəsində istifadə etmək üçün İnsan Potensialına Çatma İnstitutu ilə çalışaraq C vitaminini xərçəng xəstəliyinin və soyuqdəymənin dərmanı kimi təbliğ etməyə davam etdi. Daha sonra kanadalı fizik Abram Hofferlə əlavə xərçəng müalicəsi olaraq yüksək dozalı C vitamini daxil olmaqla mikroelement rejimində əməkdaşlıq etdi. Hal-hazırda, mövcud sübutlar yüksək dozalı C vitamininin xərçəng xəstəliyinin müalicəsində rolu olmasını dəstəkləmir.
Artur B. Robinzon və digər həmkarları ilə Polinq 1973-cü ildə Menlo Parkda (Kaliforniya ştatı) sonralar Laynus Polinq adına Elm və Tibb İnstitutu adlanacaq Ortomolekulyar Tibb İnstitutunun əsasını qoydu. Polinq işini C vitamininə yönləndirdi, bununla bərabər, o, ölümünə kimi kimya və fizikada da işlər gördü. Son illərində, C vitamininin aterosklerozun qarşısını almaqda malik ola biləcəyi rolu ilə maraqlandı və 3 dəfə stenokardiyanı yüngülləşdirmək üçün lizin və C vitamininin istifadəsi haqda yazıb. 1966-cı ildə Laynus Polinq İnstitutu Oreqon Dövlət Universitetinə birləşdirilmək üçün Palo Altodan (Kaliforniya ştatı) Korvallisə (Oreqon ştatı) köçürüldü, orada mikroelementlər, fitokimyəvi maddələr (otlardan hazırlanmış kimyəvi maddələr) və xəstəliyin qarşısını alan digər pəhriz tərkiblərinin araşdırmasına rəhbərlik etməyə davam edir. Əvvəllər Palo Altoda yerləşən Laynus Polinq İnstitutunda çalışan bəzi araşdırmaçılar, araşdırmanın direktor köməkçisi daxil olmaqla, Genetik İnformasiya Araşdırması İnstitutunu yaratmaq üçün hərəkətə başladılar.
Atom nüvəsinin quruluşu ilə bağlı apardığı tədqiqatlar
16 sentyabr 1952-ci ildə nüvənin quruluşunda olan qeyri-müəyyənlikləri aradan qaldırmaq üçün tədqiqatlara başladı. Yaratdığı yeni quruluş modeli 15 oktyabr 1965-ci ildə "Sciene and Proc. Natl. Acad. Sci." jurnalında dərc olundu. Öldüyü günə qədər keçən növbəti 30 ildə bu quruluş modeli bir çox jurnalda dərc olundu.
Laynus Polinqin ideyasının əsası atom nüvəsi modelinin nukleon qrupları şəklində olması idi. Sadə nukleon qruplarına deyterium (np), helion (pnp) və tritum (npn) daxildir. Hətta bu qruplar alfa hissəciklərindən ibarətdir. Buna daha çox yüngül nüvələrdə rast gəlmək olur. Polinq platonik qatı əvəzinə ənənəvi qabıq modelində olduğu kimi müstəqil hissəcik başlanğıc modelinin strukturunu əldə etmək üçün çox cəhd edirdi.
1990-cı ildə Polinq verdiyi müsahibədə modelinə rəy bildirdi:
"Son zamanlar atom nüvəsinin quruluşunun ətraflı şəkildə öyrənilməsi üçün tədqiqatlar aparırıq və dövlət bu tədqiqatların nəticəsini səbrsizliklə gözləyir. Bunların bir çox fiziki ədəbiyyatlar, Fiziki Tədqiqat və başqa jurnallarda oxunduğunu bilirəm, indiyə qədər bir çox alim nüvənin quruluşu ilə maraqlanıb, lakin onlardan heç biri istənilən nəticəni əldə edə bilməyib. Müəyyən etmişəm ki, mənim araşdırdığım kimi, araşdırmalar olub. Mən öz sürətimlə hesablamalar aparıram". |
Elektrik enerjisi ilə işləyən maşını təkmilləşdirmə tədqiqatları
1950-ci illərdə Laynus Polinq Los-Ancelesdəki hava kirliliyi problemini həll etməyə çalışırdı. Bu dövrdə havanın kirlənməsinə səbəb kimi başlıca amil zavodlar göstərilirdi. Laynus Polinq bu dövrdə Arie Heqen-Smit və başqa alimlər ilə birlikdə Kalteçdə benzinlə işləyən maşınların təbiətə vurduğu ziyanla zavodların vurduğu ziyanı müqayisə edən bir tədqiqat apardılar. Bu tədqiqatın nəticələrindən sonra Laynus Polinq elektrik enerjisi ilə işləyən maşın üzərində işləməyə başladı. Elektriklə işləyən maşın üzərində işləyən mühəndislərə qoşuldu və onlara dəstək oldu.
Laynus Polinq hesab edirdi ki, turşu ilə işləyən akumlyatorlar yetərli enerjiyə sahib deyil. Yanacaqla işləyən maşınlara nisbətən, bu tipli maşınlar daha yavaşdı. Bu mövzuda tədqiqatlarını genişləndirdi, amma dəstək gəlmədiyi üçün layihə yarımçıq qaldı.
Aktivizm
Laynus Polinq II Dünya müharibəsi illərində siyasi düşüncələrdən yayındı. Buna baxmayaraq müharibə hər kəsin həyatına təsir göstərdiyi kimi ona da təsir göstərdi. Müharibədən sonra sülh könüllüsü oldu. Müharibə illərində Oppenhaymer Laynus Polinqi Manhetten layihəsinə kimya mütəxəssisi kimi dəvət etdi. Buna baxmayaraq Laynus Polinq sülh tərəfdarı olduğunu bildirərək, bu dəvətdən imtina etdi. 1946-cı ildə Albert Eynşteynin rəhbərlik elədiyi Atom Fəlakət Komitəsinə qatıldı. Xalqa və hakimiyyətə nüvə enerjisindən silah kimi istifadə etməyin nə qədər təhlükəli ola biləcəyini izah etdi. Bu işləri ABŞ tərəfindən xoş qarşılanmadı və 1952-ci ildə Londona konfransa gedəndə onun pasportu əlindən alındı. 1954-cü ildə Kimya üzrə Nobel mükafatını almaq üçün Stokholma getməli olduğundan pasportu geri qaytarıldı. Mükafatlandırma mərasimində Bertran Rassel, Albert Eynşteyn və başqaları iştirak etdi. 1955-ci ildə Rassel-Eynşteyn manifestinə qatıldı.
1958-ci ildə Laynus Polinq Nüvə İnformasiyaları üzrə Seint Luis Vətəndaş Komitəsinin yaradıcıları ilə əməkdaşlıq üçün imza kampaniyasına qoşulmuşdu. Vaşinqton Universitetinin rəhbərlik etdiyi bu qrupu Seint Luis professorları, Berri Kommoner, Erik Reis, M. Fridlender və Con Fovler Şimali Amerikadakı uşaqların süd dişlərinin stronsium-90 elementindən radioaktiv təsirlənməsini öyrənmək üçün yaratmışdı. Luis Reisin rəhbərliyindəki "Uşaq Diş Tədqiqatları" qrupu 1961-ci ildə sübut etdi ki, radioaktiv çirklənməyə məruz qalan ərazidə otlayan inəklərin südü də radioaktiv çirklənməyə məruz qalır və bu əhali üçün təhlükəlidir. Bundan başqa Laynus Polinq 1958-ci ildə radioaktiv tullantıların səbəb ola biləcəyi mutasiyalar barəsində nüvə fiziki Edvard Teller ilə birlikdə topluma açıq bir debatda iştirak etdi. O və həyat yoldaşı nüvə silahları sınaqlarının dayandırılması üçün 11000 alimin imzaladığı ərizəni BMT-yə təqdim etdilər. İctimai təzyiq və CNİ tədqiqatların qorxulu nəticələrindən sonra sınaqlar bir müddət təxirə salındı, yerüstü nüvə silahı sınağı ilə bağlı Con Kennedi və Nikita Xruşşov arasında 1963-cü ildə "Sınaqların qismən qadağan edilməsi" müqaviləsi imzalandı. Müqavilə qüvvəyə mindiyi gün Nobel mükafatı komitəsi Laynus Polinqi Nobel Sülh mükafatına layiq görərək qeyd etmişdi:
"O, nəinki 1946-cı ildən fasiləsiz olaraq nüvə silahlarının yayılmasının əleyhinə iş görür, həm də münaqişələrin həlli üçün nüvə silahlarının sınaqlarının keçirilməsinə qarşıdır". |
Nüvə İnformasiya Komitəsinin sınaq qadağaları həm heç zaman etibarlı olmayıb, həm də Luis Reis və "Uşaq Diş Tədqiqatları" qrupu tərəfindən araşdırmaların təməli qoyulmamışdı. Laynus Polinqin siyasi baxışlarından çəkinən Kalteç Kimya Departamenti onu hətta formal da olsa təbrik etməmişdi. Onlar ona şərait yaratmaqla, radiyasiya və mutasiya ilə bağlı tədqiqatlarına dəyər verdiklərini və maraqlandıqlarını nümayiş etdirdilər. O, Kalteç Kimya Departamentinə üzv oldu və burada Siqma Xi (Elmi Araşdırmalar Cəmiyyəti) adlı bölmə qurdu. O, 1974-cü ildə Beynəlxalq Humanistlər Liqasının ortaq qurucularından biri oldu və sonralar da aktiv şəkildə sülh könüllüsü kimi fəaliyyətinə davam etdi. O, Dünyada Həyatın Qorunması Birliyinin prezidenti və Dubrovnik-Filadelfiya bəyanatını imzalayanlardan biri idi.
Laynus Polinq 1960-cı illərdə Vyetnam müharibəsinə ABŞ-nin cəlb olunması siyasətini yeridən prezident Lindon Consonun bu siyasətinə qarşı yaradılan müharibə əleyhdarı olan hərəkata həvəslə qoşulmuşdu. O, gərəksiz və konstitusiyaya zidd olan bu müharibəni pisləyirdi. O, çıxışlar etmiş, etiraz məktubları imzalamışdır. Məktub şəxsən Şimali Vyetnam lideri Ho Çi Minə çatdırılmışdı. Lindon Conson isə ona yazılmış məktuba uzun cavab vermişdi. Onun bu səyləri hökumət tərəfindən qəbul edilməmişdi.
Laynus Polinqin tənqidçiləri arasında hətta onun kimyaya verdiyi töhfələri yüksək qiymətləndirən alimlər onun siyasi mövqeyini bəyənmirdilər və onu Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının mətbuat xidmətinin sadəlövh sözçüsü kimi görürdülər. "Life" jurnalında dərc edilən bir sərlövhədə onun 1962-ci ildə aldığı Nobel mükafatı "Norveçdən qəribə təhqir" deyə təsvir edilmişdi. Laynus Polinq 1968-ci ildə USSR tərəfindən layiq görülmüşdü.
SSRİ-də Laynus Polinqin elmi ideyalarının tənqidi
1940-cı illərin sonunda SSRİ-də digər elm sahələrində olduğu kimi kimyaya da "Sovet elmini burjuaziyadan, idealistik nəzəriyyələrdən təmizləmə" və "burjua elm avtoritetlərinin köləliyindən qurtarmaq" adı altında ideoloji müdaxilələr edildi.
Əsas tənqid obyekti Polinq tərəfindən təklif edilmiş, delokallaşdırılmış elektron sıxlığı ilə elektron strukturu haqda anlayışın bir hissəsi olan rezonans nəzəriyyəsi idi. SSRİ-də bu nəzəriyyə "idealistik" elan edildi, buna görə də elm və təhsildə tətbiqi qəbul edilmədi.
Polinqin nəzəriyyəsini tənqid edən çıxışlarda (daha çox B. M. Kedrov tərəfindən) faktiki olaraq fiziki metodların kimyada, fikizi və kimyəvi metodların isə biologiyada istifadəsinin qadağası irəli sürülürdü. Rezonans nəzəriyyəsini Veysmanizm-Morqanizm nəzəriyyəsi ilə uzlaşdırmaq cəhdləri edildi ki, göstərilən elmi istiqamətlərə qarşı mübarizədə birləşmiş cəbhə yaradıldı:
“Rezonans nəzəriyyəsi” idealistik və aqnostik olmaqla, Butlerovun materialist nəzəriyyəsinə qarşıdır, rezonans nəzəriyyəsinin tərəfdarları da materializmi qəbul etmirdilər. “Rezonans nəzəriyyəsi” mexanistik olmaqla, üzvi maddələrin keyfiyyətlərini, özünəməxsus xüsusiyyətlərini inkar edir və üzvi kimyanın qanunlarını kvant mexanikasına salmağa çalışır... ...Üzvi kimyada mezomer-rezonans nəzəriyyəsi özü ilə biologiyada elmindəki Veysmanizm-Morqanizm və özü ilə sıx bağlı olan müasir “fiziki” idealizm kimi ümumi irticaçı ideyanı təmsil edir.Kedrov B. M, "Kimya elmində “fiziki” idealizmə qarşı" |
1951-ci ilin iyununda üzvi kimyada kimyəvi tərkib nəzəriyyələri üzrə ümumittifaq konfransı keçirildi, Polinqin rezonans nəzəriyyəsi və İnqoldun mezomerizm nəzəriyyəsi burjua və psevdo-elmi elan edildi.
Üzvi kimyada rezonans nəzəriyyəsinin təqibi elm dünyasında mənfi qarşılandı. ABŞ Kimya Cəmiyyətinin jurnallarından birində Sovet kimyasına həsr olunmuş icmalda qey olunmuşdu:
Bu mövzuda yazılmış Sovet məqalələrinin çoxunda Laynus Polinqin rezonans nəzəriyyəsinin dialektik materializminin doqmalarına qarşı olduğu haqda şovinist ideya var. Kimya tarixində belə cəld mühakimə görülməyib. Orijinal mətn (ing.) The large majority of Russian papers on these subjects (…) apparently arising from the chauvinistic idea that the resonance theory of Linus Pauling opposes the tenets of dialectical materialism and therefore must be rejected. The intensity and crudeness of this invective appear to be without parallel in the annals of chemistry. |
"Milli İcmal"dan Uilyam F. Baklinin qarşısında uğursuzluq
Laynus Polinq Nobel Sülh mükafatını və Lenin Sülh mükafatını qazanandan sonra o, "Milli İcmal" (ing. The National Review) jurnalının hədəfinə tuş gəldi, xüsusilə, jurnalın 17 iyul, 1962-ci ildəki sayında olan "Kollaboratorlar" başlıqlı məqaləsində. Polinq sadəcə kollaborator deyil, həm də Sovet üslublu kommunizm tərəfdarlarının "yoldaş"ı adlandırılırdı. Jurnalın bu məqalələri 3 il davam edən məhkəmə iddiasına gətirib çıxardı. 1965-ci ildə Polinq jurnalı, yazar Uilyam Raşeri və redaktor Uilyam Baklini məhkəməyə verərək 1 milyon dollar tələb etdi. Ardınca, o məhkəməni və 1968-ci ildə isə appelyasiya məhkəməsini uduzdu. Hər iki məhkəməni uduzmasına və jurnal tərəfindən davamlı ittihamlara baxmayaraq Polinqin hörmətinə xələl gəlmədi.
Miras
Laynus Polinq etdiyi kəşflərlə elmə və insanlığı böyük xidmətlər göstərmişdir. "New Scientist" jurnalına görə "ən böyük 20 alim" sırasına daxil edilmişdir.
Nature jurnalında Qautam R. Desiraju tərəfindən yazılan "Milenyum" adlı məqalədə Dünyanın ən böyük nəzəriyyəçiləri arasında, Nyuton, Qaliley, Eynşteynlə bir sırada göstərilmişdir. Bundan başqa Laynus Polinq kvant mexanikası, inorqanik kimya, orqanik kimya, zülal quruluşu, molekulyar biologiya və tibbə böyük xidmətlər etmişdir. Laynus Polinq çağdaş kvant kimyasının atası hesab olunur. Bundan əlavə elmi ədəbiyyata hibritasiya və elektron neqativliyi anlayışlarını daxil etmişdir. Frensis Krik onu molekulyar biologiyanın atası hesab edir.
Laynus Polinqin vitamin, enzim və tiblə bağlı tədqiqatları bir çox alimə yol göstərmişdir.
Mükafat və fəxri adları
|
|
Nəşrləri
Kitabları
- Laynus Polinq. Kimyəvi rabitələrin təbiəti. Kornel Universitetinin nəşri.
- Laynus Polinq, E. Vilson. Kvant mexanikasının kimya proqramlarına giriş.
- Laynus Polinq, E. Kemeron. Xərçəng xəstəliyi və C vitamini.
- Laynus Polinq. Necə uzun yaşamaq və özünü daha yaxşı hiss etmək olar.
- Laynus Polinq. Kimyanın əsasları.
- Laynus Polinq. Molekulların arxitekturası.
Jurnallardakı məqalələri
- Laynus Polinq. (1927). Bir çox atom və ion elektronlarının fiziki xüsusiyyətlərinin nəzəri təxmini. Kosmosda Mole qırılması, diamaqnit həssaslığı və genişlənmə. Kral Cəmiyyətinin bildirişləri: Riyazi fizika və mühəndislik elmləri. 114 (767): 181.
- Laynus Polinq. (1929). İonik kristal komplekslərinin determinik strukturunun prinsipləri. Amerika Kimya Cəmiyyətinin jurnalı. 51 (4): 1010.
- Laynus Polinq. (1931). Kimyəvi rabitələrin təbiəti. Molekulların strukturunun üçün kvant mexanikası və paramaqnit qavrayıcılığı nəzəriyyəsinin əldə edilmiş nəticələrinin tətbiqi. Amerika Kimya Cəmiyyətinin jurnalı. 53 (4): 1367.
- Laynus Polinq. (1931). Kimyəvi rabitələrin təbiəti – 2. Bir elektron əlaqəsi və üç elektron əlaqəsi. Amerika Kimya Cəmiyyətinin jurnalı. 53 (9): 3225.
- Laynus Polinq. (1932). Kimyəvi rabitələrin təbiəti – 3. Digər ifrat bir əlaqəyə keçid. Amerika Kimya Cəmiyyətinin jurnalı. 54 (3): 988.
- Laynus Polinq. (1932). Kimyəvi rabitələrin təbiəti – 4. Tək əlaqələrin enerjisi və atomların nisbi elektron neqativliyi. Amerika Kimya Cəmiyyətinin jurnalı. 54 (9): 3570.
- Laynus Polinq, G. V. Velend. (1933). Kimyəvi rabitələrin təbiəti – 5. Benzin və naftalinin rezonans enerjisi və hidrokarbonun sərbəst radikallarının kvant mexanikası ilə hesablanması. Kimyəvi fizika jurnalı. 1 (6): 362.
- Laynus Polinq. (1935). Atom tərkibində bəzi təsadüflərlə buz və digər kristalların quruluşu və istifadə olunmaz enerji miqdarı. Amerika Kimya Cəmiyyətinin jurnalı. 57 (12): 2680.
- Laynus Polinq. (1940). Antikorların yaranma prosesi və quruluşunun nəzəriyyəsi. Amerika Kimya Cəmiyyətinin jurnalı. 62 (10): 2643.
- Laynus Polinq. (1947). Atomun ölçüləri və metal atomları arasındakı məsafələr. Amerika Kimya Cəmiyyətinin jurnalı. 69 (3): 542.
- Laynus Polinq, H. A. İtano, S. J. Sinqer, İ. C. Uels. (1949). Oraq hüceyrəli anemiya. Bir molekullu xəstəlik. Science 110 (2865): 543–548.
- Laynus Polinq, R. B. Korey, H. R. Brenson. (1951). Zülalların quruluşu: Polipeptid zəncirinin iki hidrogen bağlanmış vintli konfiqurasiyaları. Milli Elmlər Akademiyasının protokolu. 37 (4): 205–11.
Maraqlı məlumatlar
- Delta Upsilon Cəmiyyətinin üzvü idi.
- Başqası ilə bölüşmədən iki Nobel mükafatı alan yeganə insandır.
- Alpha Chi Sigma peşəkar kimya cəmiyyətinin üzvü idi.
- Lüteran kilsəsinin üzvü idi.
- Sigma Xi elmi tədqiqatlar dərnəyinin üzvü və həmin dərnəyin Kaliforniya texnik hissəsinin qurucusu idi
- Texas ştatının Hyuston şəhərində onun adını daşıyan rok qrupu-"Linus Pauling Quartet" fəaliyyət göstərir.
- Yaşadığı müddətdə 48 doktorluq dərəcəsi almışdır.
- Oreqon ştatının Korvallis şəhərində yerləşən "Highland View" məktəbi 2003-cü ildən Laynus Polinqin adını daşıyır.
- Linuxun yaradıcısı Linus Torvaldsın adı məhz Laynus Polinqdən təsirlənərək qoyulmuşdur.
- 1967–1969-cu illərdə Kaliforniya Universitetində kimya professoru olaraq fəaliyyət göstərib.
İstinadlar
- Biography: Historical & Celebrity Profiles. // Biography.com 2014.
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Linus Pauling // Internet Speculative Fiction Database (ing.). 1995.
- Dunitz J. D. Obituary: Linus Carl Pauling, 28 February 1901 - 18 August 1994 (ing.). // Biogr. Mem. Fellows R. Soc. / J. T. Stuart The Royal Society, 1996. ISSN 0080-4606; 1748-8494
- Polinq L. The Determination With X-Rays of the Structures of Crystals, Dissertation (Ph.D.). 1925.
- Linus Pauling, Obituary (ing.). // The Daily Telegraph / C. Evans London, Thailand: 1994. ISSN 0307-1235; 1477-3805
- http://muse.jhu.edu/journals/biography/v019/19.4.article.html.
- The Vitamin Myth: Why We Think We Need Supplements (ing.). / J. Goldberg 2013. ISSN 1072-7825; 2151-9463
- Dunitz, J. D. (1996). "Linus Carl Pauling. 28 February 1901–19 August 1994". Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society 42: 316–326.
- Rich, A. (1994). "Linus Pauling (1901–1994)". Nature 371 (6495): 285.
- The Scientific 100: A Ranking of the Most Influential Scientists, Past and Present 2017-07-09 at the Wayback Machine". Retrieved December 19, 2010.
- As Watson attests, Pauling also came close to being the discoverer of DNA's structure, for which Francis Crick, James Watson and Maurice Wilkins received the Nobel Prize.
- "Linus Pauling's Childhood (1901–1910)". Special collections. Oregon State University Libraries. 2015-05-27 at the Wayback Machine Retrieved April 25, 2013.
- "Linus Pauling". 2022-09-17 at the Wayback Machine NNDB: Tracking the entire world. Soylent Communications. Retrieved April 25, 2013.
- Goertzel and Goertzel, s. 17.
- Linus Pauling Biography, Nobelprize.org
- Goertzel and Goertzel, s. 22.
- Swanson, Stephen (October 3, 2000). "OSU fraternity to donate Pauling treasures to campus library". Oregon State University. Retrieved April 29, 2013.
- Goertzel and Goertzel, s. 29.
- "Linus Carl Pauling: A Biographical Timeline". Linus Pauling Institute (ingilis). lpi.oregonstate.edu. 2006-12-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-07-17.
- "Arxivlənmiş surət". 2007-02-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-07-16.
- Tom Hager (December 2004). "The Langmuir Prize". Oregon State University Libraries Special Collections. Retrieved February 29, 2008.
- Linus Pauling (March 1932). "The nature of the chemical bond. III. The transition from one extreme bond type to another.". Journal of the American Chemical Society. Retrieved February 29, 2008.
- Thomas Hager (1995). Force of Nature: The Life of Linus Pauling. Simon & Schuster. ., s. 152
- Linus Pauling (1930s). "Notes and Calculations re: Electronegativity and the Electronegativity Scale". Oregon State University Libraries Special Collections. Retrieved February 29, 2008.
- Thomas Hager (December 2004). "The Nature of the Chemical Bond". Oregon State University Libraries Special Collections. Retrieved February 29, 2008.
- Linus Pauling (1928). "London's paper. General ideas on bonds.". Oregon State University Libraries Special Collections. Retrieved February 29, 2008.
- Pauling, L; Corey, RB (1951). "Configurations of Polypeptide Chains With Favored Orientations Around Single Bonds: Two New Pleated Sheets". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 37 (11): 729–40.
- "Linus Pauling's DNA Model". Retrieved August 6, 2007.
- Pauling L, Corey RB (February 1953). "A Proposed Structure For The Nucleic Acids". Proc Natl Acad Sci U S A. 39 (2): 84–97.
- Hager, Thomas (1995). Force of Nature: The Life of Linus Pauling. Simon & Schuster. ., pp. 414–415
- "Arxivlənmiş surət". 2021-09-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-07-16.
- Pauling, Linus; Harvey Itano; S. J. Singer; Ibert Wells (November 1949). "Sickle Cell Anemia, a Molecular Disease". Science. Retrieved August 5, 2007.
- Peitzman, Steven J. (2007). Dropsy, dialysis, transplant: a short history of failing kidneys. Baltimore: Johns Hopkins University Press. s. 72–8; 190. .
- "Arxivlənmiş surət". 2017-01-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-07-16.
- Nicolle, Lorraine; Beirne, Ann Woodriff, eds. (2010). Biochemical imbalances in disease a practitioner's handbook. London: Singing Dragon. s. 27. .
- Cassileth BR. Alternative medicine handbook: the complete reference guide to alternative and complementary therapies. New York: W. W. Norton & Co., 1998:67.
- "Vitamin Therapy, Megadose / Orthomolecular Therapy" British Columbia Provincial Health Services Authority 2000
- Ewan Cameron M. D. "Cancer bibliography". Doctoryourself.com. Retrieved August 5, 2007.
- Cameron E, Pauling L (October 1976). "Supplemental ascorbate in the supportive treatment of cancer: Prolongation of survival times in terminal human cancer". Proceedings of the National Academy of Sciences 73 (10): 3685–9.
- Cameron E, Pauling L (September 1978). "Supplemental ascorbate in the supportive treatment of cancer: Reevaluation of prolongation of survival times in terminal human cancer". Proceedings of the National Academy of Sciences 75 (9): 4538–42.
- Creagan ET, Moertel CG, O'Fallon JR, et al. (September 1979). "Failure of high-dose vitamin C (ascorbic acid) therapy to benefit patients with advanced cancer. A controlled trial". The New England Journal of Medicine 301 (13): 687–90.
- Moertel CG, Fleming TR, Creagan ET, Rubin J, O'Connell MJ, Ames MM (January 1985). "High-dose vitamin C versus placebo in the treatment of patients with advanced cancer who have had no prior chemotherapy. A randomized double-blind comparison". The New England Journal of Medicine 312 (3): 137–41.
- Tschetter, L; et al. (1983). "A community-based study of vitamin C (ascorbic acid) in patients with advanced cancer". Proceedings of the American Society of Clinical Oncology 2: 92.
- Chen, Q; et al (2007). "Ascorbate in pharmacologic concentrations selectively generates ascorbate radical and hydrogen peroxide in extracellular fluid in vivo". Proceedings of the National Academy of Sciences 104 (21): 8749–54.
- Linus Pauling (1986). How to Live Longer and Feel Better. New York: W. H. Freeman and Company. pp. 173–175. .
- Pauling, L (November 1978). "Orthomolecular enhancement of human development" 2016-03-05 at the Wayback Machine (PDF). In Ralph Pelligra, ed. Human Neurological Development: 47–51.
- Andrew W. Saul; Dr. Abram Hoffer. "Abram Hoffer, M. D., PhD 50 Years of Megavitamin Research, Practice and Publication". Doctoryourself.com. Retrieved August 5, 2007.
- "Vitamin C" 2015-04-24 at the Wayback Machine. American Cancer Society.
- .Bu barədə qeydləri, Oreqo Ştatı şəxsi kolleksiyası. 2006-09-01 at the Wayback Machine
- "Arxivlənmiş surət". 2017-01-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-07-15.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-01-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-07-15.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-01-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-07-15.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-01-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-07-15.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-01-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-07-15.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-01-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-07-15.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-01-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-07-15.
- "Linus Pauling Interview – page 9 / 9 – Academy of Achievement" 2012-12-11 at the Wayback Machine. Achievement.org. 2008–02-29. Retrieved 2013–06-25.
- Thomas Hager (November 29, 2007). "Einstein". Oregon State University Libraries Special Collections. Retrieved December 13, 2007.
- Robert Paradowski (2011), Oregon State University, Special Collections p.18, Proteins, Passports, and the Prize (1950–1954), retrieved February 1, 2013
- Bulletin of the Atomic Scientists Vol. VIII, Nr. 7 (Okt. 1952) p. 254, Educational Foundation for Nuclear Science, Inc.
- Thomas Hager (November 29, 2007). "Russell/Einstein". Oregon State University Libraries Special Collections. Retrieved December 13, 2007.
- Louise Zibold Reiss (November 24, 1961). "Strontium-90 Absorption by Deciduous Teeth: Analysis of teeth provides a practicable method of monitoring strontium-90 uptake by human populations" 2020-06-07 at the Wayback Machine. Science. Retrieved October 13, 2009.
- Thomas Hager (November 29, 2007). "Strontium-90" 2010-12-22 at the Wayback Machine. Oregon State University Libraries Special Collections. Retrieved December 13, 2007
- Thomas Hager (November 29, 2007). "The Right to Petition" 2010-12-20 at the Wayback Machine. Oregon State University Libraries Special Collections. Retrieved December 13, 2007.
- Linus Pauling; Edward Teller (1958). "Teller vs. Pauling" 2011-08-15 at the Wayback Machine. Oregon State University Libraries Special Collections. Retrieved December 13, 2007.
- Linus Pauling (October 10, 1963). "Notes by Linus Pauling. October 10, 1963." mart 10, 2010, at the Wayback Machine. Oregon State University Libraries Special Collections. Retrieved December 13, 2007.
- "Linus Pauling and the International Peace Movement: Vietnam." 2013-11-09 at the Wayback Machine. Oregon State University Libraries. 2010. Retrieved March 12, 2013.
- Stephen F Mason (July 1999). "The Science and Humanism of Linus Pauling (1901–1994)." 2012-03-31 at the Wayback Machine. Ciencia Abierta. Retrieved August 4, 2009.
- А. С. Сонин. Печальный юбилей одной кампании 2010-05-05 at the Wayback Machine (рус.) // Вестник РАН. — 1991. — Т. 61. — № 8. — С. 96–107.
- Операция "Теория резонанса" 2020-12-02 at the Wayback Machine / Лисичкин В. А., Шелепин Л. А. Третья мировая (информационно-психологическая) война. — М.: Эксмо, Алгоритм, 2003. — 448 с.
- "Лорен Грэхэм "Естествознание, философия и науки о человеческом поведении в Советском Союзе, Глава IX. Химия"". 2007-09-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-08-23.
- I. Moyer Hunsberger (1954). "Theoretical chemistry in Russia". J. Chem. Educ. 31 (10): 504 – 514.
- "The National Review Lawsuit". Paulingblog. Retrieved 20 December 2013.
- "A Tough Conclusion to the National Review Lawsuit". Paulingblog. Retrieved 20 December 2013.
- "Pauling v. NAT'L REVIEW, INC.". Justia.com. Retrieved 20 December 2013.
- "http://www.nytimes.com/1998/08/30/nyregion/c-dickerman-williams-97-free-speech-lawyer-is-dead.html 2022-09-17 at the Wayback Machine". The New York Times. Retrieved 20 December 2013.
- Desiraju, G. R. Nature 408, 407 (2000)
- Pauling interview by Jeffrey L. Sturchio (1987) 2010-12-06 at the Wayback Machine Chemical Heritage Foundation (click on Honors to see list)
- "Linus Pauling: Awards, Honors and Medals [ölü keçid]". Special Collections. Oregon State University Libraries. Retrieved April 25, 2013.
- "Gandhi Peace Award" 2010-09-07 at the Wayback Machine. Promoting Enduring Peace. Retrieved April 26, 2013.
- "NAS Award in Chemical Sciences". National Academy of Sciences. Retrieved February 15, 2011.
- "Linus Pauling: Awards, Honors and Medals". Special Collections. Oregon State University Libraries. Retrieved April 25, 2013.
- "OSU Celebrates Linus Pauling and Release of New U. S. Postal Service Stamp" 2013-11-02 at the Wayback Machine. Events. Oregon State University. Retrieved April 25, 2013.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Frensis Krik: Laynus Polinqin Molekulyar biologiyaya təsiri 2007-10-14 at the Wayback Machine
- Ava Helen və Laynus Polinq haqqında, Oreqon Ştatı Universitetinin kitabxanası
- Polinq kataloqu 2019-07-19 at the Wayback Machine
- Laynus Polinq (1901–1994)
- Laynus Polinqin mükafatları və medalları
- "Scientist for The Ages" məqaləsi. Laynus Polinq İnstitutu
- Laynus Polinq haqqında Nobel mükafatı e-muzeyində məlumat
- Laynus Polinq haqqında faktlar
- Laynus Polinqin Kimya üzrə Nobel mükafatının təqdim olunma mərasimindəki çıxışı
- Laynus Polinqin Nobel Sülh mükafatının təqdim olunma mərasimindəki çıxışı
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Laynus Karl Polinq ing Linus Carl Pauling 28 fevral 1901 Portlend Oreqon ABS 18 avqust 1994 Biq Sur d Kaliforniya Amerikali kvant kimyacisi ve biokimyaci kristaloqraf molekulyar bioloq ve tibb tedqiqatcisi kimi de taninir Laynus Polinqing Linus Carl PaulingDogum tarixi 28 fevral 1901 1901 02 28 Dogum yeri Portlend Oreqon ABSVefat tarixi 18 avqust 1994 1994 08 18 93 yasinda Vefat yeri Biq Sur d Kaliforniya ABS Vefat sebebi prostat xercengiHeyat yoldasi Ava Helen Polinq d Usagi Piter Polinq d Elm saheleri kvant kimyasi d biokimya fiziki kimyaIs yerleri Kaliforniya Texnologiya Institutu 1927 1963 Laynus Polinq Institutu d San Diyeqo Kaliforniya Universiteti 1967 1969 Stenford Universiteti 1969 1975 Tehsili Kaliforniya Texnologiya Institutu 1925 Elmi rehberleri Roskou Dikinson d Ricard Tolmen d Taninmis yetirmeleri Martin Karplus d Uzvluyu London Kral Cemiyyeti 1948 Amerika Felsefe Cemiyyeti d Bavariya Elmler Akademiyasi d ABS Milli Elmler Akademiyasi 1933 Fransa Elmler Akademiyasi Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasi SSRI Elmler Akademiyasi 1958 Leopoldin Alman Milli Elmler Akademiyasi Polsa Elmler Akademiyasi d Mukafatlariscarc library oregonstate edu Vikianbarda elaqeli mediafayllar XX esrin en muhum kimyacilarindan biridir Kvant mexanikasinin kimyaya tesiri meselelerine toxunanlar arasinda baslica yer alir Kvant mexanikasinin kimya biokimya ve molekulyar biologiyaya tesirini tedqiq etmisdir Bu tedqiqatlara gore ona 1954 cu ilde Kimya uzre Nobel mukafati verilmisdir Bundan basqa o kimyevi kristallar ve zulallarin tekmillesdirilmesinde istirak etmisdir DNT nin kesf olunmasindan once etdiyi arasdirmalar 1953 cu ilde Ceyms Uatson ve Frensis Krikin DNT ni kesf etmesine komek olmusdur Laynus Polinq kimya metallurgiya psixologiya radioaktivlik nuve enerjisi nuve muharibesi ve kvant mexanikasi haqqinda tedqiqatlar aparmis eserler yazmisdir Laynus Polinqe yerustu nuve tedqiqatlarina gore 1962 ci ilde Nobel Sulh mukafati verilmisdir Hemin il ondan basqa kimya ve fizika ile bagli tedqiqatlarina gore Mariya Kuri kimya ile bagli tedqiqatlarina gore Con Barden mukafat almisdir Laynus Polinq novbeti illerde C vitamini ile bagli tedqiqatlar aparmisdir Bu movzuda yazdigi meqale ve eserler muhum elmi ehemiyyete malikdir HeyatiUsaqligi Atasi Herman Henri Uilyam Polinq Laynus Polinq ABS nin Oreqon statinin Portlend seherinde anadan olub Atasi Herman Henri Uilyam Polinq 1876 1910 Missuri statinin Konkordiya seherinden anasi Lusi Izabella Darlinq 1881 1926 ise Oreqon statinin Lonerok seherinden idi Herman eczaci idi ve isinde ugursuz bir adamdi Buna gore de 1903 1909 cu iller arasinda Oreqon statinda bir nece defe son olaraq Portlende kocmusdu Hermen 1910 cu ilde mede xorasi neticesinde olmusdu Izabella sonradan Cozef Ney ile evlenene qeder ovladlari Laynus Pol ve Frensis ile tek qalmisdi Laynus Polinq oxumagi cox seven usaqdi Atasinin yazdigi mektub ve kitablari oxuyurdu Laynus Polinq ibtidai sinifde oxuyarken dostu Lloyd Ceffers oz otaginda kicik bir kimya laboratoriyasi qurmusdu Laynus Polinq sonradan kimya muhendisi olmasina bu laboratoriyanin tesiri olmusdu Orta mektebde oxuyarken Laynus Polinqin kimyaya olan maragi davam eledi Atasinin is yerine yaxin olan polad muessisesinde gece muhafizecisi olaraq islemeye basladi Laynus Polinq mektebde Amerika tarixi dersinden lazim olan qiymeti ala bilmediyi ucun diplomunu bir il tez ala bilmedi 45 il sonra Laynus Polinq Nobel mukafatini qazandigi zaman mekteb bu diplomu ona hediyye etdi Kollec ve universitetde oxudugu illeri Laynus Polinq Oreqon Aqrar Kollecinden mezun olarken 1922 1917 ci ilde Laynus Polinq Oreqon Aqrar Kollecine daxil oldu Bura hal hazirda Oreqon Stati Universiteti olaraq fealiyyet gosterir Kollecde oxudugu illerde Delta Upsilon adli birlik ona destek gosterdi Cunki maddi cehetden cetinlik cekirdi O dusunurdu ki eyni anda hem oxumaga hem de islemeye mecburdur Kollecin ikinci ilinde anasina maddi cehetden destek olmaq ucun ise baslamagi planlasdirirdi amma kollec ona kurslarda komekci olmagi teklif eledi Bu teklif ona tehsilini davam etdirmeye komek oldu Novbeti iki ilde atom ve kimyevi maddelerle bagli apardigi tedqiqatlarla Gilbert Levis ve Irvinq Lenqmuirin maraq dairesine dusmeyi bacarmisdi O fizika ve kimya sahesinde tedqiqatlara ve kvant kimyasinin bunovresini qoymaga basladi 1922 ci ilde Laynus Polinq kolleci ferqlenme ile bitirdi Kaliforniya Texnologiya Institutunda Roskoe Dikinsonun nezaretinde kimya muhendisliyi ixtisasinda tehsil almaga basladi Bu muddet erzinde o rentgen sualarinin kristallara olan tesirini musahide etdi 1925 ci ilde fiziki kimya ve fiziki riyaziyyat movzulari uzre doktorluq mudafie etdi Aile heyati Laynus Polinqin ailesi 1954 cu ilde Stokholmda Kimya uzre Nobel mukafatinin merasimi Oturanlar soldan saga Laynus Polinq Piter Polinq ve Linda Polinq ayaq uste sagda Krellin Polinq Hemin illerde Laynus Polinq ev iqtisadiyyati ucun kimya dersini kecerken telebesi olan Ava Helen Miller ile tanis oldu 17 iyun 1923 cu ilde ise o Helen Miller ile evlenir Aile uzvleri Atasi Herman Henri Uilyam Polinq eczaci Missuri Anasi Lusi Izabella Darlinq Oreqon Heyat yoldasi Ava Helen Miller Oreqon Oglu Laynus Karl Polinq 1925 Honoluluda yasayir Oglu Piter Ceffers Polinq 1931 2003 kimyaci ve kristallarla maraqlanan alim Olumunedek Uelsde yasayib Oglu Edvard Krellin Polinq 1937 1997 San Fransisko Stati Universiteti ve Kaliforniya Universitetinde biologiya professoru idi Qizi Linda Helen Polinq 1932 15 nevesi ve 19 neticesi vardir Olumu Laynus Polinq 19 avqust 1994 cu ilde prostat xercengi sebebinden oldu ABS nin Oreqon statinin Osveqo golu yaxinlarinda yerlesen Pioner mezarliginda defn olundu FealiyyetiLaynus Polinq gorkemli fiziklerle islemek ucun Avropaya getdi O burada alman fizik Arnold Sommerfeld ile Munxende danimarkali fizik Nils Bor ile Kopenhagende avstriyali fizik Ervin Sredinger ile Surixde tedqiqatlarda istirak etdi Bu uc fizik kvant fizikasi ve fizikanin diger bolmelerinde ixtisaslasmis alimlerdi Oreqon Aqrar Kollecinde tehsil alarken Laynus Polinq kvant fizikasi ile bagli nezeriyye dusunmusdu Buna gore de ona komek olmasi ucun atomun elektron modeli movzusunda mutexessisler axtarirdi O Avropada hidrogen atomlari haqqinda Volter Heitler ve Fritz London ile birlikde tedqiqat apardi Laynus Polinqin Avropada kecirtdiyi iki il onun sonraki fealiyyetinde cox muhum rol oynadi Kvant kimyasinin en muhum simalarindan biri idi ve bu movzuda tedqiqat aparan ilk alimdi 1927 ci ilde Kaltecde kimya nezeriyyesi uzre professor komekcisi islemeye basladi Laynus Polinq fakulte karyerasina Kaltecde basladi Mehsuldar kecen 5 ilde o rentgen kristallarina diqqetini artirdi kvant mexanikasi ile atom ve molekulyar hesablamalar apardi Bu bes ilde apardigi tedqiqatlari 50 sehifelik bir eser sekline saldi Bu esere ozunun kesf etdiyi ve sonradan Polinq qanunlari kimi taninan 5 madde elave elemisdi 1929 cu ilde qismen 1930 cu ilden ise tam sekilde professorluga yukseldi 1930 cu ilde Amerika Kimya Birliyi terefinden 30 yasinda genc olmasina baxmayaraq elmde gosterdiyi fealiyyetine gore Lenqmuir mukafatina layiq goruldu 1932 ci ilde Laynus Polinqin en muhum elmi islerinden biri olan orbital hibritasiya haqqinda yazdigi tedqiqati derc olundu Bu tedqiqatda karbon atomunun orbitlerinin analizinin nece aparildigi izah olunurdu Kaltecde yaxin dostu olan ve her il tehsil ucun Berkli Kaliforniya Universitetinden Kaltece gelen fizika nezeriyyecisi Robert Oppenqeymer ile birlikde yeni bir kesf etdiler Ikisi birlikde tebii kimyevi birlesmeler haqqinda tedqiqat apardilar Oppenhaymer bu isin riyazi Laynus Polinq ise kimyevi terefine destek olurdu Bu yaxin elaqeler Laynus Polinqin Oppenhaymer ile heyat yoldasinin yaxinlasmasindan subhelenmesinden sonra basa catir Daha sonralar Oppenhaymer Laynus Polinqi Manhetten layihesine kimya mutexessisi kimi devet edir Buna baxmayaraq Laynus Polinq sulh terefdari oldugunu bildirerek bu devetden imtina edir 1930 cu ilde Laynus Polinq elmi fealiyyetle bagli yeniden Avropaya seyahet edir Burada o elektronlarin rentgen sualarinin tesirine meruz qalarken ferqli reaksiya verdiklerini musahide edir Telebelerinden biri olan L Brokvey elektronlarin yaydigi enerjini olcen qurgu kesf edir Bu qurgu ile agir atomlar musahide olunur Laynus Polinq 1932 ci ilde elme elektron neqativliyi anlayisini getirir Molekullarin muxtelif xususiyyetlerinden istifade ederek kimyevi birlesmeleri ayirdigini molekullarin momentlerinin hesabini ve aralarinda olan bucagi teyin etdiyini elan edir Tebii kimyevi birlesmeler movzusundaki tedqiqatlari 1930 cu illerde tebii kimyevi birlesmeler movzusunda tedqiqatlar yazmaga baslayir ve bu yazilar 1939 cu ilde cap olunur Bu tedqiqatlar sonradan Kimya uzre Nobel mukafatini almagina sebeb olan tebii kimyevi birlesmelerin kompleks materiallarinin izah olunmasi meselesinin bunovresini teskil edir Laynus Polinq bu tedqiqatini Tebii kimyevi birlesmeler adli meshur kitabda serh etmisdir Bu kitab ilk nesrinden 30 il kecdikden sonra 16000 eded nesr olunmusdu Bu say gunumuze qeder de elmi eserler ucun nadir gorunen boyuk neticedir Laynus Polinqin tedqiqatlarinin bir hissesi tebii kimyevi birlesmelerde orbital hibritasiyani izah edirdi Elektronlarin atomlarin orbitine s p ve basqa duzuluslerini izah edirdi Karbon atomunda elektronlarin bir 2s ve uc 2p orbitlerinde yerlesdiyini ve sp hibritlesmenin oldugunu mueyyen etdi Etilenin terkibindeki karbon atomlarinin ise sp hibritlesmesine meruz qaldigini 2pz orbitinin ise hibritlesmediyini elan etdi Diger bir sahedeki kesfi ise ionlasmis birlesmeler emele getiren atomlarin bir biri ile elektron mubadilesi aparmagi hadisesi idi Kovalent birlesen atomlarin ise elektron mubadilesi aparmadigini bezi elektronlardan ise ortaq istifade etdiklerini mueyyenlesdirdi Kimyevi birlesmelerin ayrilmasi ucun coxlu enerjinin gerekli oldugunu bildirdi Laynus Polinqin uzerinde islediyi ucuncu movzu ise benzindeki aromatik hidrokarbonlarin prototipini tekmillesdirmek ve modelini yaratmaqdi O gune qeder benzin haqqinda en yaxsi tedqiqati alman alimi Fridrix Kekule aparmisdi Onun fikrince iki birlesme arasinda tek ve cut bag vardi amma cut baglarin oldugu yerde tek baglarin da olmasi veziyyeti murekkeblesdirirdi Laynus Polinq ise bunun sebebini kvant kimyasi ile aciqlamaga calisdi Bioloji molekullar haqqinda tedqiqatlari DNT nin 3D animasiyasi XX esrin 30 cu illerinin ortalarinda Laynus Polinq Rokfeller fondunda Uoren Uiverin biologiya ile bagli prioritetleri maliyyelesdirmesinin tesiri ile yeni sahelerle maraqlanmaga basladi Baxmayaraq ki Polinq evveller maragini demek olar ki yalniz qeyri uzvi molekulyar quruluslara cemlemisdi o bezi hallarda molekullarin bioloji mahiyyeti haqda dusunurdu bunun sebebi qismen Kaltecin biologiya sahesinde artan nufuzu ile baglidir Polinq Morqan Tomas Hant Theodos Dobzanski Kelvin Bircs ve Alfred Sturtevant kimi gorkemli bioloqlarla qarsiliqli is mubadilesinde oldu Onun bu sahede ilk isi hemoqlobinin qurulusunu oyrenmekden ibaret idi O subut etdi ki hemoqlobin molekulu oksigen alanda ve ya itirende qurulusunu deyisir Tedqiqatin neticesi olaraq o umumilikde proteinin qurulusu haqqinda daha dolgun arasdirma aparmaga qerar verdi O evveller istifade etdiyi rentgen sualarinin difraksiya analizinden istifade etmeye basladi Lakin zulal maddeleri bu texnikaya evveller uzerinde islediyi kristal minerallara nisbeten daha az uygun gelirdi Zulallarin rentgen sualari ile cekilmis en yaxsi sekli 1930 cu illerde ingilis kristaloqrafi Uilyam Astburi terefinden cekilmisdi Buna baxmayaraq Laynus Polinq 1937 ci ilde apardigi sinaqlarda Uilyam Astburinin neticelerini elde ede bilmedi Problemi tapmaq ucun Polinq 11 il serf etdi onun riyazi analizleri dogru idi lakin Astburinin cekdiyi sekiller ele cekilmisdi ki zulal molekullari gozlenilen movqelerden kenara eyilmisdi Polinq atomlari spiralvari formada duzulmus hemoqlobin modelini hazirladi ve bu ideayani butun zulallara tetbiq etdi 1951 ci ilde amin tursusu peptidlerin qurulusu ve peptid baglarinin hamar tebietli olmasi esasinda Polinq Robert Kori ve Herman Branson dogru olaraq alfa spirallari ve beta lovhesini zulalin ikiqat qurulusunun ilkin motivleri kimi teqdim etdi Bu tedqiqat Polinqin qeyri enenevi dusunme bacarigina numune oldu Qurulusda merkezin olmasi fikri qeyri adi fikir idi bele ki spiralin bir defe firlanmasi zamani amin tursusunun tam eded olmayan qaligi qala bilir Alfa sprialinin bir donusu ucun bu 3 7 amin tursusu qaligidir Daha sonra Polinq ucqat spiral olan deoksiribonuklein tursusu DNT modelini teklif etdi Onun modelinin bir nece esas sehvi var idi bunlardan biri de DNT nin tursulugu ideyasina ziddiyyet yaradan neytral fosfat qruplari teklifi idi Ser Lorens Breq Laynus Polinqin zulalin alfa spiral qurulusunu tapmaq yarisini qazanmasina gore uzgun olmusdu Breqin komandasi peptid baglarinin plenar tebietini nezere almadiqlarina gore protein modelinin hazirlanmasinda esasli sehve yol verdiler Kavendis laboratoriyasindan Polinqin DNT nin molekulyar modelleri uzerinde calismasi oyrenilenden sonra Ceyms Uatson ve Frensis Krike DNT nin molekulyar modelini duzeltmeye icaze verildi Daha sonra onlar Moris Uilkins ve Rozalind Franklinin Kral Kollecindeki nesr olunmayan melumatlarindan yararlandilar orada spiral ve spiral oxu boyunca geden hamar boru olmasi haqda deliller gosterilirdi 1953 cu ilin evvelinde Uatson ve Krik DNT nin ikiqat spiralinin duzgun modelini teqdim etdiler Polinq sonralar DNT qurulusu barede nece sehve yol verdiyini anlatmaq ucun bir nece sebeb gosterdi bunlardan esas olanlari sehv melumatin coxlugu ve yuksek keyfiyyetli rentgen difraksiya fotolarinin azligi idi Polinq problemi arasdiran vaxt Ingilterede olan Rozalind Franklin dunyada en gozel goruntuleri yaradirdi Bunlar Uatson ve Krik ucun ugur qapisinin acari idi Polinq onlari DNT nin yanlis modelini hazirlamasindan qabaq gormemisdi baxmayaraq ki onun komekcisi Robert Kori 1952 ci ilin yayinda Ingilterede zulal konfransinda Polinqin evezine istirak ederek onlarin bir necesini gorub Kommunistlere qarsi simpatiyada subheli bilindiyi ucun Polinqin pasportu goturulerek istirakinin qarsisi alinmisdi Siyaset ise kritik rol oynamadi Korinin rentgen goruntulerini vaxtinda gormesinden basqa Polinq pasportunu geri aldi ve DNT barede yazisini yazmamisdan once bir nece hefte Ingiltere laboratoriyalarinda gezdi Onun Franklinin laboratoriyasini ziyaret etmek ve isi ile tanis olmaq imkani var idi lakin bunu etmedi Hemcinin Polinq ferment reaksiyalarini oyrenirdi ve fermentlerin reaksiyalara kecid veziyyetini stabillesdirmekle tesir etdiyini mueyyen eden ilk adam idi Bu hereket mexanizmini anlamaq ucun esas fikirdir O hemcinin anticisimlerin antigenlere bagli olmasini onlarin bir birini tamamlayan quruluslar olmasini texmin eden ilk alimlerden idi Bioloq Maks Delbruk yazirdi ki DNT replikasiyasi ikilesmesi daha cox bezi arasdirmacilarin teklif etdiyi oxsarliqla yox qarsiliqli tamamlama ile bagli idi Bu Uatson ve Krikin kesf etdiyi DNT modelinde aydinlasmisdi Molekulyar genetika 1949 cu ilin noyabr ayinda Laynus Polinq Hervey Itano S J Sinqer ve Ibert Vels Sciene jurnalinda her insanda ferqli olan zulal kesf etdiklerini elan etdiler Subut olundu ki bu zulal nesilden nesile kecen xesteliklerin dasinmasina sebeb olur Laynus Polinq elektroforezden istifade ederek oraq huceyre xesteliyinin qirmizi qan huceyrelerinde hemoqlobine tesir etdiyini askara cixardi Oraq huceyre xesteliyi olan sexslerde hemoqlobinin normal ve anormal sekillerine rast gelindiyi melum oldu Bu da irsi Mendel molekullarinin sadece genetik zulallari olmasina yox diger varligi ve yoxlugu bilinen xususiyyetlerine isiq saldi Alternativ tible bagli tedqiqatlari tibbi arasdirma ve C vitamini 1941 ci ilde 40 yasinda olarken Polinqe boyrek xesteliyi olan Brayt diaqnozu qoyuldu Mutexessisler bu xesteliyin mualice oluna bilmeyeceyini bildirirdiler Laynus Polinq Stanford Universitetiden hekim Tomas Eddis ile birlikde apardigi tedqiqatlarda xesteler uzerinde zulali az olan pehriz sinaqdan kecirtdi Bundan elave bu pehrizde bol vitamin ve minerallara sahib olan qidalar tetbiq olundu 1951 ci ilde Molekulyar tibb adli meqalesi derc olundu 1950 ci illerin sonunda enzimlerin insana tesiri movzusunda tedqiqatlar apardi 1956 ci ilde Abram Hoffer vitaminlerin bedende enzimler ucun gerekli oldugunu kesf etdi 1968 ci ilde Laynus Polinq ortomolekulyar psixiatriya ile bagli tedqiqatlarini Science jurnalinda derc etdirdi Bu meqale 1970 ci illerde genis yayilan meqavitamin terapiyasinin nezeri esasini teskil edirdi Laynus Polinq hesab edirdi ki vitaminlerin insan psixologiyasi uzerinde ciddi tesirleri var Polinqin C vitamini haqqinda arasdirmalari sonraki illerde muxtelif fikir ayriliqlarina getirib cixardi O ilk defe yuksek dozali C vitamini konsepsiyasi ile Irvin Staneynin vasitesile 1966 ci ilde tanis olub Xeyirli oldugunu anladiqdan sonra Polinq gunde 3 qram soyuqdeymeye qarsi C vitamini qebul edirdi Qenaete geldiyi neticelerden heveslenerek tibbi edebiyyati arasdirmaga basladi ve 1970 ci ilde C vitamini ve soyuqdeyme yazisini cap etdirdi O 1971 ci ilde britaniyali xerceng xesteliyi uzre cerrahi Evan Kemeronla sagalmayan xerceng xesteleri ucun venadaxili ve agizdan qebul edilen C vitamininin mualicede istifade olunmasi ucun uzun muddetli tibbi emekdasliga basladi Kemeron ve Polinq xeyli yazi ve musahidelerinden behs eden Xerceng ve C vitamini adli meshur kitab yazdilar Polinq guya ki C vitaminin sayesinde yasama ehtimalinin 4 defe artigi 100 sagalmaz xestenin uzerinde geden mualice barede 2 arasdirma cap etdirmekle C vitaminini meshur ede bildi Daha sonra Mayo Klinikasi terefinden aparilan tecrubelerden sonra elan olundu ki yuksek dozali 10 000 mq C vitamini hec plasebodan da xeyirli deyil ve hec bir xeyri yoxdu Kliniki tecrubelerden alinan neticelerden sonra rey verildi ki Polinqin C vitamininin soyuqdeymeni ve xercengi mualice ede bilmesi barede fikirleri firildaq hesab olundu Polinq bu neticeleri ve reyleri deleduzluq ve faktlarin qesden tehrifi adlandirdi ve C vitamininin venadan oturulmesinden daha cox agizdan qebul edilmesini pisledi Polinq hemcinin Mayo klinikasinin arasdirmalarini da pisledi cunki tecrubenin muddeti cox qisa idi Polinq xesteye omru boyu C vitamini verirdi tecrubede ise orta vitamin verme muddeti 2 5 ay idi Neticeler Polinq Kemeron ve Mertel Mayo klinikasinda arasdirmanin rehberi arasinda seristesizlik ve elmsizlikle bagli ittihamlarla dolu mubahiselere sebeb oldu Neticede Mayo klinikasinin arasdirmalari C vitaminine xercengin mualicesi olaraq gosterilen umumi maragi yox etdi Buna baxmayaraq Polinq C vitaminini beyni zedeli usaqlarin mualicesinde istifade etmek ucun Insan Potensialina Catma Institutu ile calisaraq C vitaminini xerceng xesteliyinin ve soyuqdeymenin dermani kimi teblig etmeye davam etdi Daha sonra kanadali fizik Abram Hofferle elave xerceng mualicesi olaraq yuksek dozali C vitamini daxil olmaqla mikroelement rejiminde emekdasliq etdi Hal hazirda movcud subutlar yuksek dozali C vitamininin xerceng xesteliyinin mualicesinde rolu olmasini desteklemir Artur B Robinzon ve diger hemkarlari ile Polinq 1973 cu ilde Menlo Parkda Kaliforniya stati sonralar Laynus Polinq adina Elm ve Tibb Institutu adlanacaq Ortomolekulyar Tibb Institutunun esasini qoydu Polinq isini C vitaminine yonlendirdi bununla beraber o olumune kimi kimya ve fizikada da isler gordu Son illerinde C vitamininin aterosklerozun qarsisini almaqda malik ola bileceyi rolu ile maraqlandi ve 3 defe stenokardiyani yungullesdirmek ucun lizin ve C vitamininin istifadesi haqda yazib 1966 ci ilde Laynus Polinq Institutu Oreqon Dovlet Universitetine birlesdirilmek ucun Palo Altodan Kaliforniya stati Korvallise Oreqon stati kocuruldu orada mikroelementler fitokimyevi maddeler otlardan hazirlanmis kimyevi maddeler ve xesteliyin qarsisini alan diger pehriz terkiblerinin arasdirmasina rehberlik etmeye davam edir Evveller Palo Altoda yerlesen Laynus Polinq Institutunda calisan bezi arasdirmacilar arasdirmanin direktor komekcisi daxil olmaqla Genetik Informasiya Arasdirmasi Institutunu yaratmaq ucun herekete basladilar Atom nuvesinin qurulusu ile bagli apardigi tedqiqatlar 16 sentyabr 1952 ci ilde nuvenin qurulusunda olan qeyri mueyyenlikleri aradan qaldirmaq ucun tedqiqatlara basladi Yaratdigi yeni qurulus modeli 15 oktyabr 1965 ci ilde Sciene and Proc Natl Acad Sci jurnalinda derc olundu Olduyu gune qeder kecen novbeti 30 ilde bu qurulus modeli bir cox jurnalda derc olundu Laynus Polinqin ideyasinin esasi atom nuvesi modelinin nukleon qruplari seklinde olmasi idi Sade nukleon qruplarina deyterium np helion pnp ve tritum npn daxildir Hetta bu qruplar alfa hisseciklerinden ibaretdir Buna daha cox yungul nuvelerde rast gelmek olur Polinq platonik qati evezine enenevi qabiq modelinde oldugu kimi musteqil hissecik baslangic modelinin strukturunu elde etmek ucun cox cehd edirdi 1990 ci ilde Polinq verdiyi musahibede modeline rey bildirdi Son zamanlar atom nuvesinin qurulusunun etrafli sekilde oyrenilmesi ucun tedqiqatlar apaririq ve dovlet bu tedqiqatlarin neticesini sebrsizlikle gozleyir Bunlarin bir cox fiziki edebiyyatlar Fiziki Tedqiqat ve basqa jurnallarda oxundugunu bilirem indiye qeder bir cox alim nuvenin qurulusu ile maraqlanib lakin onlardan hec biri istenilen neticeni elde ede bilmeyib Mueyyen etmisem ki menim arasdirdigim kimi arasdirmalar olub Men oz suretimle hesablamalar apariram Elektrik enerjisi ile isleyen masini tekmillesdirme tedqiqatlari Hazirlanmasinda Laynus Polinqin de istirak etdiyi ilk sureti tenzimlene bilen masin Henney Kilovat 1950 ci illerde Laynus Polinq Los Ancelesdeki hava kirliliyi problemini hell etmeye calisirdi Bu dovrde havanin kirlenmesine sebeb kimi baslica amil zavodlar gosterilirdi Laynus Polinq bu dovrde Arie Heqen Smit ve basqa alimler ile birlikde Kaltecde benzinle isleyen masinlarin tebiete vurdugu ziyanla zavodlarin vurdugu ziyani muqayise eden bir tedqiqat apardilar Bu tedqiqatin neticelerinden sonra Laynus Polinq elektrik enerjisi ile isleyen masin uzerinde islemeye basladi Elektrikle isleyen masin uzerinde isleyen muhendislere qosuldu ve onlara destek oldu Laynus Polinq hesab edirdi ki tursu ile isleyen akumlyatorlar yeterli enerjiye sahib deyil Yanacaqla isleyen masinlara nisbeten bu tipli masinlar daha yavasdi Bu movzuda tedqiqatlarini genislendirdi amma destek gelmediyi ucun layihe yarimciq qaldi AktivizmLaynus Polinq II Dunya muharibesi illerinde siyasi dusuncelerden yayindi Buna baxmayaraq muharibe her kesin heyatina tesir gosterdiyi kimi ona da tesir gosterdi Muharibeden sonra sulh konullusu oldu Muharibe illerinde Oppenhaymer Laynus Polinqi Manhetten layihesine kimya mutexessisi kimi devet etdi Buna baxmayaraq Laynus Polinq sulh terefdari oldugunu bildirerek bu devetden imtina etdi 1946 ci ilde Albert Eynsteynin rehberlik elediyi Atom Felaket Komitesine qatildi Xalqa ve hakimiyyete nuve enerjisinden silah kimi istifade etmeyin ne qeder tehlukeli ola bileceyini izah etdi Bu isleri ABS terefinden xos qarsilanmadi ve 1952 ci ilde Londona konfransa gedende onun pasportu elinden alindi 1954 cu ilde Kimya uzre Nobel mukafatini almaq ucun Stokholma getmeli oldugundan pasportu geri qaytarildi Mukafatlandirma merasiminde Bertran Rassel Albert Eynsteyn ve basqalari istirak etdi 1955 ci ilde Rassel Eynsteyn manifestine qatildi 1958 ci ilde Laynus Polinq Nuve Informasiyalari uzre Seint Luis Vetendas Komitesinin yaradicilari ile emekdasliq ucun imza kampaniyasina qosulmusdu Vasinqton Universitetinin rehberlik etdiyi bu qrupu Seint Luis professorlari Berri Kommoner Erik Reis M Fridlender ve Con Fovler Simali Amerikadaki usaqlarin sud dislerinin stronsium 90 elementinden radioaktiv tesirlenmesini oyrenmek ucun yaratmisdi Luis Reisin rehberliyindeki Usaq Dis Tedqiqatlari qrupu 1961 ci ilde subut etdi ki radioaktiv cirklenmeye meruz qalan erazide otlayan ineklerin sudu de radioaktiv cirklenmeye meruz qalir ve bu ehali ucun tehlukelidir Bundan basqa Laynus Polinq 1958 ci ilde radioaktiv tullantilarin sebeb ola bileceyi mutasiyalar baresinde nuve fiziki Edvard Teller ile birlikde topluma aciq bir debatda istirak etdi O ve heyat yoldasi nuve silahlari sinaqlarinin dayandirilmasi ucun 11000 alimin imzaladigi erizeni BMT ye teqdim etdiler Ictimai tezyiq ve CNI tedqiqatlarin qorxulu neticelerinden sonra sinaqlar bir muddet texire salindi yerustu nuve silahi sinagi ile bagli Con Kennedi ve Nikita Xrussov arasinda 1963 cu ilde Sinaqlarin qismen qadagan edilmesi muqavilesi imzalandi Muqavile quvveye mindiyi gun Nobel mukafati komitesi Laynus Polinqi Nobel Sulh mukafatina layiq gorerek qeyd etmisdi O neinki 1946 ci ilden fasilesiz olaraq nuve silahlarinin yayilmasinin eleyhine is gorur hem de munaqiselerin helli ucun nuve silahlarinin sinaqlarinin kecirilmesine qarsidir Nuve Informasiya Komitesinin sinaq qadagalari hem hec zaman etibarli olmayib hem de Luis Reis ve Usaq Dis Tedqiqatlari qrupu terefinden arasdirmalarin temeli qoyulmamisdi Laynus Polinqin siyasi baxislarindan cekinen Kaltec Kimya Departamenti onu hetta formal da olsa tebrik etmemisdi Onlar ona serait yaratmaqla radiyasiya ve mutasiya ile bagli tedqiqatlarina deyer verdiklerini ve maraqlandiqlarini numayis etdirdiler O Kaltec Kimya Departamentine uzv oldu ve burada Siqma Xi Elmi Arasdirmalar Cemiyyeti adli bolme qurdu O 1974 cu ilde Beynelxalq Humanistler Liqasinin ortaq qurucularindan biri oldu ve sonralar da aktiv sekilde sulh konullusu kimi fealiyyetine davam etdi O Dunyada Heyatin Qorunmasi Birliyinin prezidenti ve Dubrovnik Filadelfiya beyanatini imzalayanlardan biri idi Laynus Polinq 1960 ci illerde Vyetnam muharibesine ABS nin celb olunmasi siyasetini yeriden prezident Lindon Consonun bu siyasetine qarsi yaradilan muharibe eleyhdari olan herekata hevesle qosulmusdu O gereksiz ve konstitusiyaya zidd olan bu muharibeni pisleyirdi O cixislar etmis etiraz mektublari imzalamisdir Mektub sexsen Simali Vyetnam lideri Ho Ci Mine catdirilmisdi Lindon Conson ise ona yazilmis mektuba uzun cavab vermisdi Onun bu seyleri hokumet terefinden qebul edilmemisdi Laynus Polinqin tenqidcileri arasinda hetta onun kimyaya verdiyi tohfeleri yuksek qiymetlendiren alimler onun siyasi movqeyini beyenmirdiler ve onu Sovet Ittifaqi Kommunist Partiyasinin metbuat xidmetinin sadelovh sozcusu kimi gorurduler Life jurnalinda derc edilen bir serlovhede onun 1962 ci ilde aldigi Nobel mukafati Norvecden qeribe tehqir deye tesvir edilmisdi Laynus Polinq 1968 ci ilde USSR terefinden layiq gorulmusdu SSRI de Laynus Polinqin elmi ideyalarinin tenqidi 1940 ci illerin sonunda SSRI de diger elm sahelerinde oldugu kimi kimyaya da Sovet elmini burjuaziyadan idealistik nezeriyyelerden temizleme ve burjua elm avtoritetlerinin koleliyinden qurtarmaq adi altinda ideoloji mudaxileler edildi Esas tenqid obyekti Polinq terefinden teklif edilmis delokallasdirilmis elektron sixligi ile elektron strukturu haqda anlayisin bir hissesi olan rezonans nezeriyyesi idi SSRI de bu nezeriyye idealistik elan edildi buna gore de elm ve tehsilde tetbiqi qebul edilmedi Polinqin nezeriyyesini tenqid eden cixislarda daha cox B M Kedrov terefinden faktiki olaraq fiziki metodlarin kimyada fikizi ve kimyevi metodlarin ise biologiyada istifadesinin qadagasi ireli surulurdu Rezonans nezeriyyesini Veysmanizm Morqanizm nezeriyyesi ile uzlasdirmaq cehdleri edildi ki gosterilen elmi istiqametlere qarsi mubarizede birlesmis cebhe yaradildi Rezonans nezeriyyesi idealistik ve aqnostik olmaqla Butlerovun materialist nezeriyyesine qarsidir rezonans nezeriyyesinin terefdarlari da materializmi qebul etmirdiler Rezonans nezeriyyesi mexanistik olmaqla uzvi maddelerin keyfiyyetlerini ozunemexsus xususiyyetlerini inkar edir ve uzvi kimyanin qanunlarini kvant mexanikasina salmaga calisir Uzvi kimyada mezomer rezonans nezeriyyesi ozu ile biologiyada elmindeki Veysmanizm Morqanizm ve ozu ile six bagli olan muasir fiziki idealizm kimi umumi irticaci ideyani temsil edir Kedrov B M Kimya elminde fiziki idealizme qarsi 1951 ci ilin iyununda uzvi kimyada kimyevi terkib nezeriyyeleri uzre umumittifaq konfransi kecirildi Polinqin rezonans nezeriyyesi ve Inqoldun mezomerizm nezeriyyesi burjua ve psevdo elmi elan edildi Uzvi kimyada rezonans nezeriyyesinin teqibi elm dunyasinda menfi qarsilandi ABS Kimya Cemiyyetinin jurnallarindan birinde Sovet kimyasina hesr olunmus icmalda qey olunmusdu Bu movzuda yazilmis Sovet meqalelerinin coxunda Laynus Polinqin rezonans nezeriyyesinin dialektik materializminin doqmalarina qarsi oldugu haqda sovinist ideya var Kimya tarixinde bele celd muhakime gorulmeyib Orijinal metn ing The large majority of Russian papers on these subjects apparently arising from the chauvinistic idea that the resonance theory of Linus Pauling opposes the tenets of dialectical materialism and therefore must be rejected The intensity and crudeness of this invective appear to be without parallel in the annals of chemistry Milli Icmal dan Uilyam F Baklinin qarsisinda ugursuzluq Laynus Polinq Nobel Sulh mukafatini ve Lenin Sulh mukafatini qazanandan sonra o Milli Icmal ing The National Review jurnalinin hedefine tus geldi xususile jurnalin 17 iyul 1962 ci ildeki sayinda olan Kollaboratorlar basliqli meqalesinde Polinq sadece kollaborator deyil hem de Sovet uslublu kommunizm terefdarlarinin yoldas i adlandirilirdi Jurnalin bu meqaleleri 3 il davam eden mehkeme iddiasina getirib cixardi 1965 ci ilde Polinq jurnali yazar Uilyam Raseri ve redaktor Uilyam Baklini mehkemeye vererek 1 milyon dollar teleb etdi Ardinca o mehkemeni ve 1968 ci ilde ise appelyasiya mehkemesini uduzdu Her iki mehkemeni uduzmasina ve jurnal terefinden davamli ittihamlara baxmayaraq Polinqin hormetine xelel gelmedi MirasLaynus Polinq etdiyi kesflerle elme ve insanligi boyuk xidmetler gostermisdir New Scientist jurnalina gore en boyuk 20 alim sirasina daxil edilmisdir Nature jurnalinda Qautam R Desiraju terefinden yazilan Milenyum adli meqalede Dunyanin en boyuk nezeriyyecileri arasinda Nyuton Qaliley Eynsteynle bir sirada gosterilmisdir Bundan basqa Laynus Polinq kvant mexanikasi inorqanik kimya orqanik kimya zulal qurulusu molekulyar biologiya ve tibbe boyuk xidmetler etmisdir Laynus Polinq cagdas kvant kimyasinin atasi hesab olunur Bundan elave elmi edebiyyata hibritasiya ve elektron neqativliyi anlayislarini daxil etmisdir Frensis Krik onu molekulyar biologiyanin atasi hesab edir Laynus Polinqin vitamin enzim ve tible bagli tedqiqatlari bir cox alime yol gostermisdir Mukafat ve fexri adlari 1931 Lenqmuir mukafati Amerika Kimya Cemiyyeti 1941 Nikols medali Nyu York seksiyasi Amerika Kimya Cemiyyeti 1946 Villard Qibbs mukafati Amerika Kimya Cemiyyetinin Cikaqo seksiyasi 1947 Devi medali Kral Cemiyyeti 1947 T V Ricard medali Amerika Kimya Cemiyyetinin Cenub Serq seksiyasi 1948 Merit medali ABS Prezidenti 1951 Qilbert Levis medali Amerika Kimya Cemiyyetinin Kaliforniya seksiyasi 1952 Pasteur medali Fransa Biokimya Cemiyyeti 1954 Kimya uzre Nobel mukafati 1955 Eddis medali Milli Neprosis Fondu 1956 Avaqadro medali Italiya Elmler Akademiyasi 1957 Pol Sebatier medali 1957 riyaziyyat uzre Pyer Fermat medali 1957 Beynelxalq Qrotius medali 1961 Ilin Humanisti Amerika Humansitler Assosasiyasi 1961 Qandi Sulh Mukafati Davamli Sulhu Teblig edenler 1962 Nobel Sulh mukafati 1965 Italiya Respublikasi medali 1965 Rumuniya Xalq Respublikasi medali 1966 Laynus Polinq medali 1966 Gumus medal Fransa Institutu 1966 Ali Sulh mukafati Dunya Din Cemiyyeti 1967 Vasinqton Roblinq mukafati Amerika Mineralogiya Cemiyyeti 1972 ABS Beynelxalq Kimya mukafati 1972 Lenin Sulh Mukafati 1974 Elm uzre Milli medal ABS prezidenti Cerald Ford 1978 Lomonosov medali USSR Elmler Akademiyasi 1979 Kimya medali ABS Milli Elmler Akademiyasi 1981 Con Lettimer mukafati Amerika Urologiya Assosasiyasi 1984 Priesli medali Amerika Kimya Cemiyyeti 1984 Kimya mukafati Artur Sekler Fondu 1984 Lavosier medali Meyson de la Cime Fondu 1987 Kimya elmi mukafati Amerika Kimya Cemiyyeti 1989 Vennevar Bus mukafati Milli Elm Kollegiyasi 1990 Ricard Tolman medali Cenubi Kaliforniya Amerika Kimya Cemiyyeti 2008 Amerikan alimi adi ABS poct stampiNesrleriKitablari Laynus Polinq Kimyevi rabitelerin tebieti Kornel Universitetinin nesri ISBN 0 8014 0333 2 Laynus Polinq E Vilson Kvant mexanikasinin kimya proqramlarina giris ISBN 0 486 64871 0 Laynus Polinq E Kemeron Xerceng xesteliyi ve C vitamini ISBN 0 940159 21 X Laynus Polinq Nece uzun yasamaq ve ozunu daha yaxsi hiss etmek olar ISBN 0 380 70289 4 Laynus Polinq Kimyanin esaslari ISBN 0 486 65622 5 Laynus Polinq Molekullarin arxitekturasi Jurnallardaki meqaleleri Laynus Polinq 1927 Bir cox atom ve ion elektronlarinin fiziki xususiyyetlerinin nezeri texmini Kosmosda Mole qirilmasi diamaqnit hessasligi ve genislenme Kral Cemiyyetinin bildirisleri Riyazi fizika ve muhendislik elmleri 114 767 181 Laynus Polinq 1929 Ionik kristal komplekslerinin determinik strukturunun prinsipleri Amerika Kimya Cemiyyetinin jurnali 51 4 1010 Laynus Polinq 1931 Kimyevi rabitelerin tebieti Molekullarin strukturunun ucun kvant mexanikasi ve paramaqnit qavrayiciligi nezeriyyesinin elde edilmis neticelerinin tetbiqi Amerika Kimya Cemiyyetinin jurnali 53 4 1367 Laynus Polinq 1931 Kimyevi rabitelerin tebieti 2 Bir elektron elaqesi ve uc elektron elaqesi Amerika Kimya Cemiyyetinin jurnali 53 9 3225 Laynus Polinq 1932 Kimyevi rabitelerin tebieti 3 Diger ifrat bir elaqeye kecid Amerika Kimya Cemiyyetinin jurnali 54 3 988 Laynus Polinq 1932 Kimyevi rabitelerin tebieti 4 Tek elaqelerin enerjisi ve atomlarin nisbi elektron neqativliyi Amerika Kimya Cemiyyetinin jurnali 54 9 3570 Laynus Polinq G V Velend 1933 Kimyevi rabitelerin tebieti 5 Benzin ve naftalinin rezonans enerjisi ve hidrokarbonun serbest radikallarinin kvant mexanikasi ile hesablanmasi Kimyevi fizika jurnali 1 6 362 Laynus Polinq 1935 Atom terkibinde bezi tesaduflerle buz ve diger kristallarin qurulusu ve istifade olunmaz enerji miqdari Amerika Kimya Cemiyyetinin jurnali 57 12 2680 Laynus Polinq 1940 Antikorlarin yaranma prosesi ve qurulusunun nezeriyyesi Amerika Kimya Cemiyyetinin jurnali 62 10 2643 Laynus Polinq 1947 Atomun olculeri ve metal atomlari arasindaki mesafeler Amerika Kimya Cemiyyetinin jurnali 69 3 542 Laynus Polinq H A Itano S J Sinqer I C Uels 1949 Oraq huceyreli anemiya Bir molekullu xestelik Science 110 2865 543 548 Laynus Polinq R B Korey H R Brenson 1951 Zulallarin qurulusu Polipeptid zencirinin iki hidrogen baglanmis vintli konfiqurasiyalari Milli Elmler Akademiyasinin protokolu 37 4 205 11 Maraqli melumatlarDelta Upsilon Cemiyyetinin uzvu idi Basqasi ile bolusmeden iki Nobel mukafati alan yegane insandir Alpha Chi Sigma pesekar kimya cemiyyetinin uzvu idi Luteran kilsesinin uzvu idi Sigma Xi elmi tedqiqatlar derneyinin uzvu ve hemin derneyin Kaliforniya texnik hissesinin qurucusu idi Texas statinin Hyuston seherinde onun adini dasiyan rok qrupu Linus Pauling Quartet fealiyyet gosterir Yasadigi muddetde 48 doktorluq derecesi almisdir Oreqon statinin Korvallis seherinde yerlesen Highland View mektebi 2003 cu ilden Laynus Polinqin adini dasiyir Linuxun yaradicisi Linus Torvaldsin adi mehz Laynus Polinqden tesirlenerek qoyulmusdur 1967 1969 cu illerde Kaliforniya Universitetinde kimya professoru olaraq fealiyyet gosterib IstinadlarBiography Historical amp Celebrity Profiles Biography com2014 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Linus Pauling Internet Speculative Fiction Database ing 1995 Dunitz J D Obituary Linus Carl Pauling 28 February 1901 18 August 1994 ing Biogr Mem Fellows R Soc J T Stuart The Royal Society 1996 ISSN 0080 4606 1748 8494 Polinq L The Determination With X Rays of the Structures of Crystals Dissertation Ph D 1925 Linus Pauling Obituary ing The Daily Telegraph C Evans London Thailand 1994 ISSN 0307 1235 1477 3805 http muse jhu edu journals biography v019 19 4 article html The Vitamin Myth Why We Think We Need Supplements ing J Goldberg 2013 ISSN 1072 7825 2151 9463 Dunitz J D 1996 Linus Carl Pauling 28 February 1901 19 August 1994 Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society 42 316 326 Rich A 1994 Linus Pauling 1901 1994 Nature 371 6495 285 The Scientific 100 A Ranking of the Most Influential Scientists Past and Present 2017 07 09 at the Wayback Machine Retrieved December 19 2010 As Watson attests Pauling also came close to being the discoverer of DNA s structure for which Francis Crick James Watson and Maurice Wilkins received the Nobel Prize Linus Pauling s Childhood 1901 1910 Special collections Oregon State University Libraries 2015 05 27 at the Wayback Machine Retrieved April 25 2013 Linus Pauling 2022 09 17 at the Wayback Machine NNDB Tracking the entire world Soylent Communications Retrieved April 25 2013 Goertzel and Goertzel s 17 Linus Pauling Biography Nobelprize org Goertzel and Goertzel s 22 Swanson Stephen October 3 2000 OSU fraternity to donate Pauling treasures to campus library Oregon State University Retrieved April 29 2013 Goertzel and Goertzel s 29 Linus Carl Pauling A Biographical Timeline Linus Pauling Institute ingilis lpi oregonstate edu 2006 12 09 tarixinde Istifade tarixi 2014 07 17 Arxivlenmis suret 2007 02 05 tarixinde Istifade tarixi 2014 07 16 Tom Hager December 2004 The Langmuir Prize Oregon State University Libraries Special Collections Retrieved February 29 2008 Linus Pauling March 1932 The nature of the chemical bond III The transition from one extreme bond type to another Journal of the American Chemical Society Retrieved February 29 2008 Thomas Hager 1995 Force of Nature The Life of Linus Pauling Simon amp Schuster ISBN 0 684 80909 5 s 152 Linus Pauling 1930s Notes and Calculations re Electronegativity and the Electronegativity Scale Oregon State University Libraries Special Collections Retrieved February 29 2008 Thomas Hager December 2004 The Nature of the Chemical Bond Oregon State University Libraries Special Collections Retrieved February 29 2008 Linus Pauling 1928 London s paper General ideas on bonds Oregon State University Libraries Special Collections Retrieved February 29 2008 Pauling L Corey RB 1951 Configurations of Polypeptide Chains With Favored Orientations Around Single Bonds Two New Pleated Sheets Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 37 11 729 40 Linus Pauling s DNA Model Retrieved August 6 2007 Pauling L Corey RB February 1953 A Proposed Structure For The Nucleic Acids Proc Natl Acad Sci U S A 39 2 84 97 Hager Thomas 1995 Force of Nature The Life of Linus Pauling Simon amp Schuster ISBN 0 684 80909 5 pp 414 415 Arxivlenmis suret 2021 09 19 tarixinde Istifade tarixi 2014 07 16 Pauling Linus Harvey Itano S J Singer Ibert Wells November 1949 Sickle Cell Anemia a Molecular Disease Science Retrieved August 5 2007 Peitzman Steven J 2007 Dropsy dialysis transplant a short history of failing kidneys Baltimore Johns Hopkins University Press s 72 8 190 ISBN 0 8018 8734 8 Arxivlenmis suret 2017 01 16 tarixinde Istifade tarixi 2014 07 16 Nicolle Lorraine Beirne Ann Woodriff eds 2010 Biochemical imbalances in disease a practitioner s handbook London Singing Dragon s 27 ISBN 978 0 85701 028 5 Cassileth BR Alternative medicine handbook the complete reference guide to alternative and complementary therapies New York W W Norton amp Co 1998 67 Vitamin Therapy Megadose Orthomolecular Therapy British Columbia Provincial Health Services Authority 2000 Ewan Cameron M D Cancer bibliography Doctoryourself com Retrieved August 5 2007 Cameron E Pauling L October 1976 Supplemental ascorbate in the supportive treatment of cancer Prolongation of survival times in terminal human cancer Proceedings of the National Academy of Sciences 73 10 3685 9 Cameron E Pauling L September 1978 Supplemental ascorbate in the supportive treatment of cancer Reevaluation of prolongation of survival times in terminal human cancer Proceedings of the National Academy of Sciences 75 9 4538 42 Creagan ET Moertel CG O Fallon JR et al September 1979 Failure of high dose vitamin C ascorbic acid therapy to benefit patients with advanced cancer A controlled trial The New England Journal of Medicine 301 13 687 90 Moertel CG Fleming TR Creagan ET Rubin J O Connell MJ Ames MM January 1985 High dose vitamin C versus placebo in the treatment of patients with advanced cancer who have had no prior chemotherapy A randomized double blind comparison The New England Journal of Medicine 312 3 137 41 Tschetter L et al 1983 A community based study of vitamin C ascorbic acid in patients with advanced cancer Proceedings of the American Society of Clinical Oncology 2 92 Chen Q et al 2007 Ascorbate in pharmacologic concentrations selectively generates ascorbate radical and hydrogen peroxide in extracellular fluid in vivo Proceedings of the National Academy of Sciences 104 21 8749 54 Linus Pauling 1986 How to Live Longer and Feel Better New York W H Freeman and Company pp 173 175 ISBN 0 7167 1781 6 Pauling L November 1978 Orthomolecular enhancement of human development 2016 03 05 at the Wayback Machine PDF In Ralph Pelligra ed Human Neurological Development 47 51 Andrew W Saul Dr Abram Hoffer Abram Hoffer M D PhD 50 Years of Megavitamin Research Practice and Publication Doctoryourself com Retrieved August 5 2007 Vitamin C 2015 04 24 at the Wayback Machine American Cancer Society Bu barede qeydleri Oreqo Stati sexsi kolleksiyasi 2006 09 01 at the Wayback Machine Arxivlenmis suret 2017 01 16 tarixinde Istifade tarixi 2014 07 15 Arxivlenmis suret 2017 01 16 tarixinde Istifade tarixi 2014 07 15 Arxivlenmis suret 2017 01 16 tarixinde Istifade tarixi 2014 07 15 Arxivlenmis suret 2017 01 16 tarixinde Istifade tarixi 2014 07 15 Arxivlenmis suret 2017 01 16 tarixinde Istifade tarixi 2014 07 15 Arxivlenmis suret 2017 01 16 tarixinde Istifade tarixi 2014 07 15 Arxivlenmis suret 2017 01 16 tarixinde Istifade tarixi 2014 07 15 Linus Pauling Interview page 9 9 Academy of Achievement 2012 12 11 at the Wayback Machine Achievement org 2008 02 29 Retrieved 2013 06 25 Thomas Hager November 29 2007 Einstein Oregon State University Libraries Special Collections Retrieved December 13 2007 Robert Paradowski 2011 Oregon State University Special Collections p 18 Proteins Passports and the Prize 1950 1954 retrieved February 1 2013 Bulletin of the Atomic Scientists Vol VIII Nr 7 Okt 1952 p 254 Educational Foundation for Nuclear Science Inc Thomas Hager November 29 2007 Russell Einstein Oregon State University Libraries Special Collections Retrieved December 13 2007 Louise Zibold Reiss November 24 1961 Strontium 90 Absorption by Deciduous Teeth Analysis of teeth provides a practicable method of monitoring strontium 90 uptake by human populations 2020 06 07 at the Wayback Machine Science Retrieved October 13 2009 Thomas Hager November 29 2007 Strontium 90 2010 12 22 at the Wayback Machine Oregon State University Libraries Special Collections Retrieved December 13 2007 Thomas Hager November 29 2007 The Right to Petition 2010 12 20 at the Wayback Machine Oregon State University Libraries Special Collections Retrieved December 13 2007 Linus Pauling Edward Teller 1958 Teller vs Pauling 2011 08 15 at the Wayback Machine Oregon State University Libraries Special Collections Retrieved December 13 2007 Linus Pauling October 10 1963 Notes by Linus Pauling October 10 1963 mart 10 2010 at the Wayback Machine Oregon State University Libraries Special Collections Retrieved December 13 2007 Linus Pauling and the International Peace Movement Vietnam 2013 11 09 at the Wayback Machine Oregon State University Libraries 2010 Retrieved March 12 2013 Stephen F Mason July 1999 The Science and Humanism of Linus Pauling 1901 1994 2012 03 31 at the Wayback Machine Ciencia Abierta Retrieved August 4 2009 A S Sonin Pechalnyj yubilej odnoj kampanii 2010 05 05 at the Wayback Machine rus Vestnik RAN 1991 T 61 8 S 96 107 Operaciya Teoriya rezonansa 2020 12 02 at the Wayback Machine Lisichkin V A Shelepin L A Tretya mirovaya informacionno psihologicheskaya vojna M Eksmo Algoritm 2003 448 s Loren Grehem Estestvoznanie filosofiya i nauki o chelovecheskom povedenii v Sovetskom Soyuze Glava IX Himiya 2007 09 30 tarixinde Istifade tarixi 2014 08 23 I Moyer Hunsberger 1954 Theoretical chemistry in Russia J Chem Educ 31 10 504 514 The National Review Lawsuit Paulingblog Retrieved 20 December 2013 A Tough Conclusion to the National Review Lawsuit Paulingblog Retrieved 20 December 2013 Pauling v NAT L REVIEW INC Justia com Retrieved 20 December 2013 http www nytimes com 1998 08 30 nyregion c dickerman williams 97 free speech lawyer is dead html 2022 09 17 at the Wayback Machine The New York Times Retrieved 20 December 2013 Desiraju G R Nature 408 407 2000 Pauling interview by Jeffrey L Sturchio 1987 2010 12 06 at the Wayback Machine Chemical Heritage Foundation click on Honors to see list Linus Pauling Awards Honors and Medals olu kecid Special Collections Oregon State University Libraries Retrieved April 25 2013 Gandhi Peace Award 2010 09 07 at the Wayback Machine Promoting Enduring Peace Retrieved April 26 2013 NAS Award in Chemical Sciences National Academy of Sciences Retrieved February 15 2011 Linus Pauling Awards Honors and Medals Special Collections Oregon State University Libraries Retrieved April 25 2013 OSU Celebrates Linus Pauling and Release of New U S Postal Service Stamp 2013 11 02 at the Wayback Machine Events Oregon State University Retrieved April 25 2013 Hemcinin baxNobel Sulh mukafati Nobel Sulh mukafati laureatlarinin siyahisi Kimya uzre Nobel mukafati Kimya uzre Nobel mukafati laureatlarinin siyahisi C vitamini DNTXarici kecidlerVikianbarda elaqeli media fayllar Frensis Krik Laynus Polinqin Molekulyar biologiyaya tesiri 2007 10 14 at the Wayback Machine Ava Helen ve Laynus Polinq haqqinda Oreqon Stati Universitetinin kitabxanasi Polinq kataloqu 2019 07 19 at the Wayback Machine Laynus Polinq 1901 1994 Laynus Polinqin mukafatlari ve medallari Scientist for The Ages meqalesi Laynus Polinq Institutu Laynus Polinq haqqinda Nobel mukafati e muzeyinde melumat Laynus Polinq haqqinda faktlar Laynus Polinqin Kimya uzre Nobel mukafatinin teqdim olunma merasimindeki cixisi Laynus Polinqin Nobel Sulh mukafatinin teqdim olunma merasimindeki cixisi