fbpx
Wikipedia

İndoneziya

İndoneziyaCənub-Şərqi Asiyada ən böyük dövlət. Rəsmi adı İndoneziya Respublikası, bəzən İndoneziya Respublikası Unitar Dövləti (Negara Kesatuan Republik Indonesia) milli adı istifadə olunur. Cənub-Şərqi Asiyada, HindSakit okeanları arasında olan bir ölkədir. Dünyanın ən böyük ada ölkəsidir, on yeddi mindən çox adaya malikdir. Sahəsi 1.904.569 kvadrat kilometr (735.358 kvadrat mil), torpaq sahəsi ilə dünyada 14-cü, dəniz və quru ərazisi ilə birgə 7-ci sıradadır. 261 milyondan çox əhalisi olan bu ölkə dünyanın ən çox əhalisi olan dördüncü ölkəsi və ən çox müsəlman əhalisi olan ölkədir. Dünyanın ən sıx məskunlaşmış adası olan Yavada ölkə əhalisinin yarıdan çoxu yaşayır.

Republik Indonesia

İndoneziya Respublikası
İndoneziya
Gerbi
Şüarı: Bhinneka Tunqqal Ikaal Ika (Kavi dilində)
(Azərbaycanca: "Müxtəliflikdə Birlik")
Milli İdeologiya:
Pançasila
Himni: "İndoneziya Raya"
(Azərbaycanca: "Böyük İndoneziya")
Paytaxtı Cakarta 6°12′ c. e. 106°49′ ş. u.
Ən böyük şəhəriCakarta, Surabaya, Bandunq, Bekasi, Medan, Tanqeranq, Depok, Semaranq, Palembanq, Makasar, Cənubi Tanqeranq, Malanq, Surakarta
Rəsmi dilləriİndoneziya dili
Tanınmış regional dilləri700-dən çox
Etnik qrupları
300-dən çox etnik qrup
Dini
87,2% İslam
9,9% Xristianlıq
—7,0 Protestantlıq
—2,9% Roma-Katolik kilsəsi
1,7% Hinduizm
0,7% Buddizm
0,2% Konfutsiçilik və qeyriləri
Demonim(lər)iİndoneziyalı
İdarəetmə formasıUnitar prezident respublikası
• Prezident
Coko Vidodo
Maaruf Amin
• Xalq Nümayəndəsi Şurasının sədri
Puan Maharani
• İndoneziya Ali Məhkəməsinin Baş Hakimi
Məhəmməd Hatta Əli
Qanunverici orqanıXalq Məşvərət Məclisi (MPR)
Regional Nümayəndələr Şurası (DPD)
Xalq Nümayəndələr Şurası (DPR)
Qurulması
Tarixi 
II əsr
• Müsəlman sultanlıqlar
XIII əsr
20 mart 1602
1 yanvar 1800
9 mart 1942
• Müstəqilliyin elan edilməsi
17 avqust 1945
• Tanınma və federasiya
27 dekabr 1949
• Unitar respublika
17 avqust 1950
• Yaranması
17 avqust 1945
Ərazisi
• Ümumi
1910931 (14-cü)
• Su (%)
4,85
• Ümumi quru ərazisi
699,451 kv. mil (1,811,570 km2)
Əhalisi
• 2017 təxmini
263.846.903 (4-cü)
• Sıxlıq
120/km2 (310.8/kv. mil)
ÜDM (AQP)2019 təxmini
• Ümumi
3.740 trillion (7-ci)
• Adam başına
14,020 $ (89-cu)
ÜDM (nominal)2019 təxmini
• Ümumi
1.100 trilyon $ (16-cı)
• Adam başına
4,120 $ (106-cı)
Cini indeksi (2017)39,5
orta
İİİ (2017)0,694
orta · 116-cı
Valyutasıİndoneziya rupiyası (Rp) (IDR)
Saat qurşağı+7…+9
Tarix formatıDD/MM/YYYY
Yolun hərəkət istiqamətisol
Telefon kodu62
ISO 3166 koduID
İnternet domeni.id
İndoneziya

Bu suveren dövlət seçilmiş qanunverici orqanı olan prezident və konstitusiyalı bir respublikadır. Onun 34 əyaləti var, onlardan beşinin xüsusi statusu var. Ölkənin paytaxtı Cakarta dünyada ikinci ən sıx məskunlaşmış şəhər ərazisidir. Ölkə quru sərhədlərini Papua-Yeni Qvineya, Şərqi TimorMalayziyanın şərq hissəsi ilə bölüşür. Digər qonşu ölkələrə Sinqapur, Vyetnam, Filippin, Avstraliya, Palau, Hindistanın AndamanNikobar adaları daxildir. Çoxlu əhalisi və sıx məskunlaşdığı bölgələrə baxmayaraq, İndoneziya geniş səhralara malikdir, yüksək bioloji müxtəlifliyi dəstəkləyir. Ölkədə nefttəbii qaz, kömür, qalay, mis, qızıl, nikel kimi zəngin təbii ehtiyatlar vardır, kənd təsərrüfatı əsasən düyü, xurma yağı, çay, qəhvə, kakao, dərman bitkiləri, ədviyyat və rezin istehsal edir. Çin, ABŞ, Yaponiya, SinqapurHindistan İndoneziyanın əsas ticarət tərəfdaşlarıdır.

İndoneziya arxipelaqının tarixi öz təbii sərvətlərinə çəkilən xarici güclərin təsirinə məruz qalmışdır. Ən azı VII əsrdən etibarən Srivicaya və daha sonra Macapahit materik Çin və Hindistan yarımadasının subyektləri ilə əlaqəli olduğu dövrdən bəri ticarət üçün dəyərli bir bölgə olmuşdur. Yerli hökmdarlar erkən əsrlərdən tədricən xarici təsiri özündə cəmləşdirdilər və Hind və Buddist krallıqları çiçəkləndi. Müsəlman ticarətçilər və sufi alimləri İslamı gətirdilər, Avropa işğal gücləri xristianlığı gətirdilər və kəşf əsrində Maluku ədviyyat ticarətində inhisar etmək üçün bir-birlərinə qarşı mübarizə apardılar. Bəzən portuqal, fransız və ingilislər tərəfindən müdaxilə edilsə də, Hollandiya arxipelaqdakı 350 illik mövcudluğunun çoxuna görə Avropanın ən öndə gedən güclərindən idi. 20-ci əsrin əvvəllərində bir millət dövləti kimi "İndoneziya" anlayışı yarandı və müstəqillik hərəkatları formalaşmağa başladı. İkinci Dünya Müharibəsindən sonra Asiyanın müstəmləkə koloniyalarından çıxılan dövründə İndoneziya Hollandiya ilə silahlı və diplomatik qarşıdurmadan sonra 1949-cu ildə müstəqillik əldə etdi.

İndoneziya yüzlərlə fərqli yerli etnik və dil qruplarından ibarətdir, ən böyük və siyasi baxımdan dominant olan etnik qrupu yavalılardır. Müsəlman əksəriyyəti olan əhali arasında milli dil, etnik müxtəliflik, dini plüralizm və müstəmləkəçilik və ona qarşı üsyan tarixi ilə müəyyən edilən ortaq bir şəxsiyyət meydana gəldi. İndoneziyanın milli şüarı olan Bhinneka Tunggal Ika ("Müxtəliflikdə Birlik" sözün həqiqi mənasında "hələ də birdir") ölkəni formalaşdıran müxtəlifliyi ifadə edir. İndoneziya iqtisadiyyatı nominal ÜDM-ə görə dünyada 16-cı, AQP-də ÜDM-ə görə 7-ci yerdədir. Ölkə bir çox çoxtərəfli təşkilatların üzvüdür, bunlar arasında BMT, ÜTT, BVF, G20Qoşulmama Hərəkatının, Cənub-Şərqi Asiya Ölkələri Assosiasiyasının, Asiya-Sakit Okean İqtisadi Əməkdaşlığı, Şərqi Asiya Sammiti, Asiya İnfrastruktur İnvestisiya Bankıİslam Əməkdaşlıq Təşkilatıdır.

Etimologiya

İndoneziya adı Yunanca "Hind adaları" mənasını verən İndos (Ἰνδός) və nesos (νῆσος) sözündən yaranmışdır. Ad müstəqil İndoneziyanın yaranmasından çox əvvəl,yəni 18-ci əsrə aiddir. 1850-ci ildə bir ingilis etnoloq Corc Vindsor Erl "Hind arxipelaqı və ya Malay arxipelaqı" nın sakinləri üçün İnduneziyalılar və üstünlük verdikləri Malayzyanlar termlərini təklif etdi. Eyni nəşrdə tələbələrindən biri Ceyms Riçardson Loqan İndoneziyadan Hind arxipelağının sinonimi kimi istifadə etdi. Lakin, Niderland Ost-Hindinin nəşrlərində yazan holland akademiklər İndoneziyadan istifadə etmək istəmirdilər; Malay arxipelağına (Maleische Archipel); Niderland Ost-Hindinə (Nederlandsch Oost Indië':), ümumi olaraq İndiëyə; Şərq (de Oost); və ya İnsulindeyə üstünlük verirdilər.

1900-cü ildən sonra İndoneziya Hollandiya xaricindəki akademik dairələrdə daha çox yayıldı və yerli millətçi qruplar bunu siyasi ifadə üçün qəbul etdilər. Berlin Universitetindən Adolf Bastian İndoneziyanın İnseln des Malayischen Archipels,1884–1894 adlı kitabı ilə populyarlaşdı. Bu addan istifadə edən ilk yerli alim Ki Hacar Devantara idi, 1913-cü ildə Hollandiyada Indonesisch Pers-bureau adlı bir mətbuat bürosunu qurdu.

Tarixi

  Əsas məqalə: İndoneziya tarixi

İndoneziya ərazisində Aşağı, Yuxarı Paleolit və Mezolit dövrlərinə aid abidələr aşkar edilmişdir. II – V əsrdən başlayaraq İndoneziyada məhsuldar qüvvələr inkişaf etməyə Tarum, Kalinq, Malayya, Şirvicayya kimi erkən dövlətlər formalaşmağa başladı. XIII əsrdə arxipelaqın əksər hissəsini əhatə edən böyük imperiya möhkəmləndi, Yavadakı, Macapani dövləti ilə birləşdi, lakin XVI əsrdə İndoneziya müsəlman sülalələrinin başçılıq etdiyi kiçik dövlətlərə bölündü. Avropalılar isə İndoneziyanı XIX əsrin sonu- XX əsrin əvvəllərində, demək olar ki, işğal etdilər. 1941-1942-ci illərdə İndoneziyanı Yaponlar işğal etdi. 1945-ci il avqustun 17-də İndoneziya müstəqillik əldə etdi, unitar İndoneziya Respublikası elan olundu.

194cicil də ingilislər ilə toqquşmalar oldu . İndoneziya SSR ilə yaxınlıq siyasəti aparırdı. 50- ci illərin sonlarında sosialist metodların tətbiqi , SSR ilə yaxınlıq xalqda narazılıq ilə qarşılandı. 1960 da Qərb dövlətləri sukarnonun SSR ilə yaxınlaşdıgı üçün münasibətlər pisləşdi. 1965 kommunistlər çevriliş etmək istədilər . 1967 Sukarno bütün səlahiyyətləri general Suxartoya verdi . Və 1968 də Suxarto prezident seçildi. Ölkənin rəsmi xətti - anti kommunizm elan edildi . Davamı.......

Coğrafiya

İndoneziya – dünyada ən böyük arxipelaqdır. Rəsmən statistikaya görə arxipelaq 17,804 adadan ibarətdir, onlardan 7,870 – adlı, 9,634 – adsız, 6000-də əhalisi var: 5 əsas və 30 kiçik arxipelaqlarda yerləşənlər adalar.İndoneziya 13 mindən çox adadan ibarətdir.

Dünyanın ən böyük ada dövlətidir . 17 mindən çox adaya sahibdir . Və sakit okeanı və hind okeanı arasında yerləşir

Papua adasında yerləşən, 4,884 metr hündürlüyü olan Pancak Caya zirvəsi ölkənin ən hündür yeri, Sumatra adasında yerləşən Toba gölü isə sahəsinə görə (1,145 kv.m) İndoneziyanın ən böyük gölüdür. Ən uzun çayı isə Kalimantan adasında olan Mahakam və Barito çaylarıdır.

İndoneziya tektonik cəhətdən fəal ərazidə yerləşdiyinə görə, ərazisində Krakatua və Tambora vulkanları da daxil olmaqla, 150-dən çox aktiv vulkan var.

Mədəniyyəti

İndoneziya aqrar ölkə idi, 1940-ci ildə aparılan hesablamalara görə əhalinin yalnız 6%-i savadlı idi. Yalnız 1961-ci ildən etibarən ibtidai təhsil məcburi oldu. 1977-ci ildə ölkədə 28 dövlət universiteti, 23 özəl universitet fəaliyyət göstərirdi. Məsələn, Cakarta şəhərində İndoneziya Universiteti, Cokyakartada Qaca – Mada Universitetləri, Banqdunda Pacacaran Universiteti, Texnoloji Universitetlər fəaliyyət göstərir. Ölkədə həmçinin böyük mədəniyyət və incəsənət mərkəzləri də mövcuddur: Boqorda təbiət elmləri kitabxanası, Cakartada Parlament kitabxanası, Mədəniyət muzeyi, Zoologiya muzeyi (Cakartada) və s.

Mətbuat

İndoneziyada 100-dən çox gündəlik qəzet çıxır. İndoneziya dilində "Merdeka", "Sinar xarapan", "Kompas", "Anqkatan bersencata", "Brita Buana", "Suara Kaya", "Pelita", ingilis dilində "İndonezian observer" (1950) və başqa adda qəzetlər nəşr edilir. Cakartada həmçinin dövlət radio və televiziya şirkətləri də fəaliyyət göstərir.

Ədəbiyyat

İndoneziya ərazisində VII əsrin sonu- VIII əsrin əvvəllərinə aid olan daş kitabələr, yazılı abidələr mövcuddur. Bu kitabələr, əsasən, Malayya və Yava dillərində yazılmışdır. Yava dilində ədəbiyyat da IX-XI əsrlərdə daha yüksək şəkildə inkişaf etmişdir. "Ramyana" (Hind şairi Bhattinin "Ravana vadha" eposu əsasında), "Arcunanın toyu" poemalarını misal gətirmək olar. Bu dövrdə İndoneziyada ədəbiyyatın inkişafına Hind ədəbiyyatı güclü təsir göstərmişdir. Lakin bununla belə mifologiyaya əsaslanan və tarixi inkişafı əks etdirən əsərlər də yazılmışdır. Məsələn, "Tantu Pangelaran", "Pararaton" kimi mifologiyaya istinad edən nəsr əsərlərini, Prapançanın "Naqarakertaqama" poemasını göstərmək olar. Həmzah Fansuri, Nurəddin ər – Raniri, Əbd ür – Rauf və başqalarının tarixi, didaktik və islamın təbliğinə xidmət edən əsərləri meydana gəldi. Ədəbi dil inkişaf etməyə başladı. Bu işdə Abdullah bin Əbdülqadir Münşinin rolu daha böyük olmuşdur. Onun əsərləri o dövr üçün ədəbi dil nümunələrinə çevrilmişdir.

XVI – XVIII əsrlərdə yaşayıb yaratmış ədiblərin əsərlərində maarifçilik ideyaları da təbliğ edilirdi. Məhəmməd Musa, Viləm İsgəndər Mud və başqalarının yaradıcılığında bu daha qabarıq verilmişdir. Bu dövrdə həm də İndoneziya dili də dövlət dili kimi formalaşdı. XIX əsrin sonu XX əsrin əvvəllərində daha zəngin və ziddiyyətli əsərlər yazılmağa başladı. M.Rusei, Nur Sultan İsgəndər məişət romanları, S.T.Əlişahbana maarifçi romanlar, R.Əfəndi və M.Yəmin vətənpərvər ruhlu şerlər yazdılar. Əbd ül– Muis, Asmar Hadi və başqalarının yaradıcılığında müstəmləkəçiliyə qarşı mübarizə mövzusu əsas yer tuturdu. 30-cu illərin sonunda Armayn Pane, X.B.Yasin, X.Bandaharonun əsərlərində realist ideyalar daha üstünlük təşkil edirdi. İndoneziyada mütərəqqi ədəbiyyat ancaq o müstəqillik qazandıqdan sonra daha yüksək şəkildə inkişaf etməyə başladı.

Musiqi

İndoneziyada xalq musiqisi yüksək professionallıqla inkişaf etmişdi. Slendro (pentatonika növü) və peloq (tonları qeyri – bərabər olan 7 pərdəli lad) İndoneziya musiqisinin lad əsasını təşkil edir. İnkişaf etmiş heterofoniya və çoxsəslilik İndoneziya musiqisinin xarakterik cəhətlərindəndir. Orta əsrlərdə mövcud olan qamilan xalq çalğı alətləri orkestri İndoneziyanın klassik musiqisinin yüksək nümunəsidir.

Musiqi alətlərindən bonanq, qambanq, gendanq, müxtəlif sinclər (zərb alətləri), sulinq (nəfəs aləti) geniş yayılmışdır. İndoneziyanın professional musiqisinə XX əsrdə Avropanın dini musiqisinin (Qriqori xorları) müəyyən dərəcədə təsiri olmuşdur. Ölkədə respublika yarandıqdan sonra bir sıra həvəskar və professional musiqi kollektivləri, Cokyakarta, Cakarta radioları nəzdində kamera orkestrləri yaradılmışdır. Surakarta şəhərində konservatoriya və İndoneziyada klassik musiqi məktəbi açılmışdır. Həmin dövrdə Sucasmina, A.Pasaribu, Susbini kimi məşhur bəstəkarlar fəaliyyət göstərmişlər.

Dini vəziyyət

İndoneziya əhalisinin böyük əksəriyyəti (87,5 %) müsəlmanlardır. Müsəlmanlar əsasən sünniliyin şafii məzhəbinə etiqad edirlər. Şiələr HindistanPakistandan gələnlərin bir hissəsidir. İslam indoneziyanın yerli xalqları arasında çox geniş yayılıbl. Xristianlar əhalinin 7 faizini təşkil edir. Protestantlar (6 mln. nəfər), katoliklər (3 mln. yaxın), eyni zamanda bir sıra müstəqil kilsələr mövcuddur: Xristian batak protestant kilsəsi (1 mln-dan artıq), Timor kilsəsi (650 min nəfər), Maluku protestant kilsəsi (275 min nəfər), minaxasların xristian evanqelist kilsəsi (500 min nəfər) və başqaları.

İndoneziyada induizm dini faktiki olaraq islam tərəfindən sıxışdırılmışdır. Burada əhalinin çox az hissəsi (2%) induizmə ibadət edir. Buddizm isə əvvəllər Sumatra adasında geniş yayılmışdı. Zaman keçdikcə islam dini daha üstün mövqeyə çıxır və buddistlərin sayı tədricən azalmağa başlayır. Ölkədəki çinlilər konfusialıq və daosizmə etiqad edirlər. Bununla yanaşı burada az sayda iudaistlər də vardır. Bir sıra rayonlarda əhali arasında qəbilə inancları qorunub saxlanılmaqdadır.

Bayramlar

  Əsas məqalə: İndoneziya bayramları

Qeydlər

  1. Qeyd edək ki, bu, sürücünün oturacağına deyil, istifadə olunan yolun tərəfinə aiddir
  2. 20 yanvar 1965-ci ildə müvəqqəti olaraq tərk edildi.

İstinadlar

  1. "Pancasila". U.S. Library of Congress. 3 February 2017. 5 February 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 5 February 2017.
  2. Na'im, Akhsan; Syaputra, Hendry (2010). "Nationality, Ethnicity, Religion, and Languages of Indonesians" (PDF) (indoneziya). Statistics Indonesia (BPS). 23 September 2015 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 23 September 2015.
  3. "2010 Census: Population by Region and Religion". BPS. 15 May 2010. İstifadə tarixi: 20 November 2011.
  4. "Indonesia". The World Factbook. CIA. 10 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 18 June 2015.
  5. "World Economic Outlook Database, April 2019". IMF.org. International Monetary Fund. İstifadə tarixi: 26 February 2019.
  6. "Human Development Indices and Indicators: 2018 Statistical update" (PDF). United Nations Development Programme. 15 September 2018. 17 September 2018 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 15 September 2018.
  7. "16,000 Indonesian islands registered at UN". The Jakarta Post. 21 August 2017. 30 November 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 3 December 2018.
  8. "Indonesia – The Next Major Oil Importer?". Seeking Alpha. 10 January 2017. 6 February 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2017.
  9. Ricklefs, 2001. səh. 379
  10. "Highest population, island". Guinness World Records. 6 June 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 6 June 2017.
  11. Salikha, Adelaida (29 January 2018). "Meet The 10 Megadiverse Countries In The World". SEAsia. 8 February 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 8 February 2018.
  12. . The Observatory of Economic Complexity. 2017. 1 April 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 July 2019.
  13. Workman, Daniel (26 December 2017). "Indonesia's Top Trading Partners". World's Top Exports. 25 February 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 25 February 2018.
  14. Burhanudin, Jajat; van Dijk, Kees (31 January 2013). "Islam in Indonesia: Contrasting Images and Interpretations". Amsterdam University Press. İstifadə tarixi: 17 November 2016 – Google Books vasitəsilə.
  15. Lamoureux, Florence (2003). "Indonesia: A Global Studies Handbook". ABC-CLIO Corporate. İstifadə tarixi: 17 November 2016 – Google Books vasitəsilə.
  16. Robert Elson, The idea of Indonesia: A history (2008) pp 1–12
  17. Tomascik, T.; Mah, J.A.; Nontji, A.; Moosa, M.K. (1996). The Ecology of the Indonesian Seas – Part One. Hong Kong: Periplus Editions. ISBN 978-962-593-078-7.
  18. Anshory, Irfan (16 August 2004). "The origin of Indonesia's name" (indoneziya). Pikiran Rakyat. 15 December 2006 tarixində . İstifadə tarixi: 15 December 2006.
  19. Earl, 1850. səh. 119
  20. Logan, James Richardson (1850). "The Ethnology of the Indian Archipelago: Embracing Enquiries into the Continental Relations of the Indo-Pacific Islanders". Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia (JIAEA): 4:252–347.
  21. Earl, 1850. səh. 254, 277–278
  22. Justus M van der Kroef (1951). "The Term Indonesia: Its Origin and Usage". Journal of the American Oriental Society. 71 (3): 166–171. doi:10.2307/595186. JSTOR 595186.
  23. Mədəniyyət tarixi və nəzəriyyəsi. Ali məktəblər üçün dərslik M.J.MANAFOVA, N.T.ƏFƏNDİYEVA və S.A.ŞAHHÜSEYNOVANIN ümumi redaktəsilə. Bakı: Sabah nəşriyyatı (2008), 2010, 876 səh. İSBN 5-86106-104-1

Həmçinin bax

Biblioqrafiya

  • Earl, George SW (1850). "On the Leading Characteristics of the Papuan, Australian and Malay-Polynesian Nations". Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia (JIAEA). 4.
  • Frederick, William H.; Worden, Robert L., eds. (2011). Indonesia: A Country Study (6). Washington, D.C.: Library of Congress, Federal Research Division. ISBN 978-0-8444-0790-6.
  • Friend, T. (2003). Indonesian Destinies. Harvard University Press. ISBN 0-674-01137-6.
  • Ricklefs, Merle Calvin (2001). A history of modern Indonesia since c. 1200 (3). Basingstoke; Stanford, CA: Palgrave; Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-4480-5.
  • Schwarz, A. (1994). A Nation in Waiting: Indonesia in the 1990s. Westview Press. ISBN 1-86373-635-2.
  • Taylor, Jean Gelman (2003). Indonesia: Peoples and Histories. New Haven and London: Yale University Press. ISBN 0-300-10518-5.
  • Vickers, Adrian (2005). A History of Modern Indonesia. Cambridge University Press. ISBN 0-521-54262-6.
  • Witton, Patrick (2003). Indonesia. Melbourne: Lonely Planet. ISBN 978-1-74059-154-6.

Xarici linklər

Hökumət

  • Minister of The State Secretary  (indon.)
  • Statistics Indonesia
  • Chief of State and Cabinet Members

Ümumi

  • UCB İctimai Hökumət Kitabxanaları
  • DMOZ-da İndoneziya
  • Indonesia Encyclopædia Britannica
  • Vikimedia Atlasda Indonesia
  • Official Site of Indonesian Tourism

indoneziya, cənub, şərqi, asiyada, böyük, dövlət, rəsmi, adı, respublikası, bəzən, respublikası, unitar, dövləti, negara, kesatuan, republik, indonesia, milli, adı, istifadə, olunur, cənub, şərqi, asiyada, hind, sakit, okeanları, arasında, olan, ölkədir, dünya. Indoneziya Cenub Serqi Asiyada en boyuk dovlet Resmi adi Indoneziya Respublikasi bezen Indoneziya Respublikasi Unitar Dovleti Negara Kesatuan Republik Indonesia milli adi istifade olunur Cenub Serqi Asiyada Hind ve Sakit okeanlari arasinda olan bir olkedir Dunyanin en boyuk ada olkesidir on yeddi minden cox adaya malikdir 7 Sahesi 1 904 569 kvadrat kilometr 735 358 kvadrat mil torpaq sahesi ile dunyada 14 cu deniz ve quru erazisi ile birge 7 ci siradadir 8 261 milyondan cox ehalisi olan bu olke dunyanin en cox ehalisi olan dorduncu olkesi ve en cox muselman ehalisi olan olkedir 9 Dunyanin en six meskunlasmis adasi olan Yavada 10 olke ehalisinin yaridan coxu yasayir Republik IndonesiaIndoneziya RespublikasiIndoneziyaBayragi GerbiSuari Bhinneka Tunqqal Ikaal Ika Kavi dilinde Azerbaycanca Muxteliflikde Birlik Milli Ideologiya Pancasila 1 Himni Indoneziya Raya Azerbaycanca Boyuk Indoneziya source source track track track track track track track track track track track track track track track PaytaxtiCakarta 6 12 c e 106 49 s u En boyuk seheriCakarta Surabaya Bandunq Bekasi Medan Tanqeranq Depok Semaranq Palembanq Makasar Cenubi Tanqeranq Malanq SurakartaResmi dilleriIndoneziya diliTaninmis regional dilleri700 den coxEtnik qruplari300 den cox etnik qrup 2 Dini87 2 Islam9 9 Xristianliq 7 0 Protestantliq 2 9 Roma Katolik kilsesi1 7 Hinduizm0 7 Buddizm0 2 Konfutsicilik ve qeyrileri 3 Demonim ler iIndoneziyaliIdareetme formasiUnitar prezident respublikasi PrezidentCoko Vidodo Vitse prezidentMaaruf Amin Xalq Numayendesi Surasinin sedriPuan Maharani Indoneziya Ali Mehkemesinin Bas HakimiMehemmed Hatta EliQanunverici orqaniXalq Mesveret Meclisi MPR Yuxari palatasiRegional Numayendeler Surasi DPD Asagi palatasiXalq Numayendeler Surasi DPR QurulmasiTarixi Hindu ve buddist kralliqlariII esr Muselman sultanliqlarXIII esr Niderland Ost Hind Sirketi20 mart 1602 Niderland Ost Hindi1 yanvar 1800 Yapon isgali9 mart 1942 Musteqilliyin elan edilmesi17 avqust 1945 Taninma ve federasiya27 dekabr 1949 Unitar respublika17 avqust 1950 Yaranmasi17 avqust 1945Erazisi Umumi1910931 4 14 cu Su 4 85 Umumi quru erazisi699 451 kv mil 1 811 570 km2 Ehalisi 2017 texmini263 846 903 4 cu Sixliq120 km2 310 8 kv mil UDM AQP 2019 texmini Umumi3 740 trillion 5 7 ci Adam basina 14 020 89 cu UDM nominal 2019 texmini Umumi1 100 trilyon 16 ci Adam basina4 120 106 ci Cini indeksi 2017 39 5 6 ortaIII 2017 0 694 6 orta 116 ciValyutasiIndoneziya rupiyasi Rp IDR Saat qursagi 7 9Tarix formatiDD MM YYYYYolun hereket istiqametisol q 1 Telefon kodu62ISO 3166 koduIDInternet domeni idIndoneziya Bu suveren dovlet secilmis qanunverici orqani olan prezident ve konstitusiyali bir respublikadir Onun 34 eyaleti var onlardan besinin xususi statusu var Olkenin paytaxti Cakarta dunyada ikinci en six meskunlasmis seher erazisidir Olke quru serhedlerini Papua Yeni Qvineya Serqi Timor ve Malayziyanin serq hissesi ile bolusur Diger qonsu olkelere Sinqapur Vyetnam Filippin Avstraliya Palau Hindistanin Andaman ve Nikobar adalari daxildir Coxlu ehalisi ve six meskunlasdigi bolgelere baxmayaraq Indoneziya genis sehralara malikdir yuksek bioloji muxtelifliyi destekleyir 11 Olkede neft ve tebii qaz komur qalay mis qizil nikel kimi zengin tebii ehtiyatlar vardir kend teserrufati esasen duyu xurma yagi cay qehve kakao derman bitkileri edviyyat ve rezin istehsal edir 12 Cin ABS Yaponiya Sinqapur ve Hindistan Indoneziyanin esas ticaret terefdaslaridir 13 Indoneziya arxipelaqinin tarixi oz tebii servetlerine cekilen xarici guclerin tesirine meruz qalmisdir En azi VII esrden etibaren Srivicaya ve daha sonra Macapahit materik Cin ve Hindistan yarimadasinin subyektleri ile elaqeli oldugu dovrden beri ticaret ucun deyerli bir bolge olmusdur Yerli hokmdarlar erken esrlerden tedricen xarici tesiri ozunde cemlesdirdiler ve Hind ve Buddist kralliqlari ciceklendi Muselman ticaretciler ve sufi alimleri Islami getirdiler 14 15 Avropa isgal gucleri xristianligi getirdiler ve kesf esrinde Maluku edviyyat ticaretinde inhisar etmek ucun bir birlerine qarsi mubarize apardilar Bezen portuqal fransiz ve ingilisler terefinden mudaxile edilse de Hollandiya arxipelaqdaki 350 illik movcudlugunun coxuna gore Avropanin en onde geden guclerinden idi 20 ci esrin evvellerinde bir millet dovleti kimi Indoneziya anlayisi yarandi ve musteqillik herekatlari formalasmaga basladi 16 Ikinci Dunya Muharibesinden sonra Asiyanin mustemleke koloniyalarindan cixilan dovrunde Indoneziya Hollandiya ile silahli ve diplomatik qarsidurmadan sonra 1949 cu ilde musteqillik elde etdi Indoneziya yuzlerle ferqli yerli etnik ve dil qruplarindan ibaretdir en boyuk ve siyasi baximdan dominant olan etnik qrupu yavalilardir Muselman ekseriyyeti olan ehali arasinda milli dil etnik muxteliflik dini pluralizm ve mustemlekecilik ve ona qarsi usyan tarixi ile mueyyen edilen ortaq bir sexsiyyet meydana geldi Indoneziyanin milli suari olan Bhinneka Tunggal Ika Muxteliflikde Birlik sozun heqiqi menasinda hele de birdir olkeni formalasdiran muxtelifliyi ifade edir Indoneziya iqtisadiyyati nominal UDM e gore dunyada 16 ci AQP de UDM e gore 7 ci yerdedir Olke bir cox coxterefli teskilatlarin uzvudur bunlar arasinda BMT q 2 UTT BVF G20 ve Qosulmama Herekatinin Cenub Serqi Asiya Olkeleri Assosiasiyasinin Asiya Sakit Okean Iqtisadi Emekdasligi Serqi Asiya Sammiti Asiya Infrastruktur Investisiya Banki ve Islam Emekdasliq Teskilatidir Mundericat 1 Etimologiya 2 Tarixi 3 Cografiya 4 Medeniyyeti 4 1 Metbuat 4 2 Edebiyyat 4 3 Musiqi 4 4 Dini veziyyet 4 5 Bayramlar 5 Qeydler 6 Istinadlar 7 Hemcinin bax 8 Biblioqrafiya 9 Xarici linklerEtimologiya RedakteIndoneziya adi Yunanca Hind adalari menasini veren Indos Ἰndos ve nesos nῆsos sozunden yaranmisdir 17 Ad musteqil Indoneziyanin yaranmasindan cox evvel yeni 18 ci esre aiddir 18 1850 ci ilde bir ingilis etnoloq Corc Vindsor Erl Hind arxipelaqi ve ya Malay arxipelaqi nin sakinleri ucun Induneziyalilar ve ustunluk verdikleri Malayzyanlar termlerini teklif etdi 19 Eyni nesrde telebelerinden biri Ceyms Ricardson Loqan Indoneziyadan Hind arxipelaginin sinonimi kimi istifade etdi 20 21 Lakin Niderland Ost Hindinin nesrlerinde yazan holland akademikler Indoneziyadan istifade etmek istemirdiler Malay arxipelagina Maleische Archipel Niderland Ost Hindine Nederlandsch Oost Indie umumi olaraq Indieye Serq de Oost ve ya Insulindeye ustunluk verirdiler 22 1900 cu ilden sonra Indoneziya Hollandiya xaricindeki akademik dairelerde daha cox yayildi ve yerli milletci qruplar bunu siyasi ifade ucun qebul etdiler 22 Berlin Universitetinden Adolf Bastian Indoneziyanin Inseln des Malayischen Archipels 1884 1894 adli kitabi ile populyarlasdi Bu addan istifade eden ilk yerli alim Ki Hacar Devantara idi 1913 cu ilde Hollandiyada Indonesisch Pers bureau adli bir metbuat burosunu qurdu 18 Tarixi Redakte Esas meqale Indoneziya tarixiIndoneziya erazisinde Asagi Yuxari Paleolit ve Mezolit dovrlerine aid abideler askar edilmisdir II V esrden baslayaraq Indoneziyada mehsuldar quvveler inkisaf etmeye Tarum Kalinq Malayya Sirvicayya kimi erken dovletler formalasmaga basladi XIII esrde arxipelaqin ekser hissesini ehate eden boyuk imperiya mohkemlendi Yavadaki Macapani dovleti ile birlesdi lakin XVI esrde Indoneziya muselman sulalelerinin basciliq etdiyi kicik dovletlere bolundu Avropalilar ise Indoneziyani XIX esrin sonu XX esrin evvellerinde demek olar ki isgal etdiler 1941 1942 ci illerde Indoneziyani Yaponlar isgal etdi 1945 ci il avqustun 17 de Indoneziya musteqillik elde etdi unitar Indoneziya Respublikasi elan olundu 23 194cicil de ingilisler ile toqqusmalar oldu Indoneziya SSR ile yaxinliq siyaseti aparirdi 50 ci illerin sonlarinda sosialist metodlarin tetbiqi SSR ile yaxinliq xalqda naraziliq ile qarsilandi 1960 da Qerb dovletleri sukarnonun SSR ile yaxinlasdigi ucun munasibetler pislesdi 1965 kommunistler cevrilis etmek istediler 1967 Sukarno butun selahiyyetleri general Suxartoya verdi Ve 1968 de Suxarto prezident secildi Olkenin resmi xetti anti kommunizm elan edildi Davami Cografiya RedakteIndoneziya dunyada en boyuk arxipelaqdir Resmen statistikaya gore arxipelaq 17 804 adadan ibaretdir onlardan 7 870 adli 9 634 adsiz 6000 de ehalisi var 5 esas ve 30 kicik arxipelaqlarda yerlesenler adalar Indoneziya 13 minden cox adadan ibaretdir Dunyanin en boyuk ada dovletidir 17 minden cox adaya sahibdir Ve sakit okeani ve hind okeani arasinda yerlesirPapua adasinda yerlesen 4 884 metr hundurluyu olan Pancak Caya zirvesi olkenin en hundur yeri Sumatra adasinda yerlesen Toba golu ise sahesine gore 1 145 kv m Indoneziyanin en boyuk goludur En uzun cayi ise Kalimantan adasinda olan Mahakam ve Barito caylaridir Indoneziya tektonik cehetden feal erazide yerlesdiyine gore erazisinde Krakatua ve Tambora vulkanlari da daxil olmaqla 150 den cox aktiv vulkan var Medeniyyeti Redakte Esas meqale Indoneziya medeniyyetiIndoneziya aqrar olke idi 1940 ci ilde aparilan hesablamalara gore ehalinin yalniz 6 i savadli idi Yalniz 1961 ci ilden etibaren ibtidai tehsil mecburi oldu 1977 ci ilde olkede 28 dovlet universiteti 23 ozel universitet fealiyyet gosterirdi Meselen Cakarta seherinde Indoneziya Universiteti Cokyakartada Qaca Mada Universitetleri Banqdunda Pacacaran Universiteti Texnoloji Universitetler fealiyyet gosterir Olkede hemcinin boyuk medeniyyet ve incesenet merkezleri de movcuddur Boqorda tebiet elmleri kitabxanasi Cakartada Parlament kitabxanasi Medeniyet muzeyi Zoologiya muzeyi Cakartada ve s Metbuat Redakte Indoneziyada 100 den cox gundelik qezet cixir Indoneziya dilinde Merdeka Sinar xarapan Kompas Anqkatan bersencata Brita Buana Suara Kaya Pelita ingilis dilinde Indonezian observer 1950 ve basqa adda qezetler nesr edilir Cakartada hemcinin dovlet radio ve televiziya sirketleri de fealiyyet gosterir Edebiyyat Redakte Indoneziya erazisinde VII esrin sonu VIII esrin evvellerine aid olan das kitabeler yazili abideler movcuddur Bu kitabeler esasen Malayya ve Yava dillerinde yazilmisdir Yava dilinde edebiyyat da IX XI esrlerde daha yuksek sekilde inkisaf etmisdir Ramyana Hind sairi Bhattinin Ravana vadha eposu esasinda Arcunanin toyu poemalarini misal getirmek olar Bu dovrde Indoneziyada edebiyyatin inkisafina Hind edebiyyati guclu tesir gostermisdir Lakin bununla bele mifologiyaya esaslanan ve tarixi inkisafi eks etdiren eserler de yazilmisdir Meselen Tantu Pangelaran Pararaton kimi mifologiyaya istinad eden nesr eserlerini Prapancanin Naqarakertaqama poemasini gostermek olar Hemzah Fansuri Nureddin er Raniri Ebd ur Rauf ve basqalarinin tarixi didaktik ve islamin tebligine xidmet eden eserleri meydana geldi Edebi dil inkisaf etmeye basladi Bu isde Abdullah bin Ebdulqadir Munsinin rolu daha boyuk olmusdur Onun eserleri o dovr ucun edebi dil numunelerine cevrilmisdir XVI XVIII esrlerde yasayib yaratmis ediblerin eserlerinde maarifcilik ideyalari da teblig edilirdi Mehemmed Musa Vilem Isgender Mud ve basqalarinin yaradiciliginda bu daha qabariq verilmisdir Bu dovrde hem de Indoneziya dili de dovlet dili kimi formalasdi XIX esrin sonu XX esrin evvellerinde daha zengin ve ziddiyyetli eserler yazilmaga basladi M Rusei Nur Sultan Isgender meiset romanlari S T Elisahbana maarifci romanlar R Efendi ve M Yemin vetenperver ruhlu serler yazdilar Ebd ul Muis Asmar Hadi ve basqalarinin yaradiciliginda mustemlekeciliye qarsi mubarize movzusu esas yer tuturdu 30 cu illerin sonunda Armayn Pane X B Yasin X Bandaharonun eserlerinde realist ideyalar daha ustunluk teskil edirdi Indoneziyada mutereqqi edebiyyat ancaq o musteqillik qazandiqdan sonra daha yuksek sekilde inkisaf etmeye basladi Musiqi Redakte Indoneziyada xalq musiqisi yuksek professionalliqla inkisaf etmisdi Slendro pentatonika novu ve peloq tonlari qeyri beraber olan 7 perdeli lad Indoneziya musiqisinin lad esasini teskil edir Inkisaf etmis heterofoniya ve coxseslilik Indoneziya musiqisinin xarakterik cehetlerindendir Orta esrlerde movcud olan qamilan xalq calgi aletleri orkestri Indoneziyanin klassik musiqisinin yuksek numunesidir Musiqi aletlerinden bonanq qambanq gendanq muxtelif sincler zerb aletleri sulinq nefes aleti genis yayilmisdir Indoneziyanin professional musiqisine XX esrde Avropanin dini musiqisinin Qriqori xorlari mueyyen derecede tesiri olmusdur Olkede respublika yarandiqdan sonra bir sira heveskar ve professional musiqi kollektivleri Cokyakarta Cakarta radiolari nezdinde kamera orkestrleri yaradilmisdir Surakarta seherinde konservatoriya ve Indoneziyada klassik musiqi mektebi acilmisdir Hemin dovrde Sucasmina A Pasaribu Susbini kimi meshur bestekarlar fealiyyet gostermisler Dini veziyyet Redakte Indoneziya ehalisinin boyuk ekseriyyeti 87 5 muselmanlardir Muselmanlar esasen sunniliyin safii mezhebine etiqad edirler Sieler Hindistan ve Pakistandan gelenlerin bir hissesidir Islam indoneziyanin yerli xalqlari arasinda cox genis yayilibl Xristianlar ehalinin 7 faizini teskil edir Protestantlar 6 mln nefer katolikler 3 mln yaxin eyni zamanda bir sira musteqil kilseler movcuddur Xristian batak protestant kilsesi 1 mln dan artiq Timor kilsesi 650 min nefer Maluku protestant kilsesi 275 min nefer minaxaslarin xristian evanqelist kilsesi 500 min nefer ve basqalari Indoneziyada induizm dini faktiki olaraq islam terefinden sixisdirilmisdir Burada ehalinin cox az hissesi 2 induizme ibadet edir Buddizm ise evveller Sumatra adasinda genis yayilmisdi Zaman kecdikce islam dini daha ustun movqeye cixir ve buddistlerin sayi tedricen azalmaga baslayir Olkedeki cinliler konfusialiq ve daosizme etiqad edirler Bununla yanasi burada az sayda iudaistler de vardir Bir sira rayonlarda ehali arasinda qebile inanclari qorunub saxlanilmaqdadir Bayramlar Redakte Esas meqale Indoneziya bayramlariQeydler Redakte Qeyd edek ki bu surucunun oturacagina deyil istifade olunan yolun terefine aiddir 20 yanvar 1965 ci ilde muveqqeti olaraq terk edildi Istinadlar Redakte Pancasila U S Library of Congress 3 February 2017 5 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 February 2017 Na im Akhsan Syaputra Hendry 2010 Nationality Ethnicity Religion and Languages of Indonesians PDF indoneziya Statistics Indonesia BPS 23 September 2015 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 23 September 2015 2010 Census Population by Region and Religion BPS 15 May 2010 Istifade tarixi 20 November 2011 Indonesia The World Factbook CIA 10 December 2008 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 18 June 2015 World Economic Outlook Database April 2019 IMF org International Monetary Fund Istifade tarixi 26 February 2019 1 2 Human Development Indices and Indicators 2018 Statistical update PDF United Nations Development Programme 15 September 2018 17 September 2018 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 15 September 2018 16 000 Indonesian islands registered at UN The Jakarta Post 21 August 2017 30 November 2018 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 3 December 2018 Indonesia The Next Major Oil Importer Seeking Alpha 10 January 2017 6 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 February 2017 Ricklefs 2001 seh 379 Highest population island Guinness World Records 6 June 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 June 2017 Salikha Adelaida 29 January 2018 Meet The 10 Megadiverse Countries In The World SEAsia 8 February 2018 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 February 2018 Indonesia The Observatory of Economic Complexity 2017 1 April 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 July 2019 Workman Daniel 26 December 2017 Indonesia s Top Trading Partners World s Top Exports 25 February 2018 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 25 February 2018 Burhanudin Jajat van Dijk Kees 31 January 2013 Islam in Indonesia Contrasting Images and Interpretations Amsterdam University Press Istifade tarixi 17 November 2016 Google Books vasitesile Lamoureux Florence 2003 Indonesia A Global Studies Handbook ABC CLIO Corporate Istifade tarixi 17 November 2016 Google Books vasitesile Robert Elson The idea of Indonesia A history 2008 pp 1 12 Tomascik T Mah J A Nontji A Moosa M K 1996 The Ecology of the Indonesian Seas Part One Hong Kong Periplus Editions ISBN 978 962 593 078 7 1 2 Anshory Irfan 16 August 2004 The origin of Indonesia s name indoneziya Pikiran Rakyat 15 December 2006 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 December 2006 Earl 1850 seh 119 Logan James Richardson 1850 The Ethnology of the Indian Archipelago Embracing Enquiries into the Continental Relations of the Indo Pacific Islanders Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia JIAEA 4 252 347 Earl 1850 seh 254 277 278 1 2 Justus M van der Kroef 1951 The Term Indonesia Its Origin and Usage Journal of the American Oriental Society 71 3 166 171 doi 10 2307 595186 JSTOR 595186 Medeniyyet tarixi ve nezeriyyesi Ali mektebler ucun derslik M J MANAFOVA N T EFENDIYEVA ve S A SAHHUSEYNOVANIN umumi redaktesile Baki Sabah nesriyyati 2008 2010 876 seh ISBN 5 86106 104 1Hemcinin bax RedakteBiblioqrafiya RedakteEarl George SW 1850 On the Leading Characteristics of the Papuan Australian and Malay Polynesian Nations Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia JIAEA 4 Frederick William H Worden Robert L eds 2011 Indonesia A Country Study 6 Washington D C Library of Congress Federal Research Division ISBN 978 0 8444 0790 6 Friend T 2003 Indonesian Destinies Harvard University Press ISBN 0 674 01137 6 Ricklefs Merle Calvin 2001 A history of modern Indonesia since c 1200 3 Basingstoke Stanford CA Palgrave Stanford University Press ISBN 978 0 8047 4480 5 Schwarz A 1994 A Nation in Waiting Indonesia in the 1990s Westview Press ISBN 1 86373 635 2 Taylor Jean Gelman 2003 Indonesia Peoples and Histories New Haven and London Yale University Press ISBN 0 300 10518 5 Vickers Adrian 2005 A History of Modern Indonesia Cambridge University Press ISBN 0 521 54262 6 Witton Patrick 2003 Indonesia Melbourne Lonely Planet ISBN 978 1 74059 154 6 Xarici linkler RedakteIndonesia The World Factbook da Indonesia BBC Newsdan Key Development Forecasts for Indonesia Beynelxalq emeliyyatlardanHokumet Minister of The State Secretary indon Statistics Indonesia Chief of State and Cabinet MembersUmumi Indonesia UCB Ictimai Hokumet Kitabxanalari DMOZ da Indoneziya Indonesia Encyclopaedia Britannica Vikimedia Atlasda Indonesia Official Site of Indonesian Tourism Indoneziya ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Indoneziya amp oldid 6037679, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.