Bir çox mənbələrdə eyni zamanda Qafqaz Avarları olaraq anlandırılır. Özlərini “магIарулал” olaraq adlandırırlar. Mənası “dağların xalqı”, “dağlılar” deməkdir. Avar dili Şimali Qafqaz (Nax-Dağıstan) dil ailəsinin Yeni Qol (Avar-Andi-Tsez) dil qrupuna aiddir. 14 ləhcədə danışılır. Ən çox yayılmış ləhcə elə Avar ləhcəsidir. Millətin adı da məhz bu ləhcədən götürülmüşdür.
Çox zaman Qafqaz avar xalqıni qədim türk soylu avarlarla səhv salırlar, Qədim, yəni türk kimi qəbul olunan avarlardır. Onlara bəzi ədəbiyyatlarda əsl avarlar da deyirlər. 555-ci ildə Göytürklər tərəfindən qərbə sürgün olunmuşlar. Sürgün zamanı isə onlara bir çox millətdən insanlar qoşulmuşdur. Avarlar Avropaya çatan zaman artıq avar xalq anlamını itirmişdir. Avar ordusunda olan hər bir hun, xəzər, monqol hamısı avar adlandırılmışdır. Bu xalqların böyük qismi qıyıqgözlü idi. Tarixçi Walter Pohl avarları uzun müddət araşdırdıqdan sınra bu fikrə gəlmişdir: Avarlar cox böyük tarixə məxsusdurlar və Göytürk tabeçiliyində yaşamaq istəməyən xalqların qarışmasından yaranmışlar.
Avar Xaqanlığı
562-ci ildə qurulmuşdur. Hökmdarları olan Bayan Xaqan çox güclü döyüşçü və rəhbər idi. O türklərlə birləşərək german, slavyan, bizans və frank torpaqlarına yürüşlər təşkil etmişlər. 586-cı ilə kimi Karpatın hamısını, Balkanların da yarısından çoxunu ələ keçirmişlər. Lakin onlar İstanbulu da fəth etmək istəyirdilər. Lakin dəniz donanmaları olmadıqlarına görə bu istəkləri baş tutmamışdır. Avar Xaqanları işğal olunmuş torpaqlarda möhkəmlənmək əvəzinə yeni-yeni ərazilərin alınmasına çalışırdılar. Onlar ilk növbədə frankların ən təhlükəli düşmənləri idilər. 8-ci əsrin sonlarına yaxın franklar qonşu tayfalarla birləşərək avarlar üzərinə hücuma keçmişlər və onları ağır məğlubiyyətə uğratmışlar. 803-804-cü illərdə isə bütün Avar torpaqları Bulqarlar tərəfindən alınmışdır və bu Avar Xaqanlığının sonu olmuşdur.
Bu rayonlar ərazisində avar dilində ümumilikdə 260 sinfi olan 19 məktəb fəaliyyət göstərir və bu məktəblərdə 7 minə yaxın şagird təhsil alır.2009-cu ildə aparılmış siyahıya almaya əsasən Azərbaycanda 49,8 min nəfər avar yaşayır. Lakin bu rəsmi rəqəmlər deyil, mənbələr əsas verir ki əslində avarlarin sayi Azərbaycanda bir neçə dəfə çox ola bilər, pasport qeydiyyatlari zamani milliyətin hansı göstərilməsinə uyğun olaraq.
Azərbaycanlılarla sıx qaynayıb-qarışmışlar. İslam dininə etiqad edirlər.
Avarların yaşadığı ərazi Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonuna daxildir. Ərazi inkişaf etmiş nəqliyyat şəbəkəsinə malikdir. Əsas yol Yevlax-Balakən şosse və dəmir yoludur. 80-ci illərin ikinci yarısında istifadəyə verilən dəmiryolu bu iqtisadi rayonla digər rayonlar arasında nəqliyyat-iqtisadi əlaqələrin genişlənməsinə səbəb olmuşdur. Bakı-Zaqatala hava xətti fəaliyyət göstərir.
Гейбуллаев Г. К этногенезу Азербайджанцев. Баку.1994.
Сумбатзаде. Этногенез Азербайджанского народа. Баку.1990
Петрушевский И.Р. Джаро-Белоканские вольные общества в первой половине Х!Х века. Махачкала.1993.
Шопен И.И. Кавказ и его обитатели. Обозрения закавказского края.ЖМГИ. с.1.кн.2.СПб.,1841
Mahmudlu Y. İlusu sultanlığı-tarixi xəzinəmizdən bir inci. Letifova E.M. Severo-Zapadnıy Azerbaydjan.İlisuyskoe sultanstva. Baku.1999.
Бакыханов А. Гюлистан-и Ирам.Баку.1991.
Hacıyeva M. Türk dünyası və qardaş ölkələr ədəbiyyatı.Ankara.1997
Петрушевский И.Р. Джаро-Белоканские вольные общества в первой половине ХIХ века. Махачкала.1993
İstinadlar
Всероссийская перепись населения 2010. Национальный состав населения РФ 2010
Всеукраинская перепись населения 2001 Национальность и родной язык
26.02.1999 census of Kazakhstan Republic
↑ Balakən Rayon İcra Hakimiyyəti: Rayon haqqında: Əhalisi
↑ Ежедневный информационный ресурс - "Azeri.ru - Азербайджанцы в России": Этнические и национальные группы: Аварцы
Population statistics of Eastern Europe :Ethnic composition of Azerbaijan by 1999 census
Population statistics of Eastern Europe:Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census
The United Nations Statistics Division :27.01.1999 census of Azerbaijan
Xarici keçidlər
Məhəbbət Paşayeva. "Avar xalqının etnik tarixindən" 2015-07-04 at the Wayback Machine. "Millî Folklor". 2008. № 20 (80). səh. 64-69.
Bilgicik Dİl--tr
Türkler online Dil--tr
Etnos ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Avqust 12, 2021
avarlar, qafqazdilli, məqalə, qafqazdilli, avarlar, haqqındadır, digər, mənalar, üçün, avarlar, dəqiqləşdirmə, səhifəsinə, baxın, avarlar, qafqaz, avarları, avar, аварал, магІарулал, dağıstan, respublikasında, böyük, azərbaycanda, sayca, altıncı, böyük, etnik,. Bu meqale Qafqazdilli avarlar haqqindadir Diger menalar ucun Avarlar deqiqlesdirme sehifesine baxin Avarlar Qafqaz avarlari avar avaral magIarulal Dagistan Respublikasinda en boyuk Azerbaycanda sayca altinci boyuk etnik qrup Qafqaz xalqlarindan biri Hemcinin Rusiyanin Cecenistan Kalmikiya ve diger federasiya subyektlerinde meskunlasmislar Azerbaycanda esasen Balaken ve Zaqatala rayonlarinda yasayirlar Avarlaravar avar al magIarul al Canavar ve Standartin bu avar xanlari remzi Yasadigi erazilerRusiya 912 090 2010 1 Azerbaycan 53 000 2019 Ukrayna 1 496 2001 2 Qazaxistan 1 407 1999 3 DiliAvar diliDiniIslamQohum xalqlarQafqaz xalqlari Avarlara mensub ketibe Mundericat 1 Etimologiya 2 Avar Xaqanligi 3 Meskunlasma 3 1 Avarlar Azerbaycanda 4 Hemcinin bax 5 Menbe 6 Istinadlar 7 Xarici kecidlerEtimologiya RedakteBir cox menbelerde eyni zamanda Qafqaz Avarlari olaraq anlandirilir Ozlerini magIarulal olaraq adlandirirlar Menasi daglarin xalqi daglilar demekdir Avar dili Simali Qafqaz Nax Dagistan dil ailesinin Yeni Qol Avar Andi Tsez dil qrupuna aiddir 14 lehcede danisilir En cox yayilmis lehce ele Avar lehcesidir Milletin adi da mehz bu lehceden goturulmusdur Cox zaman Qafqaz avar xalqini qedim turk soylu avarlarla sehv salirlar Qedim yeni turk kimi qebul olunan avarlardir Onlara bezi edebiyyatlarda esl avarlar da deyirler 555 ci ilde Goyturkler terefinden qerbe surgun olunmuslar Surgun zamani ise onlara bir cox milletden insanlar qosulmusdur Avarlar Avropaya catan zaman artiq avar xalq anlamini itirmisdir Avar ordusunda olan her bir hun xezer monqol hamisi avar adlandirilmisdir Bu xalqlarin boyuk qismi qiyiqgozlu idi Tarixci Walter Pohl avarlari uzun muddet arasdirdiqdan sinra bu fikre gelmisdir Avarlar cox boyuk tarixe mexsusdurlar ve Goyturk tabeciliyinde yasamaq istemeyen xalqlarin qarismasindan yaranmislar Avar Xaqanligi Redakte562 ci ilde qurulmusdur Hokmdarlari olan Bayan Xaqan cox guclu doyuscu ve rehber idi O turklerle birleserek german slavyan bizans ve frank torpaqlarina yurusler teskil etmisler 586 ci ile kimi Karpatin hamisini Balkanlarin da yarisindan coxunu ele kecirmisler Lakin onlar Istanbulu da feth etmek isteyirdiler Lakin deniz donanmalari olmadiqlarina gore bu istekleri bas tutmamisdir Avar Xaqanlari isgal olunmus torpaqlarda mohkemlenmek evezine yeni yeni erazilerin alinmasina calisirdilar Onlar ilk novbede franklarin en tehlukeli dusmenleri idiler 8 ci esrin sonlarina yaxin franklar qonsu tayfalarla birleserek avarlar uzerine hucuma kecmisler ve onlari agir meglubiyyete ugratmislar 803 804 cu illerde ise butun Avar torpaqlari Bulqarlar terefinden alinmisdir ve bu Avar Xaqanliginin sonu olmusdur Meskunlasma RedakteAzerbaycanda avarlar esasen Balaken rayonunun Qabaqcol qesebesinde 4 Mahamalar 4 Mazimqara 4 Katex kendlerinde Zaqatala rayonunun Uzuntala Ziliban 5 Mazix 5 Car 5 Axaxdere kendlerinde yasayirlar Yuxari Cardaxlar Asagi Cardaxlar Avarlar Azerbaycanda Redakte Bu rayonlar erazisinde avar dilinde umumilikde 260 sinfi olan 19 mekteb fealiyyet gosterir ve bu mekteblerde 7 mine yaxin sagird tehsil alir 2009 cu ilde aparilmis siyahiya almaya esasen Azerbaycanda 49 8 min nefer avar yasayir Lakin bu resmi reqemler deyil menbeler esas verir ki eslinde avarlarin sayi Azerbaycanda bir nece defe cox ola biler pasport qeydiyyatlari zamani milliyetin hansi gosterilmesine uygun olaraq Azerbaycanlilarla six qaynayib qarismislar Islam dinine etiqad edirler Avarlarin yasadigi erazi Seki Zaqatala iqtisadi rayonuna daxildir Erazi inkisaf etmis neqliyyat sebekesine malikdir Esas yol Yevlax Balaken sosse ve demir yoludur 80 ci illerin ikinci yarisinda istifadeye verilen demiryolu bu iqtisadi rayonla diger rayonlar arasinda neqliyyat iqtisadi elaqelerin genislenmesine sebeb olmusdur Baki Zaqatala hava xetti fealiyyet gosterir 1999 cu ve 2009 cu il siyahiya almalarina gore Yasayis menteqesi 1999 6 2009 7 Baki y 296Sumqayit y 27Mingecevir y 6Abseron rayonu 7 5Balaken rayonu 24 415 23 874Goranboy rayonu 1 y Goycay rayonu 2 y Kurdemir rayonu 1 y Lenkeran rayonu 5 y Oguz rayonu 3 y Qax rayonu 11 9Salyan rayonu 1 y Samux rayonu 3 y Seki rayonu 15 14Zaqatala rayonu 25 835 25 578Zerdab rayonu 1 y Fuzuli rayonu 2 y Lacin rayonu 1 y Butun olke uzre 50 871 8 49 800Hemcinin bax RedakteAvar xaqanligi DagistanMenbe RedakteDunya xalqlari Ensiklopedik lugat Baki 1998 Veliev M G Baharly Azerbajdzhan Baku 1921 Gejbullaev G K etnogenezu Azerbajdzhancev Baku 1994 Sumbatzade Etnogenez Azerbajdzhanskogo naroda Baku 1990 Petrushevskij I R Dzharo Belokanskie volnye obshestva v pervoj polovine H H veka Mahachkala 1993 Shopen I I Kavkaz i ego obitateli Obozreniya zakavkazskogo kraya ZhMGI s 1 kn 2 SPb 1841 Mahmudlu Y Ilusu sultanligi tarixi xezinemizden bir inci Letifova E M Severo Zapadniy Azerbaydjan Ilisuyskoe sultanstva Baku 1999 Bakyhanov A Gyulistan i Iram Baku 1991 Haciyeva M Turk dunyasi ve qardas olkeler edebiyyati Ankara 1997 Petrushevskij I R Dzharo Belokanskie volnye obshestva v pervoj polovine HIH veka Mahachkala 1993Istinadlar Redakte Vserossijskaya perepis naseleniya 2010 Nacionalnyj sostav naseleniya RF 2010 Vseukrainskaya perepis naseleniya 2001 Nacionalnost i rodnoj yazyk 26 02 1999 census of Kazakhstan Republic 1 2 3 Balaken Rayon Icra Hakimiyyeti Rayon haqqinda Ehalisi 1 2 3 Ezhednevnyj informacionnyj resurs Azeri ru Azerbajdzhancy v Rossii Etnicheskie i nacionalnye gruppy Avarcy Population statistics of Eastern Europe Ethnic composition of Azerbaijan by 1999 census Population statistics of Eastern Europe Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census The United Nations Statistics Division 27 01 1999 census of AzerbaijanXarici kecidler RedakteMehebbet Pasayeva Avar xalqinin etnik tarixinden Arxivlesdirilib 2015 07 04 at the Wayback Machine Milli Folklor 2008 20 80 seh 64 69 Bilgicik DIl tr Turkler online Dil tr Etnos ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Avarlar qafqazdilli amp oldid 5846987, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
