fbpx
Wikipedia

Ağdaş rayonu

Avqust 02, 2021

Bu məqalə Ağdaş rayonu haqqındadır. Şəhər üçün Ağdaş səhifəsinə baxın.

Ağdaş rayonu — Azərbaycan Respublikasında inzibati – ərazi vahidi. Rayonun ərazisi Bərdə rayonu ilə 33 km, Yevlax rayonu ilə 30 km, Qəbələ rayonu ilə 10 km, Göyçay rayonu ilə 11,5 km, Ucar rayonu ilə 29 km, Zərdab rayonu ilə 11.5 km məsafədə həmsərhəddir. İnzibati mərkəzi Ağdaş şəhəridir.

Ağdaş rayonu
Gerb

40°38′ şm. e. 47°28′ ş. u.

Ölkə
İnzibati mərkəz Ağdaş
İcra başçısı Tofiq İbrahimov
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 8 avqust 1930
Sahəsi
  • 1.050 km²
Hündürlük
 18 m
Əhalisi
Əhalisi
  • 105.500 nəf.
Rəqəmsal identifikatorlar
ISO kodu AZ-AGS
Telefon kodu 994 2023
Poçt indeksi 0300
Avtomobil nömrəsi 03
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

 
Ağdaşın Çar Rusiyası dövründəki gerbi

Ağdaş rayonu 8 avqust 1930-cu ildə təşkil olunmuşdur. Əlverişli təbii şəraiti olan Ağdaş ərazisində insanlar ən qədim zamanlardan məskunlaşmışlar. Qədim yunan müəllifi Strabon bu ərazilərdə insanların məskunlaşdığını, təsərrüfat fəaliyyəti ilə məşğul olduqlarını, Türyançay çayının orta və aşağı axarında yaşayan əhalinin bu çaydan təsərrüfat və gəmiçilik məqsədilə geniş istifadə etdiklərini qeyd etmişdir.

Təbii iqlim və torpaq şəraiti burada qədim dövrlərdən əkinçilik və maldarlığın yüksək inkişafı üçün əlverişli imkan və şərait yaratmışdır. Tarixən bu yerlərdə yüksək keyfiyyətli taxıl becərilmiş, meyvə yetişdirilmiş, ipəkçilik, sonralar isə pambıqçılıq geniş yayılmışdı.

Orta əsrlərin son dövrlərində Ərəş adlanan bu ərazi Şirvan bəylərbəyliyinin tabeliyində idi. Buranı "Sultan" titulu daşıyan feodal hakimlər idarə edirdilər. Sonralar Səfəvi-Osmanlı müharibələrində əldən-ələ keçən Ərəş sultanlığı xeyli zəiflədi və XVIII əsrin 50-ci illərində Şəki xanlığının vassalına çevrildi.

1795-ci ildə Sultanlıq ləğv edilərək Şəki xanlığına qatıldı. Çarizmin 1873-cü ildə Qafqazda həyata keçiridiyi inzibati islahata əsasən Yelizavetpol quberniyasının tərkibində Ərəş qəzası yaradıldı. Qəzanın ərazisi 3212,5 kv.km. əhalisi isə 52371 nəfər idi. Ərəş qəzası 1926-cı ildə ləğv edilmiş, ərazisinin bir hissəsi Şəki, bir hissəsi – Ağdaş şəhəri və Ağdaş nahiyəsi, Göyçay qəzasına verilmişdi. Ağdaş rayonu ərazisi 1918-ci il may ayında ADR elan olunarkən erməni-bolşevik qüvvələrinin işğalı altında idi. Qafqaz İslam Ordusu Göyçay döyüşündə qələbə qazanaraq Ağdaşı işğaldan azad etmişdi. Həmin döyüşdə Qafqaz İslam Ordusuna 389 nəfərlik Ağdaş konüllülər dəstəsi dəstək verirdi. 1930-cu ildə Ağdaş rayonu yaradılır. Rayonun inzibati mərkəzi XVI əsrdə salınmış, 1900-cu ildən şəhər statusu daşıyan Ağdaş şəhəridir.

1999-cu il iyun ayının 4-də Ağdaşda orta güclü zəlzələ baş vermişdir. Zəlzələ nəticəsində insan itkisi olmasa da, 100-dən çox ev dağılmış, çoxlu sayda ev isə qəzalı vəziyyətə düşmüşdür. Lakin sonrakı illərdə bu evlərin bir çoxu əsaslı təmir edilmişdir. Zəlzələ nəticəsində dəyən iqtisadi ziyanın miqdarının 2,5 milyon dollar olduğu təxmin edilir.

Coğrafi mövqeyi

Ağdaş rayonu Şirvan düzünün şimal-qərbində, Acınohur ön dağlığının cənubunda yerləşir. Səthi, əsasən, düzənlik, şimal hissədə dağlıqdır. Düzənlik hissədə Antropogen, dağlıq hissədə isə Neogen çöküntüləri yayılmışdır. Ərazisində gil çıxarılır. Rayonun ərazisindən Türyan çayı, cənub-qərb sərhədi boyu Kür çayı axır. Baş Şirvan kollektoru Ağdaş rayonu ərazisindən başlanır. Türyan çayında su qovşağı yaradılmışdır. Rayonda, əsasən, boz-çəmən torpaqları yayılmışdır. Bitkiləri, əsasən, çöl və yarımsəhra tiplidir. Kür çayı sahilində tuqay meşələri, rayonun şimal hissəsində (Türyançay dövlət təbiət qoruğunda) ardıc və saqqız ağaclarından ibarət seyrək arid meşələr vardır. Heyvanları: canavar, tülkü, çöldonuzu, quşlardan kəklik, turac, qırqovul, kərkəs, sürünənlərdən gürzə, kələz məskunlaşmışdır. Rayonun ərazisindən Bakı-Tiflis dəmir yolu, Bakı-Qazax şosse yolu, Mingəçevir-Bakı elektrik ötürmə xətti keçir.

İqlimi

Rayonun iqlimi düzənlik yerlərdə mülayim isti və quru-subtropikdir. Rayonda orta illik temperatur 14,2 dərəcədir. Orta temperatur yanvarda 1,2–1,4 °C, iyulda isə 25–27 °C-dir. İllik yağıntı miqdarı 300–450 mm-dir.

İri yaşayış məntəqələri

Rayonun iri yaşayış məntəqələri Ağdaş şəhəri,Dəhnəxəlil ,Ləki qəsəbəsi, Yuxarı Ləki, Orta Ləki kəndi, Pirəzə, Abad, Ağzıbir, Ərəb, Xosrov, Qolqəti, Qaradeyin, Güvəkənd, Şəmsabad kəndləridir.

Əhalisi

  Əsas məqalələr: Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999) və Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)

Əhalinin sayı – 99.2 min nəfər (1 yanvar 2010-cu il) təşkil edir. Əhalinin sıxlığı – 1 km²-də 94 nəfərdir. Şəhər əhalisinin sayı 32.964 nəfər, kənd əhalisi isə 66.260 nəfərdir. Kişilərin sayı 49.240, qadınların sayı 49.984 nəfərdir. Əhalisinin 34%-i (təxminən 34.000 nəfər) şəhərdə, 66%-i (65.000 nəfər) kəndlərdə yaşayır.Rayon əhalisinin çoxu yerli türklərdən ibarətdir.Rayonda eyni zamanda az sayda qaraçılar da məskundur.

Etnik tərkibi

Etnik quplar əhalinin Sayı (Nəfər)
Azərbaycan türkləri 50.141 (86,4%)
Talışlar 27 (0,1%)
Ruslar 2.386 (4,1%)
Ermənilər 522 (0,9%)
Ləzgilər 4.555 (7,8%)
Gürcülər 19 (0,1%)
Bütün rayon üzrə 58.064 (100%)
Ağdaş rayonu : 1959-cu il siyahıya alması
Etnik quplar əhalinin Sayı (Nəfər)
Azərbaycan türkləri 37.678 (93,1%)
Talışlar – (-)
Ruslar 982 (2,4%)
Ermənilər 144 (0,4%)
Ləzgilər 1.057 (2,6%)
Gürcülər 8 (0,1%)
Bütün rayon üzrə 40.466 (100%)
Ağdaş rayonu: 1970-ci il siyahıya alınması
Etnik quplar əhalinin Sayı(Nəfər)
Azərbaycan türkləri 58.307 (96,9%)
Talışlar – (-)
Ruslar 535 (0,9%)
Ermənilər 226 (0,4%)
Ləzgilər 602 (1,0%)
Gürcülər 20 (0,1%)
Bütün rayon üzrə 60.172 (100%)

Ağdaş rayonu : 2009-cu il siyahıya alması

Etnik qruplar Əhalinin sayı (nəfər)
Azərbaycan türkləri 98.388 (99,7%)
Talışlar - (-)
Ruslar 49 (0,04%)
Ermənilər - (-)
Ləzgilər 105 (0,1%)
Türklər 31 (0,03%)
Tatarlar 4 (0,004%)
Bütün rayon üzrə 98599 (100%)

Görkəmli şəxsləri

İqtisadi xarakteristikası

Ağdaşın iqtisadiyyatında pambıqçılıq əsas yer tutur. Ağdaş rayonunun əlverişli coğrafi mövqeyi və təbii şəraiti hələ XIX əsrin sonralarında burada texniki bitkilərin əkilib-becərilməsinə və onların dünya bazarına çıxarılmasına imkan vermişdi. 1883-cü ildən Bakı-Tiflis dəmir yolu çəkildikdən sonra onsuz da əhəmiyyətli ticarət yollarının üstündə yerləşən Ağdaşda emal müəssisələri qurulmağa başladı. Məhsul tədarükü və xarici bazarlara daşınması, ticarətin və iqtisadiyyatın inkişafına səbəb oldu.

1887-ci ildə Poznan şirkətinin Lodz kontorunun müdiri Ramendik Ağdaşa gələrək burada pambıq alıcı məntəqələri açmış, pambığın ilkin emalı və qablaşdırılması üçün 4 ədəd kotton-çin dəzgahı və bir press qurmuşdu. Artıq 1897-ci ildə Ağdaşda kotton-çin maşınlarından ibarət 7 zavod fəaliyyət göstərirdi. Beləliklə, XIX əsrin ikinci yarısından başlayaraq Avropanın qabaqcıl toxuculuq mərkəzləri ilə əlaqə saxlayan Ağdaş XIX əsrin sonunda bütün Qafqazda pambıq istehsalı, emalı və satışının mərkəzinə çevrilmişdi. Qafqaz pambıqçılarının I Qurultayının 1904-cü ildə Ağdaşda çağırılması da bunu sübut edir. 1888-ci ildə Ağdaş bazarında 3100 pud pambıq satılmışdırsa, 1892-ci ildə bu rəqəm 28000 puda çatmışdı.

XIX əsrin 70-ci illərində fəaliyyət göstərən Ağdaş bazarında pambıqdan başqa digər ənənəvi məhsullar da satılırdı. XX əsrin əvvəllərində "Qafqaz" qəzeti yazırdı ki, "Ağdaş xaricə, Marsel və İtaliyaya göndərilən həm bütün xam ipəyi, həm də baramanı özündə cəmləşdirən mərkəzdir". 1886-cı ildə Ləkidə tikilmiş biyan kökü emalı zavodunda istehsal olunan lakritsa boyası Amerika və Fransaya ixrac edilirdi. Ağdaşda meyvəçilik də yüksək inkişaf etmişdi. 1900-cu ildə Ləki dəmiryol stansiyası vasitəsi ilə 69745 pud qoz-fındıq, 71017 pud digər müxtəlif meyvələr tədarük edilərək xarici bazarlara daşınmışdı.

Rayonun iqtisadiyyatının əsasını kənd təsərrüfatı təşkil edir, əkinçilik, meyvəçilik və heyvandarlıq inkişaf etmişdir. "Ağdaş-Pambıq" ATSC, qida məhsulları kombinatı, "Orelay" şirniyyat firması, "FA kom BİCA" MMC, Kükəl kərpic istehsalı zavodu, "Damla" un fabriki, "Arşınmalçı" tikiş-trikotaj müəssisəsi yaradılmışdır. Burada həmçinin pambıqtəmizləmə zavodu, süd zavodu, respublika kənd təsərrüfatı texnikası birliyinin rayon şöbəsi, yerli sənaye kombinatı, meşə təsərrüfatı vardır.

Mədəniyyət, təhsil və səhiyyə müəssisələri

Azərbaycanda açılan ilk dünyəvi təhsil ocaqlarından biri — 25 oktyabr 1882-ci ildə Ağdaşda görkəmli maarifçi Süleyman Qayıbov tərəfindən əsası qoyulan "Rus-tatar" məktəbi olmuşdur. O dövrdə Azərbaycanda fəaliyyət göstərən bu tipli 3 məktəbdən birinin məhz Ağdaşda açılması heç də təsadüfi deyildir. Çünki ondan əvvəl Ağdaşda yaxşı təhsil bazasına malik 20-yə qədər mədrəsə fəaliyyət göstərirdi. XX əsrin əvvəlində Ağdaşda "Nəşri-Maarif" cəmiyyəti, qiraətxana, "Səadət" qızlar məktəbi, "Darülirfan", "Ruşdiyyə" kimi tədris ocaqları fəaliyyət göstərirdi. Bu məktəbdə Muxtar Əfəndizadə, Hədiyyə xanım Məmmədzadə, Həsən Əfəndiyev kimi maarifçi ziyalılar çalışırdılar. Məhz belə marifçilik bazası üzərində sonralar Ağdaşda təhsilin səviyyəsi yüksək xətlə inkişaf etmişdir. Rayonda Pedaqoji məktəb, Tibb məktəbi, Kənd Təsərrüfatı texnikumu, Peşə məktəbləri açılmış, bəziləri bu gün də fəaliyyət göstərir.

Ağdaş mədəniyyəti və incəsənəti dərin köklərə malikdir. 10 aprel 1908-ci ildə Zülfüqar Hacıbəyovun yaxından iştirakı ilə Rəşid bəy Əfəndiyevin "Qan ocağı" adlı əsəri ilə fəaliyyətə başlayan Ağdaş teatrı rayonun mədəni həyatında böyük rol oynamışdır. 1940-cı ildə bu rayondan deputat seçilmiş görkəmli Azərbaycan şairi Səməd Vurğunun təşəbbüsü ilə Ağdaş teatrına Dövlət Dram Teatrı statusu verilmiş, teatrın səhnəsində "Leyli və Məcnun", "Əsli və Kərəm", "O olmasın, bu olsun," "Arşın mal alan" kimi klassik əsərlər oynanılmışdır. 1960-cı ildən teatr Xalq Teatrı kimi fəaliyyət göstərir.

Maddi-mədəni irsi

Hələ neçə yüz illər öncə tacirlər ticarət məqsədilə Ağdaşın ərazisindən tranzit dəhlizi kimi istifadə etmişlər. Rayon ərazisində karvansaraylar indi də qədim mədəniyyət abidələri kimi qalmaqdadır. Rayon ərazisində həmçinin tarix-diyarşünaslıq muzeyi də mövcuddur.

Ağdaşda orta əsrlərə aid tarixi abidələr, qala və müdafiə tikililərinin qalıqları var. Bunlardan ən mühümü XVIII əsrə aid edilən Surxay qalasıdır. Bu qala Türyançay dərəsi ilə Göyçay dərəsi arasında Kukəl kəndi yaxınlığında yerləşir.

Tarixi abidənin adı Tikilmə tarixi Yerləşdiyi ərazi
Şahərgah arxeoloji abidəsi XVI əsr Türyançay qəsəbəsi, Kiçik Qafqaz dağlarının ətəyinin şimal hissəsi
Qarabəy karvansarası XIX əsr Ağdaş şəhəri
Hacı Osman məscidi XIX əsr Ağdaş şəhəri
Türbə XVIII əsr Bulaqotağı kəndi
Surxay qalası XVIII əsr Ərəb və Kükəl kəndləri arası, kəndlərin şimal tərəfində Kiçik Qafqaz dağlarında

Yerli media

Rayonda iki qəzet – "Ağdaş " və "Gənc Pedaqoq" qəzetləri nəşr olunur.

"Ağdaş" qəzetinin ilk nömrəsi 7 yanvar 1932-ci ildə "Ağdaş pambıqçısı" adı ilə çap olunub. Qəzet 1932–1937-ci illərdə "Ağdaş pambıqçısı", 1938–1962-ci illərdə "Pambıq uğrunda mübarizə", 1962–1966-cı illərdə – Ağdaş, Göyçay, Qəbələ, Ucar, Kürdəmir rayonlarını əhatə edən "Yeni həyat" adlı zona qəzeti Göyçayda nəşr olunub, daha sonra isə rayonda 1966–2003-cü illərdə "Əmək" adı ilə çap olunub. 2003-cü il noyabrın 16-dan qəzet "Ağdaş" adı ilə nəşr olunur. 1938-ci ildən 1968-ci ilədək "Pambıq uğrunda mübarizə" və "Əmək" qəzetlərinin redaktoru Kərim Abdullayev olub. Qəzetin 4 dəfə 1957-ci ildə 25 illik, 1983-cü ildə 50 illik, 2002-ci ildə 70 illik və 2007-ci ildə 75 illik yubileyləri keçirilmişdir. Qəzet 1983-cü ildə Azərbaycan Ali Sovetinin Fəxri fərmanına layiq görülüb. 1983-cü ildə 50 illiyilə əlaqədar qəzetin bir qrup işçisi Azərbaycan Jurnalistlər Ittifaqının diplom və fəxri fərmanlarına təltif olunub, həmçinin rayon partiya komitəsinin fəxri fərmanını alıb. Qəzetin redaktorlarından iki nəfəri – Fikrət Hacıyev və Fariz Rüstəmov "Əməkdar jurnalist" fəxri adına və "Qızıl Qələm" mükafatına layiq görülüb. "Əmək" qəzetində "Zərrəbin" satirik guşəsi və "Tər çiçəklər" ədəbi birliyi fəaliyyət göstərmişdir. Qəzet ayda iki dəfə nəşr olunur. "Gənc Pedaqoq" qəzeti Ağdaş Dövlət Humanitar Kollecinin orqanıdır və 2000-ci ildən nəşr olunmağa başlanmışdır. Qəzet ayda bir dəfə çap olunur.

Şəkillər

  • Ağdaşda məscid

  • İcra hakimiyyətinin binası

  • Ağdaş Tarix muzeyində eksponantlar

  • 19-cu əsr Qızılbaşlar məscidinin karvansarayı

İstinadlar

  1. İstiqlal Yürüşü 1918 2019-08-07 at the Wayback Machine Ağayev Yusif, Əhmədov Səbuhi Bakı, "Altun Kitab", 2009, səh 84
  2. Azerbaijan – Earthquake OCHA Situation Report No. 2 – reliefweb.com
  3. Ağdaş rayonu[ölü keçid]
  4. Azərbaycanın Əhalisi
  5. . 2017-02-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-04-22.

Xarici keçidlər

Həmçinin bax

Avqust 02, 2021
ağdaş, rayonu, məqalə, haqqındadır, şəhər, üçün, ağdaş, səhifəsinə, baxın, azərbaycan, respublikasında, inzibati, ərazi, vahidi, rayonun, ərazisi, bərdə, rayonu, ilə, yevlax, rayonu, ilə, qəbələ, rayonu, ilə, göyçay, rayonu, ilə, ucar, rayonu, ilə, zərdab, ray. Bu meqale Agdas rayonu haqqindadir Seher ucun Agdas sehifesine baxin Agdas rayonu Azerbaycan Respublikasinda inzibati erazi vahidi Rayonun erazisi Berde rayonu ile 33 km Yevlax rayonu ile 30 km Qebele rayonu ile 10 km Goycay rayonu ile 11 5 km Ucar rayonu ile 29 km Zerdab rayonu ile 11 5 km mesafede hemserheddir Inzibati merkezi Agdas seheridir Agdas rayonuGerb40 38 sm e 47 28 s u Olke AzerbaycanInzibati merkez AgdasIcra bascisi Tofiq IbrahimovTarixi ve cografiyasiYaradilib 8 avqust 1930Sahesi 1 050 km Hundurluk 18 mEhalisiEhalisi 105 500 nef Reqemsal identifikatorlarISO kodu AZ AGSTelefon kodu 994 2023Poct indeksi 0300Avtomobil nomresi 03 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Tarixi 2 Cografi movqeyi 3 Iqlimi 4 Iri yasayis menteqeleri 5 Ehalisi 5 1 Etnik terkibi 5 2 Gorkemli sexsleri 6 Iqtisadi xarakteristikasi 7 Medeniyyet tehsil ve sehiyye muessiseleri 8 Maddi medeni irsi 9 Yerli media 10 Sekiller 11 Istinadlar 12 Xarici kecidler 13 Hemcinin baxTarixi Redakte Agdasin Car Rusiyasi dovrundeki gerbi Agdas rayonu 8 avqust 1930 cu ilde teskil olunmusdur Elverisli tebii seraiti olan Agdas erazisinde insanlar en qedim zamanlardan meskunlasmislar Qedim yunan muellifi Strabon bu erazilerde insanlarin meskunlasdigini teserrufat fealiyyeti ile mesgul olduqlarini Turyancay cayinin orta ve asagi axarinda yasayan ehalinin bu caydan teserrufat ve gemicilik meqsedile genis istifade etdiklerini qeyd etmisdir Tebii iqlim ve torpaq seraiti burada qedim dovrlerden ekincilik ve maldarligin yuksek inkisafi ucun elverisli imkan ve serait yaratmisdir Tarixen bu yerlerde yuksek keyfiyyetli taxil becerilmis meyve yetisdirilmis ipekcilik sonralar ise pambiqciliq genis yayilmisdi Orta esrlerin son dovrlerinde Eres adlanan bu erazi Sirvan beylerbeyliyinin tabeliyinde idi Burani Sultan titulu dasiyan feodal hakimler idare edirdiler Sonralar Sefevi Osmanli muharibelerinde elden ele kecen Eres sultanligi xeyli zeifledi ve XVIII esrin 50 ci illerinde Seki xanliginin vassalina cevrildi 1795 ci ilde Sultanliq legv edilerek Seki xanligina qatildi Carizmin 1873 cu ilde Qafqazda heyata keciridiyi inzibati islahata esasen Yelizavetpol quberniyasinin terkibinde Eres qezasi yaradildi Qezanin erazisi 3212 5 kv km ehalisi ise 52371 nefer idi Eres qezasi 1926 ci ilde legv edilmis erazisinin bir hissesi Seki bir hissesi Agdas seheri ve Agdas nahiyesi Goycay qezasina verilmisdi Agdas rayonu erazisi 1918 ci il may ayinda ADR elan olunarken ermeni bolsevik quvvelerinin isgali altinda idi Qafqaz Islam Ordusu Goycay doyusunde qelebe qazanaraq Agdasi isgaldan azad etmisdi Hemin doyusde Qafqaz Islam Ordusuna 389 neferlik Agdas konulluler destesi destek verirdi 1 1930 cu ilde Agdas rayonu yaradilir Rayonun inzibati merkezi XVI esrde salinmis 1900 cu ilden seher statusu dasiyan Agdas seheridir 1999 cu il iyun ayinin 4 de Agdasda orta guclu zelzele bas vermisdir Zelzele neticesinde insan itkisi olmasa da 100 den cox ev dagilmis coxlu sayda ev ise qezali veziyyete dusmusdur Lakin sonraki illerde bu evlerin bir coxu esasli temir edilmisdir Zelzele neticesinde deyen iqtisadi ziyanin miqdarinin 2 5 milyon dollar oldugu texmin edilir 2 Cografi movqeyi RedakteAgdas rayonu Sirvan duzunun simal qerbinde Acinohur on dagliginin cenubunda yerlesir Sethi esasen duzenlik simal hissede dagliqdir Duzenlik hissede Antropogen dagliq hissede ise Neogen cokuntuleri yayilmisdir Erazisinde gil cixarilir Rayonun erazisinden Turyan cayi cenub qerb serhedi boyu Kur cayi axir Bas Sirvan kollektoru Agdas rayonu erazisinden baslanir Turyan cayinda su qovsagi yaradilmisdir Rayonda esasen boz cemen torpaqlari yayilmisdir Bitkileri esasen col ve yarimsehra tiplidir Kur cayi sahilinde tuqay meseleri rayonun simal hissesinde Turyancay dovlet tebiet qorugunda ardic ve saqqiz agaclarindan ibaret seyrek arid meseler vardir Heyvanlari canavar tulku coldonuzu quslardan keklik turac qirqovul kerkes surunenlerden gurze kelez meskunlasmisdir Rayonun erazisinden Baki Tiflis demir yolu Baki Qazax sosse yolu Mingecevir Baki elektrik oturme xetti kecir Iqlimi RedakteRayonun iqlimi duzenlik yerlerde mulayim isti ve quru subtropikdir Rayonda orta illik temperatur 14 2 derecedir Orta temperatur yanvarda 1 2 1 4 C iyulda ise 25 27 C dir Illik yaginti miqdari 300 450 mm dir Iri yasayis menteqeleri RedakteRayonun iri yasayis menteqeleri Agdas seheri Dehnexelil Leki qesebesi Yuxari Leki Orta Leki kendi Pireze Abad Agzibir Ereb Xosrov Qolqeti Qaradeyin Guvekend Semsabad kendleridir 3 Ehalisi Redakte Esas meqaleler Azerbaycan ehalisinin siyahiyaalinmasi 1999 ve Azerbaycan ehalisinin siyahiyaalinmasi 2009 Ehalinin sayi 99 2 min nefer 1 yanvar 2010 cu il teskil edir Ehalinin sixligi 1 km de 94 neferdir Seher ehalisinin sayi 32 964 nefer kend ehalisi ise 66 260 neferdir Kisilerin sayi 49 240 qadinlarin sayi 49 984 neferdir Ehalisinin 34 i texminen 34 000 nefer seherde 66 i 65 000 nefer kendlerde yasayir Rayon ehalisinin coxu yerli turklerden ibaretdir Rayonda eyni zamanda az sayda qaracilar da meskundur Etnik terkibi Redakte Etnik quplar ehalinin Sayi Nefer Azerbaycan turkleri 50 141 86 4 Talislar 27 0 1 Ruslar 2 386 4 1 Ermeniler 522 0 9 Lezgiler 4 555 7 8 Gurculer 19 0 1 Butun rayon uzre 58 064 100 Agdas rayonu 1959 cu il siyahiya almasi Etnik quplar ehalinin Sayi Nefer Azerbaycan turkleri 37 678 93 1 Talislar Ruslar 982 2 4 Ermeniler 144 0 4 Lezgiler 1 057 2 6 Gurculer 8 0 1 Butun rayon uzre 40 466 100 Agdas rayonu 1970 ci il siyahiya alinmasi Etnik quplar ehalinin Sayi 4 Nefer Azerbaycan turkleri 58 307 96 9 Talislar Ruslar 535 0 9 Ermeniler 226 0 4 Lezgiler 602 1 0 Gurculer 20 0 1 Butun rayon uzre 60 172 100 Agdas rayonu 2009 cu il siyahiya almasi Etnik qruplar Ehalinin sayi nefer Azerbaycan turkleri 98 388 99 7 Talislar Ruslar 49 0 04 Ermeniler Lezgiler 105 0 1 Turkler 31 0 03 Tatarlar 4 0 004 Butun rayon uzre 98599 100 Gorkemli sexsleri Redakte Semed Abdullayev 1920 1943 Sovet Ittifaqi Qehremani Fariz Seferov 1920 1964 Sovet Ittifaqi Qehremani Habil Eliyev 1929 2015 taninmis kaman ustasi Azerbaycan Respublikasinin Xalq Artisti Munis Serifov taninmis kaman ustasi Azerbaycan Respublikasinin Xalq Artisti Fikret Qoca Azerbaycanin Xalq Sairi Muxtar Efendizade gorkemli Azerbaycan serqsunas alimi Meqsud Seyxzade 1908 1967 Ozbekistanin Xalq Sairi Fuad Sixiyev 1913 1977 Odessa Milli Denizcilik Universitetinin professoru texnika elmleri doktoru Bekir Nebiyev 1930 2012 gorkemli Azerbaycan alimi edebiyyatsunas akademik Salih Salihov 1909 1976 tibb elmleri doktoru professor Muxtar Abduyev 1926 1979 kend teserrufati elmleri doktoru Professor Ismayil Qeribov kimya elmleri doktoru 1973 Professor 1974 Yasar Selimov fizika riyaziyyat elmleri doktoru 1988 Professor 1989 Xezer Isayev Azerbaycan Respublikasi Milli Olimpiya Komitesinin vitse prezidenti Gomrukcu Idman Saglamliq Merkezinin bas direktoru Edaletli Oyunlarin sedriIqtisadi xarakteristikasi RedakteAgdasin iqtisadiyyatinda pambiqciliq esas yer tutur Agdas rayonunun elverisli cografi movqeyi ve tebii seraiti hele XIX esrin sonralarinda burada texniki bitkilerin ekilib becerilmesine ve onlarin dunya bazarina cixarilmasina imkan vermisdi 1883 cu ilden Baki Tiflis demir yolu cekildikden sonra onsuz da ehemiyyetli ticaret yollarinin ustunde yerlesen Agdasda emal muessiseleri qurulmaga basladi Mehsul tedaruku ve xarici bazarlara dasinmasi ticaretin ve iqtisadiyyatin inkisafina sebeb oldu 1887 ci ilde Poznan sirketinin Lodz kontorunun mudiri Ramendik Agdasa gelerek burada pambiq alici menteqeleri acmis pambigin ilkin emali ve qablasdirilmasi ucun 4 eded kotton cin dezgahi ve bir press qurmusdu Artiq 1897 ci ilde Agdasda kotton cin masinlarindan ibaret 7 zavod fealiyyet gosterirdi Belelikle XIX esrin ikinci yarisindan baslayaraq Avropanin qabaqcil toxuculuq merkezleri ile elaqe saxlayan Agdas XIX esrin sonunda butun Qafqazda pambiq istehsali emali ve satisinin merkezine cevrilmisdi Qafqaz pambiqcilarinin I Qurultayinin 1904 cu ilde Agdasda cagirilmasi da bunu subut edir 1888 ci ilde Agdas bazarinda 3100 pud pambiq satilmisdirsa 1892 ci ilde bu reqem 28000 puda catmisdi XIX esrin 70 ci illerinde fealiyyet gosteren Agdas bazarinda pambiqdan basqa diger enenevi mehsullar da satilirdi XX esrin evvellerinde Qafqaz qezeti yazirdi ki Agdas xarice Marsel ve Italiyaya gonderilen hem butun xam ipeyi hem de baramani ozunde cemlesdiren merkezdir 1886 ci ilde Lekide tikilmis biyan koku emali zavodunda istehsal olunan lakritsa boyasi Amerika ve Fransaya ixrac edilirdi Agdasda meyvecilik de yuksek inkisaf etmisdi 1900 cu ilde Leki demiryol stansiyasi vasitesi ile 69745 pud qoz findiq 71017 pud diger muxtelif meyveler tedaruk edilerek xarici bazarlara dasinmisdi Rayonun iqtisadiyyatinin esasini kend teserrufati teskil edir ekincilik meyvecilik ve heyvandarliq inkisaf etmisdir Agdas Pambiq ATSC qida mehsullari kombinati Orelay sirniyyat firmasi FA kom BICA MMC Kukel kerpic istehsali zavodu Damla un fabriki Arsinmalci tikis trikotaj muessisesi yaradilmisdir Burada hemcinin pambiqtemizleme zavodu sud zavodu respublika kend teserrufati texnikasi birliyinin rayon sobesi yerli senaye kombinati mese teserrufati vardir Medeniyyet tehsil ve sehiyye muessiseleri RedakteAzerbaycanda acilan ilk dunyevi tehsil ocaqlarindan biri 25 oktyabr 1882 ci ilde Agdasda gorkemli maarifci Suleyman Qayibov terefinden esasi qoyulan Rus tatar mektebi olmusdur O dovrde Azerbaycanda fealiyyet gosteren bu tipli 3 mektebden birinin mehz Agdasda acilmasi hec de tesadufi deyildir Cunki ondan evvel Agdasda yaxsi tehsil bazasina malik 20 ye qeder medrese fealiyyet gosterirdi XX esrin evvelinde Agdasda Nesri Maarif cemiyyeti qiraetxana Seadet qizlar mektebi Darulirfan Rusdiyye kimi tedris ocaqlari fealiyyet gosterirdi Bu mektebde Muxtar Efendizade Hediyye xanim Memmedzade Hesen Efendiyev kimi maarifci ziyalilar calisirdilar Mehz bele marifcilik bazasi uzerinde sonralar Agdasda tehsilin seviyyesi yuksek xetle inkisaf etmisdir Rayonda Pedaqoji mekteb Tibb mektebi Kend Teserrufati texnikumu Pese mektebleri acilmis bezileri bu gun de fealiyyet gosterir Agdas medeniyyeti ve inceseneti derin koklere malikdir 10 aprel 1908 ci ilde Zulfuqar Hacibeyovun yaxindan istiraki ile Resid bey Efendiyevin Qan ocagi adli eseri ile fealiyyete baslayan Agdas teatri rayonun medeni heyatinda boyuk rol oynamisdir 1940 ci ilde bu rayondan deputat secilmis gorkemli Azerbaycan sairi Semed Vurgunun tesebbusu ile Agdas teatrina Dovlet Dram Teatri statusu verilmis teatrin sehnesinde Leyli ve Mecnun Esli ve Kerem O olmasin bu olsun Arsin mal alan kimi klassik eserler oynanilmisdir 1960 ci ilden teatr Xalq Teatri kimi fealiyyet gosterir Maddi medeni irsi RedakteHele nece yuz iller once tacirler ticaret meqsedile Agdasin erazisinden tranzit dehlizi kimi istifade etmisler Rayon erazisinde karvansaraylar indi de qedim medeniyyet abideleri kimi qalmaqdadir Rayon erazisinde hemcinin tarix diyarsunasliq muzeyi de movcuddur Agdasda orta esrlere aid tarixi abideler qala ve mudafie tikililerinin qaliqlari var Bunlardan en muhumu XVIII esre aid edilen Surxay qalasidir Bu qala Turyancay deresi ile Goycay deresi arasinda Kukel kendi yaxinliginda yerlesir Tarixi abidenin adi Tikilme tarixi Yerlesdiyi eraziSahergah arxeoloji abidesi XVI esr Turyancay qesebesi Kicik Qafqaz daglarinin eteyinin simal hissesiQarabey karvansarasi XIX esr Agdas seheriHaci Osman mescidi XIX esr Agdas seheriTurbe XVIII esr Bulaqotagi kendiSurxay qalasi XVIII esr Ereb ve Kukel kendleri arasi kendlerin simal terefinde Kicik Qafqaz daglarindaYerli media RedakteRayonda iki qezet Agdas ve Genc Pedaqoq qezetleri nesr olunur Agdas qezetinin ilk nomresi 7 yanvar 1932 ci ilde Agdas pambiqcisi adi ile cap olunub Qezet 1932 1937 ci illerde Agdas pambiqcisi 1938 1962 ci illerde Pambiq ugrunda mubarize 1962 1966 ci illerde Agdas Goycay Qebele Ucar Kurdemir rayonlarini ehate eden Yeni heyat adli zona qezeti Goycayda nesr olunub daha sonra ise rayonda 1966 2003 cu illerde Emek adi ile cap olunub 2003 cu il noyabrin 16 dan qezet Agdas adi ile nesr olunur 1938 ci ilden 1968 ci iledek Pambiq ugrunda mubarize ve Emek qezetlerinin redaktoru Kerim Abdullayev olub Qezetin 4 defe 1957 ci ilde 25 illik 1983 cu ilde 50 illik 2002 ci ilde 70 illik ve 2007 ci ilde 75 illik yubileyleri kecirilmisdir Qezet 1983 cu ilde Azerbaycan Ali Sovetinin Fexri fermanina layiq gorulub 1983 cu ilde 50 illiyile elaqedar qezetin bir qrup iscisi Azerbaycan Jurnalistler Ittifaqinin diplom ve fexri fermanlarina teltif olunub hemcinin rayon partiya komitesinin fexri fermanini alib Qezetin redaktorlarindan iki neferi Fikret Haciyev ve Fariz Rustemov Emekdar jurnalist fexri adina ve Qizil Qelem mukafatina layiq gorulub Emek qezetinde Zerrebin satirik gusesi ve Ter cicekler edebi birliyi fealiyyet gostermisdir Qezet ayda iki defe nesr olunur Genc Pedaqoq qezeti Agdas Dovlet Humanitar Kollecinin orqanidir ve 2000 ci ilden nesr olunmaga baslanmisdir Qezet ayda bir defe cap olunur 5 Sekiller Redakte Agdasda mescid Icra hakimiyyetinin binasi Agdas Tarix muzeyinde eksponantlar 19 cu esr Qizilbaslar mescidinin karvansarayiIstinadlar Redakte Istiqlal Yurusu 1918 Arxivlesdirilib 2019 08 07 at the Wayback Machine Agayev Yusif Ehmedov Sebuhi Baki Altun Kitab 2009 seh 84 Azerbaijan Earthquake OCHA Situation Report No 2 reliefweb com Agdas rayonu olu kecid Azerbaycanin Ehalisi Agdas haqqinda 2017 02 02 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 04 22 Xarici kecidler RedakteAgdas rayonu haqqinda sayt Arxivlesdirilib 2020 11 29 at the Wayback Machine http www Agdash Biz Arxivlesdirilib 2020 11 29 at the Wayback Machine http agdash comHemcinin bax RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Agdas rayonu amp oldid 6043820, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.