fbpx
Wikipedia

Palıd

Palıd (lat. Quercus) — fıstıqçiçəklilər sırasının fıstıqkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.Palıd ağacından odun yayılmış hesab olunur.

?Palıd
Quercus
Elmi təsnifat
Elmi adı
Quercus L.

Vikinövlərdə
sistematika

Şəkil
axtarışı
ITIS  
NCBI  
EOL  
GRIN  
IPNI 
PBDB  
Gustave Courbet (1843)

Təbii yayılması

Palıdın təbii yayılma sahəsi Şimal Yarımkürəsinin mülayim iqlimli əraziləridir. Yayılma ərazisinin cənub sərhədlərini tropik hündür dağlar təşkil edir.

Dünya florasının tərkibində fıstıq fəsiləsinin 9 cinsi, 900-ə qədər növü yayılmışdır. Bunların əksəriyyəti ağac, nadir hallarda kol olub, yer kürəsinin bütün ərazilərində yayılmışdır.

Palıd qiymətli dərman, aşı, boyaq, texniki, yem və bəzək bitkisidir. Azərbaycanda isə 12 növünə rast gəlinir. Onun 3 növü mədəni hala keçirilərək yaşıllaşdırma məqsədilə geniş istifadə edilir. Respublikamızın ərazisində palıd növləri uzunömürlü olub, hündürlükləri 12-40 m-ə çatır. Palıd növləri ən çox şimal yarımkürəsinin mülayim tropik zonalarında yayılmışdır. Ərazimizdə şabalıdyarpaq palıd (Quercus castaneifolia C.A.Mey.), Şərq palıdı (Q. macranthera Fisch. et C.A.Mey.), uzunsaplaq palıd (Q. longipes Stev.), kövrək palıd (Q. erucifolia Stev.), gürcü palıdı (Q. iberica Stev.=Q. Peduneuliflora C.Koch.), qırmızı (qızıl) palıd (Q. crispata Stev.) daha çox və geniş yayılmışdır.

Palıd növləri şiddətli şaxtaya, kəskin istilərə davamlı olduğu üçün Yer kürəsinin hər zonasında bitir.

Hələ çox qədim dövrlərdə xalq təbabətində palıdın müalicəvi əhəmiyyəti öyrənilmiş və onun köməyi ilə bir sıra xəstəliklər müalicə edilmişdir. Hazırda palıddan bir çox dərman preparatları hazırlanır. Dərman məqsədilə cavan palıd ağaclarının qol-budaqlarının qabıqlarından istifadə edilir. Yazın ilk ayında qabıq altında şirələrin axınının çoxalması zamanı xüsusi alət vasitəsilə qabıqdan çevrə formasında kəsir, soyur günəşli havada qurudurlar. Qabığının tərkibində 2,5-25%-ə qədər aşı maddəsi vardır. Bu aşı maddəsindən qədimlərdə gön-dəri məmulatlarının aşılanmasında geniş istifadə edilib. Palıd ağacının qabıqlarında dərman əhəmiyyətli əsas təsiredici aşı maddəsi olduğu hesab edilir. Bununla yanaşı qabıqlarda qall, ellaq, katexin, qallokatexinqallat, pantoten turşusu, flavonoidlərdən - kversetin, kempferol, kversitrin, leykosianidin, vitaminlərdən B1, B2, B6, C, PP və s. aşkar edilmişdir. Bundan əlavə qabığının tərkibindən 6,21% zol (kül), 1,40 mq%, Ca - 23,00, Mg - 0,6 Fe - 0,20 makroelementləri, Mn - 142,60, Cu - 142,60, Zn - 10,20, Cr - 0,80, Al - 116,08, Ba - 537,12, V - 0,08, Se - 0,04, Ni - 1,84, Sr - 212,00, Pb - 3,04, B - 74,80 və s. mikroelementləri aşkar edilmşdir.

Palıdın gövdə, qabıq, çanaq, yarpaq və tullantılarının tərkibində 15-18%-ə qədər aşı və flavonoid tərkibli boyaq maddəsi tapılmışdır. Palıddan alınan boyaq ekstraktından yun və ipək məmulatlarını boyamaq üçün qonur, açıq qəhvəyi, qonur-qəhvəyi, tünd-qəhvəyi, şabalıdı, bozumtul-qara, zeytunu, bozumtul-zeytunu, qaramtıl-boz, yaşılı-bozumtul, yaşılı-qəhvəyi və s. rəng və çalarlar almağa nail olduq. Aparılan tədqiqatlar nəticəsində məlum olmuşdur ki, bir inkişaf etmiş ağacdan 1,5-2 kq çanaq toplamaq olar. Boyaq maddəsi ən çox palıdın yarpaq və çanaq hissəsindən alınır. Hər il respublikamızın palıd bitən meşələrindən 100 tonlarla çanaq məhsulu toplamaq olar. Biz ilk dəfə olaraq çanaq hissədən boyaq məhlulu hazırlayıb yun ipi sarımtıl-boz, bozumtul, bozumtııl-qonur, qonurumtul-zeytunu, zeytunu, qonur, qonurumtul, qonurumtul-yaşıl, yaşılımtıl, açıq-qəhvəyi, tünd-qəhvəyi, şabalıdı-qara, qaramtıl və s. rəng və çalarlar boyamağa nail olduq.

Palıddan düzəldilmiş çənlərdə uzun müddət saxlanılan ağ, şəffaf konyak spirtinin rənginin getdikcə tündləşərək çayabənzər rəng alması palıd oduncağında 10-12%-ə qədər rəngləyici və aşı maddələrinin olması nəticəsində baş verir. Palıdın cavan qabıqlarından tanin və tannalbin adlı dərman preparatları alınır. Həmin dərman maddələri mədə-bağırsaq xəstəliklərində, qarın nahiyəsində şiddətli ağrılar zamanı, ishala və dizenteriyaya qarşı dezinfeksiyaedici dərman kimi istifadə olunur. Hələ eramızdan çox əvvəllər xalq təbabətində palıdın qabığı, çanağı, yarpaqları dəmlənərək daxilə qəbul edilmiş və həmin xəstəliklərin qarşısı vaxtında alınmışdır.

Elmi təbabətdə palıd ağacı qabıqlarından sulu bişirmə formasında hazırlanmış preparat boğaz ağrılarında, diş ətinin iltihabında, stomatitlərdə, gingivitlərdə iltihabı aradan qaldırıcı, antiseptik və büzüşdürücü dərman vasitəsi kimi istifadə edilir. Bundan başqa ağır metal duzlarından (civə, qurğuşun və s.) zəhərlənmələr zamanı zəhər əleyhinə də işlədilir. Palıdın qurudulmuş qabığını, çanağını, qozasını çay kimi dəmləyərək bir çox xəstəliklərin müalicəsində (ağız boşluğunun iltihabında, qırtlaq, udlaq və diş ətinin iltihabında, stomatitdə və s.) qarqara kimi istifadə edirlər. Bu məqsədlə 10 qram qurudulmuş palıd qabığını və ya yarpağını 200 ml suda dəmləyib qarqara etmək lazımdır. Palıd qabığı, qozası, yarpağı və çanağının yüksək konsentrasiyalı dəmləməsindən isə (20 q palıd qabıgı, yaxud qozası 200 ml suya nisbətdə) dəri nahiyəsində baş vermiş yanıqları müalicə etmək üçün istifadə edilir. Bu məqsədlə dəmlənmiş ekstraktla tənzifi isladaraq yanmış nahiyəyə qoymaq lazımdır.

Aparılan kimyəvi analizlər zamanı müəyyən edilmişdir ki, palıd qozasının meyvəsində 6% pektin, 13-41% pentoza, şəkər, flabofen, 40%-ə qədər nişasta, zülal maddələri, 5% piyli yağ vardır. Məhz buna görə palıdın qozası iribuynuzlu mal-qara və ev donuzu üçün yüksək kalorili yem sayılır. Siloslaşdırılmış palıd qozası iribuynuzlu mal-qaranın südünü artırmaqla bərabər, onun keyfiyyətini də yaxşılaşdırır. Palıd qozasından hazırlanmış surroqat (saxta) qəhvə uşaqlarda uzun sürən xroniki ishalın müalicəsində yaxşı nəticə verir.

Qozadan alınmış quru ekstrakt diabetin (şəkər xəstəliyinin) müalicəsinə müsbət təsir göstərir. Ağır zəhərlənmələr zamanı qoz hissəsini çay kimi (30 q 200 q suya nisbətdə) dəmləyərək imalə etmək çox yaxşı müalicəvi təsir göstərir. Palıd qabığının tərkibindəki aşı maddəsi zəhərlənmə verən maddələrlə birləşərək suda həll olmayan çöküntülər əmələ gətirir. Həmin çöküntülər qana sorulmayaraq çökür və tezliklə orqanizmdən xaric olur. Müxtəlif növ dəri iltihabında palıdın qurudulmuş qabıq və çanaq hissəsinin dəmləməsində (bişirilməsində) tənzifi isladıb iltihablaşmış nahiyəyə qoyurlar. Hər 10-15 dəqiqədən bir tənzif isladılmalıdır. İltihab keçənə kimi bir neçə gün bunu təkrar etmək lazımdır. Palıd qabığının və ya çanaq hissəsinin dəmləməsi ilə qliserinin qarışığından (10 hissə dəmləmə, 1 hissə qliserin) tər əleyhinə istifadə edilir. Yəni bədənin tərləyən nahiyəsinə (əl, ayaq və s.) həmin qarışıqdan sürtdükdə tərləmənin qarşısını almaq mümkündür. Palıdın yarpağından duzlu xiyara və digər tərəvəzlərə ətirli və xoş tam vermək üçün ədviyyat kimi istifadə edilir.

15-20 illik palıd ağacından 20 kq-a qədər qoza və 500 q-a qədər çanaq tədarük etmək olar. Bir hektar sahədən 500 kq palıd qozası, 100 kq-a qədər çanaq məhsulu əldə olunur.

Hələ XVIII-XIX əsrdə palıdın “qall” hissəsindən dəmir duzunun iştirakı ilə qara mürəkkəb hazırlayıb yazı işlərində istifadə olunurdu. “Qallın” tərkibində 58-60%-ə qədər aşı maddəsi olduğundan bundan hazırlanan tannin ekstraktından gön-dəri sənayesində geniş istifadə edilir. Palıd yarpaqlarının havaya buraxdığı uçucu maddə təngnəfəslik və yuxusuzluğa tutulmuş xəstələrin müalicəsində geniş istifadə edilir. Bu məqsədlə “Aerofin” adlı müalicəvi preparat buraxılır. Bir hektar palıd ağacı sahəsi bir gün ərzində 9 tona qədər CO2 udur və 6,5 tona qədər oksigen buraxır. Palıdın buraxdığı uçucu ətirli maddələrin köməyi ilə insan orqanizmi üçün zərərli təsirə malik bakteriyalar məhv edilir.

Palıd ağacı ən yaxşı tikinti materialı hesab olıınur. Ondan bir çox tikinti materialları hazırlamaqla yanaşı göz oxşayan əntiq mebel növləri hazırlanır. Palıd yağışa, qara, rütubətə olduqca davamlı xammaldır.

Qeyd etdiyimiz kimi palıdın qabıq, yarpaq və çanaq hissələrindən tibb sahəsində də geniş istifadə edilir. Bu məqsədlər üçün palıdın qabıq, cavan budaqlarını tədarük edib, doğrayıb qurudur və saxlayıb yeri gəldikcə preparatlar hazırlayıb müxtəlif xəstəlikləri müalicə edirlər.

Palıd möhkəm sağlamlıq, güc və uzunömürlülük simvolu hesab edilir. Qədim slavyan, eləcə də bir sıra ölkələrin xalqları palıdı müqəddəs bir qüvvə sanmış, ona itaət etmiş, mahnılar qoşmuş, ondan çələnglər düzəldib, müharibədə, idmanda qalib gələnləri təltif edirmişlər.

Din xadimlərinin icazəsi olmadan bu nəhəng ağacı kəsmək və budaqlarını qırmaq qadağan idi. Çox qədim dövrlərdə insanlar palıdın müalicəvi xüsusiyyətləri ilə tanış olduqdan sonra onun müxtəlif hissələrindən - qabıq, çanaq, yarpaq və s. hissələrindən dəmləmə və cövhərlər hazırlayıb ishal, irinli yaraların, ağız və dişlərdə baş verən qanaxmaların, soyuqdəymələrin müalicəsində geniş istifadə edirmişlər.

Botaniki təsviri

Ekologiyası

Azərbaycanda yayılması

Bu cins özündə 600-ə yaxın növü birləşdirir ki, onlardan da 12-si Azərbaycanda bitir.

İstifadəsi

1311-ci ildə Yusif İbn İsmayıl Xoyi yazırdı ki, palıd qozası büzüşdürücü təsirə malikdir və onu köhnə ishala, qanaxmaya və qanlı bəlğəmə qarşı istifadə edirlər. Sidikburaxma çətinliyində, bağırsaq xoralarında, ürək döyüntüsü və ürəkbulanmada palıd qozalarını yemək xeyirlidir. Qozanın un və donuz piyi ilə qarışığından hazırlanan sarıq irinli şişlərdə istifadə olunur. "Cəmül-Bağdadi" (1311 il) əsərinin müəllifi yazır ki, palıd qozasının külü ağızda olan irinli yaralara (aftlara, stomatitə) qarşı xeyirlidir.

İbn Sina həmçinin qeyd edir ki, palıd qozalarının keçi piyi və ya duzlu donuz piyi ilə qarışığı xaricdən sürtmə vasitəsi kimi bərk şişlərin müalicəsində xeyirlidir. Qozanın külü yaraları müalicə etmək üçün istifadə edilir. Palıd yarpaqlarını əzərək yara üzərinə töksək, onları birləşdirər. Qozaları yemək qanlı bəlğəmə kömək edər, qarını bərkidər, bağırsaqda olan çat və xoralara, qanaxmaya, sidik tutulmasına və nəhayət zəhərlənməyə qarşı xeyirlidir.

Palıdın gövdəsindəki fır ("qall" və ya "türk palıd fındığı", loru dildə – "palıd xərçəngi") güclü büzüşdürücü və qansaxlayıcı vasitə kimi Şərqdə geniş yayılmışdır. Onlara "mazu" və ya "mazı" deyirdilər. Fırlardan hazırlanmış tozu suya tökərək, bağırsaq xoraları və xroniki ishalda istifadə edirdilər. Bəzən onları uzun müddət qaynadaraq kompres şəklində babasilə qarşı işlədirlər. Fırları kömürdə yandıraraq sirkədə söndürərək döyərdilər. Əmələ gəlmiş toz müxtəlif cürə qanaxmanın qabağını alardı.

Orta əsr Tibet təbabətində palıdın kökü və qozalarından düzəldilmiş tozu işlətmənin (ishalın) qarşısını almaq üçün, qızdırma salan və əsməyə qarşı vasitə kimi istifadə edirlər.

Hindstan və Seylonun ənənəvi təbabətində Ön Asiyadan gətirilən Luzitan palıdının qabığı, qozası və fırları qədimdən istifadə olunurdu. Spirtdə saxlanan qabığı və qozasının cövhəri ekzemada və başqa dəri xəstəliklərində işlənir. Fırların həlimi qanaxmada və dizenteriyada istifadə olunur və eləcə də bitki alkoloillərindən zəhərlənərkən zəhərlənmənin qarşısını alan bir vasitədir. Palıd fırlarından və tiryəkdən hazırlanmış məlhəm effektli vasitə kimi babasildə işlədilirdi.

Elmi təbabətdə qış palıdının qabığından istifadə edirlər. Palıdın qabığı 10%-li sulu həlim formasında, bəzən isə zəylə qarışdırılaraq stomatit, gingivit, yumşaldılmış və qanaxma verən damaqlar və başqa iltihablı proseslər zamanı ağız boşluğunu yaxalamaq üçün istifadə edilir.

Palıd kökünün həlimi mədə-bağırsaq xəstəliklərində büzüşdürücü və antiseptik vasitə kimi, həmçinin ağır metalların duzundan və başqa zəhərlərdən zəhərlənmə hallarında imalə kimi işlədilir. Kökünün həlimindən yanıqlarda, əl və ayaq tərləməsində istifadə edilir. Qozalarının sulu ekstraktı şəkərazaldıcı keyfiyyətə malikdir və yüngül formada olan şəkər xəstəliyinə qarşı kömək edir.

Ədəbiyyat

İstinadlar

  1. Palıd ağaclarının texniki xüsusiyyətləri
  2. http://www.nkpi.az/?page=addread&id=13887

Mənbə

Mayis Qasımov, Tofiq Məmmədov, Fitoterapiya. Bakı, “Elm”, 2014, 297 səhifə.

palıd, quercus, fıstıqçiçəklilər, sırasının, fıstıqkimilər, fəsiləsinə, bitki, cinsi, ağacından, odun, yayılmış, hesab, olunur, quercuselmi, təsnifataləmi, bitkilərşöbə, örtülütoxumlularsinif, ikiləpəliləryarımsinif, hamamelidsıra, fıstıqçiçəklilərfəsilə, fıst. Palid lat Quercus fistiqcicekliler sirasinin fistiqkimiler fesilesine aid bitki cinsi Palid agacindan odun yayilmis hesab olunur 1 PalidQuercusElmi tesnifatAlemi BitkilerSobe OrtulutoxumlularSinif IkilepelilerYarimsinif HamamelidSira FistiqciceklilerFesile FistiqkimilerCins PalidElmi adiQuercus L VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 19276NCBI 3511EOL 32233GRIN 10203IPNI 13507 1PBDB 54594Gustave Courbet 1843 Mundericat 1 Tebii yayilmasi 2 Botaniki tesviri 3 Ekologiyasi 4 Azerbaycanda yayilmasi 5 Istifadesi 6 Edebiyyat 7 Istinadlar 8 MenbeTebii yayilmasi RedaktePalidin tebii yayilma sahesi Simal Yarimkuresinin mulayim iqlimli erazileridir Yayilma erazisinin cenub serhedlerini tropik hundur daglar teskil edir Dunya florasinin terkibinde fistiq fesilesinin 9 cinsi 900 e qeder novu yayilmisdir Bunlarin ekseriyyeti agac nadir hallarda kol olub yer kuresinin butun erazilerinde yayilmisdir 2 Palid qiymetli derman asi boyaq texniki yem ve bezek bitkisidir Azerbaycanda ise 12 novune rast gelinir Onun 3 novu medeni hala kecirilerek yasillasdirma meqsedile genis istifade edilir Respublikamizin erazisinde palid novleri uzunomurlu olub hundurlukleri 12 40 m e catir Palid novleri en cox simal yarimkuresinin mulayim tropik zonalarinda yayilmisdir Erazimizde sabalidyarpaq palid Quercus castaneifolia C A Mey Serq palidi Q macranthera Fisch et C A Mey uzunsaplaq palid Q longipes Stev kovrek palid Q erucifolia Stev gurcu palidi Q iberica Stev Q Peduneuliflora C Koch qirmizi qizil palid Q crispata Stev daha cox ve genis yayilmisdir Palid novleri siddetli saxtaya keskin istilere davamli oldugu ucun Yer kuresinin her zonasinda bitir Hele cox qedim dovrlerde xalq tebabetinde palidin mualicevi ehemiyyeti oyrenilmis ve onun komeyi ile bir sira xestelikler mualice edilmisdir Hazirda paliddan bir cox derman preparatlari hazirlanir Derman meqsedile cavan palid agaclarinin qol budaqlarinin qabiqlarindan istifade edilir Yazin ilk ayinda qabiq altinda sirelerin axininin coxalmasi zamani xususi alet vasitesile qabiqdan cevre formasinda kesir soyur gunesli havada qurudurlar Qabiginin terkibinde 2 5 25 e qeder asi maddesi vardir Bu asi maddesinden qedimlerde gon deri memulatlarinin asilanmasinda genis istifade edilib Palid agacinin qabiqlarinda derman ehemiyyetli esas tesiredici asi maddesi oldugu hesab edilir Bununla yanasi qabiqlarda qall ellaq katexin qallokatexinqallat pantoten tursusu flavonoidlerden kversetin kempferol kversitrin leykosianidin vitaminlerden B1 B2 B6 C PP ve s askar edilmisdir Bundan elave qabiginin terkibinden 6 21 zol kul 1 40 mq Ca 23 00 Mg 0 6 Fe 0 20 makroelementleri Mn 142 60 Cu 142 60 Zn 10 20 Cr 0 80 Al 116 08 Ba 537 12 V 0 08 Se 0 04 Ni 1 84 Sr 212 00 Pb 3 04 B 74 80 ve s mikroelementleri askar edilmsdir Palidin govde qabiq canaq yarpaq ve tullantilarinin terkibinde 15 18 e qeder asi ve flavonoid terkibli boyaq maddesi tapilmisdir Paliddan alinan boyaq ekstraktindan yun ve ipek memulatlarini boyamaq ucun qonur aciq qehveyi qonur qehveyi tund qehveyi sabalidi bozumtul qara zeytunu bozumtul zeytunu qaramtil boz yasili bozumtul yasili qehveyi ve s reng ve calarlar almaga nail olduq Aparilan tedqiqatlar neticesinde melum olmusdur ki bir inkisaf etmis agacdan 1 5 2 kq canaq toplamaq olar Boyaq maddesi en cox palidin yarpaq ve canaq hissesinden alinir Her il respublikamizin palid biten meselerinden 100 tonlarla canaq mehsulu toplamaq olar Biz ilk defe olaraq canaq hisseden boyaq mehlulu hazirlayib yun ipi sarimtil boz bozumtul bozumtiil qonur qonurumtul zeytunu zeytunu qonur qonurumtul qonurumtul yasil yasilimtil aciq qehveyi tund qehveyi sabalidi qara qaramtil ve s reng ve calarlar boyamaga nail olduq Paliddan duzeldilmis cenlerde uzun muddet saxlanilan ag seffaf konyak spirtinin renginin getdikce tundleserek cayabenzer reng almasi palid oduncaginda 10 12 e qeder rengleyici ve asi maddelerinin olmasi neticesinde bas verir Palidin cavan qabiqlarindan tanin ve tannalbin adli derman preparatlari alinir Hemin derman maddeleri mede bagirsaq xesteliklerinde qarin nahiyesinde siddetli agrilar zamani ishala ve dizenteriyaya qarsi dezinfeksiyaedici derman kimi istifade olunur Hele eramizdan cox evveller xalq tebabetinde palidin qabigi canagi yarpaqlari demlenerek daxile qebul edilmis ve hemin xesteliklerin qarsisi vaxtinda alinmisdir Elmi tebabetde palid agaci qabiqlarindan sulu bisirme formasinda hazirlanmis preparat bogaz agrilarinda dis etinin iltihabinda stomatitlerde gingivitlerde iltihabi aradan qaldirici antiseptik ve buzusdurucu derman vasitesi kimi istifade edilir Bundan basqa agir metal duzlarindan cive qurgusun ve s zeherlenmeler zamani zeher eleyhine de isledilir Palidin qurudulmus qabigini canagini qozasini cay kimi demleyerek bir cox xesteliklerin mualicesinde agiz boslugunun iltihabinda qirtlaq udlaq ve dis etinin iltihabinda stomatitde ve s qarqara kimi istifade edirler Bu meqsedle 10 qram qurudulmus palid qabigini ve ya yarpagini 200 ml suda demleyib qarqara etmek lazimdir Palid qabigi qozasi yarpagi ve canaginin yuksek konsentrasiyali demlemesinden ise 20 q palid qabigi yaxud qozasi 200 ml suya nisbetde deri nahiyesinde bas vermis yaniqlari mualice etmek ucun istifade edilir Bu meqsedle demlenmis ekstraktla tenzifi isladaraq yanmis nahiyeye qoymaq lazimdir Aparilan kimyevi analizler zamani mueyyen edilmisdir ki palid qozasinin meyvesinde 6 pektin 13 41 pentoza seker flabofen 40 e qeder nisasta zulal maddeleri 5 piyli yag vardir Mehz buna gore palidin qozasi iribuynuzlu mal qara ve ev donuzu ucun yuksek kalorili yem sayilir Siloslasdirilmis palid qozasi iribuynuzlu mal qaranin sudunu artirmaqla beraber onun keyfiyyetini de yaxsilasdirir Palid qozasindan hazirlanmis surroqat saxta qehve usaqlarda uzun suren xroniki ishalin mualicesinde yaxsi netice verir Qozadan alinmis quru ekstrakt diabetin seker xesteliyinin mualicesine musbet tesir gosterir Agir zeherlenmeler zamani qoz hissesini cay kimi 30 q 200 q suya nisbetde demleyerek imale etmek cox yaxsi mualicevi tesir gosterir Palid qabiginin terkibindeki asi maddesi zeherlenme veren maddelerle birleserek suda hell olmayan cokuntuler emele getirir Hemin cokuntuler qana sorulmayaraq cokur ve tezlikle orqanizmden xaric olur Muxtelif nov deri iltihabinda palidin qurudulmus qabiq ve canaq hissesinin demlemesinde bisirilmesinde tenzifi isladib iltihablasmis nahiyeye qoyurlar Her 10 15 deqiqeden bir tenzif isladilmalidir Iltihab kecene kimi bir nece gun bunu tekrar etmek lazimdir Palid qabiginin ve ya canaq hissesinin demlemesi ile qliserinin qarisigindan 10 hisse demleme 1 hisse qliserin ter eleyhine istifade edilir Yeni bedenin terleyen nahiyesine el ayaq ve s hemin qarisiqdan surtdukde terlemenin qarsisini almaq mumkundur Palidin yarpagindan duzlu xiyara ve diger terevezlere etirli ve xos tam vermek ucun edviyyat kimi istifade edilir 15 20 illik palid agacindan 20 kq a qeder qoza ve 500 q a qeder canaq tedaruk etmek olar Bir hektar saheden 500 kq palid qozasi 100 kq a qeder canaq mehsulu elde olunur Hele XVIII XIX esrde palidin qall hissesinden demir duzunun istiraki ile qara murekkeb hazirlayib yazi islerinde istifade olunurdu Qallin terkibinde 58 60 e qeder asi maddesi oldugundan bundan hazirlanan tannin ekstraktindan gon deri senayesinde genis istifade edilir Palid yarpaqlarinin havaya buraxdigi ucucu madde tengnefeslik ve yuxusuzluga tutulmus xestelerin mualicesinde genis istifade edilir Bu meqsedle Aerofin adli mualicevi preparat buraxilir Bir hektar palid agaci sahesi bir gun erzinde 9 tona qeder CO2 udur ve 6 5 tona qeder oksigen buraxir Palidin buraxdigi ucucu etirli maddelerin komeyi ile insan orqanizmi ucun zererli tesire malik bakteriyalar mehv edilir Palid agaci en yaxsi tikinti materiali hesab oliinur Ondan bir cox tikinti materiallari hazirlamaqla yanasi goz oxsayan entiq mebel novleri hazirlanir Palid yagisa qara rutubete olduqca davamli xammaldir Qeyd etdiyimiz kimi palidin qabiq yarpaq ve canaq hisselerinden tibb sahesinde de genis istifade edilir Bu meqsedler ucun palidin qabiq cavan budaqlarini tedaruk edib dograyib qurudur ve saxlayib yeri geldikce preparatlar hazirlayib muxtelif xestelikleri mualice edirler Palid mohkem saglamliq guc ve uzunomurluluk simvolu hesab edilir Qedim slavyan elece de bir sira olkelerin xalqlari palidi muqeddes bir quvve sanmis ona itaet etmis mahnilar qosmus ondan celengler duzeldib muharibede idmanda qalib gelenleri teltif edirmisler Din xadimlerinin icazesi olmadan bu neheng agaci kesmek ve budaqlarini qirmaq qadagan idi Cox qedim dovrlerde insanlar palidin mualicevi xususiyyetleri ile tanis olduqdan sonra onun muxtelif hisselerinden qabiq canaq yarpaq ve s hisselerinden demleme ve covherler hazirlayib ishal irinli yaralarin agiz ve dislerde bas veren qanaxmalarin soyuqdeymelerin mualicesinde genis istifade edirmisler Botaniki tesviri RedakteEkologiyasi RedakteAzerbaycanda yayilmasi RedakteBu cins ozunde 600 e yaxin novu birlesdirir ki onlardan da 12 si Azerbaycanda bitir Istifadesi Redakte1311 ci ilde Yusif Ibn Ismayil Xoyi yazirdi ki palid qozasi buzusdurucu tesire malikdir ve onu kohne ishala qanaxmaya ve qanli belgeme qarsi istifade edirler Sidikburaxma cetinliyinde bagirsaq xoralarinda urek doyuntusu ve urekbulanmada palid qozalarini yemek xeyirlidir Qozanin un ve donuz piyi ile qarisigindan hazirlanan sariq irinli sislerde istifade olunur Cemul Bagdadi 1311 il eserinin muellifi yazir ki palid qozasinin kulu agizda olan irinli yaralara aftlara stomatite qarsi xeyirlidir Ibn Sina hemcinin qeyd edir ki palid qozalarinin keci piyi ve ya duzlu donuz piyi ile qarisigi xaricden surtme vasitesi kimi berk sislerin mualicesinde xeyirlidir Qozanin kulu yaralari mualice etmek ucun istifade edilir Palid yarpaqlarini ezerek yara uzerine toksek onlari birlesdirer Qozalari yemek qanli belgeme komek eder qarini berkider bagirsaqda olan cat ve xoralara qanaxmaya sidik tutulmasina ve nehayet zeherlenmeye qarsi xeyirlidir Palidin govdesindeki fir qall ve ya turk palid findigi loru dilde palid xercengi guclu buzusdurucu ve qansaxlayici vasite kimi Serqde genis yayilmisdir Onlara mazu ve ya mazi deyirdiler Firlardan hazirlanmis tozu suya tokerek bagirsaq xoralari ve xroniki ishalda istifade edirdiler Bezen onlari uzun muddet qaynadaraq kompres seklinde babasile qarsi isledirler Firlari komurde yandiraraq sirkede sondurerek doyerdiler Emele gelmis toz muxtelif cure qanaxmanin qabagini alardi Orta esr Tibet tebabetinde palidin koku ve qozalarindan duzeldilmis tozu isletmenin ishalin qarsisini almaq ucun qizdirma salan ve esmeye qarsi vasite kimi istifade edirler Hindstan ve Seylonun enenevi tebabetinde On Asiyadan getirilen Luzitan palidinin qabigi qozasi ve firlari qedimden istifade olunurdu Spirtde saxlanan qabigi ve qozasinin covheri ekzemada ve basqa deri xesteliklerinde islenir Firlarin helimi qanaxmada ve dizenteriyada istifade olunur ve elece de bitki alkoloillerinden zeherlenerken zeherlenmenin qarsisini alan bir vasitedir Palid firlarindan ve tiryekden hazirlanmis melhem effektli vasite kimi babasilde isledilirdi Elmi tebabetde qis palidinin qabigindan istifade edirler Palidin qabigi 10 li sulu helim formasinda bezen ise zeyle qarisdirilaraq stomatit gingivit yumsaldilmis ve qanaxma veren damaqlar ve basqa iltihabli prosesler zamani agiz boslugunu yaxalamaq ucun istifade edilir Palid kokunun helimi mede bagirsaq xesteliklerinde buzusdurucu ve antiseptik vasite kimi hemcinin agir metallarin duzundan ve basqa zeherlerden zeherlenme hallarinda imale kimi isledilir Kokunun heliminden yaniqlarda el ve ayaq terlemesinde istifade edilir Qozalarinin sulu ekstrakti sekerazaldici keyfiyyete malikdir ve yungul formada olan seker xesteliyine qarsi komek edir Edebiyyat RedakteIstinadlar Redakte Palid agaclarinin texniki xususiyyetleri http www nkpi az page addread amp id 13887Menbe RedakteMayis Qasimov Tofiq Memmedov Fitoterapiya Baki Elm 2014 297 sehife Menbe https az wikipedia org w index php title Palid amp oldid 6050254, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.