fbpx
Wikipedia

Oğuz rayonu

Avqust 04, 2021

Bu məqalə Oğuz rayonu haqqındadır. Oğuz şəhəri üçün Oğuz səhifəsinə baxın.

Oğuz rayonu (7 fevral 1991-ci ilədək Vartaşen rayonu) — Azərbaycan Respublikasında inzibati – ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Oğuz şəhəridir. Şəki xanlığının mahallarından Xaçmaz mahalı və Padar mahalı Oğuz rayonu ərazisində olub. Oğuz rayonu 8 avqust 1930-cu ildə təşkil olunmuşdur. 1963–1965-ci illərdə Nuxa (1968-ci ildən Şəki) rayonunun ərazisi Oğuz rayonunun tərkibində olmuşdur. Rayon mərkəzi Vartaşen (indiki Oğuz şəhəri) 1961-ci ilə qədər kənd olmuşdur. 1961–1968-ci illərdə ona şəhər tipli qəsəbə, 1969-cu ildə rayon tabeliyində şəhər statusu verilmişdir. 1991-ci ilin fevral ayının 7-də Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin birinci sessiyasında rayonun və şəhərin adı dəyişdirilərək Oğuz rayonu adlandırılmışdır.

Rayon
Oğuz

41°04′15″ şm. e. 47°27′30″ ş. u.

Ölkə
Daxildir Şəki-Zaqatala
İnzibati mərkəz Oğuz
İcra başçısı Eyvaz Qurbanov
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 8 avqust 1930
Sahəsi 1080 km²
Hündürlük
 1.090 m
Əhalisi
Əhalisi 44 300 nəfər
Rəqəmsal identifikatorlar
ISO kodu AZ-OGU
Telefon kodu 994 24
Poçt indeksi AZ 4800
Avtomobil nömrəsi 48
Rəsmi sayt
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Oğuz şəhəri. May ayında gilas ağacı
Qısır dağ, Oğuz rayonu Baş Daşağıl kəndi. 2018
Oğuzda istehsal olunmuş qədim qılınc. Üzərində ustanın emblemi həkk olunmuşdur.

Tarixi

Oğuz rayonu Azərbaycanın qədim tarixə malik yaşayış məskənlərindəndir. Burada insanlar hələ neolit dövründə məskunlaşmışlar. Bizim eranın əvvəllərində bu ərazi Qafqaz Albaniyasının, IX–XVI əsrlərdə Şirvanşahlar dövlətinin, XVI–XVIII əsrlərdə Səfəvilər dövlətinin, XVIII əsrin ortalarından XIX əsrin əvvəllərinədək Şəki xanlığının tərkibinə daxil olmuşdur. Arxeoloqlar Kərimli və Qarabaldır kəndlərinin yaxınlığında qədim insan məskənləri aşkar etmişlər. Burada nizələr üçün ucluqlar, tunc silahlar, daşdan hazırlanmış qadın heykəlləri və əşyalar tapılmışdır.

Eramızdan əvvəl I əsrdə yaşamış, 17 kitabdan ibarət "Coğrafiya" əsərinin müəllifi, yunan coğrafiyaçısı Strabon Qafqaz Albaniyası haqqında konkret məlumatlar vermiş və göstərmişdir ki, Oğuzun da daxil olduğu indiki Şəki-Zaqatala zonası 20–25 əsr əvvəl abad və əhalisi sıx olan yaşayış yerləri olmuşdur.

Oğuz rayonunun ərazisi Ptolemeyin Albaniya xəritəsindəki ikinci zonaya müvafiq gəlir; qədim yunan astronomu və coğrafiyaşünası adı çəkilən xəritədə 12 yaşayış məntəqəsi yerləşdirmişdir. Yeddi cildlik "Azərbaycan tarixi" əsərinin I cildində qeyd edildiyi kimi, bu yaşayış məntəqələrindən ikisinin-Mamexiya (çox güman ki, Mal(l)exiyadır,

Oğuzdan cənubda yerləşən Maluq yaşayış sahəsinin adına müvafiq gəlir), Baruda — Vartaşen — müasir Oğuz şəhəri) Oğuz rayonu ərazisində yerləşdiyi ehtimal olunur.

Oğuz rayonunun şərq hissəsi Ptolemey xəritəsinin üçüncü zonasına müvafiq gəlir. Tədqiqatçılar burada adları qeyd edilən Xabota (ola bilsin, Oğuz rayonunun indiki Xaçmaz kəndidir), Boziata (ola bilsin, Vardanlı — (indiki Kərimli kəndi) yaşayış məntəqələrinin də Oğuz rayonu ərazisində yerləşməsi barədə də öz mülahizələrini irəli sürmüşlər.

Görkəmli arxeoloq, Oğuz yetirməsi olan Saleh Qazıyevin 1956–1959-cu illərdə rayonun ərazisində apardığı arxeoloji tədqiqatlar nəticəsində əldə edilmiş maddi-mədəniyyət nümunələri təsdiq edir ki, bu ərazidə neolit və eneolit dövrlərindən insanlar toplu şəkildə məskunlaşmışdır. Saleh Qazıyev 1948-ci ildə rayonun Vardanlı (indiki Kərimli) və Qarabaldır kəndlərindən cənubda qazıntı işləri aparmış ,qədim yaşayış yeri və qəbiristanlıq aşkarlanmışdır. Böyük alim qədim qəbirlərdən, daş qutu abidələrdən 2500–3000 il bundan əvvələ aid edilən aşağıdakı maddi-mədəniyyət nümunələrini taparaq elm aləminə bildirmişdir: tunc bıçaq, xəncər, nizə ucluğu, əsa başlığı, daş qadın fiquru, gil sacayaq, coxsayli bəzək əşyaları (kəmər, qolbaq, üzük ,muncuq və s.) keramika nümunələri və s. Bunlardan bəzilərinin 5 min il tarixi kecmişi var. Rayonun Filfilli və Baş Daşağıl kəndlərinin şimalında yaşı bilinməyən, tədqiq olunmamış qəbirlərdən öz uzunluğu ilə fərqlənən, qədim Oğuz tayfalarının "Kitabi Dədə Qorqud" dastanındakı boylarla səsləşən Oğuz qəbirləri bu gün də qalmaqdadır, VIII əsrin ortalarında Şəki xanlığı 8 mahala bölünürdü ki, bunlardan ikisi- Padar və Xaçmaz mahallları indiki Oğuz rayonunun ərazisini əhatə edirdi. Görkəmli Azərbaycan tarixçisi Abbasqulu Ağa Bakıxanovun (1794–1847) "Gülüstani-İrəm" adlı tarixi əsərində Xaçmaz mahalının və rayonun Tərkeş kəndinin adi çəkilir. Ziya Bünyadov "Azərbaycan VII–VIII əsrlərdə" əsərində ərəb müəllifi Bəlazuriyə istinadən Filan şahlığının adını çəkir. Firidun Qədirov isə "Azərbaycanın şimal müdafiə istehkamları" adlı kitabında Ibn əl Fəqihə istinadən yazır ki, Sasanilər xəzərlərin hücumlarından qorunmaq məqsədilə Dərbənd və Dəryal dərəsi arasında 360-a qədər qala tikdirmişlər ki, bunların da əksəriyyəti Filan və Sahib- əs Sərir torpaqlarında yerləşmişdir. F.Qədirov daha sonra V.F.Minorskiyə əsaslanaraq bildirir ki, Filan torpağı Şəkinin şərq tərəfində yerləşirdi. V,F.Minorski Filan torpağından danışarkən etnik əlamətlərə əsaslanan Fil, Filfilli, Fill-Dzax adlarından istifadə etmişdir.

2010-cu ildə Oğuz rayonu ərazisində aparılmış arxeoloji qazıntılar zamanı üzündə qızıldan öküz maskası taxılmış bir skelet də taplmışdır. Maraqlıdır ki, Tolstov, Bernştam və Bekmıradov kimi tanınmış türkoloq alimlər oğuzların ən qədim zamanlarda öküzə totem münasibəti bəslədiklərini söyləmişlər.

İndiki Oğuz rayonunun ərazisi 1867-ci ildən Yelizavetpol quberniyasının Nuxa qəzasına aid olub. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə və 1920-ci ildə Azərbaycan SSR yaradılandan sonra da rayonun ərazisi Nuxa qəzasının tərkibində qalmışdır.

1917-ci ilə aid Nuxa qəzasının Üçüncü sahəsi olan Vartaşen haqqında materiallardan 39 kəndin 5 kənd şurasında 1921-ci ilə aid materiallarından 52 kəndin 4 kənd şurasında (1921-ci ilin payızından kənd sovetlərində) birləşdiyi məlum olur. 1926-cı il yanvarın 1-nə olan məlumatlarda Nuxa qəzasının Vartaşen sahəsində 9 kənd şurasının İkənd sovetinin) olduğu göstərilir. Təəssüf ki, kəndlərin, təsərrüfatların və əhalinin sayı göstərilmir.

Bu ərazinin bir sıra kəndləri Sovet hakimiyyəti qurulmamışdan əvvələ aid materiallarda göstərilsə də, sonrakı illərdə həmin kəndlərdə ya yaşayış olmamışdır, ya da başqa kəndlərlə birləşmişlər. Məsələn, Calut kənd şurasına daxil olan Küllük (1908-ci il üçün 70 nəfər), Covlan (1908-ci il üçün 51 nəfər) kəndlərinin adlarına sonrakı illərdə rast gəlinmir. 1921-ci il Azərbaycanın kənd təsərrüfatı siyahıyaalma materiallarında bu kəndlərdən 9-nun dağıdıldığı, 3 kəndin sakinlərinin isə Ərəş qəzasına köçdükləri göstərilir. Həmin dövrdə baş verən hadisələri təhlil etdikdə belə nəticəyə gəlmək olur ki, bu kəndlərin boşalmasına 1918–1920-ci illərdəki siyasi proseslər, hərbi əməliyyatlar səbəb olmuşdur. Bu proseslər nəticəsində bir kənd şurasının, demək olar ki, bütün kəndləri dağıdılmışdır. Əhali həmin kəndlərin bəzilərində tədricən yenidən məskunlaşmışdır. Dağıdıldıqları göstərilən Zərrab və Yaqublu kəndlərində əhali daha tez məskunlaşır. 1933-cü ilə aid mənbədə bu kəndlərin adları var. Yenikənd və Top kəndlərinin adları isə 1961-ci il sənədlərində göstərilir. Axpilakənd, Salabəyli, Cucamış, Məclis və Qozlu kəndlərinin adlarına isə sonrakı sənədlərdə rast gəlmirik.

1930-cu il 8 avqust tarixli qərarla Azərbaycan SSR-in rayonlaşdırılması ilə əlaqədar inzibati vahid kimi ayrıca Vartaşen rayonu təşkil olunur. Vartaşen rayonunun ərazisinə Nuxa qəzasının tərkibindəki Vartaşen yaşayış sahəsinin doqquz kənd soveti daxil edilir.

Rayonlaşmadan əvvələ və sonraya aid məlumatları müqayisə etdikdə məlum olur ki, rayon təşkil edilərkən Nuxanın Küngüt kənd sovetinə daxil olan Yuxarı Bucaq, Aşağı Bucaq, Muxas, Baş Daşağıl kəndləri və Ərəz qəzasına aid bir neçə kənd Vartaşen rayonunun ərazisinə verilir. Və ya digər bir fakt: 1933-cü ildə Oğuz rayonuna aid olan bəzi kəndlər 1966, 1977 və 1999-ci il materiallarında göstərilmir.

Xüsusilə, kənd sovetlərinin dəyişikliyinə əsasən Muxas və Bucaq kəndləri yerləşdikləri təbii-coğrafi mövqeyinə görə həmişə eyni kənd şurasının (kənd sovetinin) tərkibində olmuşdur. 1961-ci ilə aid məlumatda isə Qozlubucaq və Baş Daşağıl kəndləri Muxas kənd sovetinə daxil edilmişdir. Qozlubucaq kəndinin adına sonrakı illərə aid inzibati-bölgüdə rast gəlinmir. Padar kənd şurasına daxil olan 14 kəndin 1933-cü il məlumatlarında Sincan və Padar, 1961-ci ilə aid sənədlərdə isə Sincan, Padar və Vardanlı kənd sovetlərində birləşdirildiyi göstərilir. Bundan sonra isə Yaqublu, Yenikənd, Top və Zərrab kəndləri Vardanlı kənd şurasından (kənd sovetindən) ayrılaraq ayrıca Yaqublu kənd sovetində (1999-cu il üçün ərazi vahidində) birləşdiriliblər.

Rayon 1952-ci il 3 aprel – 1953-cü il 23 aprel tarixlərində mövcud olmuş Gəncə vilayətinin tərkibində olmuşdur (SSRİ Ali Sovetinin 1953-cü il 23 aprel tarixli qərarı ilə vilayət ləğv edilmişdir). Kənd təsərrüfatının idarə edilməsi və xalq təsərrüfatı şuralarının yaradılması ilə əlaqədar bütün SSRİ ərazisində inzibati-ərazi islahatlar 1962–1964-cü illərdə də davam etdirilir. Nəticədə sahəsi böyük olan rayonların əsasında sənaye və kənd təsərrüfatı rayonları yaradılırdı. 1963-cü il yanvarın 4-də Azərbaycan SSR-də də 50 rayon və respublika tabeli 6 şəhərin ərazisində 31 rayon və 7 şəhər yaradılır. Bu qərara uyğun olaraq, respublika tabeliyində Nuxa şəhəri (1968-ci ildən Şəki) yaradılır və rayonun kəndləri Vartaşen rayonunun tərkibinə verilir. Bu islahat səmərəsizliyinə görə 1965-ci il yanvarın 6-da ləğv edilir. Bu səbəbdən də, Vartaşen rayonuna verilmiş kəndlər Nuxa şəhərinə tabe edilir. 1961-ci ilə qədər Vartaşen rayonunun mərkəzi Vartaşen kəndi olub. Kəndə 1961-ci il sentyabrın 9-da rayon tipli qəsəbə statusu, 1969-cu il martın 15-də isə şəhər statusu verilib.

1991-ci ilin fevralında Azərbaycan SSR Ali Sovetinin qərarına əsasən, Vartaşen rayonunun adı dəyişdirilərək Oğuz adlandırılır.

Tarixi abidələri

Rayonda 39 arxeoloji və memarlıq abidəsi mövcuddur. Bu abidələrdən Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci il tarixli 132 nömrəli Qərarı ilə təsdiqlənmiş, Oğuz rayonu ərazisində dövlət mühafizəsinə götürülmüş daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrindən 32-si siyahıya alınmışdır. Həmin abidələrdən 17-si ölkə əhəmiyyətli (15-i arxeoloji, memarlıq abidəsi) 15-i yerli əhəmiyyətli (13-ü memarlıq, 2-si arxeolojji abidə) abidələrdir. Rayondakı memarlıq abidələrindən alban məbədlərinin, Muxas qülləsinin (XIV əsr),Surxayxan qalasının qalıqları (XVIII əsr) bu günə kimi qalmışdır. Xaçmaz kəndi yaxınlığındakı Sarısu çayının üstündəki Daşüz körpüsü (XIX əsr), Sincan kəndindəki məscid (XVIII əsr), Kərimli kəndindəki məqbərə (XV əsr), Oğuz şəhəri ərazisində qədim sınaqoqlu (1849-cu il), hazırda yerli tarix-diyarşünaslıq muzeyinin yerləşdiyi alban məbədi rayonun qədim tarixi abidələrindəndir.

Oğuz rayonu ərazisində ilk arxeolji qazıntı işləri 1915-ci ildə aparılmışdır. 1945-ci ildə arxeoloji ekspedisiya qrupu geniş arxeoloji qazıntı işlərini davam etdirərək Kərimli kəndinin cənubunda Karqaya, Uzuntala, Qız qalası, Ocaq qoruğu adlanan ərazilərdən qədim dövrə aid çoxlu maddi-mədəniyyət nümunələri aşkar edilmişdir. Qarabaldır, Padar, Dəymədərə, Tərkeş kəndləri ərazisində aparılan tədqiqatlar zamanı məlum olmuşdur ki, Türyançay ilə Əlician çayları arasındakı ərazidə qədim dövrlərə aid çoxlu arxeoloji abidələr mövcuddur. XX əsrin 50-ci illərində respublikamızda arxeologiya elminin əsasını qoyanlardan biri Saleh Qazıyevin rəhbərliyi ilə aparılmış tədqiqatlar zamanı Qarabaldır, Xalxal, Sincan, Dəymədərə kəndlərində qədim dövrə aid çoxlu kurqanlar, daş qutu, adi torpaq qəbirlə aşkar edilmişdi.

Alban məbədləri

Oğuzda 7 alban məbədi mövcuddur. Bunlardan 3-ü rayon mərkəzində, 2-si Qarabulaq və 2-si Calut kəndlərindədir. Mərkəzdəki ibadətgah 1981-ci ildə tam bərpa edildikdən sonra burada Oğuz rayon Tarix-diyarşünaslıq muzeyi təşkil olunmuşdur. Digəri rayon mərkəzi xəstəxanasının həyətində, üçüncüsü isə Xalxal yolunun üstündəki təpədə yerləşir. Oğuz rayonundakı Alban ibadətgahları tam tədqiq edilməmişdir.

Yaşayış məntəqələri

Rayonda 1 şəhər, 33 kənd vardır.

Coğrafi mövqeyi

Oğuz rayonu Böyük Qafqazın cənub yamacında yerləşir, şimaldan Rusiya Federasiyası (Dağıstan MR), şərqdən Qəbələ, qərbdən Şəki, cənubdan Ağdaş rayonları ilə sərhəddir. Rayonun şimal hissəsində Baş Qafqaz silsiləsinin cənub yamacları, mərkəzi hissəsində Qanıx — Əyriçay vadisi, cənubunda isə Acınohur alçaq dağlığı əsas relyef formaları kimi ayrılır. Baş Qafqaz silsiləsindən Qazdağ, Qaynararxac, Fıy və Qoşunkar (Çaldaş dağı 3468 m.) qolları ayrılır. Oğuz ərazisinin şimaldan cənuba uzunluğu 37 km, şərqdən qərbə eni 27 km-dir. Ərazisi 1077 kvadrat kilometrdir. Rayonun ərazisi −52 dərəcə şaxtası olan Məlkəmud dağının zirvəsindən başlayıb ,+42 dərəcə istiliyi olan Böyük Söyüdlü kəndinə və Ağdaş rayonuna qədər uzanıb gedir. Maksimum hündürlük isə 3879 m. (Məlkəmud dağı), ən alçaq yer isə dəniz səviyyəsindən 360 metr yuksəklikdə olan Qarabaldır kəndinin cənub-qərbidir.

Relyefi

Oğuz rayonu Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonunda, Böyük Qafqazın cənub yamaclarında yerləşir. Rayonun şimal hissəsində Baş Qafqaz silsiləsinin cənub yamacları, mərkəzi hissəsində Qanıx-Əyriçay vadisi, cənubunda isə Acınohur alçaq dağlığı əsas relyef formaları kimi ayrılır. Baş Qafqaz silsiləsindən Qazdağ, Qaynararxac, Fiy və Qoşunkar (Çaldaş d., 3468 m) qolları ayrılır. Maksimum hündürlük isə 3879 m-dir (Məlkəmud d.). Rayonun şimalında Yura və Təbaşir yaşlı çöküntülər, mərkəzi və cənub hissədə isə Antropogen, qismən də Neogen yaşlı çöküntülər yayılmışdır. Gil ehtiyatları və mineral bulaqlar vardır.

Təbiəti

 
Oğuz rayonunun meşələrində bir şəlalə

Rayon ərazisinin yarısından bir qədər azı meşələrlə örtülüdür. Burada çoxlu şəlalə, kükürdlü və termal su bulaqları var. Rayonun faunası dovşan, ayı, dağ keçisi, qaban, qırqovul, kəklik, qaz, həmçinin som və forel balıqları ilə təmsil olunmuşdur. Rayon ərazisində müxtəlif meyvələr və giləmeyvələr – qoz, fındıq, alma, armud, zoğal, yemişan, gilas, alça, qarağat və moruq yetişir.

Rayonun ən böyük çayı Əlicançaydır. Əlicançay Qumlaq kəndindən keçərək rayonun bir çox kəndlərini ağuşuna alır.

Torpağı

Oğuz kənd təsərrüfatı rayonudur və başlıca istehsal vasitəsi torpaq örtüyüdür. Daşağılçay, Xalxalçay, Qalaçay və Ağçayın hövzəsində, Şəki yaylasının şimal-şərq hissəsində yerləşən Oğuz rayonunun ümumi sahəsi 121,6 min ha-dır. Rayonun torpaq-ekoloji şəraiti kənd təsərrüfatının bağçılıq, əkinçilik, tütünçülük, üzümçülük və maldarlıq sahələrinin inkişafına şərait yaratmışdır. Tədqiqatlara əsasən rayon ərazisində Böyük Qafqaz tirəsinin suayrıcı hissəsindən başlayaraq Alazan – Həftəran vadisinə və Şəki yaylasının şimal yamacına daxil olan sahələrdə, dağ çəmən- çimli, dağ çəmən-qaratorpağa bənzər, dağ çəmən-meşə, dağ meşə-qonur, dağ meşə, allüvial-çəmən, çəmən-bataqlıq, dağ qara və dağ şabalıdı torpaq tiplərinin yayıldığı müəyyən olunmuşdur. Dağ-çəmən torpaqları rayon ərazisinin şimal-şərq hissəsində Qəbələ rayonu ilə sərhəd zonasında nisbətən geniş ərazini əhatə edərək çay dərələri ilə kəsilən zolaq şəklində qərbə doğru, Baş Daşağıl kəndinin ərazisinə qədər uzanır. Dağ-çəmən torpaqları suayrıcı və ona yaxın alp və subalp zonalarında dəniz səviyyəsindən 2000–3000 m yüksəkliklər arasında 12 min ha sahəni əhatə edir.

Dağ çəmən-meşə torpaqlarının sahəsi 3 min ha-a qədər olub, dəniz səviyyəsindən 1800–2100 m yüksəklik arasında meşənin yuxarı sərhəddində və meşə arası tala sahələrində, seyrək fıstıq meşələri və subalp çəmənlikləri altında gilli sistlərin alınma məhsulları üzərində əmələ gəlib.

Dağ qonur-meşə torpaqlar Daşağılçay, Ağlıqçay və Qalaçayın hövzələri boyunca, dəniz səviyyəsindən 1100 m-dən 2200 m-ə qədər olan yüksəkliklər arasında yayılaraq 26 min ha sahəni əhatə edir. Bu torpaqlar üçün qalın meşə döşənəyinin tünd və geniş hümuslu qatın, yaxşı su toplama qabiliyyətinin və yüksək hümusluğun (8,0 – 15,0%), ağır gillicəli mexaniki tərkibin və kül elementlərinin zəngin olması kimi əlamətlər səciyyəvidir. Dağ meşə-qəhvəyi torpaqlar Calut, Xalxal və Xaçmaz kəndlərinin ətraf sahələrində dəniz səviyyəsindən 500–1200 m yüksəkliklər, nisbətən mülayim və quru iqlim şəraitində, palıd meşələri, kol və ot bitkiləri altında, karbonatlı gillərin aşınma məhsulları üzərində ayrı-ayrı ləkələr, tala və zolaq şəklində yayılmışdır.

Oğuz rayonu ərazisində Daşağılçayın, Xalxalçayın, Əlicançayın, Ağçayın çoxlu qolları ilə kəsilən, Alazan-Həftəran vadisinin şərq qurtaracağına daxil edilən geniş allüvial düzənlikdə, Bucaq, Qumlaq, Kərimli, Padar, Sincan, Mollalı və b. kəndlər ətrafında allüvial-çəmən, Bayan və Qumlaq kəndləri ərazisindəki kiçik sahələrdə isə çəmən-bataqlıq torpaqlar yayılmışdır. Allüvial çəmən-meşə torpaqlarının bir hissəsi Tuğay meşələri altındadır, bir hissəsindən isə az məhsuldar biçənək və suvarılan tərəvəz əkinləri üçün istifadə olunur.

Allüvial çəmən-meşə, allüvial-çəmən və çəmən-bataqlıq torpaqlar iqlim göstəricilərinə, relyef şəraitinə, torpaqəmələ gətirən suxurların xarakterinə, hidrogeoloji vəziyyətinə və istifadə xüsusiyyətlərinə görə bir kompleks təşkil etməklə bir-birinə nisbətən yaxın olub dənli-taxıl, tütünçülük, tərəvəzçilik, meyvəçilik, ot əkinləri və s. təsərrüfat sahələrinin inkişafı üçün yararlıdırlar.

Rayon ərazisinin cənub və cənub-şərq hissəsi Şəki yaylasının zəif meyilli şimal yamacını əhatə edir. Buradakı Yaqublu, Yenikənd, Böyük Söyüdlü kəndlərinin ərazisində və Quru Kəhriz tirəsinin şimal yamacında adi bərkimiş və karbonatlı, dağ-qara torpaqlarla yanaşı, kiçik sahələrdə tünd şabalıdı və şabalıdı torpaqlar da yayılmışdır. Dağ-qara və şabalıdı torpaqlar suvarma və dəmyə əkinçilik üçün yararlı olub, yüksək məhsuldarlığı ilə səciyyələnir. Rayonun ümumi ərazi torpaqlarının 36,5 %-i, yəni 44492 hektarı kənd təsərrüfatı sahələri üçün əlverişlidir. Torpaq sahələrinin 19183 hektarı, yəni 15,8%-i suvarılır. Rayonda ümumi torpaq fondunun 46,6 %-i dövlət mülkiyyətinə, 8,1%-i bələdiyyə mülkiyyətinə, 45,2 %-i xüsusi mülkiyyətə aiddir. Ümumi torpaq fondunun 15,8 %-i əkin üçün yararlıdır.

Florası

 
Baş daşağıl kəndində meşələr

Oğuz rayonu ərazisində bitki örtüyü dağ sistemlərinə məxsus şaquli qurşaqlıq qanununa uyğun olaraq yayılmışdır. Dağətəyi zonada–Bozqır yaylada palıd meşələrinin qalıqlarına təsadüf edilir. Əyriçay vadisində kiçik sahələrdə düzən meşələr mövcuddur. Aşağı dağ-meşə qurşağında iberiya palıdı və vələs meşələri, orta dağ-meşə qurşağında fıstıq — vələs meşələri, yuxarı dağ-meşə qurşağında isə seyrək, əyrigövdəli tozağacı, şərq palıdı, quşarmudu ağacları yayılmışdır.

Meşələrin yuxarı sərhəddindən yüksəkliyə qalxdıqca üç qurşaq–subalp, alp və subnival qurşaqları bir-birini əvəz edir. Burada subalp və alp çəmənləri yayılmışdır.

Bütün yüksəklik qurşaqlarında ilkin bitki örtüyünün tərkibi dəyişmiş, pozulmuş, onları törəmə tipli bitkilər əvəz etmişdir. Rayonun dağ meşələrində fıstıq, vələs və palıd üstünlük təşkil edir. Bu 3 ağac cinsindən ibarət meşələr rayon meşələrinin 95 %-nə bərabərdir. Digər ağac cinslərinin (göyrüş, qovaq, ağcaqayın, dəmirqara və s.) üstünlük təşkil etdiyi meşəliklər az sahə tutur. Meşələr nisbətən məhsuldar olub boniteti Ş. I, orta doluluğu 0.56, bir ha-da orta oduncaq ehtiyatı 145m³, orta yaşı 83-dür. Rayon ərazisinin 37,6%-i meşələrdən ibarətdir. Meşə ilə örtülü sahənin 37107 hektarı ətraf mühiti mühafizə edən qoruyucu kateqoriyasına aid edilmişdir. Oğuz şəhəri ətrafında 546 ha meşə sahəsi yaşıllıq zonası kimi ayrılmışdır. Böyük torpaqqoruyucu, sanitar – sağlamlıq, estetik və rekreasiya əhəmiyyəti daşıyır. Oğuz–Şəki şose yolu ətrafında 137 ha meşəlik avtomobil yolu boyu qoruyucu funksiyalı meşə kateqoriyasına aid edilmişdir.

Oğuzun dağ meşələrinin 60 faizə qədəri tez-tez sel hadisəsi baş verən Baş Daşağıl, Oğuz, Xalxal və Calut çaylarının hövzələrində dikliyi 30º-dən çox olan yamaclarda yerləşərək böyük torpaqqoruyucu, su təmizləyici rola malikdir.

Rayonun dağ, dağətəyi və düşən meşələrində palıd, vələs, fıstıq, ağcaqayın, qovaq, göyrüş, dəmirqara (cağan), qızılağac, tozağacı, quşarmudu, yalanqoz, lapan, qarağac, şamağacı, cökə kimi çoxyayılmış ağac növləri ilə yanaşı dəmirağacı, dağdağan, qaraçöhrə (həmişəyaşıl iynəyarpaqlı ağac), saqqız ağacı, sarağan, şümşad, ardıc kimi çox qiymətli, aztapılan, nadir ağac növləri də bitir. Rayon ərazisindəki bütün meşə və çəmənliklərdə, qoruqlarda, yaylaqlarda, dağ yamaclarında, bağlarda, çay vadilərində, əkin və biçənəklərdə qiymətli dərman bitkilərindən andız, bağayarpağı, baldırğan, bulaqotu, çilədağı, çobanyastığı, dazıotu, dəvədabanı, əvəlik, gəndalaş, gicitkən, gülxətmi, xarı bülbül, xımxımı, isitməotu, kasnı, kəklikotu, qaraqınıq, qatırquyruğu, qırxbuğum, quşqonmaz, limon nanəsi, səhləb, maralçiçəyi, siçanotu, süpürgəgülü, şirquyruğu, yandıran çilə, yarpız, zanbaq, zəncirotu, zirə və s. yetişir. Onların böyük ehtiyatı vardır. Bu bitkilərdən xalq təbabətində geniş istifadə edilir.

Rayonun dağətəyi və düzən meşələrində, bağlarda, çay vadilərində, dağ yamaclarında və dərələrdə çoxlu yabanı meyvə və giləmeyvələr yetişir. Onlardan alça, alma, armud, böyürtkən, cır üzüm (qora), çaytikanı (çisqana), əzgil, fındıq, gilas, göyəm, xurnik, qaragilə, qızılçıq, qoz, quşarmudu, meşəçiyələyi, moruq, sumaq, şabalıd, yemişan, zirinc, zoğal kimi növlərin zəngin ehtiyatı var və təbabət əhəmiyyətlidir.

Oğuz rayonunun adını yaxın-uzaq ellərdə məşhurlaşdıran isə onun çox qiymətli, bol ehtiyatları olan qızıləhmədi alma, qoz, fındıq, şabalıd, tut, zoğal kimi mədəni meyvə və giləmeyvələridir. Əgər Göyçay narı, Lənkəran limonu, Quba ağ alması ilə tanınırsa, Oğuz da qozu, fındığı, şabalıdı və qızıləhmədi alması ilə tanınır.

Rayonun yüksək dağlıq zonasında üç bitki qurşağı ayrılır: subalp (1900–2600 m), alp (2600 – 3000 m) və subnival və nival. Subalp qurşağında əsasən mezofil subalp çəmənləri, bozqırlaşmış subalp çəmənləri, alp qurşağında isə alçaqboylu alpçəmənləri – "xalıları" yayılmışdır. Alp zonasından yuxarıda dəniz səthindən 3000–3200 m yüksəklikdə yerləşən subnival ərazidə qaya və dağ–tundra bitkiləri (vələmir, kəklikotu, müxtəlif otlu, kəklikotlu, vələmirotlu bitki qrupları) inkişaf edir. 3500 m-dən hündürdə subnival və nival qurşaqları torpaq və bitki örtüyündən məhrumdur. Ərazi qayalıqlardan, çınqıllardan ibarətdir. Subalp və alp çəmənləri (18 min hektar) zəngin bitki örtüyünə malik olub rayonda maldarlığın inkişafında mühüm yem bazası sayılır. Oğuzun yay otlaqları ( yaylaqlar) əsasən bu çəmənlərdə yerləşir.

Faunası

Oğuz rayonun uca dağları, dərin dərələri, sıx meşələri, təbii mağara və kahaları, qoruq və kolluqları, şirin sulu çayları, zəngin bitki örtüyünə malik subalp və alp çəmənləri, meşələrindəki bol yabanı meyvə və giləmeyvələr bu ərazidə vəhşi heyvan və quşların yaşamasına, artıb çoxalmasına şərait yaradır. Məhz bu təbii şəraitə görə Oğuzun faunası olduqca zəngindir.

Yüksək dağ çəmənlərində boz qırqovullar, qayalıqlarda Dağıstan dağ keçiləri, qarapaçalar, bezoar keçiləri, bəbirlər, qar siçanları, canavarlar və b. heyvanlar yaşayır.

Dağ, dağətəyi meşə və kolluqlarda, düzənlik meşələrində, Qanıx-Əyriçay dağətəyi çökəkliyində Dağıstan dağ keçisi, Qafqaz maralı, cüyür, qarapaca, ayı, canavar, çöl donuzu, çaqqal, dovşan, tülkü, vəhşi pişik, porsuq, köfkər, süleysin, kirpi, tısbağa, sincab, daşlıq dələsi, yarasa, yerəşən və s. yaşayır. Quşlardan qaratoyuq, alacəhrə, qırqovul, bülbül, sərçə, sarıköynək, ağacdələn, qarquşu, şəfəqquşu, arı quşu, kəklik, turac, şanapipik, göyərçin, torağay, qartal, qızılquş, yapalaq, bayquş, qaz, ördək vardır. Şirin sulu dağ çaylarında forel, çapaq, usac kimi balıqlar yaşayır. Rayonun ərazisində suilanı, gürzə, koramal, kərtənkələ kimi sürünənlər də məskunlaşmışdır.

Geoloji quruluşu

Əsasən, Yura, təbaşir Dövrlərinin gil şistlərindən, qumdaşı, əhəng daşı, argillitlərindən ibarətdir.Qanıx -Həftəran vadisi IV Dövr çaqıl daşlarından, qum və gillərindən ibarətdir.

Geoloji təbiət abidələri

Daşağıl çayın əmələ gətirdiyi Daşağıl keçidi. Keçid Baş Daşağıl kəndinin şimalından Qıdım aşırımınadək uzanır. Xaçmaz kəndi yaxınlığında 3 dağ yolunu birləşdirən Xaçmaz keçidi. Qıdım Aşırımı (2906 m), Gədim Aşırımı (2000 m), Fiy Aşırımı ( 3100 m), Məlkəmud Aşırımı (3800 m).

Arxeoloji abidələr

Kərimli kəndində m.ə. I minilliyin əvvəllərinə aid kurqanlar. Oğuz şəhəri yaxınlığında Tunc və İlk Dəmir Dövrlərinə aid qədim qəbirstanlıq ( nekropol). Qarabaldır kəndi yaxınlığında m.ə. IV–I əsrlərə aid qəbirstanlıq.


Əhalisi

  Əsas məqalələr: Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999) və Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)

Əhalinin sayı — 43540 nəfər (1 yanvar 2017-сı il) AzStat

Etnik tərkibi

Etnik
qrup 		27 yanvar-3 fevral, 1999-cu il sa. 13–22 aprel, 2009-cu il sa.
Sayı % Sayı %
Cəmi 36 488 100.00 40 284 100.00
Azərbaycanlılar 29 735 81.49 34 296 85.14
Ləzgilər 5 167 14.16 4 831 11.99
Türklər 1 021 2.80 805 2.00
Ruslar 200 0.55 142 0.35
Yəhudilər 179 0.49 85 0.21
Udinlər 104 0.29 74 0.18
Kürdlər … … 21 0.05
Tatarlar 33 0.09 5 0.01
Ukraynalılar 17 0.05 … …
Ermənilər 5 0.01 … …
Avarlar 3 0.01 … …
Digərləri 24 0.07 25 0.06

İqtisadi xarakteristikası

"Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009–2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inikişafı dövlət Proqramı""nın Oğuz rayonunda 2009–2011-ci illərdə icrası barədə məlumat.

Yol təsərrüfatı və nəqliyyat sahəsi

Oğuz rayon 61 saylı YİS-nin balansında 71 km respublika əhəmiyyətli, 152 km yerli əhəmiyyətli avtomobil yolu vardır. Qaraməryəm-İsmayıllı-Şəki avtomobil yolunun 95–114-cü km-də yerləşən 19 km uzunluğunda yolun 4 km-lik Oğuz-Bayan avtomobil yolu hissəsində asfaltlaşma işləri aparılmış, Kərimli və Əlican çay körpülərinin tikintisi , yolun qalan hissəsinin asfaltlaşması işləri davam etdirilir.

Şəhərdaxili yollara asfalt örtüyünün salınması məqsədi ilə təmir ediləcək küçələr müəyyənləşdirilib. Təmir olunacaq küçələrdə su-kanalizasiya işləri başa çatdıqdan sonra təmir işlərinə başlanılacaqdır.

Enerji, istilik və qaz təchizatı

10 kv-luq EVX üzrə 33 km məsafə əsaslı təmir olunub , 0,4 kv-luq EVX-lər üzrə 17,461 km məsafədə SİP kabel çəkilib, lakin mal-material ayrılmadığından işlər yarımçıq qalmışdır. Elektrik verilişi xətlərinin 38 km məsafəsində əsaslı təmir işləri aparılmışdır, 10/0,4 kv-luq y/st-ları üzrə 8 ədədi yenidən qurulmuşdur. Oğuz Birləşmiş Qazanxanalar və İstilik Şəbəkəsi Sahəsinin balansında 5 istilik sistemi var. Rayonun 34 yaşayış məntəqəsindən 11-ə təbii qaz verilir.

Su təchizatı və kanalizasiya

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin göstərişinə əsasən Nazirlər Kabinetinin 241-saylı 30 iyul 2010-cu il tarixli sərəncamına uyğun olaraq Oğuz şəhərinin əhalisinin içməli su ilə təminatı, kanalizasiya sisteminin yenidən qurulması işlərinə başlanmışdır.

Hazırda şəhərin yuxarı hissəsində 2 ədəd 1000 kubluq yeni su anbarı, xlorator, laboratoriya və mühafizə binaları tikilmiş, 2.4 km D-315 mm-lik polietilen magistral boru, 300 metr drenaj işləri başa çatdırılmışdır. Şəhər daxili şəbəkənin qurulması işlərinə başlanmış şəhərin 9 küçəsində işlər tamamlanmaq üzrədir.

Hazırda Böyük Söyüdlü Balaşum su kəmərində tikinti işlərinə başlanmış, 10 km su kəməri çəkilmişdir. Həmin kəmərin yenidən qurulması imkan verəcək ki, kəmər boyuna olan Qarabulaq, Astraxanovka, Sincan, Padar, Yenikənd, Yaqublu, Top, Zərrab kəndləri içməli su ilə təmin olunsun.

Meliorasiya və irriqasiya

Qala çay sistemində Padar, Yemişənli, Daşağıl çay sistemində Baş Daşağıl və Muxas kəndlərinin əkin sahələrinin mühafizəsi üçün 1278 p/m daş beton bəndləri tikilmiş, 176 min m³ çay yatağının təmizlənməsi işləri aparılmışdır, işlər davam etdirilir. Xalxal çay sistemində mühafizə bəndləri tikilməmiş, 336 min m³ çay yatağının sıyrılması və təmizlənmə işləri aparılmışdır, işlər davam etdirilir. Oğuz çay sistemində Bayan kəndinin mühafizəsi üçün 150 p/m üzlük beton bəndləri tikilmiş, 324 min m³ çay yatağının təmizlənməsi işləri aparılmışdır işlər davam etdirilir. Türyan çay sistemində üzlük bənd quraşdırılmamış, 381 min m³ çay yatağının təmizlənməsi işləri aparılmışdır işlər davam etdirilir.

Kənd təsərrüfatı

Oğuz rayonu Şəki-Zaqatala İqtisadi zonasında yerləşir. Rayonun inzibati ərazisi 107739 ha torpaq sahəsini əhatə edir. Rayon üzrə kənd təsərrüfatına yararlı torpaqlar 35355 hektardır. Bu torpaqlardan 7517 hektarı dövlət mülkiyyətinə, 9415 hektarı bələdiyyə mülkiyyətinə, 18423 hektarı xüsusi mülkiyyətə daxildir. 18368 ha torpaq hazırda əkin altındadır, 2414 hektar bağ, 1450 hektarı dövlət mülkiyyətində olan meşə fonduna aid dincə qoyulmuş torpaqlar, 13083 hektarı örüşlər və 40 hektarı isə biçənək sahələridir. Əhalinin əsas məşğuliyyəti əkinçilik, heyvandarlıqdır və meyvəçilik (fındıqçılıq) təşkil edir.

Oğuz rayonunun ənənəvi əkinçilik növlərindən biri taxılçılıqdır.

Rayonda fındıq, alma, armud və sair meyvələr istehsal olunur.

Hazırda rayonda iri buynuzlu mal-qara 29245 başdır ki, bunun da 12978 baş inək və camışlardır. Qoyun –keçilərin sayı 62184 baş, donuzların sayı isə 38 başdır. İri buynuzlu malın 28602 başı, qoyun-keçinin 57632 başı, donuzun isə 38 başı ev təsərrüfatlarının, əhalinin və qalanı isə kənd təsərrüfatı müəssisələrinin və sahibkarın payına düşür.

Rayonda quşçuluğun inkişaf etdirilməsi istiqamətində işlər görülmüşdür.

Rayonun təbii iqlim şəraiti, dağ meşələrində bitən cökə və şabalıd ağaclarından arıların bol nektar əldə etməsi arıçılığın inkişaf etməsi üçün əlverişli şərait yaradır.

Aqroservis" xidmətləri

Oğuz rayonunda "AQROLİZİNQ" ASC-nin Oğuz "Aqroservis" filialı fəaliyyət göstərir. "AQROLİZİNQ" ASC-nin Oğuz Aqroservis filialı rayonda kənd təssərrüfatı ilə məşğul olan istehsalçılara 10 şum traktoru, 3 səpin texnikası, 3 kimyəvi mübarizə aqreqatları, 14 taxıl biçən kombayn vasitəsi ilə xidmət göstərir.

Rayonda kənd təsərrüfatı ilə məşğul olan hüquqi və fiziki şəxslərdə, xüsusi mülkiyyətdə olan 52 şum traktoru, 52 səpin texnikası, 10 kultivator, 8 kimyəvi mübarizə aqreqatı, 50 yığım kombaynı (43 taxıl biçən, 1 qarğıdalı biçən və 6 yonca biçən) vardır. Bütün kənd təsərrüfatı texnikaları əkin biçin mövsümündə rayon əhalisinə xidmət edir.

Mədəniyyət, təhsil və səhiyyə müəssisələri

Oğuz rayonunda 18 məktəbəqədər, 5 məktəbdənkənar təhsil müəssisəsi,34 ümumtəhsil məktəbi, 30 kitabxana, 21 klub, 5 mədəniyyət evi fəaliyyət göstərir.

Təhsil

İlk dünyəvi məktəblər

Oğuz rayonu ərazisində ilk dünyəvi məktəblər XIX əsrin 80-ci illərində kənd ictimaiyyətinin vəsaiti hesabına açılan xalq məktəbləri olmuşdur. 1883-cü il 28 oktyabrda rayonun Xaçmaz kəndində, 1 noyabrda isə Padar kəndində ibtidai məktəblərin əsası qoyulmuşdu. İlk dəfə Xaçmaz məktəbinə 15 nəfər, Padar məktəbinə isə 4 nəfər şagird qəbul edilmişdir.. 1898-ci ildə Vartaşen ikisinifli məktəbini yoxlayan Gəncə quberniyası xalq məktəbləri direktoru yazırdı ki, "Mən məktəbin müəllimi ilə bərabər məktəbə baxarkən 80-ə qədər şagird var idi ki, onlardan ancaq 5 nəfəri qız idi". Direktor qızların azlıq təşkil etməsinin səbəbini bir tərəfdən qızların oğlanlarla bir yerdə oxumasına valideynlərin narazı olması ilə, digər tərəfdən də qadın müəllimin (Çernılazovanın) təcrübəsizliyi ilə izah etmiş, qızların sayının artırılması üçün Vartaşendə müstəqil qız məktəbinin açılmasını təklif etmişdir..

1899-cu ildə Xaçmaz kənd məktəbində 7 nəfər, Padar kənd məktəbində 15 nəfər təhsil alırdı..

Azərbaycanın görkəmli maarif xadimlərindən Rəşidbəy Əfəndiyev 1890–1892-ci illərdə Xaçmaz, Mahmud bəy Mahmudbəyov isə 1883-cü ildə Padar məktəbində müdirlik etmişlər. Onların hər ikisi Qori müəllimlər seminariyasının məzunları idi.

1887-ci ildə Oğuz (keçmiş Vartaşen) kəndində ikisinifli kənd məktəbi açılmışdır.

1898-ci il sentyabrın 30-da Yaqublu kəndində növbəti xalq məktəbi açılmışdır. İlk dəfə Yaqublu məktəbinə 31 nəfər qəbul olunmuşdur. Məktəbin şəriət müəllimi 1899-cu ilin yanvarınadək ödəncsiz işləməyə razılıq vermişdir..

1898-ci ildə Nuxa qəzasının Qarabulaq kəndində açılan ibtidai məktəbdə təhsil alan 60 şagirddən 16 nəfəri, Vartaşen kənd məktəbində oxuyan 80 şagirddən 5 nəfəri qızlar idi..

Məktəblər bir sıra sərgilərdə iştirak edir, şagirdlərin əl işlərini, məktəblərin tədris-təcrübə sahələrində yetişdirilmiş məhsulları nümayiş etdirirdilər. 1889-cu ildə Tiflisdə kənd təsərrüfatı və sənaye sərgisinin iştirakçısı olmuş Vartaşen (indiki Oğuz) kənd məktəbi II dərəcəli fəxri diplom və və gümüş medalla təltif olunmuşdur.

1893-cü ilin aprel ayında Nuxa qəzasının Qutqaşen məktəbində keçirilən müəllimlərin sahə qurultayında Padar kənd məktəbi qurultay iştirakçılarının təcrübə məktəbinə çevrilmişdir. Qurultayın tövsiyə tədbirləri Padar kənd məktəbinin müdiri Q.Bağırov tərəfindən hazırlanmışdır..

Oğuz təhsili XX əsrin əvvəllərində

1905-ci ildə Padar məktəbinə müəllim təyin edilmiş Ə.Hüseynov xalq məktəbləri inspektorunun əmrinə tabe olmayaraq dərsləri ana dilində apardığı üçün işdən çıxarılmışdır.

XX əsrin əvvəllərində ermənilərin azərbaycanlılara qarşı törətdiyi soyqırımlarla bağlı əhalinin kütləvi yerdəyişməsi ilə əlaqədar Yaqublu və Qarabulaq kənd məktəbləri öz fəaliyyətlərini dayandırmışdılar. 1919-cu ildə rayonda 3 ibtidai məktəb və cəmi 6 nəfər müəllim fəaliyyət göstərirdi.

1919-cu ildə Yaqublu kəndinin bir qrup sakini Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin maarif və dini etiqad naziri Nəsibbəy Yusifbəyli ilə görüşdə ondan kənddə məktəb açılmasını xahiş etmişdilər

Oğuz təhsili Sovet hakimiyyəti dövründə

XX əsrin 20–30-cu illərində rayonun Bayan, Baş Daşağıl, Böyük Söyüdlü, Sincan, Kərimli, Muxas, Ərmənət, Tayıflı, Filfilli, Mollalı, Xaçmaz kəndlərində, 1930-cu illərdə isə Bucaq, Xalxal, Qumlaq, Yaqublu, Zərrab, Calut, Qarabulaq, Qarabaldır, Tərkeş, Dəymədərə, Xalxalqışlaq, Xaçmaz (3-cü məktəb) açılmışdır.

1936-cı ildə Vartaşen kəndində uşaq bağçası və Pionerlər evi, 1937-ci ildə isə Böyük Söyüdlü kəndində uşaq bağçası fəaliyyətə başlamışdır. 1939-cu ilin yayında Padar kənd natamam orta məktəbin direktoru Hacızadə Əziz Hidayət oğlu "Şərəf nişanı" ordeni ilə təltif olunmuşdur.

1940-cı ildə Oğuzda 35 məktəb (15 ibtidai, 14 natamam orta və 6 orta) fəaliyyət göstərirdi. Bu məktəblərdə 5376 nəfər şagird təhsil alırdı, onların 2328 nəfəri qızlar idi. Onların təlim-tərbiyəsi ilə 220 nəfər müəllim məşğul olurdu, onların 60 nəfəri qadın idi.

1940-cı ilin əvvəlində rayonda uşaq evi təşkil olunmuşdur, uşaq evi əvvəlcə Dəymədərə, sonra isə Vartaşen (indiki Oğuz) kəndlərində fəaliyyət göstərmişdir. 1955-ci ildə Naxçıvana köçürüldüyünə görə uşaq evinin fəaliyyətinə son qoyulmuşdur.

1947-ci ildə Xaçmazqışlaq kəndində yeni məktəb açılmışdır. 1949-cu ilin yayında Daşağılda -yaylaqlarda savad kursları — yay kursları təşkil olunmuşdur. 1964-cü ildə Maluqda, 1983-cü ildə Daşüzdə ibtidai məktəblər fəaliyyətə başlamışdır.

1955-ci ildə Oğuz şəhərində uşaq bağçası (ikinci) təşkil olunmuşdur. 1964-cü ildə Kərimli, 1967-ci ildə Oğuz şəhərində (üçüncü) və Padar, 1968-ci ildə Calut, 1969-cu ildə Qumlaq, 1975-ci ildə Xaçmaz kəndlərində yeni uşaq bağçaları fəaliyyətə başlamışdır. 1976-cı ildə rayonda 11 uşaq bağçasında 775 uşaq tərbiyə alırdı.

1961–1962-ci dərs ilində Oğuzda 15 ibtidai, 9 yeddiillik, 4 səkkizillik və 6 orta olmaqla 34 məktəb fəaliyyət göstərirdi. Bu məktəblərdə 241 sinif komplektində 4094 şagird təhsil alırdı.

1967-ci ildə Oğuz qəsəbəsində və 1979-cu ildə Xaçmaz kəndində birtipli layihə əsasında yeni məktəb binaları tikilmiş,, Oğuz qəsəbəsində 7 illik musiqi fəaliyyətə başlamışdır.

1974-cü ildə Oğuz şəhərində Uşaq-Gənclər İdman Məktəbi açılmışdı. İdman məktəbində 15 qrupda 185 şagird məşğul olurdu. 1975-ci ildə Bayan kəndində 143 nömrəli texniki peşə məktəbi açılmışdır. Oğuz şəhərində 1984-cü ildə şahmat məktəbi, 1985-ci ildə gənc texniklər, 1987-ci ildə isə gənc təbiətçilər stansiyaları fəaliyyətə başlamışdı.

1988-ci ildə Padar kəndində 504 yerlik, Oğuz şəhərində 1176 yerlik yeni məktəb binaları istifadəyə verilmiş, Tayıflı və Ərmənət kənd məktəbləri orta məktəblərə çevrilmişdir.

Oğuz təhsili müstəqillik illərində

Müstəqillik illərində rayonun təhsil müəssisələrinin maddi-texniki bazasının genişləndirilməsi istiqamətində çidd dəyişikliklər baş verdi. 2005-ci ildə Maluq ümumi orta məktəbi üçün 60 yerlik, Zərrab və Xalxal kəndlərinin hər birində 100 yerlik, Xalxal kəndində 200 yerlik, 2006-cı ildə Oğuz şəhərində 240 yerlik, 2008-ci ildə Bucaq kəndində 260 yerlik, 2009-cu ildə Oğuz şəhərində, Qumlaq və Böyük Söyüdlü kəndlərinin hər birində 360 yerlik, 2011-ci ildə Calut kəndində 220 yerlik, 2012-ci ildə Filfilli və Dəymədərə kəndlərinin hər birində 180 yerlik, 2013-cü ildə Qumlaq kəndində 360 yerlik, Ərmənət kəndində 180 yerlik, Sincan kəndində 220 yerlik, Qarabulaq kəndində 160 yerlik, Yaqublu kəndində 220 yerlik yeni məktəb binaları istifadəyə verilmiş, 2017-ci ildə Yemişənli, Qarabaldır və Xalxalqışlaq kəndlərində modul tipli məktəb binaları quraşdırılmışdır.

2017-ci ildə rayon Uşaq-Gənclər İdman Məktəbinin və rayon Uşaq-Gənclər Şahmat Məktəbinin bazasında rayon Uşaq-Gənclər İdman-Şahmat Məktəbi, rayon Uşaq Yaradıcılıq Mərkəzinin, rayon Texniki Yaradıcılıq Mərkəzinin və rayon Ekoloji Tərbiyə və Təcrübəçilik Mərkəzinin bazasında rayon Uşaq-Gənclər İnkişaf Mərkəzi təşkil olunmuşdur.

Mətbəx

Qoz, zoğal, itburnu çiçəyindən bişirilən mürəbbələr məşhurdur. İtburnu çiçəyini burada dəmləyib içirlər. Böyrək ağrıları və soyuqdəymə üçün əladır. Meşə yabanı meyvələrlə doludur. Bu bolluq Oğuz mətbəxində də əks olunur.

Zirinc mürəbbəsi

Qripə, soyuqdəyməyə qarşı ən yaxşı dərman hesab edilir. Sarılıq üçün də yaxşı gəlir. Yabanı bitki olan zirinc turşməzə dadlı giləmeyvədir. Yarpaqları da yeməlidir və dadı turşdur. Meyvəsi payızda bitir – yetişir, tikanlı budaqların arasından çətinliklə toplanır. Onu eyni zamanda turşusunu da hazırlayırlar.

Afar

Oğuz üsulu ilə bişən qutab belə adlanır. Göyərti və quru şor ilə hazırlanır. Sacda bişir. İnqridiyentləri dəyişir. İçərisinə pencər deyilən bitki qoyulur. Pencər qovurması da burada çox dəbdədir. Göyərtiyə ət maşınında üyüdülmüş qoz ləpəsi qatılır. Tamam fərqli bir dad əmələ gəlir. Bəzən içərisinə nar dənələri də qoyulur. Qatıq və sumaxla yeyilir.

Çığırtmalı aş

Bir növ plovdur. Əvvəlcə çolpa bir az pörtlədilir. Onun üçün ayrıca soğança hazırlanır. Bol soğan yağda qovruluqdan sonra çolpa buraya qoyulur. Ayrıca qayğanaq bişirilir. Daha sonra bunların hamısı qarışdırılaraq düyünün üstünə düzülür və bu şəkildə servis edilir.

Qıymalı aş

Qış aylarında Oğuz süfrələrinin vazkeçilməz ləzzətidir. Daha çox məclislər üçün dəmlənən aş növüdür. Ayrıca düyü dəmlənir. Onun üçün xüsusi olaraq mal və qoyun ətindən qıyma, şabalıd və quyruqdan ibarət aşqara hazırlanır. Bunun əvəzinə yayda isə Səbzəli aş hazırlanır ki, burada qıyma yerinə göyərtidən istifadə edilir.

Cökə dolması

Cökə ağacının yarpağından hazırlanan bölgə yeməyidir. Yazda, ağaclar yenicə yarpaqlamağa başlayanda, mart sonu və aprel aylarında təzə yarpaqdan bişirilir.

Yerli media

Rayonda "Oğuz yurdu" qəzeti nəşr olunur.

Görkəmli şəxsləri

  Əsas məqalə: :Kateqoriya:Oğuz rayonunda doğulanlar

Mənbə

İstinadlar

  1. [1]
  2. https://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/ap/az/population_2019.zip
  3. "Azərbaycan Respublikasının Bakı, Gəncə və Sumqayıt şəhərlərinin, Abşeron, Ağdaş, Ağsu, Ağcabədi, Balakən, Bərdə, Beyləqan, Vartaşen, Quba, Qutqaşen, Daşkəsən, İmişli, Yevlax, Kəlbəcər, Kürdəmir, Gədəbəy, Goranboy, Laçın, Lerik, Lənkəran, Mirbəşir, Puşkin, Saatlı, Füzuli, Cəbrayıl və Şamxor rayonlarının, Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti Şuşa rayonunun inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 7 fevral 1991-ci il tarixli, 54-XII saylı Qərarı" (azərb.). e-qanun.az. 1991. İstifadə tarixi: 2015-06-18.
  4. Məntəqələrin lokallaşdırılması və adların müəyyənləşdirilməsi S.N.Muravyov tərəfindən təklif edilmişdir: Mənbə: Муравьев С.Н. Птолемеевская карта Кавказской Албании и уровень Каспия. ВДИ, 1983, №1.
  5. Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. I cild. Bakı.2007
  6. Административно-территориальное деление Союза ССР. Районы и города СССР. М.: Власть Советов при президиуме ВЦИК, 1931
  7. Азербайджанская Сельскохозяйственная перепись 1921 года, с.22–23, 32–33, 42–43.
  8. Территориальное и административное деление Союза ССР на 1 января 1926 года. Народный Комиссариат Внутренних Дел. Статистический отдел. М.: Главное Управление Коммунального Хозяйства НКВ, 1926 год.
  9. ↑ Bakı Universitetinin xəbərləri, №3, Humanitar elmlər seriyası, 2013
  10. Yusifov E.F.,İsayeva N.,Əsgərov F.Abşeron yarımadasının təbiət abidələri. BAkı:Adiloğlu,2004.
  11. ↑ Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi: Oğuz rayonu — yoxlanılıb: 5.6.2014
  12. Population statistics of Eastern Europe: Ethnic composition of Azerbaijan by 1999 census
  13. Population statistics of Eastern Europe: Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census
  14. H.Əhmədov. XIX əsr Azərbaycan məktəbləri, Bakı, 2000. səh.122.
  15. H.M.Əhmədov.Seçilmiş pedaqoji əsərləri. I cild. Bakı, 2001, səh.444–445
  16. H.M.Əhmədov.Seçilmiş pedaqoji əsərləri. I cild. Bakı, 2001, səh.306
  17. H.Əhmədov. XIX əsr Azərbaycan məktəbləri, Bakı, 2000. səh.51
  18. H.Əhmədov. XIX əsr Azərbaycan məktəbləri, Bakı, 2000. səh.124–125
  19. İ.Vahabov. Oğuz təhsili, Bakı, 2005. səh.17
  20. H.Əhmədov. Seçilmiş pedaqoji əsərləri, I cild. Bakı, 2001. səh.92, 444
  21. H.Əhmədov. XIX əsr Azərbaycan məktəbləri, Bakı, 2000. səh.148
  22. H.M.Əhmədov.Seçilmiş pedaqoji əsərləri. I cild. Bakı, 2001, səh.249
  23. F.Seyidov. Qori seminariyası və onun məzunları. Bakı,1988. səh.139–140.
  24. İ.Verdiyev. Yaqublu məktəbi. Bakı,2003.

Ədəbiyyat

Xarici keçidlər

  Vikianbarda Oğuz rayonu ilə əlaqəli mediafayllar var.
  • [2] 2016-03-09 at the Wayback MachineWelcome to Oğuz,Azərbaycan
  • [3] Rəşid Nurməmmədov. "Tolerant mühiti ilə seçilən Oğuz rayonu dini və milli dözümlülükdə nümunəvi bölgədir". 525-ci qəzet, 22 avqust, 2013.
  • [4] Rəşid Nurməmmədov. "Tolerant mühiti ilə seçilən Oğuz rayonu dini və milli dözümlülükdə nümunəvi bölgədir". 525-ci qəzet, 23 avqust, 2013.
  • [5] Rəşid Nurməmmədov. "Tolerant mühiti ilə seçilən Oğuz rayonu dini və milli dözümlülükdə nümunəvi bölgədir". 525-ci qəzet, 27 avqust, 2013.
  • [6] Rəşid Nurməmmədov. "Tolerant mühiti ilə seçilən Oğuz rayonu dini və milli dözümlülükdə nümunəvi bölgədir". 525-ci qəzet, 28 avqust, 2013.

Avqust 04, 2021
oğuz, rayonu, məqalə, haqqındadır, oğuz, şəhəri, üçün, oğuz, səhifəsinə, baxın, fevral, 1991, ilədək, vartaşen, rayonu, azərbaycan, respublikasında, inzibati, ərazi, vahidi, inzibati, mərkəzi, oğuz, şəhəridir, şəki, xanlığının, mahallarından, xaçmaz, mahalı, p. Bu meqale Oguz rayonu haqqindadir Oguz seheri ucun Oguz sehifesine baxin Oguz rayonu 7 fevral 1991 ci iledek Vartasen rayonu Azerbaycan Respublikasinda inzibati erazi vahidi Inzibati merkezi Oguz seheridir Seki xanliginin mahallarindan Xacmaz mahali ve Padar mahali Oguz rayonu erazisinde olub Oguz rayonu 8 avqust 1930 cu ilde teskil olunmusdur 1963 1965 ci illerde Nuxa 1968 ci ilden Seki rayonunun erazisi Oguz rayonunun terkibinde olmusdur Rayon merkezi Vartasen indiki Oguz seheri 1961 ci ile qeder kend olmusdur 1961 1968 ci illerde ona seher tipli qesebe 1969 cu ilde rayon tabeliyinde seher statusu verilmisdir 1991 ci ilin fevral ayinin 7 de Azerbaycan Respublikasi Ali Sovetinin birinci sessiyasinda rayonun ve seherin adi deyisdirilerek Oguz rayonu adlandirilmisdir 3 RayonOguz41 04 15 sm e 47 27 30 s u Olke AzerbaycanDaxildir Seki ZaqatalaInzibati merkez OguzIcra bascisi Eyvaz QurbanovTarixi ve cografiyasiYaradilib 8 avqust 1930Sahesi 1080 1 km Hundurluk 1 090 mEhalisiEhalisi 44 300 2 neferReqemsal identifikatorlarISO kodu AZ OGUTelefon kodu 994 24Poct indeksi AZ 4800Avtomobil nomresi 48Resmi sayt Vikianbarda elaqeli mediafayllarOguz seheri May ayinda gilas agaci Qisir dag Oguz rayonu Bas Dasagil kendi 2018 Oguzda istehsal olunmus qedim qilinc Uzerinde ustanin emblemi hekk olunmusdur Mundericat 1 Tarixi 1 1 Tarixi abideleri 1 1 1 Alban mebedleri 2 Yasayis menteqeleri 3 Cografi movqeyi 3 1 Relyefi 3 2 Tebieti 4 Torpagi 5 Florasi 6 Faunasi 7 Geoloji qurulusu 8 Geoloji tebiet abideleri 9 Arxeoloji abideler 10 Ehalisi 10 1 Etnik terkibi 11 Iqtisadi xarakteristikasi 11 1 Yol teserrufati ve neqliyyat sahesi 12 Enerji istilik ve qaz techizati 12 1 Su techizati ve kanalizasiya 12 2 Meliorasiya ve irriqasiya 12 3 Kend teserrufati 12 4 Aqroservis xidmetleri 13 Medeniyyet tehsil ve sehiyye muessiseleri 14 Tehsil 14 1 Ilk dunyevi mektebler 14 2 Oguz tehsili XX esrin evvellerinde 14 3 Oguz tehsili Sovet hakimiyyeti dovrunde 14 4 Oguz tehsili musteqillik illerinde 15 Metbex 16 Yerli media 17 Gorkemli sexsleri 18 Menbe 19 Istinadlar 20 Edebiyyat 21 Xarici kecidlerTarixi RedakteOguz rayonu Azerbaycanin qedim tarixe malik yasayis meskenlerindendir Burada insanlar hele neolit dovrunde meskunlasmislar Bizim eranin evvellerinde bu erazi Qafqaz Albaniyasinin IX XVI esrlerde Sirvansahlar dovletinin XVI XVIII esrlerde Sefeviler dovletinin XVIII esrin ortalarindan XIX esrin evvellerinedek Seki xanliginin terkibine daxil olmusdur Arxeoloqlar Kerimli ve Qarabaldir kendlerinin yaxinliginda qedim insan meskenleri askar etmisler Burada nizeler ucun ucluqlar tunc silahlar dasdan hazirlanmis qadin heykelleri ve esyalar tapilmisdir Eramizdan evvel I esrde yasamis 17 kitabdan ibaret Cografiya eserinin muellifi yunan cografiyacisi Strabon Qafqaz Albaniyasi haqqinda konkret melumatlar vermis ve gostermisdir ki Oguzun da daxil oldugu indiki Seki Zaqatala zonasi 20 25 esr evvel abad ve ehalisi six olan yasayis yerleri olmusdur Oguz rayonunun erazisi Ptolemeyin Albaniya xeritesindeki ikinci zonaya muvafiq gelir qedim yunan astronomu ve cografiyasunasi adi cekilen xeritede 12 yasayis menteqesi yerlesdirmisdir Yeddi cildlik Azerbaycan tarixi eserinin I cildinde qeyd edildiyi kimi bu yasayis menteqelerinden ikisinin Mamexiya cox guman ki Mal l exiyadir Oguzdan cenubda yerlesen Maluq yasayis sahesinin adina muvafiq gelir Baruda Vartasen muasir Oguz seheri Oguz rayonu erazisinde yerlesdiyi ehtimal olunur Oguz rayonunun serq hissesi Ptolemey xeritesinin ucuncu zonasina muvafiq gelir 4 Tedqiqatcilar burada adlari qeyd edilen Xabota ola bilsin Oguz rayonunun indiki Xacmaz kendidir Boziata ola bilsin Vardanli indiki Kerimli kendi yasayis menteqelerinin de Oguz rayonu erazisinde yerlesmesi barede de oz mulahizelerini ireli surmusler 5 Gorkemli arxeoloq Oguz yetirmesi olan Saleh Qaziyevin 1956 1959 cu illerde rayonun erazisinde apardigi arxeoloji tedqiqatlar neticesinde elde edilmis maddi medeniyyet numuneleri tesdiq edir ki bu erazide neolit ve eneolit dovrlerinden insanlar toplu sekilde meskunlasmisdir Saleh Qaziyev 1948 ci ilde rayonun Vardanli indiki Kerimli ve Qarabaldir kendlerinden cenubda qazinti isleri aparmis qedim yasayis yeri ve qebiristanliq askarlanmisdir Boyuk alim qedim qebirlerden das qutu abidelerden 2500 3000 il bundan evvele aid edilen asagidaki maddi medeniyyet numunelerini taparaq elm alemine bildirmisdir tunc bicaq xencer nize uclugu esa basligi das qadin fiquru gil sacayaq coxsayli bezek esyalari kemer qolbaq uzuk muncuq ve s keramika numuneleri ve s Bunlardan bezilerinin 5 min il tarixi kecmisi var Rayonun Filfilli ve Bas Dasagil kendlerinin simalinda yasi bilinmeyen tedqiq olunmamis qebirlerden oz uzunlugu ile ferqlenen qedim Oguz tayfalarinin Kitabi Dede Qorqud dastanindaki boylarla seslesen Oguz qebirleri bu gun de qalmaqdadir VIII esrin ortalarinda Seki xanligi 8 mahala bolunurdu ki bunlardan ikisi Padar ve Xacmaz mahalllari indiki Oguz rayonunun erazisini ehate edirdi Gorkemli Azerbaycan tarixcisi Abbasqulu Aga Bakixanovun 1794 1847 Gulustani Irem adli tarixi eserinde Xacmaz mahalinin ve rayonun Terkes kendinin adi cekilir Ziya Bunyadov Azerbaycan VII VIII esrlerde eserinde ereb muellifi Belazuriye istinaden Filan sahliginin adini cekir Firidun Qedirov ise Azerbaycanin simal mudafie istehkamlari adli kitabinda Ibn el Feqihe istinaden yazir ki Sasaniler xezerlerin hucumlarindan qorunmaq meqsedile Derbend ve Deryal deresi arasinda 360 a qeder qala tikdirmisler ki bunlarin da ekseriyyeti Filan ve Sahib es Serir torpaqlarinda yerlesmisdir F Qedirov daha sonra V F Minorskiye esaslanaraq bildirir ki Filan torpagi Sekinin serq terefinde yerlesirdi V F Minorski Filan torpagindan danisarken etnik elametlere esaslanan Fil Filfilli Fill Dzax adlarindan istifade etmisdir 2010 cu ilde Oguz rayonu erazisinde aparilmis arxeoloji qazintilar zamani uzunde qizildan okuz maskasi taxilmis bir skelet de taplmisdir Maraqlidir ki Tolstov Bernstam ve Bekmiradov kimi taninmis turkoloq alimler oguzlarin en qedim zamanlarda okuze totem munasibeti beslediklerini soylemisler Indiki Oguz rayonunun erazisi 1867 ci ilden Yelizavetpol quberniyasinin Nuxa qezasina aid olub Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti dovrunde ve 1920 ci ilde Azerbaycan SSR yaradilandan sonra da rayonun erazisi Nuxa qezasinin terkibinde qalmisdir 1917 ci ile aid Nuxa qezasinin Ucuncu sahesi olan Vartasen haqqinda materiallardan 39 kendin 5 kend surasinda 6 1921 ci ile aid materiallarindan 52 kendin 4 kend surasinda 1921 ci ilin payizindan kend sovetlerinde birlesdiyi melum olur 7 1926 ci il yanvarin 1 ne olan melumatlarda Nuxa qezasinin Vartasen sahesinde 9 kend surasinin Ikend sovetinin oldugu gosterilir Teessuf ki kendlerin teserrufatlarin ve ehalinin sayi gosterilmir 8 Bu erazinin bir sira kendleri Sovet hakimiyyeti qurulmamisdan evvele aid materiallarda gosterilse de sonraki illerde hemin kendlerde ya yasayis olmamisdir ya da basqa kendlerle birlesmisler Meselen Calut kend surasina daxil olan Kulluk 1908 ci il ucun 70 nefer Covlan 1908 ci il ucun 51 nefer kendlerinin adlarina sonraki illerde rast gelinmir 1921 ci il Azerbaycanin kend teserrufati siyahiyaalma materiallarinda bu kendlerden 9 nun dagidildigi 3 kendin sakinlerinin ise Eres qezasina kocdukleri gosterilir Hemin dovrde bas veren hadiseleri tehlil etdikde bele neticeye gelmek olur ki bu kendlerin bosalmasina 1918 1920 ci illerdeki siyasi prosesler herbi emeliyyatlar sebeb olmusdur Bu prosesler neticesinde bir kend surasinin demek olar ki butun kendleri dagidilmisdir Ehali hemin kendlerin bezilerinde tedricen yeniden meskunlasmisdir Dagidildiqlari gosterilen Zerrab ve Yaqublu kendlerinde ehali daha tez meskunlasir 1933 cu ile aid menbede bu kendlerin adlari var Yenikend ve Top kendlerinin adlari ise 1961 ci il senedlerinde gosterilir Axpilakend Salabeyli Cucamis Meclis ve Qozlu kendlerinin adlarina ise sonraki senedlerde rast gelmirik 9 1930 cu il 8 avqust tarixli qerarla Azerbaycan SSR in rayonlasdirilmasi ile elaqedar inzibati vahid kimi ayrica Vartasen rayonu teskil olunur Vartasen rayonunun erazisine Nuxa qezasinin terkibindeki Vartasen yasayis sahesinin doqquz kend soveti daxil edilir Rayonlasmadan evvele ve sonraya aid melumatlari muqayise etdikde melum olur ki rayon teskil edilerken Nuxanin Kungut kend sovetine daxil olan Yuxari Bucaq Asagi Bucaq Muxas Bas Dasagil kendleri ve Erez qezasina aid bir nece kend Vartasen rayonunun erazisine verilir Ve ya diger bir fakt 1933 cu ilde Oguz rayonuna aid olan bezi kendler 1966 1977 ve 1999 ci il materiallarinda gosterilmir Xususile kend sovetlerinin deyisikliyine esasen Muxas ve Bucaq kendleri yerlesdikleri tebii cografi movqeyine gore hemise eyni kend surasinin kend sovetinin terkibinde olmusdur 1961 ci ile aid melumatda ise Qozlubucaq ve Bas Dasagil kendleri Muxas kend sovetine daxil edilmisdir Qozlubucaq kendinin adina sonraki illere aid inzibati bolgude rast gelinmir Padar kend surasina daxil olan 14 kendin 1933 cu il melumatlarinda Sincan ve Padar 1961 ci ile aid senedlerde ise Sincan Padar ve Vardanli kend sovetlerinde birlesdirildiyi gosterilir Bundan sonra ise Yaqublu Yenikend Top ve Zerrab kendleri Vardanli kend surasindan kend sovetinden ayrilaraq ayrica Yaqublu kend sovetinde 1999 cu il ucun erazi vahidinde birlesdirilibler Rayon 1952 ci il 3 aprel 1953 cu il 23 aprel tarixlerinde movcud olmus Gence vilayetinin terkibinde olmusdur SSRI Ali Sovetinin 1953 cu il 23 aprel tarixli qerari ile vilayet legv edilmisdir 9 Kend teserrufatinin idare edilmesi ve xalq teserrufati suralarinin yaradilmasi ile elaqedar butun SSRI erazisinde inzibati erazi islahatlar 1962 1964 cu illerde de davam etdirilir Neticede sahesi boyuk olan rayonlarin esasinda senaye ve kend teserrufati rayonlari yaradilirdi 1963 cu il yanvarin 4 de Azerbaycan SSR de de 50 rayon ve respublika tabeli 6 seherin erazisinde 31 rayon ve 7 seher yaradilir Bu qerara uygun olaraq respublika tabeliyinde Nuxa seheri 1968 ci ilden Seki yaradilir ve rayonun kendleri Vartasen rayonunun terkibine verilir Bu islahat semeresizliyine gore 1965 ci il yanvarin 6 da legv edilir Bu sebebden de Vartasen rayonuna verilmis kendler Nuxa seherine tabe edilir 1961 ci ile qeder Vartasen rayonunun merkezi Vartasen kendi olub Kende 1961 ci il sentyabrin 9 da rayon tipli qesebe statusu 1969 cu il martin 15 de ise seher statusu verilib 1991 ci ilin fevralinda Azerbaycan SSR Ali Sovetinin qerarina esasen Vartasen rayonunun adi deyisdirilerek Oguz adlandirilir Tarixi abideleri Redakte Rayonda 39 arxeoloji ve memarliq abidesi movcuddur Bu abidelerden Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin 2 avqust 2001 ci il tarixli 132 nomreli Qerari ile tesdiqlenmis Oguz rayonu erazisinde dovlet muhafizesine goturulmus dasinmaz tarix ve medeniyyet abidelerinden 32 si siyahiya alinmisdir Hemin abidelerden 17 si olke ehemiyyetli 15 i arxeoloji memarliq abidesi 15 i yerli ehemiyyetli 13 u memarliq 2 si arxeolojji abide abidelerdir Rayondaki memarliq abidelerinden alban mebedlerinin Muxas qullesinin XIV esr Surxayxan qalasinin qaliqlari XVIII esr bu gune kimi qalmisdir Xacmaz kendi yaxinligindaki Sarisu cayinin ustundeki Dasuz korpusu XIX esr Sincan kendindeki mescid XVIII esr Kerimli kendindeki meqbere XV esr Oguz seheri erazisinde qedim sinaqoqlu 1849 cu il hazirda yerli tarix diyarsunasliq muzeyinin yerlesdiyi alban mebedi rayonun qedim tarixi abidelerindendir Oguz rayonu erazisinde ilk arxeolji qazinti isleri 1915 ci ilde aparilmisdir 1945 ci ilde arxeoloji ekspedisiya qrupu genis arxeoloji qazinti islerini davam etdirerek Kerimli kendinin cenubunda Karqaya Uzuntala Qiz qalasi Ocaq qorugu adlanan erazilerden qedim dovre aid coxlu maddi medeniyyet numuneleri askar edilmisdir Qarabaldir Padar Deymedere Terkes kendleri erazisinde aparilan tedqiqatlar zamani melum olmusdur ki Turyancay ile Elician caylari arasindaki erazide qedim dovrlere aid coxlu arxeoloji abideler movcuddur XX esrin 50 ci illerinde respublikamizda arxeologiya elminin esasini qoyanlardan biri Saleh Qaziyevin rehberliyi ile aparilmis tedqiqatlar zamani Qarabaldir Xalxal Sincan Deymedere kendlerinde qedim dovre aid coxlu kurqanlar das qutu adi torpaq qebirle askar edilmisdi Alban mebedleri Redakte Oguzda 7 alban mebedi movcuddur Bunlardan 3 u rayon merkezinde 2 si Qarabulaq ve 2 si Calut kendlerindedir Merkezdeki ibadetgah 1981 ci ilde tam berpa edildikden sonra burada Oguz rayon Tarix diyarsunasliq muzeyi teskil olunmusdur Digeri rayon merkezi xestexanasinin heyetinde ucuncusu ise Xalxal yolunun ustundeki tepede yerlesir Oguz rayonundaki Alban ibadetgahlari tam tedqiq edilmemisdir Kerimli kend kurqanlari Balasum Qedim yasayis yeri Alban mebedi Oguz seheri Muqeddes Yelisey bazilikasi Calut monastiri Gavurqala Maluq qalasi Surxayxan qalasi Muxas qullesi Ugan magarasi Haci Resid korpusuYasayis menteqeleri RedakteRayonda 1 seher 33 kend vardir Seherler KendlerOguz seheri Bas Dasagil Bucaq Calut Deymedere Deymedagli Boyuk SoyudluKerimli Padar Qumlaq Sincan Terkes CayqovusanXalxal Xalxalqislaq Xacmaz Xacmazqislaq Zerrab ErmenetYenikend Mollali Caldas Tayifli Hallavar TopYemisanli Filfili Qarabaldir Qumlaq Yaqublu SirvanliQarabulaq Abdalli MuxasCografi movqeyi RedakteOguz rayonu Boyuk Qafqazin cenub yamacinda yerlesir simaldan Rusiya Federasiyasi Dagistan MR serqden Qebele qerbden Seki cenubdan Agdas rayonlari ile serheddir Rayonun simal hissesinde Bas Qafqaz silsilesinin cenub yamaclari merkezi hissesinde Qanix Eyricay vadisi cenubunda ise Acinohur alcaq dagligi esas relyef formalari kimi ayrilir Bas Qafqaz silsilesinden Qazdag Qaynararxac Fiy ve Qosunkar Caldas dagi 3468 m qollari ayrilir Oguz erazisinin simaldan cenuba uzunlugu 37 km serqden qerbe eni 27 km dir Erazisi 1077 kvadrat kilometrdir Rayonun erazisi 52 derece saxtasi olan Melkemud daginin zirvesinden baslayib 42 derece istiliyi olan Boyuk Soyudlu kendine ve Agdas rayonuna qeder uzanib gedir Maksimum hundurluk ise 3879 m Melkemud dagi en alcaq yer ise deniz seviyyesinden 360 metr yukseklikde olan Qarabaldir kendinin cenub qerbidir Relyefi Redakte Oguz rayonu Seki Zaqatala iqtisadi rayonunda Boyuk Qafqazin cenub yamaclarinda yerlesir Rayonun simal hissesinde Bas Qafqaz silsilesinin cenub yamaclari merkezi hissesinde Qanix Eyricay vadisi cenubunda ise Acinohur alcaq dagligi esas relyef formalari kimi ayrilir Bas Qafqaz silsilesinden Qazdag Qaynararxac Fiy ve Qosunkar Caldas d 3468 m qollari ayrilir Maksimum hundurluk ise 3879 m dir Melkemud d Rayonun simalinda Yura ve Tebasir yasli cokuntuler merkezi ve cenub hissede ise Antropogen qismen de Neogen yasli cokuntuler yayilmisdir Gil ehtiyatlari ve mineral bulaqlar vardir Tebieti Redakte Oguz rayonunun meselerinde bir selale Rayon erazisinin yarisindan bir qeder azi meselerle ortuludur Burada coxlu selale kukurdlu ve termal su bulaqlari var Rayonun faunasi dovsan ayi dag kecisi qaban qirqovul keklik qaz hemcinin som ve forel baliqlari ile temsil olunmusdur Rayon erazisinde muxtelif meyveler ve gilemeyveler qoz findiq alma armud zogal yemisan gilas alca qaragat ve moruq yetisir Rayonun en boyuk cayi Elicancaydir Elicancay Qumlaq kendinden kecerek rayonun bir cox kendlerini agusuna alir Torpagi RedakteOguz kend teserrufati rayonudur ve baslica istehsal vasitesi torpaq ortuyudur Dasagilcay Xalxalcay Qalacay ve Agcayin hovzesinde Seki yaylasinin simal serq hissesinde yerlesen Oguz rayonunun umumi sahesi 121 6 min ha dir Rayonun torpaq ekoloji seraiti kend teserrufatinin bagciliq ekincilik tutunculuk uzumculuk ve maldarliq sahelerinin inkisafina serait yaratmisdir Tedqiqatlara esasen rayon erazisinde Boyuk Qafqaz tiresinin suayrici hissesinden baslayaraq Alazan Hefteran vadisine ve Seki yaylasinin simal yamacina daxil olan sahelerde dag cemen cimli dag cemen qaratorpaga benzer dag cemen mese dag mese qonur dag mese alluvial cemen cemen bataqliq dag qara ve dag sabalidi torpaq tiplerinin yayildigi mueyyen olunmusdur Dag cemen torpaqlari rayon erazisinin simal serq hissesinde Qebele rayonu ile serhed zonasinda nisbeten genis erazini ehate ederek cay dereleri ile kesilen zolaq seklinde qerbe dogru Bas Dasagil kendinin erazisine qeder uzanir Dag cemen torpaqlari suayrici ve ona yaxin alp ve subalp zonalarinda deniz seviyyesinden 2000 3000 m yukseklikler arasinda 12 min ha saheni ehate edir Dag cemen mese torpaqlarinin sahesi 3 min ha a qeder olub deniz seviyyesinden 1800 2100 m yukseklik arasinda mesenin yuxari serheddinde ve mese arasi tala sahelerinde seyrek fistiq meseleri ve subalp cemenlikleri altinda gilli sistlerin alinma mehsullari uzerinde emele gelib Dag qonur mese torpaqlar Dasagilcay Agliqcay ve Qalacayin hovzeleri boyunca deniz seviyyesinden 1100 m den 2200 m e qeder olan yukseklikler arasinda yayilaraq 26 min ha saheni ehate edir Bu torpaqlar ucun qalin mese doseneyinin tund ve genis humuslu qatin yaxsi su toplama qabiliyyetinin ve yuksek humuslugun 8 0 15 0 agir gilliceli mexaniki terkibin ve kul elementlerinin zengin olmasi kimi elametler seciyyevidir Dag mese qehveyi torpaqlar Calut Xalxal ve Xacmaz kendlerinin etraf sahelerinde deniz seviyyesinden 500 1200 m yukseklikler nisbeten mulayim ve quru iqlim seraitinde palid meseleri kol ve ot bitkileri altinda karbonatli gillerin asinma mehsullari uzerinde ayri ayri lekeler tala ve zolaq seklinde yayilmisdir Oguz rayonu erazisinde Dasagilcayin Xalxalcayin Elicancayin Agcayin coxlu qollari ile kesilen Alazan Hefteran vadisinin serq qurtaracagina daxil edilen genis alluvial duzenlikde Bucaq Qumlaq Kerimli Padar Sincan Mollali ve b kendler etrafinda alluvial cemen Bayan ve Qumlaq kendleri erazisindeki kicik sahelerde ise cemen bataqliq torpaqlar yayilmisdir Alluvial cemen mese torpaqlarinin bir hissesi Tugay meseleri altindadir bir hissesinden ise az mehsuldar bicenek ve suvarilan terevez ekinleri ucun istifade olunur Alluvial cemen mese alluvial cemen ve cemen bataqliq torpaqlar iqlim gostericilerine relyef seraitine torpaqemele getiren suxurlarin xarakterine hidrogeoloji veziyyetine ve istifade xususiyyetlerine gore bir kompleks teskil etmekle bir birine nisbeten yaxin olub denli taxil tutunculuk terevezcilik meyvecilik ot ekinleri ve s teserrufat sahelerinin inkisafi ucun yararlidirlar Rayon erazisinin cenub ve cenub serq hissesi Seki yaylasinin zeif meyilli simal yamacini ehate edir Buradaki Yaqublu Yenikend Boyuk Soyudlu kendlerinin erazisinde ve Quru Kehriz tiresinin simal yamacinda adi berkimis ve karbonatli dag qara torpaqlarla yanasi kicik sahelerde tund sabalidi ve sabalidi torpaqlar da yayilmisdir Dag qara ve sabalidi torpaqlar suvarma ve demye ekincilik ucun yararli olub yuksek mehsuldarligi ile seciyyelenir Rayonun umumi erazi torpaqlarinin 36 5 i yeni 44492 hektari kend teserrufati saheleri ucun elverislidir Torpaq sahelerinin 19183 hektari yeni 15 8 i suvarilir Rayonda umumi torpaq fondunun 46 6 i dovlet mulkiyyetine 8 1 i belediyye mulkiyyetine 45 2 i xususi mulkiyyete aiddir Umumi torpaq fondunun 15 8 i ekin ucun yararlidir Florasi Redakte Bas dasagil kendinde meseler Oguz rayonu erazisinde bitki ortuyu dag sistemlerine mexsus saquli qursaqliq qanununa uygun olaraq yayilmisdir Dageteyi zonada Bozqir yaylada palid meselerinin qaliqlarina tesaduf edilir Eyricay vadisinde kicik sahelerde duzen meseler movcuddur Asagi dag mese qursaginda iberiya palidi ve veles meseleri orta dag mese qursaginda fistiq veles meseleri yuxari dag mese qursaginda ise seyrek eyrigovdeli tozagaci serq palidi qusarmudu agaclari yayilmisdir Meselerin yuxari serheddinden yuksekliye qalxdiqca uc qursaq subalp alp ve subnival qursaqlari bir birini evez edir Burada subalp ve alp cemenleri yayilmisdir Butun yukseklik qursaqlarinda ilkin bitki ortuyunun terkibi deyismis pozulmus onlari toreme tipli bitkiler evez etmisdir Rayonun dag meselerinde fistiq veles ve palid ustunluk teskil edir Bu 3 agac cinsinden ibaret meseler rayon meselerinin 95 ne beraberdir Diger agac cinslerinin goyrus qovaq agcaqayin demirqara ve s ustunluk teskil etdiyi meselikler az sahe tutur Meseler nisbeten mehsuldar olub boniteti S I orta dolulugu 0 56 bir ha da orta oduncaq ehtiyati 145m orta yasi 83 dur Rayon erazisinin 37 6 i meselerden ibaretdir Mese ile ortulu sahenin 37107 hektari etraf muhiti muhafize eden qoruyucu kateqoriyasina aid edilmisdir Oguz seheri etrafinda 546 ha mese sahesi yasilliq zonasi kimi ayrilmisdir Boyuk torpaqqoruyucu sanitar saglamliq estetik ve rekreasiya ehemiyyeti dasiyir Oguz Seki sose yolu etrafinda 137 ha meselik avtomobil yolu boyu qoruyucu funksiyali mese kateqoriyasina aid edilmisdir Oguzun dag meselerinin 60 faize qederi tez tez sel hadisesi bas veren Bas Dasagil Oguz Xalxal ve Calut caylarinin hovzelerinde dikliyi 30º den cox olan yamaclarda yerleserek boyuk torpaqqoruyucu su temizleyici rola malikdir Rayonun dag dageteyi ve dusen meselerinde palid veles fistiq agcaqayin qovaq goyrus demirqara cagan qizilagac tozagaci qusarmudu yalanqoz lapan qaragac samagaci coke kimi coxyayilmis agac novleri ile yanasi demiragaci dagdagan qaracohre hemiseyasil iyneyarpaqli agac saqqiz agaci saragan sumsad ardic kimi cox qiymetli aztapilan nadir agac novleri de bitir Rayon erazisindeki butun mese ve cemenliklerde qoruqlarda yaylaqlarda dag yamaclarinda baglarda cay vadilerinde ekin ve biceneklerde qiymetli derman bitkilerinden andiz bagayarpagi baldirgan bulaqotu ciledagi cobanyastigi daziotu devedabani evelik gendalas gicitken gulxetmi xari bulbul ximximi isitmeotu kasni keklikotu qaraqiniq qatirquyrugu qirxbugum qusqonmaz limon nanesi sehleb maralciceyi sicanotu supurgegulu sirquyrugu yandiran cile yarpiz zanbaq zencirotu zire ve s yetisir Onlarin boyuk ehtiyati vardir Bu bitkilerden xalq tebabetinde genis istifade edilir Rayonun dageteyi ve duzen meselerinde baglarda cay vadilerinde dag yamaclarinda ve derelerde coxlu yabani meyve ve gilemeyveler yetisir Onlardan alca alma armud boyurtken cir uzum qora caytikani cisqana ezgil findiq gilas goyem xurnik qaragile qizilciq qoz qusarmudu meseciyeleyi moruq sumaq sabalid yemisan zirinc zogal kimi novlerin zengin ehtiyati var ve tebabet ehemiyyetlidir Oguz rayonunun adini yaxin uzaq ellerde meshurlasdiran ise onun cox qiymetli bol ehtiyatlari olan qizilehmedi alma qoz findiq sabalid tut zogal kimi medeni meyve ve gilemeyveleridir Eger Goycay nari Lenkeran limonu Quba ag almasi ile taninirsa Oguz da qozu findigi sabalidi ve qizilehmedi almasi ile taninir Rayonun yuksek dagliq zonasinda uc bitki qursagi ayrilir subalp 1900 2600 m alp 2600 3000 m ve subnival ve nival Subalp qursaginda esasen mezofil subalp cemenleri bozqirlasmis subalp cemenleri alp qursaginda ise alcaqboylu alpcemenleri xalilari yayilmisdir Alp zonasindan yuxarida deniz sethinden 3000 3200 m yukseklikde yerlesen subnival erazide qaya ve dag tundra bitkileri velemir keklikotu muxtelif otlu keklikotlu velemirotlu bitki qruplari inkisaf edir 3500 m den hundurde subnival ve nival qursaqlari torpaq ve bitki ortuyunden mehrumdur Erazi qayaliqlardan cinqillardan ibaretdir Subalp ve alp cemenleri 18 min hektar zengin bitki ortuyune malik olub rayonda maldarligin inkisafinda muhum yem bazasi sayilir Oguzun yay otlaqlari yaylaqlar esasen bu cemenlerde yerlesir Faunasi RedakteOguz rayonun uca daglari derin dereleri six meseleri tebii magara ve kahalari qoruq ve kolluqlari sirin sulu caylari zengin bitki ortuyune malik subalp ve alp cemenleri meselerindeki bol yabani meyve ve gilemeyveler bu erazide vehsi heyvan ve quslarin yasamasina artib coxalmasina serait yaradir Mehz bu tebii seraite gore Oguzun faunasi olduqca zengindir Yuksek dag cemenlerinde boz qirqovullar qayaliqlarda Dagistan dag kecileri qarapacalar bezoar kecileri bebirler qar sicanlari canavarlar ve b heyvanlar yasayir Dag dageteyi mese ve kolluqlarda duzenlik meselerinde Qanix Eyricay dageteyi cokekliyinde Dagistan dag kecisi Qafqaz marali cuyur qarapaca ayi canavar col donuzu caqqal dovsan tulku vehsi pisik porsuq kofker suleysin kirpi tisbaga sincab dasliq delesi yarasa yeresen ve s yasayir Quslardan qaratoyuq alacehre qirqovul bulbul serce sarikoynek agacdelen qarqusu sefeqqusu ari qusu keklik turac sanapipik goyercin toragay qartal qizilqus yapalaq bayqus qaz ordek vardir Sirin sulu dag caylarinda forel capaq usac kimi baliqlar yasayir Rayonun erazisinde suilani gurze koramal kertenkele kimi surunenler de meskunlasmisdir Geoloji qurulusu RedakteEsasen Yura tebasir Dovrlerinin gil sistlerinden qumdasi eheng dasi argillitlerinden ibaretdir Qanix Hefteran vadisi IV Dovr caqil daslarindan qum ve gillerinden ibaretdir Geoloji tebiet abideleri RedakteDasagil cayin emele getirdiyi Dasagil kecidi Kecid Bas Dasagil kendinin simalindan Qidim asiriminadek uzanir Xacmaz kendi yaxinliginda 3 dag yolunu birlesdiren Xacmaz kecidi Qidim Asirimi 2906 m Gedim Asirimi 2000 m Fiy Asirimi 3100 m Melkemud Asirimi 3800 m 10 Arxeoloji abideler RedakteKerimli kendinde m e I minilliyin evvellerine aid kurqanlar Oguz seheri yaxinliginda Tunc ve Ilk Demir Dovrlerine aid qedim qebirstanliq nekropol Qarabaldir kendi yaxinliginda m e IV I esrlere aid qebirstanliq Ehalisi Redakte Esas meqaleler Azerbaycan ehalisinin siyahiyaalinmasi 1999 ve Azerbaycan ehalisinin siyahiyaalinmasi 2009 Ehalinin sayi 43540 nefer 1 yanvar 2017 si il AzStat 11 Etnik terkibi Redakte Etnikqrup 27 yanvar 3 fevral 1999 cu il sa 12 13 22 aprel 2009 cu il sa 11 13 Sayi Sayi Cemi 36 488 100 00 40 284 100 00Azerbaycanlilar 29 735 81 49 34 296 85 14Lezgiler 5 167 14 16 4 831 11 99Turkler 1 021 2 80 805 2 00Ruslar 200 0 55 142 0 35Yehudiler 179 0 49 85 0 21Udinler 104 0 29 74 0 18Kurdler 21 0 05Tatarlar 33 0 09 5 0 01Ukraynalilar 17 0 05 Ermeniler 5 0 01 Avarlar 3 0 01 Digerleri 24 0 07 25 0 06Iqtisadi xarakteristikasi Redakte Azerbaycan Respublikasi regionlarinin 2009 2013 cu illerde sosial iqtisadi inikisafi dovlet Proqrami nin Oguz rayonunda 2009 2011 ci illerde icrasi barede melumat Yol teserrufati ve neqliyyat sahesi Redakte Oguz rayon 61 sayli YIS nin balansinda 71 km respublika ehemiyyetli 152 km yerli ehemiyyetli avtomobil yolu vardir Qarameryem Ismayilli Seki avtomobil yolunun 95 114 cu km de yerlesen 19 km uzunlugunda yolun 4 km lik Oguz Bayan avtomobil yolu hissesinde asfaltlasma isleri aparilmis Kerimli ve Elican cay korpulerinin tikintisi yolun qalan hissesinin asfaltlasmasi isleri davam etdirilir Seherdaxili yollara asfalt ortuyunun salinmasi meqsedi ile temir edilecek kuceler mueyyenlesdirilib Temir olunacaq kucelerde su kanalizasiya isleri basa catdiqdan sonra temir islerine baslanilacaqdir Enerji istilik ve qaz techizati Redakte10 kv luq EVX uzre 33 km mesafe esasli temir olunub 0 4 kv luq EVX ler uzre 17 461 km mesafede SIP kabel cekilib lakin mal material ayrilmadigindan isler yarimciq qalmisdir Elektrik verilisi xetlerinin 38 km mesafesinde esasli temir isleri aparilmisdir 10 0 4 kv luq y st lari uzre 8 ededi yeniden qurulmusdur Oguz Birlesmis Qazanxanalar ve Istilik Sebekesi Sahesinin balansinda 5 istilik sistemi var Rayonun 34 yasayis menteqesinden 11 e tebii qaz verilir Su techizati ve kanalizasiya Redakte Azerbaycan Respublikasinin Prezidenti cenab Ilham Eliyevin gosterisine esasen Nazirler Kabinetinin 241 sayli 30 iyul 2010 cu il tarixli serencamina uygun olaraq Oguz seherinin ehalisinin icmeli su ile teminati kanalizasiya sisteminin yeniden qurulmasi islerine baslanmisdir Hazirda seherin yuxari hissesinde 2 eded 1000 kubluq yeni su anbari xlorator laboratoriya ve muhafize binalari tikilmis 2 4 km D 315 mm lik polietilen magistral boru 300 metr drenaj isleri basa catdirilmisdir Seher daxili sebekenin qurulmasi islerine baslanmis seherin 9 kucesinde isler tamamlanmaq uzredir Hazirda Boyuk Soyudlu Balasum su kemerinde tikinti islerine baslanmis 10 km su kemeri cekilmisdir Hemin kemerin yeniden qurulmasi imkan verecek ki kemer boyuna olan Qarabulaq Astraxanovka Sincan Padar Yenikend Yaqublu Top Zerrab kendleri icmeli su ile temin olunsun Meliorasiya ve irriqasiya Redakte Qala cay sisteminde Padar Yemisenli Dasagil cay sisteminde Bas Dasagil ve Muxas kendlerinin ekin sahelerinin muhafizesi ucun 1278 p m das beton bendleri tikilmis 176 min m cay yataginin temizlenmesi isleri aparilmisdir isler davam etdirilir Xalxal cay sisteminde muhafize bendleri tikilmemis 336 min m cay yataginin siyrilmasi ve temizlenme isleri aparilmisdir isler davam etdirilir Oguz cay sisteminde Bayan kendinin muhafizesi ucun 150 p m uzluk beton bendleri tikilmis 324 min m cay yataginin temizlenmesi isleri aparilmisdir isler davam etdirilir Turyan cay sisteminde uzluk bend qurasdirilmamis 381 min m cay yataginin temizlenmesi isleri aparilmisdir isler davam etdirilir Kend teserrufati Redakte Oguz rayonu Seki Zaqatala Iqtisadi zonasinda yerlesir Rayonun inzibati erazisi 107739 ha torpaq sahesini ehate edir Rayon uzre kend teserrufatina yararli torpaqlar 35355 hektardir Bu torpaqlardan 7517 hektari dovlet mulkiyyetine 9415 hektari belediyye mulkiyyetine 18423 hektari xususi mulkiyyete daxildir 18368 ha torpaq hazirda ekin altindadir 2414 hektar bag 1450 hektari dovlet mulkiyyetinde olan mese fonduna aid dince qoyulmus torpaqlar 13083 hektari orusler ve 40 hektari ise bicenek saheleridir Ehalinin esas mesguliyyeti ekincilik heyvandarliqdir ve meyvecilik findiqciliq teskil edir Oguz rayonunun enenevi ekincilik novlerinden biri taxilciliqdir Rayonda findiq alma armud ve sair meyveler istehsal olunur Hazirda rayonda iri buynuzlu mal qara 29245 basdir ki bunun da 12978 bas inek ve camislardir Qoyun kecilerin sayi 62184 bas donuzlarin sayi ise 38 basdir Iri buynuzlu malin 28602 basi qoyun kecinin 57632 basi donuzun ise 38 basi ev teserrufatlarinin ehalinin ve qalani ise kend teserrufati muessiselerinin ve sahibkarin payina dusur Rayonda qusculugun inkisaf etdirilmesi istiqametinde isler gorulmusdur Rayonun tebii iqlim seraiti dag meselerinde biten coke ve sabalid agaclarindan arilarin bol nektar elde etmesi ariciligin inkisaf etmesi ucun elverisli serait yaradir Aqroservis xidmetleri Redakte Oguz rayonunda AQROLIZINQ ASC nin Oguz Aqroservis filiali fealiyyet gosterir AQROLIZINQ ASC nin Oguz Aqroservis filiali rayonda kend tesserrufati ile mesgul olan istehsalcilara 10 sum traktoru 3 sepin texnikasi 3 kimyevi mubarize aqreqatlari 14 taxil bicen kombayn vasitesi ile xidmet gosterir Rayonda kend teserrufati ile mesgul olan huquqi ve fiziki sexslerde xususi mulkiyyetde olan 52 sum traktoru 52 sepin texnikasi 10 kultivator 8 kimyevi mubarize aqreqati 50 yigim kombayni 43 taxil bicen 1 qargidali bicen ve 6 yonca bicen vardir Butun kend teserrufati texnikalari ekin bicin movsumunde rayon ehalisine xidmet edir Medeniyyet tehsil ve sehiyye muessiseleri RedakteOguz rayonunda 18 mektebeqeder 5 mektebdenkenar tehsil muessisesi 34 umumtehsil mektebi 30 kitabxana 21 klub 5 medeniyyet evi fealiyyet gosterir Tehsil RedakteIlk dunyevi mektebler Redakte Oguz rayonu erazisinde ilk dunyevi mektebler XIX esrin 80 ci illerinde kend ictimaiyyetinin vesaiti hesabina acilan xalq mektebleri olmusdur 1883 cu il 28 oktyabrda rayonun Xacmaz kendinde 1 noyabrda ise Padar kendinde ibtidai mekteblerin esasi qoyulmusdu Ilk defe Xacmaz mektebine 15 nefer Padar mektebine ise 4 nefer sagird qebul edilmisdir 14 1898 ci ilde Vartasen ikisinifli mektebini yoxlayan Gence quberniyasi xalq mektebleri direktoru yazirdi ki Men mektebin muellimi ile beraber mektebe baxarken 80 e qeder sagird var idi ki onlardan ancaq 5 neferi qiz idi Direktor qizlarin azliq teskil etmesinin sebebini bir terefden qizlarin oglanlarla bir yerde oxumasina valideynlerin narazi olmasi ile diger terefden de qadin muellimin Cernilazovanin tecrubesizliyi ile izah etmis qizlarin sayinin artirilmasi ucun Vartasende musteqil qiz mektebinin acilmasini teklif etmisdir 15 1899 cu ilde Xacmaz kend mektebinde 7 nefer Padar kend mektebinde 15 nefer tehsil alirdi 16 Azerbaycanin gorkemli maarif xadimlerinden Residbey Efendiyev 1890 1892 ci illerde Xacmaz Mahmud bey Mahmudbeyov ise 1883 cu ilde Padar mektebinde mudirlik etmisler Onlarin her ikisi Qori muellimler seminariyasinin mezunlari idi 1887 ci ilde Oguz kecmis Vartasen kendinde ikisinifli kend mektebi acilmisdir 17 1898 ci il sentyabrin 30 da Yaqublu kendinde novbeti xalq mektebi acilmisdir Ilk defe Yaqublu mektebine 31 nefer qebul olunmusdur 18 Mektebin seriet muellimi 1899 cu ilin yanvarinadek odencsiz islemeye raziliq vermisdir 19 1898 ci ilde Nuxa qezasinin Qarabulaq kendinde acilan ibtidai mektebde tehsil alan 60 sagirdden 16 neferi Vartasen kend mektebinde oxuyan 80 sagirdden 5 neferi qizlar idi 20 Mektebler bir sira sergilerde istirak edir sagirdlerin el islerini mekteblerin tedris tecrube sahelerinde yetisdirilmis mehsullari numayis etdirirdiler 1889 cu ilde Tiflisde kend teserrufati ve senaye sergisinin istirakcisi olmus Vartasen indiki Oguz kend mektebi II dereceli fexri diplom ve ve gumus medalla teltif olunmusdur 21 1893 cu ilin aprel ayinda Nuxa qezasinin Qutqasen mektebinde kecirilen muellimlerin sahe qurultayinda Padar kend mektebi qurultay istirakcilarinin tecrube mektebine cevrilmisdir Qurultayin tovsiye tedbirleri Padar kend mektebinin mudiri Q Bagirov terefinden hazirlanmisdir 22 Oguz tehsili XX esrin evvellerinde Redakte 1905 ci ilde Padar mektebine muellim teyin edilmis E Huseynov xalq mektebleri inspektorunun emrine tabe olmayaraq dersleri ana dilinde apardigi ucun isden cixarilmisdir 23 XX esrin evvellerinde ermenilerin azerbaycanlilara qarsi toretdiyi soyqirimlarla bagli ehalinin kutlevi yerdeyismesi ile elaqedar Yaqublu ve Qarabulaq kend mektebleri oz fealiyyetlerini dayandirmisdilar 1919 cu ilde rayonda 3 ibtidai mekteb ve cemi 6 nefer muellim fealiyyet gosterirdi 1919 cu ilde Yaqublu kendinin bir qrup sakini Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin maarif ve dini etiqad naziri Nesibbey Yusifbeyli ile gorusde ondan kendde mekteb acilmasini xahis etmisdiler 24 Oguz tehsili Sovet hakimiyyeti dovrunde Redakte XX esrin 20 30 cu illerinde rayonun Bayan Bas Dasagil Boyuk Soyudlu Sincan Kerimli Muxas Ermenet Tayifli Filfilli Mollali Xacmaz kendlerinde 1930 cu illerde ise Bucaq Xalxal Qumlaq Yaqublu Zerrab Calut Qarabulaq Qarabaldir Terkes Deymedere Xalxalqislaq Xacmaz 3 cu mekteb acilmisdir 1936 ci ilde Vartasen kendinde usaq bagcasi ve Pionerler evi 1937 ci ilde ise Boyuk Soyudlu kendinde usaq bagcasi fealiyyete baslamisdir 1939 cu ilin yayinda Padar kend natamam orta mektebin direktoru Hacizade Eziz Hidayet oglu Seref nisani ordeni ile teltif olunmusdur 1940 ci ilde Oguzda 35 mekteb 15 ibtidai 14 natamam orta ve 6 orta fealiyyet gosterirdi Bu mekteblerde 5376 nefer sagird tehsil alirdi onlarin 2328 neferi qizlar idi Onlarin telim terbiyesi ile 220 nefer muellim mesgul olurdu onlarin 60 neferi qadin idi 1940 ci ilin evvelinde rayonda usaq evi teskil olunmusdur usaq evi evvelce Deymedere sonra ise Vartasen indiki Oguz kendlerinde fealiyyet gostermisdir 1955 ci ilde Naxcivana kocurulduyune gore usaq evinin fealiyyetine son qoyulmusdur 1947 ci ilde Xacmazqislaq kendinde yeni mekteb acilmisdir 1949 cu ilin yayinda Dasagilda yaylaqlarda savad kurslari yay kurslari teskil olunmusdur 1964 cu ilde Maluqda 1983 cu ilde Dasuzde ibtidai mektebler fealiyyete baslamisdir 1955 ci ilde Oguz seherinde usaq bagcasi ikinci teskil olunmusdur 1964 cu ilde Kerimli 1967 ci ilde Oguz seherinde ucuncu ve Padar 1968 ci ilde Calut 1969 cu ilde Qumlaq 1975 ci ilde Xacmaz kendlerinde yeni usaq bagcalari fealiyyete baslamisdir 1976 ci ilde rayonda 11 usaq bagcasinda 775 usaq terbiye alirdi 1961 1962 ci ders ilinde Oguzda 15 ibtidai 9 yeddiillik 4 sekkizillik ve 6 orta olmaqla 34 mekteb fealiyyet gosterirdi Bu mekteblerde 241 sinif komplektinde 4094 sagird tehsil alirdi 1967 ci ilde Oguz qesebesinde ve 1979 cu ilde Xacmaz kendinde birtipli layihe esasinda yeni mekteb binalari tikilmis Oguz qesebesinde 7 illik musiqi fealiyyete baslamisdir 1974 cu ilde Oguz seherinde Usaq Gencler Idman Mektebi acilmisdi Idman mektebinde 15 qrupda 185 sagird mesgul olurdu 1975 ci ilde Bayan kendinde 143 nomreli texniki pese mektebi acilmisdir Oguz seherinde 1984 cu ilde sahmat mektebi 1985 ci ilde genc texnikler 1987 ci ilde ise genc tebietciler stansiyalari fealiyyete baslamisdi 1988 ci ilde Padar kendinde 504 yerlik Oguz seherinde 1176 yerlik yeni mekteb binalari istifadeye verilmis Tayifli ve Ermenet kend mektebleri orta mekteblere cevrilmisdir Oguz tehsili musteqillik illerinde Redakte Musteqillik illerinde rayonun tehsil muessiselerinin maddi texniki bazasinin genislendirilmesi istiqametinde cidd deyisiklikler bas verdi 2005 ci ilde Maluq umumi orta mektebi ucun 60 yerlik Zerrab ve Xalxal kendlerinin her birinde 100 yerlik Xalxal kendinde 200 yerlik 2006 ci ilde Oguz seherinde 240 yerlik 2008 ci ilde Bucaq kendinde 260 yerlik 2009 cu ilde Oguz seherinde Qumlaq ve Boyuk Soyudlu kendlerinin her birinde 360 yerlik 2011 ci ilde Calut kendinde 220 yerlik 2012 ci ilde Filfilli ve Deymedere kendlerinin her birinde 180 yerlik 2013 cu ilde Qumlaq kendinde 360 yerlik Ermenet kendinde 180 yerlik Sincan kendinde 220 yerlik Qarabulaq kendinde 160 yerlik Yaqublu kendinde 220 yerlik yeni mekteb binalari istifadeye verilmis 2017 ci ilde Yemisenli Qarabaldir ve Xalxalqislaq kendlerinde modul tipli mekteb binalari qurasdirilmisdir 2017 ci ilde rayon Usaq Gencler Idman Mektebinin ve rayon Usaq Gencler Sahmat Mektebinin bazasinda rayon Usaq Gencler Idman Sahmat Mektebi rayon Usaq Yaradiciliq Merkezinin rayon Texniki Yaradiciliq Merkezinin ve rayon Ekoloji Terbiye ve Tecrubecilik Merkezinin bazasinda rayon Usaq Gencler Inkisaf Merkezi teskil olunmusdur Metbex RedakteQoz zogal itburnu ciceyinden bisirilen murebbeler meshurdur Itburnu ciceyini burada demleyib icirler Boyrek agrilari ve soyuqdeyme ucun eladir Mese yabani meyvelerle doludur Bu bolluq Oguz metbexinde de eks olunur Zirinc murebbesiQripe soyuqdeymeye qarsi en yaxsi derman hesab edilir Sariliq ucun de yaxsi gelir Yabani bitki olan zirinc tursmeze dadli gilemeyvedir Yarpaqlari da yemelidir ve dadi tursdur Meyvesi payizda bitir yetisir tikanli budaqlarin arasindan cetinlikle toplanir Onu eyni zamanda tursusunu da hazirlayirlar AfarOguz usulu ile bisen qutab bele adlanir Goyerti ve quru sor ile hazirlanir Sacda bisir Inqridiyentleri deyisir Icerisine pencer deyilen bitki qoyulur Pencer qovurmasi da burada cox debdedir Goyertiye et masininda uyudulmus qoz lepesi qatilir Tamam ferqli bir dad emele gelir Bezen icerisine nar deneleri de qoyulur Qatiq ve sumaxla yeyilir Cigirtmali asBir nov plovdur Evvelce colpa bir az portledilir Onun ucun ayrica soganca hazirlanir Bol sogan yagda qovruluqdan sonra colpa buraya qoyulur Ayrica qayganaq bisirilir Daha sonra bunlarin hamisi qarisdirilaraq duyunun ustune duzulur ve bu sekilde servis edilir Qiymali asQis aylarinda Oguz sufrelerinin vazkecilmez lezzetidir Daha cox meclisler ucun demlenen as novudur Ayrica duyu demlenir Onun ucun xususi olaraq mal ve qoyun etinden qiyma sabalid ve quyruqdan ibaret asqara hazirlanir Bunun evezine yayda ise Sebzeli as hazirlanir ki burada qiyma yerine goyertiden istifade edilir Coke dolmasiCoke agacinin yarpagindan hazirlanan bolge yemeyidir Yazda agaclar yenice yarpaqlamaga baslayanda mart sonu ve aprel aylarinda teze yarpaqdan bisirilir Yerli media RedakteRayonda Oguz yurdu qezeti nesr olunur Gorkemli sexsleri Redakte Esas meqale Kateqoriya Oguz rayonunda dogulanlar Aqiye Naxcivanli Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin IV V ve VI cagiris deputati Azerbaycan Muellimler Institutunun kecmis rektoru Milli Meclisin Aile Qadin ve Usaq Meseleleri komitesinin sedri Anar Eliyev Azerbaycan Silahli Quvvelerinin esgeri 2 ci Qarabag muharibesinin sehidi Asif Rehimov Azerbaycan aktyoru rejissor Asiq Ehmed Qarabaldirli XIX esrde Oguz rayonunun Qarabaldir kendinde yasamis asiq Beyrek Fezullayev Xususi Teyinatli Quvvelerin kicik giziri 2 ci Qarabag muharibesinin sehidi Cabbar Oguz Emekdar ressam Azerbaycan Ressamlar Ittifaqinin uzvu Celil Cavansir azerbaycanli yazici tercumeci ssenarist Eldar Qehremanov Azerbaycan Universitetinin kecmis rektoru Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin II cagiris deputati Azerbaycan Universitetinin Inzibati idaereetme kafedrasinin mudiri Elman Babayev Azerbaycan Silahli Quvvelerinin esgeri 2 ci Qarabag muharibesinin sehidi Elmeddin Elibeyzade Azerbaycan turkoloqu Filologiya elmleri doktoru professor Elsen Ehmedli Xususi Teyinatli Quvvelerin esgeri 2 ci Qarabag muharibesinin sehidi Elsen Musayev Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin deputati Azerbaycan Demokratik Maarifcilik Partiyasinin sedri Elsen Nureliyev Azerbaycan Silahli Quvvelerinin esgeri 2 ci Qarabag muharibesinin sehidi Eyvaz Qurbanov Oguz Rayon Icra Hakimiyyetinin bascisi Ehed Ebdurrehimov fizika riyaziyyat elmleri namizedi 1977 Azerbaycan Texniki Universitetinin dosenti Elfeddin Abdullayev Azerbaycanin taninmis hekimi tibb elmleri namizedi Ali Sovetin deputati 4 sayli Seher Xestexanasinin bas hekimi Saglamliq verilislerinin aparicisi 91 lerden biri Enver Seyidov Azerbaycan huquqsunasi Ferid Lillahov Azerbaycan Silahli Quvvelerinin bas esgeri 2 ci Qarabag muharibesinin sehidi Ferid Zameddinov Azerbaycan Silahli Quvvelerinin giziri Veten muharibesinin sehidi Gulnar Mesimli azerbaycanli jurnalist Gulxani Penah sair edebiyyatsunas publisist Intiqam Camaleddinov Azerbaycan Milli Ordusunun leytenanti Azerbaycan Bayragi ordeni laureati olumunden sonra Izzet Hemidov 20 Yanvar Sehidi Kamil Atakisiyev Azerbaycan Silahli Quvvelerinin esgeri 2 ci Qarabag muharibesinin sehidi Koroglu Rehimov Azerbaycanin Milli Qehremani Qarabag muharibesi sehidi Leman Elesrefqizi verilis redaktoru LAF TV nin tesiscisi Azerbaycan Respublikasinin emekdar jurnalisti 2015 Mucrim Kerim Vardani XIX esrde Oguz rayonunun Vardanli Kerimli kendinde yasamis sair Nail Ibrahimli Dovlet Serhed Xidmetinin Serhed Qosunlarinin kicik giziri Veten muharibesinin sehidi Veten Muharibesi Qehremani Namiq Cavadov aktyor Nuride Atesi Meshur azerbaycanli yazar medeniyyetsunas ve tarixci Nurlan Efendiyev Azerbaycan Silahli Quvvelerinin esgeri 2 ci Qarabag muharibesinin sehidi Nurlan Ehmedli Azerbaycan Silahli Quvvelerinin esgeri 2 ci Qarabag muharibesinin sehidi Orxan Rehimli Azerbaycan Silahli Quvvelerinin esgeri 2 ci Qarabag muharibesinin sehidi Rasim Mustafayev Azerbaycan Silahli Quvvelerinin esgeri 2 ci Qarabag muharibesinin sehidi Revan Letifov Azerbaycan Silahli Quvvelerinin esgeri 2 ci Qarabag muharibesinin sehidi Sara Nezirova Azerbaycan yazici publisisti ve jurnalisti Sahin Ceferli Azerbaycan Silahli Quvvelerinin esgeri 2 ci Qarabag muharibesinin sehidi Tofiq Oguz Qarabag muharibesi vaxti movcud olmus Azerbaycan Qarabagi batalyonunun komandiri Vuqar Ibrahimov Qarabag muharibesinin sehidi Vusal Ismayilov Azerbaycan Silahli Quvvelerinin bas giziri 2 ci Qarabag muharibesinin sehidi Zahir Feyzullayev Azerbaycan Silahli Quvvelerinin leytenanti 2 ci Qarabag muharibesinin sehidi Zameddin Keremov Azerbaycan Silahli Quvvelerinin muddetden artiq xidmet eden herbi qulluqcusu 2 ci Qarabag muharibesinin sehidi Ziyafet Eliyeva Sosialist Emeyi Qehremani 1982 Menbe RedakteAzerbaycan Respublikasinin inzibati erazi vahidleri Kend rayonlari sehife 868 869 Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde Mesul katib akademik T M Nagiyev Azerbaycan cildi Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2007 884 sehife ISBN 9789952441017Istinadlar Redakte 1 https www stat gov az source demoqraphy ap az population 2019 zip Azerbaycan Respublikasinin Baki Gence ve Sumqayit seherlerinin Abseron Agdas Agsu Agcabedi Balaken Berde Beyleqan Vartasen Quba Qutqasen Daskesen Imisli Yevlax Kelbecer Kurdemir Gedebey Goranboy Lacin Lerik Lenkeran Mirbesir Puskin Saatli Fuzuli Cebrayil ve Samxor rayonlarinin Dagliq Qarabag Muxtar Vilayeti Susa rayonunun inzibati erazi bolgusunde qismen deyisiklikler edilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Ali Sovetinin 7 fevral 1991 ci il tarixli 54 XII sayli Qerari azerb e qanun az 1991 Istifade tarixi 2015 06 18 Menteqelerin lokallasdirilmasi ve adlarin mueyyenlesdirilmesi S N Muravyov terefinden teklif edilmisdir Menbe Muravev S N Ptolemeevskaya karta Kavkazskoj Albanii i uroven Kaspiya VDI 1983 1 Azerbaycan tarixi Yeddi cildde I cild Baki 2007 Administrativno territorialnoe delenie Soyuza SSR Rajony i goroda SSSR M Vlast Sovetov pri prezidiume VCIK 1931 Azerbajdzhanskaya Selskohozyajstvennaya perepis 1921 goda s 22 23 32 33 42 43 Territorialnoe i administrativnoe delenie Soyuza SSR na 1 yanvarya 1926 goda Narodnyj Komissariat Vnutrennih Del Statisticheskij otdel M Glavnoe Upravlenie Kommunalnogo Hozyajstva NKV 1926 god 1 2 Baki Universitetinin xeberleri 3 Humanitar elmler seriyasi 2013 Yusifov E F Isayeva N Esgerov F Abseron yarimadasinin tebiet abideleri BAki Adiloglu 2004 1 2 Azerbaycan Respublikasinin Dovlet Statistika Komitesi Oguz rayonu yoxlanilib 5 6 2014 Population statistics of Eastern Europe Ethnic composition of Azerbaijan by 1999 census Population statistics of Eastern Europe Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census H Ehmedov XIX esr Azerbaycan mektebleri Baki 2000 seh 122 H M Ehmedov Secilmis pedaqoji eserleri I cild Baki 2001 seh 444 445 H M Ehmedov Secilmis pedaqoji eserleri I cild Baki 2001 seh 306 H Ehmedov XIX esr Azerbaycan mektebleri Baki 2000 seh 51 H Ehmedov XIX esr Azerbaycan mektebleri Baki 2000 seh 124 125 I Vahabov Oguz tehsili Baki 2005 seh 17 H Ehmedov Secilmis pedaqoji eserleri I cild Baki 2001 seh 92 444 H Ehmedov XIX esr Azerbaycan mektebleri Baki 2000 seh 148 H M Ehmedov Secilmis pedaqoji eserleri I cild Baki 2001 seh 249 F Seyidov Qori seminariyasi ve onun mezunlari Baki 1988 seh 139 140 I Verdiyev Yaqublu mektebi Baki 2003 Edebiyyat RedakteEnver Cingizoglu Mahmudbeyovlardan biri Soy dergisi 2 34 Baki 2010 Xarici kecidler Redakte Vikianbarda Oguz rayonu ile elaqeli mediafayllar var 2 Arxivlesdirilib 2016 03 09 at the Wayback MachineWelcome to Oguz Azerbaycan 3 Resid Nurmemmedov Tolerant muhiti ile secilen Oguz rayonu dini ve milli dozumlulukde numunevi bolgedir 525 ci qezet 22 avqust 2013 4 Resid Nurmemmedov Tolerant muhiti ile secilen Oguz rayonu dini ve milli dozumlulukde numunevi bolgedir 525 ci qezet 23 avqust 2013 5 Resid Nurmemmedov Tolerant muhiti ile secilen Oguz rayonu dini ve milli dozumlulukde numunevi bolgedir 525 ci qezet 27 avqust 2013 6 Resid Nurmemmedov Tolerant muhiti ile secilen Oguz rayonu dini ve milli dozumlulukde numunevi bolgedir 525 ci qezet 28 avqust 2013 Menbe https az wikipedia org w index php title Oguz rayonu amp oldid 6039612, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.