fbpx
Wikipedia

Azərbaycan diasporu

Azərbaycan diasporu — azərbaycanlıların öz tarixi vətənlərindən kənarda məskunlaşmaları və ictimai fəaliyyəti.

Təqribi sayı 50 milyon nəfər olan dünya azərbaycanlılarının 10 milyondan çoxu hazırda mühacirətdə yaşayır. Dünyanın 5 qitəsində məskunlaşan azərbaycanlılar siyasi, iqtisadi və sosial-mədəni fəaliyyəti yaşadıqları ölkələr, oradakı şərait, mənəvi dəyərlər kimi müxtəlifdir.

XX əsrin əvvəllərinə qədər Azərbaycandan xaricə mühacirət edən azərbaycanlıların şəxsiyyət vəsiqələrində "rus təbəəsi" yazılması onların milliyətinin də "rus" kimi təqdim edilməsi ilə nəticələnmişdir. O dövrlərdə qonşu Rusiyaya köçən azərbaycanlılar "tatar", Türkiyədə məskunlaşanlar isə "Azərbaycan türkü" kimi tanınır və qeydə alınırdı. Müasir İran ərazisində yaşayan azərbaycanlıların isə "İran təbəəsi" kimi təqdimatı prosesi gedirdi.

Belə arzuolunmaz vəziyyət xarici ölkələrdə yaşayan azərbaycanlıların rus, türk və fars diasporlarının tərkib hissəsi kimi qəbul edilməsinə səbəb olmuş, nəticədə azərbaycanlılar başqa xalqların diasporları içərisində assimilyasiya olunmaq təhlükəsi ilə üzləşmişlər. Lakin problemlərə və çətinliklərə baxmayaraq, azərbaycanlılar hər zaman öz milli mənsubiyyətini, adət-ənənələrini, mənəvi-əxlaqi dəyərlərini qoruyub saxlamış, tarixi Vətənlə əlaqələrini itirməmişlər.

Azərbaycan diasporu

Azərbaycanlılar Amerika qitəsində

Azərbaycanlılar Amerika qitəsinin Şimal, Mərkəzi və Cənub hissəsində daha çox məskunlaşmışlar. Onların sayı ABŞ-da 1 milyona, Argentinada 12 minə, Braziliyada 75 minə, Kanadada 170 minə, Meksikada isə 27 minə çatır. Amerika qitəsi ölkələrindən Qonduras, Qvatemala, Peru və digərlərində də azərbaycanlılar məskunlaşmışlar. Hazırda onların sayı dəqiqləşdirilir.

Amerika qitəsində məskunlaşan azərbaycanlıların əksəriyyəti İrandan miqrasiya etmiş insanlardır. 1970-ci ildən etibarən Türkiyədən, 1991-ci ildən isə Azərbaycandan bir qisim azərbaycanlılar bu qitəyə axını diasporun tərkibinə və sosial-iqtisadi fəaliyyətinə öz təsirini göstərdi.

Azərbaycanlılar Avropa qitəsində

Azərbyacan diasporunun yayılma coğrafiyası və say tərkibinə görə geniş olduğu ikinci qitə Avropadır. Son zamanların statistik göstəricilərinə əsaslanan, Avropa azərbaycanlılarının sayı TürkiyədəRusiyada 3.5 milyon, UkraynadaBelarusiyada, Almaniyada, Böyük Britaniyada yüz minlərlə, Norveçdə, Danimarkada, İsveçdə, Macarıstanda, Fransada, İtaliyada on minlərlə, Polşada, İspaniyada, Avstriyada, Albaniyada, Finlandiyada, Portuqaliyada on mindən çox göstərilir.Həmçinin Çexiyada 25 min azərbaycanlının yaşadığı bildirilir. Digər Qərb ölkələrində məskunlaşmış azərbaycanlıların sayı müvafiq olaraq hər bir ölkədə 2-10 min nəfər arasındadır.

Hollandiya, Belçika, Danimarka, İsveçrə və Almaniyada yaşayan azərbaycanlıların əksəriyyəti Türkiyədən köçmüş azərbaycanlılardır. Böyük Britaniya, Çexiya, Slovakiya, Polşa, Avstriya, Estoniya, Belarus, Rusiya, Ukrayna, Moldova və Fransadakı soydaşlarımız isə İrandan və Azərbaycan Respublikasından köçənlərdir.

Azərbaycanlılar Asiya qitəsində

Azərbaycan diasporunun üçüncü böyük hissəsi Asiya qitəsində məskunlaşmışlar. Onların sayı Banqladeşdə, Hindistan, Əfqanıstan, Pakistan, İordaniya və Orta Asiya respublikalarında yüz minlərlə, İndoneziya, Yəmən Ərəb Respublikası, Yəmən Demokratik Respublikası, Çin, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində, Oman, Səudiyyə Ərəbistanı və Suriyada on minlərlə, İraqda isə təqribən bir milyona çatır.

Azərbaycanlılar Afrika qitəsində

Afrika qitəsində məskunlaşmış azərbaycanlıların sayı Misir və Əlcəzairdə yüz minlərlə, Sudanda 17 min nəfərdir. Ümumilikdə, son zamanlar aparılan araşdırmalar nəticəsində Cənubi Afrika Respublikası və Zairdə də soydaşlarımızın məskunlaşdıqları müəyyən edilmişdir.

Azərbaycanlılar Avstraliya qitəsində

Avstraliya qitəsində isə təxminən 10 minə yaxın azərbaycanlının yaşadığı barədə məlumatlar var.

Azərbaycan diasporunun tarixi

Azərbaycan diasporunun təşəkkül və formalaşma tarixi bir neçə mənbəyə bölünür:

  • VII əsrin sonu-VIII əsrin əvvəlləri. Xilafət ordusunun Azərbaycana yürüşü, İslam dininin yayılması ilə əlaqədar burada ərəbdilli elm və mədəniyyətin inkişafı, eyni zamanda onlarca azərbaycanlı mütəfəkkirin Yaxın və Orta Şərqin şəhərlərinə axını başlamış və bu proses diasporun yaranmasının təməlini qoymuşdur.
  • X-XIX əsrlər. Yaxın Şərqin elm və mədəniyyət mərkəzlərində əslən Azərbaycandan olan yüzlərlə alim və tələbənin biliklərə yiyələnməsi, milli təfəkkürümüzün region xalqlarının intibahında qabaqcıl mövqeyə çıxması sayəsində xaricdə məskunlaşması daha geniş vüsət almışdır.
  • Azərbaycan diasporunun formalaşmasının III mərhələsi. Həmin dövr Azərbaycanın Rusiya imperiyası tərəfindən işğalından sonrakı dövrə təsadüf edir. Rusiyada diasporun təşəkkülünü şərti olaraq iki dövrə bölmək olar: XX əsrin əvvəllərindən 1920-ci ilədək olan birinci dövrdə azərbaycanlıların Rusiya ilə əlaqələri nizamsız xarakter daşımışdır. 1920-ci ildən sonrakı, ikinci dövrdə isə bu proses qismən tənzimlənmiş və intensivləşmişdir. Buna baxmayaraq, həmin mərhələlərdə təşkil olunan diasporlar həm kəmiyyət, həm də fəaliyyətlərinin keyfiyyətinə görə bir-birindən fərqlənirdilər.
  • Diasporun formalaşmasının IV mərhələsi Azərbaycan Demokratik Respublikasının (1918-1920) süqutundan sonra xarici mühacirlər axını və Avropada Azərbaycan diasporunun təşəkkülü ilə bağlıdır.
  • 1941-1945-ci illərdə II Dünya müharibəsi zamanı əsirlikdə və Sovet qəza maşının ölüm xofundan Vətənə dönə bilməyən azərbaycanlılardan ibarət icmaların yaranması diasporun formalaşmasının V mərhələsi kimi səciyyələndirilir.
  • Ötən əsrin sonlarında İranda baş verən ictimai-siyasi proseslərlə əlaqədar bu ölkədən on minlərlə azərbaycanlının Qərb ölkələrinə mühacirəti Azərbaycan diasporunun genişlənməsinin mühüm mərhələlərindən biri olmuşdur.
  • SSRİ-nin süqutundan sonra Avropa ölkələrində azərbaycanlıların yeni nəsillərinin məskunlaşması diasporun təşəkkülünün son mərhələsi kimi qiymətləndirilə bilər.

Diaspor quruculuğunun mərhələsi

  • Azərbaycan Respublikası dünya azərbaycanlılarının birliyini milli mənafelər və dövləti maraqlar kontekstində ortaya çıxan təbii tarixi zərurət kimi qiymətləndirir ;
  • Dünya azərbaycanlılarının birliyi məsələsi-Azərbaycançılıq ideologiyasının reallaşdırılması mexanizmi kimi qəbul edilir və bu sahədə həyata keçirilən bütün tədbirlər məhz həmin amala əsaslanır.Başqa sözlə desək, bu ideya dünya azərbaycanlılarının birliyinin fəlsəfi-nəzəri əsasları kimi çıxış edir ;
  • Azərbaycan dövləti dünya azərbaycanlılarının birliyini, mövcud iqtisadi və siyasi gerçəklikləri, eyni zamanda dünyada gedən ictimai-siyasi proseslərin meydana çıxardığı reallıqları nəzərə alaraq həyata keçirməyə çalışır ;
  • Dünyada azərbaycanlıların həmrəyliyi bütün Azərbaycan xalqının ideoloji bütövlüyünü, milli birliyini təmin edən əsas amildir və dövlət siyasətinin prinsipial istiqamətlərindən biridir ;
  • Azərbaycan dövləti bütün dünyada yaşayan azərbaycanlıların siyasi istinadgahı kimi çıxış edir və hər zaman onların qarşılaşdığı çətinliklərin həllində yaxından iştirak etməyi özünün ali məqsədlərindən biri kimi dəyərləndirir ;
  • Müxtəlif ölkələrdə fəaliyyət göstərən icma və birliklərin vahid təşkilatda birləşdirilməsi dünya azərbaycanlılarının ümumi birliyinin təməl prinsiplərindəndir.Bu məqsədin reallaşdırılması üçün ötən müddətdə ayrı-ayrı regionlarda fəaliyyət göstərən icma və birliklərin təmərküzləşməsinə böyük diqqət yetirilmişdir və bu strategiya bundan sonra da davam etdiriləcəkdir;
  • Azərbaycan dövlətinin diqqət yetirdiyi digər bir mühüm istiqamət soydaşlarımız arasında mənəvi-ideoloji birliyin yaradılmasından, icmalar arasında əlaqələrin möhkəmləndirilməsindən və bu sahədə mövcud olan siyasi, psixoloji maneələrin aradan qaldırılmasından ibarətdir ;
  • Azərbaycan milli-mədəni özünəməxsusluğunun, tarixi ənənələrə bağlılığını qorunub saxlanılması diaspor quruculuğunun müasir mərhələsinin ən aktual məsələlərindən biridir və bu sahədə də dövlət tərəfindən müvafiq tədbirlər həyata keçirilir ;
  • Tarixi Vətənlə əlaqələr məsələsi dünya azərbaycanlılarının təşkilatlandırılmasının ən mühüm prinsiplərindəndir.Bu əlaqələrin möhkəmləndirilməsi yalnız mədəni, siyasi, psixoloji zəmində deyil, həm də iqtisadi aspektdə də özünü göstərir ;
  • Dünya azəraycanlıları müstəqil Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq aləmlə münasibətlərinin inkişafında, ölkəmiz haqqında həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasında iştirak etmək imkanına malik ən fəal qüvvəyə çevrilməlidir. Diaspor quruculuğunun ən vacib istiqamətlərindən biri də məhz soydaşlarımızın tarixi Vətənin maraqlarından irəli gələn bu prosesdə daha fəal iştirakını təmin etməkdir.

Ölkələr üzrə azərbaycanlıların sayı

Azərbaycan Respublikasında, İranda, Gürcüstanda, İraqda, Suriyada, Türkiyədə, Dağıstanda yaşayan etnik azərbaycanlılardan başqa digər ölkələrdə yaşayan azərbaycanlılar Azərbaycan diasporunu əmələ gətirirlər.

# Ölkə Paytaxt Azərbaycanlıların məskunlaşdığı yer Azərbaycanlıların sayı Ətraflı
1 İran Tehran Təbriz, Ərdəbil, Urmiya, Zəncan, Həmədan, Qəzvin, Tehran, Məşhəd 35,000,000 İran azərbaycanlıları
2 Rusiya Moskva Moskva, Dərbənd, Krasnodar, Rostov, Saratov, Yekaterinburq 7-10,000,000 (2002-2019) Rusiya azərbaycanlıları
3 Türkiyə Ankara İstanbul, Qars, İğdır, Ərdəhan 5,500,000 (2016) Türkiyə azərbaycanlıları
4 Gürcüstan Tiflis Tiflis, Marneuli, Qardabani, Bolnisi, Dmanisi, Saqareco 1,000,000 (2010) Gürcüstan azərbaycanlıları
5 Qazaxıstan Nur-Sultan Nur-Sultan, Almatı 100,000 (2010) Qazaxıstan azərbaycanlıları
6 Almaniya Berlin Berlin, Bremen, Hamburq, Mayns, Frankfurt-Mayn, Münhen 300,000 Almaniya azərbaycanlıları
7 Ukrayna Kiyev Kiyev, Odessa, Lvov, Simferopol, Sevastopol 500,000 (2017) Ukrayna azərbaycanlıları
8 Niderland Amsterdam Amsterdam, Rotterdam, Haaqa 18,000 (2008) Niderland azərbaycanlıları
9 İngiltərə London London 170,000 (2016) İngiltərə azərbaycanlıları
10 ABŞ Vaşinqton Vaşinqton, Nyu-York, Los-Anceles, Hyuston, Dallas 400,000 (2000) –1,250,000 ABŞ azərbaycanlıları
11 Kanada Ottava Toronto, Ottava 3,465 (2006) Kanada azərbaycanlıları
11 Əfqanıstan Kabil Kabil, Herat 239,900 (2009) Əfqanıstan azərbaycanlıları
12 Polşa Varşava Vrotslav, Krakov, Katovitse 6000 (2018) Polşa Azərbaycanlıları
13 Macarıstan Budapeşt Debreçen, Peç, Seqed, Györ, Dunauyvaroş, Mişkolç 1500-2000 (2019) Macarıstan azərbaycanlıları

DAK-ın məlumatları

DAK: Dünya Azərbaycanlılarının sayı (2019)
Ölkə Say
Cəmi 85-90 000 000
İran 35 000 000
Azərbaycan 10 014 600
Türkiyə 5 500 000
Rusiya 8 000 000
İraq 1 500 000
ABŞ 1 250 000
Misir 900 000
Gürcüstan 750 000
Pakistan 650 000
Ukrayna 520 000
İordaniya 450 000
Kanada 350 000
Hindistan 340 000
Almaniya 300 000
Əlcəzair 280 000
Banqladeş 175 000
Böyük Britaniya 170 000
Qazaxıstan 100 000
Suriya 95 000
Braziliya 75 000
Fransa 70 000
Bolqarıstan 65 000
Yəmən 62 000
Özbəkistan 60 000
Danimarka 60 000
BƏƏ 55 000
Norveç 50 000
Əfqanıstan 50 000
Türkmənistan 45 000
Rumıniya 45 000
İndoneziya 44 000
Səudiyyə Ərəbistanı 40 000
İtaliya 100 000
Çin 30 000
Macarıstan 27 000
Meksika 27 000
Avstriya 19 000
Küveyt 19 000
Oman 19 000
Sudan 17 000
Qırğızıstan 16 000
Tacikistan 14 000
İspaniya 14 000
Belçika 13 000
Yunanıstan 13 000
Polşa 12 000
Finlandiya 12 000
Albaniya 12 000
Argentina 12 000
Yaponiya 10 000
Avstraliya 8 000
Birma 8 000
Potuqaliya 7 000
Belorus 7 000
keçmiş Yuqoslaviya 6 000
Monqolustan 5 000
Moldova 5 000
Latviya 4 000
İrlandiya 4 000
Estoniya 3 000
Malta 2 500
Litva 2 000
Çexiya 2 000
Slovakiya 2 000
İsveç 2 000
Butan 1 500

Türkmənistanda

İstinadlar

  1. . 2012-06-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-06-01.
  2. Dünya Azərbaycanlıları Əlaqələndirmə Şurası[ölü keçid]
  3. "Peoples of Iran" in Looklex Encyclopedia of the Orient. Retrieved on 22 January 2009.
  4. "Iran: People", CIA: The World Factbook: 24% of Iran's total population. Retrieved on 22 January 2009.
  5. G. Riaux, "The Formative Years of Azerbaijani Nationalism in Post-Revolutionary Iran", Central Asian Survey, 27(1): 45-58, March 2008: 25% of Iran's total population (p. 46). Retrieved on 22 January 2009.
  6. "Iran", Amnesty International report on Iran and Azerbaijanis . Retrieved 30 July 2006.
  7. "Borders and Brethren: Iran and the Challenge of Azerbaijani Identity" in The Azerbaijani Population by Brenda Shaffer, pp. 221–225. The MIT Press (2003), ISBN 0-262-19477-5.
  8. "Azerbaijanis in Russia", 2002 Russian Census . Retrieved 7 June 2014.
  9. "Turkey: Religions & Peoples", Encyclopedia of the Orient . Retrieved 7 June 2006.
  10. State Statistics Department of Georgia: 2002 census 2007-10-06 at the Wayback Machine . Retrieved 16 July 2006.
  11. Ethnic Composition of Kazakhstan Arxivləşdirilib 2007-06-30 at Archive-It (1999 census) . Retrieved 4 March 2009.
  12. "About number and composition population of Ukraine by data All-Ukrainian census of the population 2001" 2004-10-31 at the Wayback Machine, Ukraine Census 2001 . Retrieved 7 June 2006.
  13. . NB Of these, 7,000 are immigrants from Azerbaijan. Retrieved on 3 June 2009
  14. . Retrieved 13 June 2009.
  15. First, Second, and Total Responses to the Ancestry Question by Detailed Ancestry Code: 2000. This number includes both primary and secondary ancestry. . Retrieved 18 April 2008.
  16. . 2015-04-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-04-08.
  17. List of Canadians by ethnicity (following 2006 census). NB Canadian census on ancestry may not reflect current ethnic affiliation in Canada. (retrieved 7 June 2006). In the 2006 census, 1,480 people indicated 'Azeri'/'Azerbaijani' as a single response and 1,985 – as part of multiple origins.
  18. Library of Congress Country Studies-"Ethnic Groups of Afghanistan"In 1996, approximately 40 percent of Afghans were Pashtun, 11.4 of whom are of the Durrani tribal group and 13.8 percent of the Ghilzai group. Tajiks make up the second largest ethnic group with 25.3 percent of the population, followed by Hazaras, 18 percent; Uzbeks, 6.3 percent; Turkmen, 2.5 percent; Qizilbash, 1.0 percent; 6.9 percent other .
  19. Islamic Republic of Afghanistan Central Statistics Organization 2010-01-28 at the Wayback Machine 2009–cu ildə Əfqanıstan əhalisi 23993500 nəfər olub
  20. [2] Azərbaycan Diaspor Təşkilatlarının Xəritəsi.
  21. Trend Analitik-informasiya agentliyi :Gələn ilin sonuna qədər dünyada yaşayan azərbaycanlıların sayı və məskunlaşma coğrafiyasına dair xəritə hazırlanacaq--xəbərin yayınlanma tarixi: 2 Oktyabr 2007-ci il

Xarici keçidlər

Həmçinin bax

azərbaycan, diasporu, azərbaycanlıların, tarixi, vətənlərindən, kənarda, məskunlaşmaları, ictimai, fəaliyyəti, təqribi, sayı, milyon, nəfər, olan, dünya, azərbaycanlılarının, milyondan, çoxu, hazırda, mühacirətdə, yaşayır, dünyanın, qitəsində, məskunlaşan, azə. Azerbaycan diasporu azerbaycanlilarin oz tarixi vetenlerinden kenarda meskunlasmalari ve ictimai fealiyyeti Teqribi sayi 50 milyon 1 2 nefer olan dunya azerbaycanlilarinin 10 milyondan coxu hazirda muhaciretde yasayir Dunyanin 5 qitesinde meskunlasan azerbaycanlilar siyasi iqtisadi ve sosial medeni fealiyyeti yasadiqlari olkeler oradaki serait menevi deyerler kimi muxtelifdir XX esrin evvellerine qeder Azerbaycandan xarice muhaciret eden azerbaycanlilarin sexsiyyet vesiqelerinde rus tebeesi yazilmasi onlarin milliyetinin de rus kimi teqdim edilmesi ile neticelenmisdir O dovrlerde qonsu Rusiyaya kocen azerbaycanlilar tatar Turkiyede meskunlasanlar ise Azerbaycan turku kimi taninir ve qeyde alinirdi Muasir Iran erazisinde yasayan azerbaycanlilarin ise Iran tebeesi kimi teqdimati prosesi gedirdi Bele arzuolunmaz veziyyet xarici olkelerde yasayan azerbaycanlilarin rus turk ve fars diasporlarinin terkib hissesi kimi qebul edilmesine sebeb olmus neticede azerbaycanlilar basqa xalqlarin diasporlari icerisinde assimilyasiya olunmaq tehlukesi ile uzlesmisler Lakin problemlere ve cetinliklere baxmayaraq azerbaycanlilar her zaman oz milli mensubiyyetini adet enenelerini menevi exlaqi deyerlerini qoruyub saxlamis tarixi Vetenle elaqelerini itirmemisler Mundericat 1 Azerbaycan diasporu 1 1 Azerbaycanlilar Amerika qitesinde 1 2 Azerbaycanlilar Avropa qitesinde 1 3 Azerbaycanlilar Asiya qitesinde 1 4 Azerbaycanlilar Afrika qitesinde 1 5 Azerbaycanlilar Avstraliya qitesinde 1 6 Azerbaycan diasporunun tarixi 2 Diaspor quruculugunun merhelesi 3 Olkeler uzre azerbaycanlilarin sayi 3 1 DAK in melumatlari 3 2 Turkmenistanda 4 Istinadlar 5 Xarici kecidler 6 Hemcinin baxAzerbaycan diasporu RedakteAzerbaycanlilar Amerika qitesinde Redakte Azerbaycanlilar Amerika qitesinin Simal Merkezi ve Cenub hissesinde daha cox meskunlasmislar Onlarin sayi ABS da 1 milyona Argentinada 12 mine Braziliyada 75 mine Kanadada 170 mine Meksikada ise 27 mine catir Amerika qitesi olkelerinden Qonduras Qvatemala Peru ve digerlerinde de azerbaycanlilar meskunlasmislar Hazirda onlarin sayi deqiqlesdirilir Amerika qitesinde meskunlasan azerbaycanlilarin ekseriyyeti Irandan miqrasiya etmis insanlardir 1970 ci ilden etibaren Turkiyeden 1991 ci ilden ise Azerbaycandan bir qisim azerbaycanlilar bu qiteye axini diasporun terkibine ve sosial iqtisadi fealiyyetine oz tesirini gosterdi Azerbaycanlilar Avropa qitesinde Redakte Azerbyacan diasporunun yayilma cografiyasi ve say terkibine gore genis oldugu ikinci qite Avropadir Son zamanlarin statistik gostericilerine esaslanan Avropa azerbaycanlilarinin sayi Turkiyede ve Rusiyada 3 5 milyon Ukraynada ve Belarusiyada Almaniyada Boyuk Britaniyada yuz minlerle Norvecde Danimarkada Isvecde Macaristanda Fransada Italiyada on minlerle Polsada Ispaniyada Avstriyada Albaniyada Finlandiyada Portuqaliyada on minden cox gosterilir Hemcinin Cexiyada 25 min azerbaycanlinin yasadigi bildirilir Diger Qerb olkelerinde meskunlasmis azerbaycanlilarin sayi muvafiq olaraq her bir olkede 2 10 min nefer arasindadir Hollandiya Belcika Danimarka Isvecre ve Almaniyada yasayan azerbaycanlilarin ekseriyyeti Turkiyeden kocmus azerbaycanlilardir Boyuk Britaniya Cexiya Slovakiya Polsa Avstriya Estoniya Belarus Rusiya Ukrayna Moldova ve Fransadaki soydaslarimiz ise Irandan ve Azerbaycan Respublikasindan kocenlerdir Azerbaycanlilar Asiya qitesinde Redakte Azerbaycan diasporunun ucuncu boyuk hissesi Asiya qitesinde meskunlasmislar Onlarin sayi Banqladesde Hindistan Efqanistan Pakistan Iordaniya ve Orta Asiya respublikalarinda yuz minlerle Indoneziya Yemen Ereb Respublikasi Yemen Demokratik Respublikasi Cin Birlesmis Ereb Emirliklerinde Oman Seudiyye Erebistani ve Suriyada on minlerle Iraqda ise teqriben bir milyona catir Azerbaycanlilar Afrika qitesinde Redakte Afrika qitesinde meskunlasmis azerbaycanlilarin sayi Misir ve Elcezairde yuz minlerle Sudanda 17 min neferdir Umumilikde son zamanlar aparilan arasdirmalar neticesinde Cenubi Afrika Respublikasi ve Zairde de soydaslarimizin meskunlasdiqlari mueyyen edilmisdir Azerbaycanlilar Avstraliya qitesinde Redakte Avstraliya qitesinde ise texminen 10 mine yaxin azerbaycanlinin yasadigi barede melumatlar var Azerbaycan diasporunun tarixi Redakte Azerbaycan diasporunun tesekkul ve formalasma tarixi bir nece menbeye bolunur VII esrin sonu VIII esrin evvelleri Xilafet ordusunun Azerbaycana yurusu Islam dininin yayilmasi ile elaqedar burada erebdilli elm ve medeniyyetin inkisafi eyni zamanda onlarca azerbaycanli mutefekkirin Yaxin ve Orta Serqin seherlerine axini baslamis ve bu proses diasporun yaranmasinin temelini qoymusdur X XIX esrler Yaxin Serqin elm ve medeniyyet merkezlerinde eslen Azerbaycandan olan yuzlerle alim ve telebenin biliklere yiyelenmesi milli tefekkurumuzun region xalqlarinin intibahinda qabaqcil movqeye cixmasi sayesinde xaricde meskunlasmasi daha genis vuset almisdir Azerbaycan diasporunun formalasmasinin III merhelesi Hemin dovr Azerbaycanin Rusiya imperiyasi terefinden isgalindan sonraki dovre tesaduf edir Rusiyada diasporun tesekkulunu serti olaraq iki dovre bolmek olar XX esrin evvellerinden 1920 ci iledek olan birinci dovrde azerbaycanlilarin Rusiya ile elaqeleri nizamsiz xarakter dasimisdir 1920 ci ilden sonraki ikinci dovrde ise bu proses qismen tenzimlenmis ve intensivlesmisdir Buna baxmayaraq hemin merhelelerde teskil olunan diasporlar hem kemiyyet hem de fealiyyetlerinin keyfiyyetine gore bir birinden ferqlenirdiler Diasporun formalasmasinin IV merhelesi Azerbaycan Demokratik Respublikasinin 1918 1920 suqutundan sonra xarici muhacirler axini ve Avropada Azerbaycan diasporunun tesekkulu ile baglidir 1941 1945 ci illerde II Dunya muharibesi zamani esirlikde ve Sovet qeza masinin olum xofundan Vetene done bilmeyen azerbaycanlilardan ibaret icmalarin yaranmasi diasporun formalasmasinin V merhelesi kimi seciyyelendirilir Oten esrin sonlarinda Iranda bas veren ictimai siyasi proseslerle elaqedar bu olkeden on minlerle azerbaycanlinin Qerb olkelerine muhacireti Azerbaycan diasporunun genislenmesinin muhum merhelelerinden biri olmusdur SSRI nin suqutundan sonra Avropa olkelerinde azerbaycanlilarin yeni nesillerinin meskunlasmasi diasporun tesekkulunun son merhelesi kimi qiymetlendirile biler Diaspor quruculugunun merhelesi RedakteAzerbaycan Respublikasi dunya azerbaycanlilarinin birliyini milli menafeler ve dovleti maraqlar kontekstinde ortaya cixan tebii tarixi zeruret kimi qiymetlendirir Dunya azerbaycanlilarinin birliyi meselesi Azerbaycanciliq ideologiyasinin reallasdirilmasi mexanizmi kimi qebul edilir ve bu sahede heyata kecirilen butun tedbirler mehz hemin amala esaslanir Basqa sozle desek bu ideya dunya azerbaycanlilarinin birliyinin felsefi nezeri esaslari kimi cixis edir Azerbaycan dovleti dunya azerbaycanlilarinin birliyini movcud iqtisadi ve siyasi gerceklikleri eyni zamanda dunyada geden ictimai siyasi proseslerin meydana cixardigi realliqlari nezere alaraq heyata kecirmeye calisir Dunyada azerbaycanlilarin hemreyliyi butun Azerbaycan xalqinin ideoloji butovluyunu milli birliyini temin eden esas amildir ve dovlet siyasetinin prinsipial istiqametlerinden biridir Azerbaycan dovleti butun dunyada yasayan azerbaycanlilarin siyasi istinadgahi kimi cixis edir ve her zaman onlarin qarsilasdigi cetinliklerin hellinde yaxindan istirak etmeyi ozunun ali meqsedlerinden biri kimi deyerlendirir Muxtelif olkelerde fealiyyet gosteren icma ve birliklerin vahid teskilatda birlesdirilmesi dunya azerbaycanlilarinin umumi birliyinin temel prinsiplerindendir Bu meqsedin reallasdirilmasi ucun oten muddetde ayri ayri regionlarda fealiyyet gosteren icma ve birliklerin temerkuzlesmesine boyuk diqqet yetirilmisdir ve bu strategiya bundan sonra da davam etdirilecekdir Azerbaycan dovletinin diqqet yetirdiyi diger bir muhum istiqamet soydaslarimiz arasinda menevi ideoloji birliyin yaradilmasindan icmalar arasinda elaqelerin mohkemlendirilmesinden ve bu sahede movcud olan siyasi psixoloji maneelerin aradan qaldirilmasindan ibaretdir Azerbaycan milli medeni ozunemexsuslugunun tarixi enenelere bagliligini qorunub saxlanilmasi diaspor quruculugunun muasir merhelesinin en aktual meselelerinden biridir ve bu sahede de dovlet terefinden muvafiq tedbirler heyata kecirilir Tarixi Vetenle elaqeler meselesi dunya azerbaycanlilarinin teskilatlandirilmasinin en muhum prinsiplerindendir Bu elaqelerin mohkemlendirilmesi yalniz medeni siyasi psixoloji zeminde deyil hem de iqtisadi aspektde de ozunu gosterir Dunya azeraycanlilari musteqil Azerbaycan Respublikasinin beynelxalq alemle munasibetlerinin inkisafinda olkemiz haqqinda heqiqetlerin dunya ictimaiyyetine catdirilmasinda istirak etmek imkanina malik en feal quvveye cevrilmelidir Diaspor quruculugunun en vacib istiqametlerinden biri de mehz soydaslarimizin tarixi Vetenin maraqlarindan ireli gelen bu prosesde daha feal istirakini temin etmekdir Olkeler uzre azerbaycanlilarin sayi RedakteAzerbaycan Respublikasinda Iranda Gurcustanda Iraqda Suriyada Turkiyede Dagistanda yasayan etnik azerbaycanlilardan basqa diger olkelerde yasayan azerbaycanlilar Azerbaycan diasporunu emele getirirler Olke Paytaxt Azerbaycanlilarin meskunlasdigi yer Azerbaycanlilarin sayi Etrafli1 Iran Tehran Tebriz Erdebil Urmiya Zencan Hemedan Qezvin Tehran Meshed 35 000 000 3 4 5 6 7 Iran azerbaycanlilari2 Rusiya Moskva Moskva Derbend Krasnodar Rostov Saratov Yekaterinburq 7 10 000 000 2002 2019 8 Rusiya azerbaycanlilari3 Turkiye Ankara Istanbul Qars Igdir Erdehan 5 500 000 2016 9 Turkiye azerbaycanlilari4 Gurcustan Tiflis Tiflis Marneuli Qardabani Bolnisi Dmanisi Saqareco 1 000 000 2010 10 Gurcustan azerbaycanlilari5 Qazaxistan Nur Sultan Nur Sultan Almati 100 000 2010 11 Qazaxistan azerbaycanlilari6 Almaniya Berlin Berlin Bremen Hamburq Mayns Frankfurt Mayn Munhen 300 000 Almaniya azerbaycanlilari7 Ukrayna Kiyev Kiyev Odessa Lvov Simferopol Sevastopol 500 000 2017 12 Ukrayna azerbaycanlilari8 Niderland Amsterdam Amsterdam Rotterdam Haaqa 18 000 2008 13 Niderland azerbaycanlilari9 Ingiltere London London 170 000 2016 14 Ingiltere azerbaycanlilari10 ABS Vasinqton Vasinqton Nyu York Los Anceles Hyuston Dallas 400 000 2000 1 250 000 15 16 ABS azerbaycanlilari11 Kanada Ottava Toronto Ottava 3 465 2006 17 Kanada azerbaycanlilari11 Efqanistan Kabil Kabil Herat 239 900 2009 18 19 Efqanistan azerbaycanlilari12 Polsa Varsava Vrotslav Krakov Katovitse 6000 2018 Polsa Azerbaycanlilari 20 13 Macaristan Budapest Debrecen Pec Seqed Gyor Dunauyvaros Miskolc 1500 2000 2019 Macaristan azerbaycanlilariDAK in melumatlari Redakte DAK Dunya Azerbaycanlilarinin sayi 2019 21 Olke SayCemi 85 90 000 000Iran 35 000 000Azerbaycan 10 014 600Turkiye 5 500 000Rusiya 8 000 000Iraq 1 500 000ABS 1 250 000Misir 900 000Gurcustan 750 000Pakistan 650 000Ukrayna 520 000Iordaniya 450 000Kanada 350 000Hindistan 340 000Almaniya 300 000Elcezair 280 000Banqlades 175 000Boyuk Britaniya 170 000Qazaxistan 100 000Suriya 95 000Braziliya 75 000Fransa 70 000Bolqaristan 65 000Yemen 62 000Ozbekistan 60 000Danimarka 60 000BEE 55 000Norvec 50 000Efqanistan 50 000Turkmenistan 45 000Ruminiya 45 000Indoneziya 44 000Seudiyye Erebistani 40 000Italiya 100 000Cin 30 000Macaristan 27 000Meksika 27 000Avstriya 19 000Kuveyt 19 000Oman 19 000Sudan 17 000Qirgizistan 16 000Tacikistan 14 000Ispaniya 14 000Belcika 13 000Yunanistan 13 000Polsa 12 000Finlandiya 12 000Albaniya 12 000Argentina 12 000Yaponiya 10 000Avstraliya 8 000Birma 8 000Potuqaliya 7 000Belorus 7 000kecmis Yuqoslaviya 6 000Monqolustan 5 000Moldova 5 000Latviya 4 000Irlandiya 4 000Estoniya 3 000Malta 2 500Litva 2 000Cexiya 2 000Slovakiya 2 000Isvec 2 000Butan 1 500 Turkmenistanda RedakteIstinadlar RedakteBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Arxivlenmis suret 2012 06 26 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 06 01 Dunya Azerbaycanlilari Elaqelendirme Surasi olu kecid Peoples of Iran in Looklex Encyclopedia of the Orient Retrieved on 22 January 2009 Iran People CIA The World Factbook 24 of Iran s total population Retrieved on 22 January 2009 G Riaux The Formative Years of Azerbaijani Nationalism in Post Revolutionary Iran Central Asian Survey 27 1 45 58 March 2008 25 of Iran s total population p 46 Retrieved on 22 January 2009 Iran Amnesty International report on Iran and Azerbaijanis Retrieved 30 July 2006 Borders and Brethren Iran and the Challenge of Azerbaijani Identity in The Azerbaijani Population by Brenda Shaffer pp 221 225 The MIT Press 2003 ISBN 0 262 19477 5 Azerbaijanis in Russia 2002 Russian Census Retrieved 7 June 2014 Turkey Religions amp Peoples Encyclopedia of the Orient Retrieved 7 June 2006 State Statistics Department of Georgia 2002 census Arxivlesdirilib 2007 10 06 at the Wayback Machine Retrieved 16 July 2006 Ethnic Composition of Kazakhstan Arxivlesdirilib 2007 06 30 at Archive It 1999 census Retrieved 4 March 2009 About number and composition population of Ukraine by data All Ukrainian census of the population 2001 Arxivlesdirilib 2004 10 31 at the Wayback Machine Ukraine Census 2001 Retrieved 7 June 2006 Azerbaijan Ministry of Foreign Affairs Bilateral relations with the Netherlands Diaspora NB Of these 7 000 are immigrants from Azerbaijan Retrieved on 3 June 2009 1 Retrieved 13 June 2009 First Second and Total Responses to the Ancestry Question by Detailed Ancestry Code 2000 This number includes both primary and secondary ancestry Retrieved 18 April 2008 Arxivlenmis suret 2015 04 24 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 04 08 List of Canadians by ethnicity following 2006 census NB Canadian census on ancestry may not reflect current ethnic affiliation in Canada retrieved 7 June 2006 In the 2006 census 1 480 people indicated Azeri Azerbaijani as a single response and 1 985 as part of multiple origins Library of Congress Country Studies Ethnic Groups of Afghanistan In 1996 approximately 40 percent of Afghans were Pashtun 11 4 of whom are of the Durrani tribal group and 13 8 percent of the Ghilzai group Tajiks make up the second largest ethnic group with 25 3 percent of the population followed by Hazaras 18 percent Uzbeks 6 3 percent Turkmen 2 5 percent Qizilbash 1 0 percent 6 9 percent other Islamic Republic of Afghanistan Central Statistics Organization Arxivlesdirilib 2010 01 28 at the Wayback Machine 2009 cu ilde Efqanistan ehalisi 23993500 nefer olub 2 Azerbaycan Diaspor Teskilatlarinin Xeritesi Trend Analitik informasiya agentliyi Gelen ilin sonuna qeder dunyada yasayan azerbaycanlilarin sayi ve meskunlasma cografiyasina dair xerite hazirlanacaq xeberin yayinlanma tarixi 2 Oktyabr 2007 ci ilXarici kecidler RedakteAzerbaycan Respublikasinin Diasporla Is uzre Dovlet Komitesi Xaricdeki teskilatlar Azerbaycan Diasporu Arxivlesdirilib 2012 02 26 at the Wayback MachineHemcinin bax RedakteDunya Azerbaycanlilarinin Hemreyliyi Gunu Macaristan azerbaycanlilari Azerbaycan Diasporuna Destek FonduMenbe https az wikipedia org w index php title Azerbaycan diasporu amp oldid 5946367, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.