fbpx
Wikipedia

İordaniya

İordaniya, rəsmi adı: İordaniya Haşimilər Krallığı (ərəb. المملكة الأردنية الهاشمية‎‎, əl-Məmləkə əl-Urdiniyə əl-Haşimi, (ərəb. الأردن‎‎, Əl-Urdun) — Yaxın Şərqdə yerləşən ərəb dövləti. Şimalda Suriya, şimal şərqdən İraq, cənubdan Səudiyyə Ərəbistanı, qərbdən İsrailFələstinlə həmsərhəddir. İordaniya İsrail və Fələstin Muxtariyyəti ilə Ölü dənizdə, Aqaba körfəzində isə İsraillə, Səudiyyə ƏrəbistanıMisirlə qonşu dövlətlərdir. Dövlət quruluşu konstitusiyalı monarxiyadır, dövlət dili ərəb dili, dövlət dini islam dinidir. Pul vahidi İordaniya dinarıdır

İordaniya Haşimilər Krallığı

المملكة الأردنية الهاشمية
(əl-Məmləka əl-Ürduniyə əl-Haşimiyə)
Gerbi
Şüarı: الله، الوطن، الملك‎ (Allah, Vətən, Kral)
Himni: السلام الملكي الأردني‎ (Əs-səlam əl-məlaki əl-ürduni)

As-Salām Al-Malakī Al-ʾUrdunī

PaytaxtıAmman
Rəsmi dilləriərəbcə
Dini
İslam
İdarəetmə formasıkonstitusiyalı monarxiya
• kral
II Abdullah [ 7.II.1999 ]
• baş nazir
Abdullah Nsur [11.X.2012 ]
Yaranması25 may 1946
Tarixi 
• Yaranması
1946
Ərazisi
• Ümumi
92000 (112-ci yer)
• Su (%)
0,8
Əhalisi
• 2015-ci təxmini
6 920 min (101-ci)
• 2.X.2004 siyahıya alma
5 103 639
• Sıxlıq
75/km2 (194.2/kv. mil)
ÜDM (AQP)2014 təxmini
• Ümumi
79,6 milyard (89-cu)
• Adam başına
11 900 (120-ci)
Saat qurşağı+2
Yolun hərəkət istiqamətisağ
Telefon kodu962
ISO 3166 koduJO
İnternet domeni.jo
İordaniya

Dövlət quruluşu

İordaniya mütləq formalı idarəetmə üsuluna malik konstitusiyalı monarxiyadır. Milli bayram günü olan müstəqillik günü (1946) 25 mayda qeyd olunur. Ölkə Konstitusiyası 11 yanvar 1952-ci ildən qüvvədədir.

Coğrafiyası

İordaniyanın əksər hissəsi səhradır. Ancaq, İordaniya çayının şimal-qərb hissəsi, Münbit Hilal (Fertile Crescent) adlanan bölgənin bir hissəsidir. Paytaxt Əmman şimal qərbdə yerləşir. İordaniya Krallığının ümumi ərazisi 89,342 km², əhalisi isə 5 milyondan artıqdır. Şəhər əhalisi — 72%, kənd əhalisi — 28%-dir. Ən yüksək coğtafi nöqtəsi Ram dağında (1754 m), ən alçaq nöqtəsi — 403 m-dir (dəniz səviyyəsindən). Qışı sərin, yayı isti və qurudur.

Əhalisi

Sonuncu dəfə 2015-ci ildə əhalinin siyahıya alınması həyata keçirilib. Bu zaman İordaniya əhalisi 9.5 milyon nəfər hesablanmışdır. Lakin əhalinin 2.9 milyon nəfəri vətəndaşlığı olmayanlar, yəni qeyri-qanuni olaraq ölkəyə gəlmiş immiqrantlar və məcburi köçkünlərdir. 2015-ci ildə İordaniyada ev sahiblərinin ümumi sayı 1,977,534 nəfər olmuşdur ki, bu da orta hesabla hər ev sahibinə 4.8 nəfər düşdüyünün göstəricisidir. Əhalinin 98%-ni ərəblər, 1,2%-ni çərkəzlər təşkil edir. Paytaxt Amman şəhərinin əhalisi 1946-cı ildə 65,574 nəfər təşkil edirdisə, 2015-ci ildə paytaxt əhalisi 4 milyon nəfər hesablanmışdır.

Dini vəziyyət

İordaniyada islam dövlət dinidir. Əhalinin 95 %-ni müsəlmanlar təşkil edir. Müsəlmanların 90 %-i sünniliyin şafii məzhəbinə aiddir. Az sayda şiə-imamilərə və druzlara rast gəlmək olar (birlikdə 5 %). Xristianlar əhalinin 5 %-ni təşkil edirlər. Onlar əsasən şəhərlərdə məskunlaşıblar. Xristianların 2/5 hissəsi pravoslavlar, 1/3 hissəsi roma katolikləridir. Həmçinin yunan-katoliklər, yaxud melkitlər, erməni-qriqoryan, yakobin və az sayda protestantlar (anqlikan, lüteran, baptistlər və s.) da vardır.

Turizm

Ən çox diqqət çəkən məkanlardan biri də Amman şəhərində olan Roma teatrıdır. Bu teatr öz qədimliyi ilə seçilir. Burada 33 sırada 5000-ə qədər tamaşaçı otura bilir. İordaniyanın məşhur yerlərindən olan Petra şəhəri də öz qədimliyi ilə turistləri cəlb edir. Bu şəhər Lut gölü ilə Aqaba körfəzi arasında yerləşir. Ceraş şəhəri də turistləri ən çox maraqlandıran şəhərdir. Burada Zevsin məbədi, eləcə də Artemidin məbədi adlı tarixi abidələr yerləşir. Şəhərdə Bizans dövrünə aid 17 kilsə də var.

Milli bayramlar

İordaniyada rəsmi istirahət günləri cümə, eləcə də bazar günləri sayılır. Cümə günü hətta mağazalar da işləmir. Burada İslam dini ilə bağlı bayramlarla yanaşı, Avropa təqviminə uyğun bayramlar da qeyd edilir. Bunlar: 1 yanvar — Yeni il, 1 may — Əmək günü, 15 yanvar — Ağac günüdür. Ağac günü İsanın xurma ağacı altında doğulduğu gündür. Həmin gün bütün İordaniyada ağac əkirlər. 25 may (1946) — Müstəqillik günü kimi qeyd edilir. İordaniyanın yüksək səviyyədə qeyd edilən bayramları sırasında Ramazan, Qurban bayramlarını göstərmək olar.

Mətbəx

  Əsas məqalə: İordaniya mətbəxi

Səhiyyə və təhsil

Həmçinin bax: İordaniya Universiteti

İordaniyada orta ömür müddəti 74.6 ildir. Bu ölkə öz səhiyyəsinin səviyyəsi ilə öyünə bilər. Belə ki, səhiyyənin səviyyəsinə görə İordaniya regionda ən yaxşılardan biri hesab olunur. Ölkənin səhiyyə sistemi dövlət və özəl sektor arasında bölüşdürülmüşdür. 1 iyun 2007-ci il tarixində ən böyük dövlət hospitalı olan "Jordan Hospital" JCAHO beynəlxalq akkreditasiyasını əldə etmişdir. İordaniya əhalisinin 66%-i tibbi sığortaya sahibdir.

İordaniya təhsil sistemi iki illik məktəbəqədər təhsil, on illik məcburi təhsil, iki illik lisey daha sonra da universitet təhsilindən ibarətdir. Məktəb şagirdlərinin 79–85%-i ali təhsil alırlar. 2015-ci il hesablamalarına görə, ölkədə oxuma-yazma bilənlər ümumi əhalinin 95,4%-ni təşkil edir. UNESCO-nun məlumatına əsasən təhsil sistemində gender bərabərliyinin təmin edilməsinə görə İordaniya 94 ölkə arasında 18-ci yerdə qərarlaşmışdır. Burada pulsuz təhsil yoxdur.

İordaniyada 10 dövlət universiteti, 16 özəl universitet və 54 kollec var. Kolleclərin 14-ü dövlət, 24-ü özəl sahibkarlara məxsus olduğu halda, digərləri İordaniya Silahlı Qüvvələrinə, Mülki Müdafiə şöbəsinə və Səhiyyə Nazirliyinə aiddir. Hər il 200,000-dən çox şagird universitetlərə daxil olur. Bundan başqa, hər il 20,000 şagird isə ali təhsil almaq üçün əksəriyyəti ABŞAvropa olmaqla xarici ölkələrə üz tutur. Dünya universitetlərinin reytinqində İordaniyanı üç ali təhsil müəssisəsi təmsil edir. Bu universitetlər İordaniya Universiteti (UJ), İordaniya Elm və Texnologiya Universiteti (JUST) və Yarmouk Universitetidir. UJ və JUST ərəb universitetləri arasında müvafiq olaraq 8-ci və 10-cu yerləri tuturlar.

İordaniya internet istifadəsi baxımından ərəb ölkələri arasında ilk yerdədir. Əhalinin təqribən 75%-i internet istifadəçisidir.

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. DST News - Jordan will shift to the Winter time on December 20 2013
  2. . 2013-09-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-10-06.
  3. Ethnologue: Languages of the World : Languages of Jordan
  4. (PDF). 2016-03-28 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-22.
  5. Factbook Jordan
  6. "Education system in Jordan scoring well". 2012-07-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-22.
  7. . 2014-12-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-12-01.

iordaniya, rəsmi, adı, haşimilər, krallığı, ərəb, المملكة, الأردنية, الهاشمية, məmləkə, urdiniyə, haşimi, ərəb, الأردن, urdun, yaxın, şərqdə, yerləşən, ərəb, dövləti, şimalda, suriya, şimal, şərqdən, iraq, cənubdan, səudiyyə, ərəbistanı, qərbdən, israil, fələs. Iordaniya resmi adi Iordaniya Hasimiler Kralligi ereb المملكة الأردنية الهاشمية el Memleke el Urdiniye el Hasimi ereb الأردن El Urdun Yaxin Serqde yerlesen ereb dovleti Simalda Suriya simal serqden Iraq cenubdan Seudiyye Erebistani qerbden Israil ve Felestinle hemserheddir Iordaniya Israil ve Felestin Muxtariyyeti ile Olu denizde Aqaba korfezinde ise Israille Seudiyye Erebistani ve Misirle qonsu dovletlerdir Dovlet qurulusu konstitusiyali monarxiyadir dovlet dili ereb dili dovlet dini islam dinidir Pul vahidi Iordaniya dinaridir 2 Iordaniya Hasimiler Kralligiالمملكة الأردنية الهاشمية el Memleka el Urduniye el Hasimiye Bayragi GerbiSuari الله الوطن الملك Allah Veten Kral Himni السلام الملكي الأردني Es selam el melaki el urduni As Salam Al Malaki Al ʾUrduni source source track track PaytaxtiAmmanResmi dillerierebceDiniIslamIdareetme formasikonstitusiyali monarxiya kralII Abdullah 7 II 1999 bas nazirAbdullah Nsur 11 X 2012 Yaranmasi25 may 1946Tarixi Yaranmasi1946Erazisi Umumi92000 112 ci yer Su 0 8Ehalisi 2015 ci texmini6 920 min 101 ci 2 X 2004 siyahiya alma5 103 639 Sixliq75 km2 194 2 kv mil UDM AQP 2014 texmini Umumi79 6 milyard 89 cu Adam basina11 900 120 ci Saat qursagi 2 1 Yolun hereket istiqametisagTelefon kodu962ISO 3166 koduJOInternet domeni joIordaniya Mundericat 1 Dovlet qurulusu 2 Cografiyasi 3 Ehalisi 4 Dini veziyyet 5 Turizm 6 Milli bayramlar 7 Metbex 8 Sehiyye ve tehsil 9 Hemcinin bax 10 IstinadlarDovlet qurulusu Redakte Esas meqale Iordaniyanin dovlet qurulusuIordaniya mutleq formali idareetme usuluna malik konstitusiyali monarxiyadir Milli bayram gunu olan musteqillik gunu 1946 25 mayda qeyd olunur Olke Konstitusiyasi 11 yanvar 1952 ci ilden quvvededir Cografiyasi RedakteIordaniyanin ekser hissesi sehradir Ancaq Iordaniya cayinin simal qerb hissesi Munbit Hilal Fertile Crescent adlanan bolgenin bir hissesidir Paytaxt Emman simal qerbde yerlesir Iordaniya Kralliginin umumi erazisi 89 342 km ehalisi ise 5 milyondan artiqdir Seher ehalisi 72 kend ehalisi 28 dir En yuksek cogtafi noqtesi Ram daginda 1754 m en alcaq noqtesi 403 m dir deniz seviyyesinden Qisi serin yayi isti ve qurudur 2 Ehalisi RedakteSonuncu defe 2015 ci ilde ehalinin siyahiya alinmasi heyata kecirilib Bu zaman Iordaniya ehalisi 9 5 milyon nefer hesablanmisdir Lakin ehalinin 2 9 milyon neferi vetendasligi olmayanlar yeni qeyri qanuni olaraq olkeye gelmis immiqrantlar ve mecburi kockunlerdir 2015 ci ilde Iordaniyada ev sahiblerinin umumi sayi 1 977 534 nefer olmusdur ki bu da orta hesabla her ev sahibine 4 8 nefer dusduyunun gostericisidir Ehalinin 98 ni erebler 1 2 ni cerkezler teskil edir 3 Paytaxt Amman seherinin ehalisi 1946 ci ilde 65 574 nefer teskil edirdise 2015 ci ilde paytaxt ehalisi 4 milyon nefer hesablanmisdir 4 Dini veziyyet RedakteIordaniyada islam dovlet dinidir Ehalinin 95 ni muselmanlar teskil edir Muselmanlarin 90 i sunniliyin safii mezhebine aiddir Az sayda sie imamilere ve druzlara rast gelmek olar birlikde 5 Xristianlar ehalinin 5 ni teskil edirler Onlar esasen seherlerde meskunlasiblar Xristianlarin 2 5 hissesi pravoslavlar 1 3 hissesi roma katolikleridir Hemcinin yunan katolikler yaxud melkitler ermeni qriqoryan yakobin ve az sayda protestantlar anqlikan luteran baptistler ve s da vardir Turizm RedakteEn cox diqqet ceken mekanlardan biri de Amman seherinde olan Roma teatridir Bu teatr oz qedimliyi ile secilir Burada 33 sirada 5000 e qeder tamasaci otura bilir Iordaniyanin meshur yerlerinden olan Petra seheri de oz qedimliyi ile turistleri celb edir Bu seher Lut golu ile Aqaba korfezi arasinda yerlesir Ceras seheri de turistleri en cox maraqlandiran seherdir Burada Zevsin mebedi elece de Artemidin mebedi adli tarixi abideler yerlesir Seherde Bizans dovrune aid 17 kilse de var 2 Milli bayramlar RedakteIordaniyada resmi istirahet gunleri cume elece de bazar gunleri sayilir Cume gunu hetta magazalar da islemir Burada Islam dini ile bagli bayramlarla yanasi Avropa teqvimine uygun bayramlar da qeyd edilir Bunlar 1 yanvar Yeni il 1 may Emek gunu 15 yanvar Agac gunudur Agac gunu Isanin xurma agaci altinda doguldugu gundur Hemin gun butun Iordaniyada agac ekirler 25 may 1946 Musteqillik gunu kimi qeyd edilir Iordaniyanin yuksek seviyyede qeyd edilen bayramlari sirasinda Ramazan Qurban bayramlarini gostermek olar 2 Metbex Redakte Esas meqale Iordaniya metbexiSehiyye ve tehsil RedakteHemcinin bax Iordaniya Universiteti Iordaniyada orta omur muddeti 74 6 ildir 5 Bu olke oz sehiyyesinin seviyyesi ile oyune biler Bele ki sehiyyenin seviyyesine gore Iordaniya regionda en yaxsilardan biri hesab olunur Olkenin sehiyye sistemi dovlet ve ozel sektor arasinda bolusdurulmusdur 1 iyun 2007 ci il tarixinde en boyuk dovlet hospitali olan Jordan Hospital JCAHO beynelxalq akkreditasiyasini elde etmisdir Iordaniya ehalisinin 66 i tibbi sigortaya sahibdir Iordaniya tehsil sistemi iki illik mektebeqeder tehsil on illik mecburi tehsil iki illik lisey daha sonra da universitet tehsilinden ibaretdir Mekteb sagirdlerinin 79 85 i ali tehsil alirlar 6 2015 ci il hesablamalarina gore olkede oxuma yazma bilenler umumi ehalinin 95 4 ni teskil edir UNESCO nun melumatina esasen tehsil sisteminde gender beraberliyinin temin edilmesine gore Iordaniya 94 olke arasinda 18 ci yerde qerarlasmisdir 7 Burada pulsuz tehsil yoxdur Iordaniyada 10 dovlet universiteti 16 ozel universitet ve 54 kollec var Kolleclerin 14 u dovlet 24 u ozel sahibkarlara mexsus oldugu halda digerleri Iordaniya Silahli Quvvelerine Mulki Mudafie sobesine ve Sehiyye Nazirliyine aiddir Her il 200 000 den cox sagird universitetlere daxil olur Bundan basqa her il 20 000 sagird ise ali tehsil almaq ucun ekseriyyeti ABS ve Avropa olmaqla xarici olkelere uz tutur Dunya universitetlerinin reytinqinde Iordaniyani uc ali tehsil muessisesi temsil edir Bu universitetler Iordaniya Universiteti UJ Iordaniya Elm ve Texnologiya Universiteti JUST ve Yarmouk Universitetidir UJ ve JUST ereb universitetleri arasinda muvafiq olaraq 8 ci ve 10 cu yerleri tuturlar 8 Iordaniya internet istifadesi baximindan ereb olkeleri arasinda ilk yerdedir Ehalinin teqriben 75 i internet istifadecisidir Hemcinin bax RedakteEreb olkeleri Liqasi Erebistan yarimadasiIstinadlar Redakte DST News Jordan will shift to the Winter time on December 20 2013 1 2 3 4 Islam enenelerine sadiq muselman olkesi 2013 09 26 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 10 06 Ethnologue Languages of the World Languages of Jordan Census report of Jordan 2015 PDF 2016 03 28 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 05 22 Factbook Jordan Education reform for the knowledge economy Education system in Jordan scoring well 2012 07 29 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 05 22 2014 QS University Rankings 2014 12 01 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 12 01 Menbe https az wikipedia org w index php title Iordaniya amp oldid 6051227, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.