fbpx
Wikipedia

Gürcüstan azərbaycanlıları

Gürcüstan AzərbaycanlılarıGürcüstan Respublikası ərazisində yaşayan türkəsilli etnik azərbaycanlılar. Hazırda azərbaycanlılar əsasən Gürcüstanın Borçalı (Kvemo Kartli), Kaxeti və Msxeta-Mtianeti bölgələrində, Acarıstan MR-da, həmçinin Tbilisi və Rustavi şəhərlərində tarixən kompakt şəkildə yaşayırlar. 2014-cü ilədə keçirilmiş əhali siyahıyaalmasının nəticələrinə əsasən əsasən sayları 233 024 nəfərdir .

Gürcüstan Azərbaycanlıları
Ümumi sayı
233 024 nəfər (2014)
Yaşadığı ərazilər
Kvemo Kartli 177 032 (2014 sa.)
Kaxeti 32 354 (2014 sa.)
Tbilisi 15 187 (2014 sa.)
Şida Kartli 5 501 (2014 sa.)
Msxeta-Mtianeti 2 316 (2014 sa.)
Dili

Azərbaycan dili

Dini

İslam

Mənşəyi
Oğuz (Türk)
Qohum xalqlar

Türk xalqları

Tarix

 
Tiflis şəhərində AzərbaycanlılarTatarlar tərəfindən idarə olunan tarixi bazar (1870)

Hələ eramızdan əvvəl Gürcüstanın cənub və cənub-şərq ərzisində türkdilli tayfaların yaşaması haqqında çoxsaylı mənbələr, o cümlədən gürcü mənşəli tarixçilərin və etnoqrafların da etirafları mövcuddur. XV-XVI əsrlərdə Qafqazda türk faktorunun güclənməsi ilə əlaqədar olaraq Gürcüstana da etnik Azərbaycanlıların kütləvi köç etməsi müşahidə olunmuşdur. Borçalının dağətəyi və dağlıq bölgələrində hazırda mövcud olan kəndlərin bir çoxu məhz bu dövrdə meydana gəlmiş və ya böyümüşdür. XVII əsrin ilk yarısında İran şahları, xüsusilə I Şah Abbas tərəfindən Kartli və Kaxeti çarlığı ərazisinə Azərbaycanlıların, İranın Fereydan əyalətinə isə gürcülərin köçürülməsi və ya köçünün stimullaşdırılması bəzi tarixçilər tərəfindən dini-etnik ayrıseçkilik kimi xarakterizə edilsə də, şahlığın ərazisində yaşayan xalqların coğrafi diversifikasiya edilməsi yolu ilə idarə edilməsinin asanlaşdırılması kimi tarixi mühakimələr daha inandırıcı görünür.

Siyasi tarixi

Gürcüstanda yaşayan azərbaycanlılar Qamsaxurdiya zamanında ciddi təzyiqlərə məruz qalmış, dövlət qurumlarında, yerli idarələrdəki azərbaycanlıların əksəriyyəti vəzifələrdən kənarlaşdırılmış, yaşayış məntəqələrinin adları sürətlə gürcüləşdirilmişdir.

Mövcud olmuş milli dövlətlər və dövlət qurumları

Gürcüstanın azərbaycanlılar yaşayan əraziləri

Bu gün Gürcüstanın bir çox bölgəsində və iri yaşayış məntəqələrində azərbaycanlılar kompakt şəkildə məskunlaşıblar. Azərbaycanlılar əsasən Borçalı (Kvemo-Kartli) və Kaxeti regionlarında cəmləşiblər. Hazırda Tiflisin Meydan, Ortaçala, Vera, Vaşlıcuvar, Saburtalo, Sanzona və Varketili massivlərində kompakt şəkildə yerləşməkdədirlər.

Gürcüstanda azərbaycanlıların yaşadığı rayonlar

 
Tiflis şəhərində xalça satışı ilə məşğul olan Azərbaycanlılar. (1900)

Gürcüstanda azərbaycanlıların yaşadığı şəhərlər

Demoqrafik dəyişikliklər

2014-cü ildə keçirilmiş əhali siyahıyaalmasının nəticələrinə əsasən Gürcüstan azərbaycanlılarının sayı 233 min nəfərdir. 90-cı illərin əvvəllərindən etibarən sosial vəziyyətin çətinliyi üzündən yüksək emiqrasiya və doğum səviyyəsinin aşağı düşməsi ilə əlaqədar olaraq əhalinin sayında azalma müşahidə edilir. Belə ki, 1989-2002-ci illə aralığında Gürcüstan azərbaycanlılarının sayı 7,4%, 2002-2014-cü illər aralığında isə 18.2% azalmışdır. Bununla belə azərbaycanlıların emiqrasiyası digər etnik azlıqlarla müqayisədə daha kiçikmiqyaslı olduğundan ölkə əhalisinin cəmi sayında onların xüsusi çəkisi 5,7%-dən 6,3%-dək artmışdır.

İllər Gürcüstanın azərbaycanlı əhalisi Cəmi ölkə əhalisinə nəzərən
1939 188058 5,3%
1959 153600 3,8%
1970 217758 4,6%
1979 255678 5,1%
1989 307556 5,7%
2002 284761 6,5%
2014 233024 6.3%

Gürcüstanda rəyi soruşulan azərbaycanlı respondentlərin 68%-i özünü işsiz hesab edir. Bu barədə ABŞ-ın Milli Demokratiya İnstitutunun (NDI) Gürcüstan ofisinin ölkədə keçirdiyi sorğunun nəticələrində bildirilib. NDI sorğunu 2019-cu ilin 28 mart - 15 aprel tarixlərində aparıb.

Əhalinin regional strukturu

Saçxere, Kazbek və Ambrolaur və Mestia və Aspindza rayonları istisna olunmaqla Gürcüstanın bütün rayon və respublika tabeli şəhərlərində azərbaycanlılar yaşayırlar. Onlar 3 rayonda – Marneuli (83%), Dmanisi (67%) və Bolnisi (66%) rayonlarında əhalinin mütləq əksəriyyətini, Qardabani (44%) və Saqareco (36%) rayonlarında isə əhəmiyyətli hissəsini təşkil edirlər. Onların mxarelər (quberniyalar) üzrə paylanması aşağıdakı kimidir:

 
Gürcüstanda Azərbaycanlıların yaşadığı ərazilər.
I dərəcəli inzibati-ərazi vahidi Sayı, nəfər Müvafiq regionun

cəmi əhalisinə nəzərən, %

Azərbaycanlıların

cəmi sayına nəzərən, %

Toplam 233 024 6.3 100.0
Kvemo Kartli (Borçalı) 177 032 41.8 76.0
Kaxeti 32 354 10.2 13.9
Tiflis bələdiyyəsi 15 187 1.4 6.5
Daxili Kartli 5 501 2.1 2.4
Mtsxeta-Mtianeti 2 316 2.4 1.0
Acarıstan MR 340 0.1 0.1
İmereti 106 0.0 0.0
Sameqrelo-Yuxarı Svaneti 64 0.0 0.0
Quriya 34 0.0 0.0
Samtsxe-Cavaxeti 89 0.1 0.0
Raça-Leçxumi və Aşağı Svaneti 1 0.0 0.0

2012-ci ildə keçirilmiş əvvəlki siyahıyaalmanın nəticələrinə görə Gürcüstanın 171 kənd yaşayış məntəqəsində etnik azərbaycanlılar üstünlük təşkil edir. Bu kəndlərin 147-si tarixi Borçalı əyalətində (həmçinin bax: Borçalı kəndləri) cəmləşmişdir.

Sayı

17-24 yanvar 2002-ci il Ümumumgürcüstan əhali siyahıyaalınmasının yekunlarına əsasən:

  • Gürcüstanda yaşayan etnik azərbaycanlıların sayı 284.761 nəfər olmuşdur. Onlardan:
    0-9 yaşlarında olanların sayı: 46.821 nəfər
    10-19 yaşlarında olanların sayı: 60.867 nəfər
    20-29 yaşlarında olanların sayı: 45.517 nəfər
    30-39 yaşlarında olanların sayı: 42.744 nəfər
    40-49 yaşlarında olanların sayı: 38.073 nəfər
    50-59 yaşlarında olanların sayı: 17.672 nəfər
    60-69 yaşlarında olanların sayı: 20.396 nəfər
    70 və daha yuxarı yaşlarda olanların sayı: 12.667 nəfər

Dil

2014-cü ildə keçirilmiş əhali siyahıyaalmasının nəticələrinə görə Gürcüstanda yaşayan əhalinin 231436 nəfəri (6.2%-i) ana dili kimi Azərbaycan dilini göstərmişdir. Müqayisə nəticələrində aydın olur ki, ölkə üzrə etnik mənsubiyyətini azərbaycanlı göstərənlərin sayı ana dilinin Azərbaycan dili göstərənlərin sayından 0.7% çoxdur. Bu fərq Acarıstan, İmereti, Samsxe-Cavaxeti və Tiflis ərazisində müvafiq olaraq 47%, 25%, 20% və 3.7% təşkil etməklə özünü daha qabarıq göstərir və həmin bölgələrdə linqvistik assimilyasiyanı göstəricisidir.

Siyahıyaalmanın zamanı ana dilini Azərbaycan dili kimi səciyyələndirmiş 231436 nəfərdən 43579 nəfəri (18.8%-i) gürcü dilində səlis danışdığını, 172134 nəfəri (74.3%) isə gürcü dilini müəyyən dərəcədə bildiyini açıqlamışdır. Gürcü dilində səlis danışma səviyyəsi Daxili Kartli (79.6%), Msxeta-Mtianeti (79.1%) və Tiflis (69.1%) bölgələrində yaşayan azərbaycanlılar arasında daha yüksəkdir. Kvemo Kartli bölgəsində yaşayan və ana dilini Azərbaycan dilini kimi göstərən 176417 nəfərdən yalnız 10.8%-i gürcü dilində sərbəst danışdığını açıqlamışdır.

Gürcüstan azərbaycanlıları Azərbaycan dilinin qərb ləhcəsində, Gəncə-Qazax bölgəsi üçün xarakterik olan şivədə danışırlar. Ləhcə incə saitlərin qalın saitlərə transformasiyası ilə xarakterizə olunur. Yaxın keçmişdə İran, OsmalıAzərbaycanın müxtəlif bölgələrindən gəlmələr zəngin lüğət tərkibinə malik dialektin formalaşmasında mühüm rol oynamışlar.

Ana dilində təhsil

Gürcüstandakı azərbaycanlıların təhsil aldığı milli məktəblərin və həmin məktəblərdə çalışan müəllimlərin statistikası belədir:

milli məktəblər
  • 1989-cu ildə - 183 məktəb.
  • 1999-cu ildə - 167 məktəb.
  • 2009-cu ildə - 124 məktəb.
  • 2014-ci ildə - 117 məktəb.
  • 2018-ci ildə - 80 məktəb.
milli məktəblərdə çalışan müəllimlər
  • 1989-cu ildə - 6922 nəfər.
  • 1999-cu ildə - 4481 nəfər.
  • 2009-cu ildə - 3777 nəfər.
  • 2018-ci ildə - 3628 nəfər.

2018-ci ilin göstəricisinə əsasən milli məktəblərdə çalışan müəllimlərin 80 %-i təqaüdçüdür. Ona görə də bu sahədə ciddi şəkildə kadr çatışmazlığı var.

Din

Gürcüstan azərbaycanlılarının 98 faizi islam dininə etiqad edirlər. Təqribi qiymətləndirmələrə görə dindar əhalinin 80 faizindən çoxu islamın şiə təriqətinə, təxminən 20 faizdən çoxu sünnü təriqətinə mənsubdurlar. Həmçinin 12 əsrdən başlayaraq Gürcüstanın azərbaycanlılar yaşayan bölgələrində sufilik və onun nəqşbəndilik qolu yayılmışdır.[Mənbə göstərin] Cəfərilikzeydilik tərəfdarları da var.[Mənbə göstərin] Bundan başqa cüzi sayda pravoslav azərbaycanlılara da rast gəlmək mümkündür.[Mənbə göstərin]

Dövri mətbuat

Məşhur Gürcüstan azərbaycanlıları

İctimai-siyasi və dövlət xadimləri

Hərbi xadimlər

İncəsənət mədəniyyət xadimləri

Məşhur alimlər

  • Hübeyş Tiflisi – alim
  • Hamlet İsaxanlı — riyaziyyatçı alim, şair, humanitar elmlər üzrə tədqiqatçı, Xəzər Universitetinin təsisçisi;
  • Zahid Xəlilov — Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının Prezidenti, akademik, riyaziyyatçı-alim;
  • Aslan İsmayılov — Fəlsəfə elmləri doktoru, Hüquqşünas.
  • Kamal Talıbzadə — Akademik, elm, mədəniyyət, ədəbiyyət və maarif xadimi;
  • Abbas Hacıyev — filoloq alim, ədəbiyyatşünas, tənqidçi, Tiflis ədəbi mühitinin və Tiflis Azərbaycan teatrının tədqiqatçısı;
  • Mədəd Çobanov - Nyu-York Elmlər Akademiyasının akademiki, filologiya elmləri doktoru, professor
  • Müşfiq Borçalı - tədqiqatçı-filoloq-jurnalist

Şair və yazıçılar

İdmançılar

Digərləri

Siyasi və ictimai təşkilatlar

  • Gürcüstan Türkləri Konfederasiyası (GTK) – İctimai-siyasi təşkilat, 2011-ci ilin 2 noyabrında yaradılıb, I (Təsis) Qurultayı 2 noyabr 2011-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Gəncə şəhərində keçirilib. Prezidenti – Daşqın Gülməmmədov, Vitse-pezidenti Əsəd Əliyev, Ali Məclisin Sədri- Süleyman Əliyev, Baş katibi – İsrail Məhərrəmov
  • Gürcüstan Azərbaycanlılarının Milli Assambleyası (GAMA) – İctimai-siyasi təşkilat, 2001-ci ilin 10 dekabrda yaradılıb, I (Təsis) Qurultayı 24 noyabr 2002-ci ildə Tiflisdə keçirilib. Prezidenti – Süleyman Əliyev, Ali Məclisin Sədri- Əsəd Əliyev, Baş katibi – Muraz Gülməmmədov
  • Borçalı Gənc Türklər İttifaqı (BGTİ) – ictima-siyasi təşkilat. 2010-cu il 10 yanvarda yaradılıb. Sədri – Tamir Süleymanov
  • Gürcüstan Gənc Azərbaycanlılar Assosiasiyası "AMAL" – İctimai-siyasi təşkilat, 2010-cu ildə yaradılıb, Sədri- İsrail Məhərrəmov
  • Gürcüstan Naminə Partiyası (GNP) – Siyasi partiya. 2008-ci ilin fevralında Daşqın Gülməmmədov və Fazil Əliyev tərəfindən əsası qoyulub. Sədri -Fazil Əliyev
  • Gürcüstan Müsəlman Demokrat Partiyası (GMDP) Təsis Şurası – Siyasi partiya 2006–2008 ci illərdə fəaliyyət göstərib.
  • Borçalı Türklərinin Hüquqlarını Müdafiə Komitəsi (BTHMK) – İnsan hüquqlarını müdafiə təşkilatı. 2006-ci ildə yaradılıb. Sədri – Xaqani Emin
  • Gürcüstan Azərbaycanlılarının "Böyük Birlik Təşkilatı" – İctimai-siyasi təşkilatı. 2009-cu ildə yaradılıb. Sədri- Əsəd Əliyev
  • Gürcüstan Azərbaycanlılarının Beynəlxalq Şurası (GABŞ) – Konfederatif təşkilat, 2006 yaradılıb. Sədri – Fazil Əliyev (2006-2008), Rəyasət Heyətinin Sədri – Daşqın Gülməmmədov (2006), Baş katib Xaqani Emin (2006–2008)olublar.
  • Gürcüstan Azərbaycanlılarının Milli Assambleyası Gənclər İttifaqı – Gənclər təşkilatı. 2007-ci ildə yaradılıb. Sədri- Orxan Əliyev
  • Gürcüstan Azərbaycanlı Jurnalistlər İttifaqı – Prefessional QHT. 2001-ci ildə yaradılıb. Sədri – Niyazi Hüseynov
  • "Qeyrət" Xalq Demokratik Hərakatı – QHT. 1989-cu ildə yaradılıb. Sədri-Əlibala Əsgərov
  • Gürcüstan Azərbaycanlılarının Demokratik Dirçəliş Assosiasiyası (GADDA)- QHT. 2004-ci ildə yaradılıb. Sədri – Nizami Məmmədov
  • Gürcüstan Azərbaycanlıları Kongresi (GAK)- Konfederatif QHT. 2008-ci ildə yaradılıb. Sədri-Əli Babyev
  • "Ozan" Gürcüstan Azərbaycanlıları İttifaqı – İctimai birlik. 1992-ci ildə yaradılıb. Sədri-Kamil Kirəcli
  • Gürcüstan Azərbaycanlıları İttifaqı – İctima birlik. Sədri- Süleyman Süleymanov
  • "Dərviş" Gürcüstan Azərbaycanlıları İttifaqı – İctima birlik. Sədri- Dərviş Osman
  • Gürcüstan Azərbaycanlı Qadınlar Birliyi – QHT. Sədri- Leyla Süleymanova
  • Gürcüstan Azərbaycanlı Aşıqlar Birliyi – QHT. Sədri- Mirzə Maşov
  • "Dayaq" Gürcüstan Azərbaycanlıları Assosiasiyası – İctimai birlik. 1992-ci ildə yaradılıb.
  • Gürcüstan Azərbaycanlı Ziyalılar Birliyi – İctimai birlik. Sədr – Novruz Bayramov

İstinadlar

  1. https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gg.html
  2. Total population by ethnicity in Georgia
  3. . 2010-11-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-05-15.
  4. Tarixçi alim Kərəm Məmmədovun Borçalı tarixi haqqında məqalələri (azərbaycan dilində)
  5. (PDF). 2009-11-13 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2007-09-25.
  6. Gürcüstanda yaşayan azərbaycanlıların 68%-i işsiz olduğunu deyib
  7. National Statistics Office of Georgia: ტომი I - საქართველოს მოსახლეობის 2002 წლის პირველი ეროვნული საყოველთაო აღწერის შედეგები
  8. (PDF). 2009-03-04 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-05-15.
  9. Региональный Информационный портал Квемо-Картли: Национальные группы: Азербайджанцы 2011-10-20 at the Wayback Machine
  10. Əslən Qars ilinin Ağyaxa ilçəsinin Başgədiklər kəndindən olan etnik azərbaycanlıdır. Ata tərəfdən qarpapaq boyundandır. Əcdadları buraya XX əsrin əvvəllərində 2013-03-24 at the Wayback Machine yerləşmişdir.
  11. . 2013-02-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-05-28.
  12. Rza Qayaalp — 10 otyabr 1989-cu ildə Türkiyənin Yozqat ilinin Yozqat ilçəsində yerləşən Kavurqalı kəndində anadan olub. Nəsli əslən Borçalı türklərindəndir. Onlar öncə yaşadıqları Abdallı kəndindən Qarsın Çaylı kəndinə sonra isə Yozqatın Kavurqalı kəndinə köçmüşdürlər.
  13. Джавадов открыл Таиланд

Xarici keçidlər

gürcüstan, azərbaycanlıları, gürcüstan, azərbaycanlıları, gürcüstan, respublikası, ərazisində, yaşayan, türkəsilli, etnik, azərbaycanlılar, hazırda, azərbaycanlılar, əsasən, gürcüstanın, borçalı, kvemo, kartli, kaxeti, msxeta, mtianeti, bölgələrində, acarıstan. Gurcustan Azerbaycanlilari Gurcustan Respublikasi erazisinde yasayan turkesilli etnik azerbaycanlilar Hazirda azerbaycanlilar esasen Gurcustanin Borcali Kvemo Kartli Kaxeti ve Msxeta Mtianeti bolgelerinde Acaristan MR da hemcinin Tbilisi ve Rustavi seherlerinde tarixen kompakt sekilde yasayirlar 2014 cu ilede kecirilmis ehali siyahiyaalmasinin neticelerine esasen esasen saylari 233 024 2 neferdir Gurcustan Azerbaycanlilari Hesen bey Agalarov Nigar Sixlinskaya Neriman Nerimanov Qeyser KasiyevaSovket Memmedova Elimerdan bey Topcubasov Xedice Qayibova Abdulla SaiqUmumi sayi233 024 nefer 2014 1 Yasadigi erazilerKvemo Kartli 177 032 2014 sa Kaxeti 32 354 2014 sa Tbilisi 15 187 2014 sa Sida Kartli 5 501 2014 sa Msxeta Mtianeti 2 316 2014 sa DiliAzerbaycan diliDiniIslamMenseyiOguz Turk Qohum xalqlarTurk xalqlari Mundericat 1 Tarix 2 Siyasi tarixi 3 Movcud olmus milli dovletler ve dovlet qurumlari 4 Gurcustanin azerbaycanlilar yasayan erazileri 4 1 Gurcustanda azerbaycanlilarin yasadigi rayonlar 4 2 Gurcustanda azerbaycanlilarin yasadigi seherler 5 Demoqrafik deyisiklikler 6 Ehalinin regional strukturu 7 Sayi 8 Dil 8 1 Ana dilinde tehsil 9 Din 10 Dovri metbuat 11 Meshur Gurcustan azerbaycanlilari 11 1 Ictimai siyasi ve dovlet xadimleri 11 2 Herbi xadimler 11 3 Incesenet medeniyyet xadimleri 11 4 Meshur alimler 11 5 Sair ve yazicilar 11 6 Idmancilar 11 7 Digerleri 12 Siyasi ve ictimai teskilatlar 13 Istinadlar 14 Xarici kecidlerTarix Redakte Tiflis seherinde Azerbaycanlilar ve Tatarlar terefinden idare olunan tarixi bazar 1870 Hele eramizdan evvel Gurcustanin cenub ve cenub serq erzisinde turkdilli tayfalarin yasamasi haqqinda coxsayli menbeler o cumleden gurcu menseli tarixcilerin ve etnoqraflarin da etiraflari movcuddur 3 XV XVI esrlerde Qafqazda turk faktorunun guclenmesi ile elaqedar olaraq Gurcustana da etnik Azerbaycanlilarin kutlevi koc etmesi musahide olunmusdur Borcalinin dageteyi ve dagliq bolgelerinde hazirda movcud olan kendlerin bir coxu mehz bu dovrde meydana gelmis ve ya boyumusdur XVII esrin ilk yarisinda Iran sahlari xususile I Sah Abbas terefinden Kartli ve Kaxeti carligi erazisine Azerbaycanlilarin Iranin Fereydan eyaletine ise gurculerin kocurulmesi ve ya kocunun stimullasdirilmasi bezi tarixciler terefinden dini etnik ayriseckilik kimi xarakterize edilse de sahligin erazisinde yasayan xalqlarin cografi diversifikasiya edilmesi yolu ile idare edilmesinin asanlasdirilmasi kimi tarixi muhakimeler daha inandirici gorunur 4 Siyasi tarixi RedakteGurcustanda yasayan azerbaycanlilar Qamsaxurdiya zamaninda ciddi tezyiqlere meruz qalmis dovlet qurumlarinda yerli idarelerdeki azerbaycanlilarin ekseriyyeti vezifelerden kenarlasdirilmis yasayis menteqelerinin adlari suretle gurculesdirilmisdir Movcud olmus milli dovletler ve dovlet qurumlari RedakteBorcali xanligi Borcali Qarapapaq Turk CumhuriyyetiGurcustanin azerbaycanlilar yasayan erazileri RedakteBu gun Gurcustanin bir cox bolgesinde ve iri yasayis menteqelerinde azerbaycanlilar kompakt sekilde meskunlasiblar Azerbaycanlilar esasen Borcali Kvemo Kartli ve Kaxeti regionlarinda cemlesibler Hazirda Tiflisin Meydan Ortacala Vera Vaslicuvar Saburtalo Sanzona ve Varketili massivlerinde kompakt sekilde yerlesmekdedirler Gurcustanda azerbaycanlilarin yasadigi rayonlar Redakte Tiflis seherinde xalca satisi ile mesgul olan Azerbaycanlilar 1900 Marneuli Sarvan Bolnisi Bolus Qardabani Qarayazi Dmanisi Baskecid salka Barmaqsiz Tetritskaro Agbulaq Saqareco Qaracop Kaspi Xezeryurdu Kareli Qara El Telavi Telav Qori Sefiabad Laqodexi Qaval Siqnaxi Signaq Xasuri Beytaxti Gurcustanda azerbaycanlilarin yasadigi seherler Redakte Tbilisi Tiflis Rustavi Bostandere Kutaisi BatumiDemoqrafik deyisiklikler Redakte2014 cu ilde kecirilmis ehali siyahiyaalmasinin neticelerine esasen Gurcustan azerbaycanlilarinin sayi 233 min neferdir 90 ci illerin evvellerinden etibaren sosial veziyyetin cetinliyi uzunden yuksek emiqrasiya ve dogum seviyyesinin asagi dusmesi ile elaqedar olaraq ehalinin sayinda azalma musahide edilir Bele ki 1989 2002 ci ille araliginda Gurcustan azerbaycanlilarinin sayi 7 4 2002 2014 cu iller araliginda ise 18 2 azalmisdir Bununla bele azerbaycanlilarin emiqrasiyasi diger etnik azliqlarla muqayisede daha kicikmiqyasli oldugundan olke ehalisinin cemi sayinda onlarin xususi cekisi 5 7 den 6 3 dek artmisdir 5 Iller Gurcustanin azerbaycanli ehalisi Cemi olke ehalisine nezeren1939 188058 5 3 1959 153600 3 8 1970 217758 4 6 1979 255678 5 1 1989 307556 5 7 2002 284761 6 5 2014 233024 6 3 Gurcustanda reyi sorusulan azerbaycanli respondentlerin 68 i ozunu issiz hesab edir Bu barede ABS in Milli Demokratiya Institutunun NDI Gurcustan ofisinin olkede kecirdiyi sorgunun neticelerinde bildirilib NDI sorgunu 2019 cu ilin 28 mart 15 aprel tarixlerinde aparib 6 Ehalinin regional strukturu RedakteSacxere Kazbek ve Ambrolaur ve Mestia ve Aspindza rayonlari istisna olunmaqla Gurcustanin butun rayon ve respublika tabeli seherlerinde azerbaycanlilar yasayirlar Onlar 3 rayonda Marneuli 83 Dmanisi 67 ve Bolnisi 66 rayonlarinda ehalinin mutleq ekseriyyetini Qardabani 44 ve Saqareco 36 rayonlarinda ise ehemiyyetli hissesini teskil edirler Onlarin mxareler quberniyalar uzre paylanmasi asagidaki kimidir Gurcustanda Azerbaycanlilarin yasadigi eraziler I dereceli inzibati erazi vahidi Sayi nefer Muvafiq regionun cemi ehalisine nezeren Azerbaycanlilarin cemi sayina nezeren Toplam 233 024 6 3 100 0Kvemo Kartli Borcali 177 032 41 8 76 0Kaxeti 32 354 10 2 13 9Tiflis belediyyesi 15 187 1 4 6 5Daxili Kartli 5 501 2 1 2 4Mtsxeta Mtianeti 2 316 2 4 1 0Acaristan MR 340 0 1 0 1Imereti 106 0 0 0 0Sameqrelo Yuxari Svaneti 64 0 0 0 0Quriya 34 0 0 0 0Samtsxe Cavaxeti 89 0 1 0 0Raca Lecxumi ve Asagi Svaneti 1 0 0 0 02012 ci ilde kecirilmis evvelki siyahiyaalmanin neticelerine gore Gurcustanin 171 kend yasayis menteqesinde etnik azerbaycanlilar ustunluk teskil edir Bu kendlerin 147 si tarixi Borcali eyaletinde hemcinin bax Borcali kendleri cemlesmisdir Sayi Redakte17 24 yanvar 2002 ci il Umumumgurcustan ehali siyahiyaalinmasinin yekunlarina esasen Gurcustanda yasayan etnik azerbaycanlilarin sayi 284 761 7 nefer olmusdur Onlardan 0 9 yaslarinda olanlarin sayi 46 821 7 nefer 10 19 yaslarinda olanlarin sayi 60 867 7 nefer 20 29 yaslarinda olanlarin sayi 45 517 7 nefer 30 39 yaslarinda olanlarin sayi 42 744 7 nefer 40 49 yaslarinda olanlarin sayi 38 073 7 nefer 50 59 yaslarinda olanlarin sayi 17 672 7 nefer 60 69 yaslarinda olanlarin sayi 20 396 7 nefer 70 ve daha yuxari yaslarda olanlarin sayi 12 667 7 neferDil Redakte2014 cu ilde kecirilmis ehali siyahiyaalmasinin neticelerine gore Gurcustanda yasayan ehalinin 231436 neferi 6 2 i ana dili kimi Azerbaycan dilini gostermisdir Muqayise neticelerinde aydin olur ki olke uzre etnik mensubiyyetini azerbaycanli gosterenlerin sayi ana dilinin Azerbaycan dili gosterenlerin sayindan 0 7 coxdur Bu ferq Acaristan Imereti Samsxe Cavaxeti ve Tiflis erazisinde muvafiq olaraq 47 25 20 ve 3 7 teskil etmekle ozunu daha qabariq gosterir ve hemin bolgelerde linqvistik assimilyasiyani gostericisidir Siyahiyaalmanin zamani ana dilini Azerbaycan dili kimi seciyyelendirmis 231436 neferden 43579 neferi 18 8 i gurcu dilinde selis danisdigini 172134 neferi 74 3 ise gurcu dilini mueyyen derecede bildiyini aciqlamisdir Gurcu dilinde selis danisma seviyyesi Daxili Kartli 79 6 Msxeta Mtianeti 79 1 ve Tiflis 69 1 bolgelerinde yasayan azerbaycanlilar arasinda daha yuksekdir Kvemo Kartli bolgesinde yasayan ve ana dilini Azerbaycan dilini kimi gosteren 176417 neferden yalniz 10 8 i gurcu dilinde serbest danisdigini aciqlamisdir Gurcustan azerbaycanlilari Azerbaycan dilinin qerb lehcesinde Gence Qazax bolgesi ucun xarakterik olan sivede danisirlar Lehce ince saitlerin qalin saitlere transformasiyasi ile xarakterize olunur Yaxin kecmisde Iran Osmali ve Azerbaycanin muxtelif bolgelerinden gelmeler zengin luget terkibine malik dialektin formalasmasinda muhum rol oynamislar Ana dilinde tehsil Redakte Gurcustandaki azerbaycanlilarin tehsil aldigi milli mekteblerin ve hemin mekteblerde calisan muellimlerin statistikasi beledir milli mektebler1989 cu ilde 183 mekteb 1999 cu ilde 167 mekteb 2009 cu ilde 124 mekteb 2014 ci ilde 117 mekteb 2018 ci ilde 80 mekteb milli mekteblerde calisan muellimler1989 cu ilde 6922 nefer 1999 cu ilde 4481 nefer 2009 cu ilde 3777 nefer 2018 ci ilde 3628 nefer 2018 ci ilin gostericisine esasen milli mekteblerde calisan muellimlerin 80 i teqaudcudur Ona gore de bu sahede ciddi sekilde kadr catismazligi var Din RedakteGurcustan azerbaycanlilarinin 98 faizi islam dinine etiqad edirler 8 Teqribi qiymetlendirmelere gore dindar ehalinin 80 faizinden coxu islamin sie teriqetine texminen 20 faizden coxu sunnu teriqetine mensubdurlar 9 Hemcinin 12 esrden baslayaraq Gurcustanin azerbaycanlilar yasayan bolgelerinde sufilik ve onun neqsbendilik qolu yayilmisdir Menbe gosterin Ceferilik ve zeydilik terefdarlari da var Menbe gosterin Bundan basqa cuzi sayda pravoslav azerbaycanlilara da rast gelmek mumkundur Menbe gosterin Dovri metbuat Redakte Tiflis Exbari qezeti 1832 Qafqazin bu terefinin xeberi qezeti 1845 Ziya qezeti 1880 Ziyayi Qafqaziyye qezeti 1880 1884 Keskul qezeti 1880 1891 Gurcustan qezeti Ziya qezeti yeni Qarapapaqlar jurnali Tehsil qezeti 2008 Yenilesmis mekteb qezeti 2006 Maarif qezeti 2008 Varliq qezeti 2009 Yeni yol qezetiMeshur Gurcustan azerbaycanlilari RedakteEsas meqale Gurcustan azerbaycanlilarinin siyahisiIctimai siyasi ve dovlet xadimleri Redakte Kutlu Arslan 12 esrin sonu 13 esrin evvelerinde herbi serkerde dovlet xadimi 1184 cu ilde Gurcustanda ilk parlamentin banisi Neriman Nerimanov SSRI ve Azerbaycan SSR in meshur dovlet xadimi maarifperver yazici dramaturq ve hekim Elimerdan bey Topcubasov Azerbaycan Demokratik Respublikasi Parlamentinin sedri 1918 1920 Ehmed bey Pepinov Azerbaycan Demokratik Respublikasi Parlamentinin katibi 1918 1920 Nazirler Kabinetinin uzvu nazir Seyx Mehemmedeli Huseyinoglu Zaqafqaziya Muselmanlari Ali Ruhani Idaresinin Sedri 1930 1935 gorkemli din xadimi ve ilahiyyatci Emin aga Acalov Cenub Qerbi Qafqaz Turk Respublikasi Milli Meclisinin Sedri 1919 Omer Faiq Nemanzade Cenub Qerbi Qafqaz Turk Respublikasinin Bas naziri 1918 yazici publisist Hesen Seyidov Azerbaycan SSR Nazirler Sovetinin Sedri 1981 1988 Azerbaycan SSR gorkemli dovlet xadimi Hesen Hesenov Azerbaycan SSR Nazirler Sovetinin Sedri 1990 1991 Azerbaycan Respublikasinin ilk Bas naziri 1991 1992 Azerbaycan dovlet xadimi Herbi xadimler Redakte Mehrali bey Darvazli General mayor Osmanli imperiyasi herbi xadimi Israfil bey Yadigarov General leytenant Rusiya imperiyasi herbi xadimi Hesen bey Yadigarov General mayor Rusiya imperiyasi herbi xadimi Esedulla bey Yadigarov General mayor Rusiya imperiyasi herbi xadimi Davud bey Yadigarov General mayor Rusiya imperiyasi herbi xadimi Axund Yusif Talibzade General mayor Azerbaycan SSR herbi xadimi Hacirehim Memmedov General mayor Azerbaycan Respublkasi herbi xadimi Zakir Qaralov General polkovnik Azerbaycan Respublikasinin Bas Prokuroru Cavansir Memmedov General mayor Azerbaycan Respublikasinin Daxili Isler Nazirliyinin Bas Ictimai Tehlukesizlik Idaresinin reisi Incesenet medeniyyet xadimleri Redakte Resid Behbudov meshur Azerbaycan mugennisi Resid Yusifov Dunya sohretli pehlevan Mohsun Senani taninmis Azerbaycan aktyoru teatr xadimi Ibrahim Isfahanli Azerbaycan aktyoru teatr xadimi Meshur alimler Redakte Hubeys Tiflisi alim Hamlet Isaxanli riyaziyyatci alim sair humanitar elmler uzre tedqiqatci Xezer Universitetinin tesiscisi Zahid Xelilov Azerbaycan SSR Elmler Akademiyasinin Prezidenti akademik riyaziyyatci alim Aslan Ismayilov Felsefe elmleri doktoru Huquqsunas Kamal Talibzade Akademik elm medeniyyet edebiyyet ve maarif xadimi Abbas Haciyev filoloq alim edebiyyatsunas tenqidci Tiflis edebi muhitinin ve Tiflis Azerbaycan teatrinin tedqiqatcisi Meded Cobanov Nyu York Elmler Akademiyasinin akademiki filologiya elmleri doktoru professor Musfiq Borcali tedqiqatci filoloq jurnalistSair ve yazicilar Redakte Abdulla Saiq meshur Azerbaycan yazicisi sair ve pedaqoq Zelimxan Yaqub Azerbaycan xalq sairi ictimai xadim Idmancilar Redakte Kamandar Mecidov Yunan Roma gulesi uzre 1988 Yay Olimpiya Oyunlarinin qizil mukafatcisi Ferid Mansurov Serbest gules uzre 2004 Yay Olimpiya Oyunlarinin qizil mukafatcisi Servet Tazegul 10 Taekvondo uzre 2008 Yay Olimpiya Oyunlarinin burunc mukafatcisi 2012 Yay Olimpiya Oyunlarinin qizil mukafatcisi 11 Rza Qayaalp 12 Yunan Roma gulescisi 2008 ci ve 2009 cu illerde gencler arasinda Dunya birincisi 2010 cu ilde boyukler arasinda Avropa birincisi 2011 ci ilde boyukler arasinda Dunya birincisi 2012 ci ilde Avropa birincisi 2012 Yay Olimpiya Oyunlarinin burunc mukafatcisi Zabit Semedov K 1 King of Kings versiyasi uzre 2010 cu il dunya birinciliyinin qizil mukafatcisi Zaur Cavadov K 1 versiyasi uzre 2009 cu il Avropa birinciliyinin qizil mukafatcisi 13 Canpolad Budaqov Usu sanda uzre Avropa 1996 ci il ve Dunya 1999 cu il cempionu Anatoli Mesimov bodibilder heveskarlar arasinda Avropa birinciliynin 2002 ci ilde burunc 2005 ci ilde gumus mukafatcisi Tural Ekberov bokscu heveskar bokscular arasinda 2003 cu ilde Azerbaycan ve 2012 ci ilde Gurcustan birinciliyinin qizil mukafatcisiDigerleri Redakte Dilare Eliyeva Azerbaycan alimi ve qadin huquq mudafiecisi Ruhangiz Qarayeva Psixologiya uzre felsefe doktoru Siyasi ve ictimai teskilatlar RedakteGurcustan Turkleri Konfederasiyasi GTK Ictimai siyasi teskilat 2011 ci ilin 2 noyabrinda yaradilib I Tesis Qurultayi 2 noyabr 2011 ci ilde Azerbaycan Respublikasinin Gence seherinde kecirilib Prezidenti Dasqin Gulmemmedov Vitse pezidenti Esed Eliyev Ali Meclisin Sedri Suleyman Eliyev Bas katibi Israil Meherremov Gurcustan Azerbaycanlilarinin Milli Assambleyasi GAMA Ictimai siyasi teskilat 2001 ci ilin 10 dekabrda yaradilib I Tesis Qurultayi 24 noyabr 2002 ci ilde Tiflisde kecirilib Prezidenti Suleyman Eliyev Ali Meclisin Sedri Esed Eliyev Bas katibi Muraz Gulmemmedov Borcali Genc Turkler Ittifaqi BGTI ictima siyasi teskilat 2010 cu il 10 yanvarda yaradilib Sedri Tamir Suleymanov Gurcustan Genc Azerbaycanlilar Assosiasiyasi AMAL Ictimai siyasi teskilat 2010 cu ilde yaradilib Sedri Israil Meherremov Gurcustan Namine Partiyasi GNP Siyasi partiya 2008 ci ilin fevralinda Dasqin Gulmemmedov ve Fazil Eliyev terefinden esasi qoyulub Sedri Fazil Eliyev Gurcustan Muselman Demokrat Partiyasi GMDP Tesis Surasi Siyasi partiya 2006 2008 ci illerde fealiyyet gosterib Borcali Turklerinin Huquqlarini Mudafie Komitesi BTHMK Insan huquqlarini mudafie teskilati 2006 ci ilde yaradilib Sedri Xaqani Emin Gurcustan Azerbaycanlilarinin Boyuk Birlik Teskilati Ictimai siyasi teskilati 2009 cu ilde yaradilib Sedri Esed Eliyev Gurcustan Azerbaycanlilarinin Beynelxalq Surasi GABS Konfederatif teskilat 2006 yaradilib Sedri Fazil Eliyev 2006 2008 Reyaset Heyetinin Sedri Dasqin Gulmemmedov 2006 Bas katib Xaqani Emin 2006 2008 olublar Gurcustan Azerbaycanlilarinin Milli Assambleyasi Gencler Ittifaqi Gencler teskilati 2007 ci ilde yaradilib Sedri Orxan Eliyev Gurcustan Azerbaycanli Jurnalistler Ittifaqi Prefessional QHT 2001 ci ilde yaradilib Sedri Niyazi Huseynov Qeyret Xalq Demokratik Herakati QHT 1989 cu ilde yaradilib Sedri Elibala Esgerov Gurcustan Azerbaycanlilarinin Demokratik Dircelis Assosiasiyasi GADDA QHT 2004 ci ilde yaradilib Sedri Nizami Memmedov Gurcustan Azerbaycanlilari Kongresi GAK Konfederatif QHT 2008 ci ilde yaradilib Sedri Eli Babyev Ozan Gurcustan Azerbaycanlilari Ittifaqi Ictimai birlik 1992 ci ilde yaradilib Sedri Kamil Kirecli Gurcustan Azerbaycanlilari Ittifaqi Ictima birlik Sedri Suleyman Suleymanov Dervis Gurcustan Azerbaycanlilari Ittifaqi Ictima birlik Sedri Dervis Osman Gurcustan Azerbaycanli Qadinlar Birliyi QHT Sedri Leyla Suleymanova Gurcustan Azerbaycanli Asiqlar Birliyi QHT Sedri Mirze Masov Dayaq Gurcustan Azerbaycanlilari Assosiasiyasi Ictimai birlik 1992 ci ilde yaradilib Gurcustan Azerbaycanli Ziyalilar Birliyi Ictimai birlik Sedr Novruz BayramovIstinadlar Redakte https www cia gov library publications the world factbook geos gg html Total population by ethnicity in Georgia Gurcustan tarixi I hisse 32 47 ci sehifeler rus dilinde 2010 11 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2008 05 15 Tarixci alim Kerem Memmedovun Borcali tarixi haqqinda meqaleleri azerbaycan dilinde Gurcustan ehalisinin etnik terkibi ingilis dilinde PDF 2009 11 13 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2007 09 25 Gurcustanda yasayan azerbaycanlilarin 68 i issiz oldugunu deyib 1 2 3 4 5 6 7 8 9 National Statistics Office of Georgia ტომი I საქართველოს მოსახლეობის 2002 წლის პირველი ეროვნული საყოველთაო აღწერის შედეგები Gurcustan ehalisinin dini terkibi ingilis dilinde PDF 2009 03 04 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2008 05 15 Regionalnyj Informacionnyj portal Kvemo Kartli Nacionalnye gruppy Azerbajdzhancy Arxivlesdirilib 2011 10 20 at the Wayback Machine Eslen Qars ilinin Agyaxa ilcesinin Basgedikler kendinden olan etnik azerbaycanlidir Ata terefden qarpapaq boyundandir Ecdadlari buraya XX esrin evvellerinde Arxivlesdirilib 2013 03 24 at the Wayback Machine yerlesmisdir Milli tekvandocu Servet Tazegul Kars Dogumlu Azerbaycan Turk u olimpiya sampyonu oldu 2013 02 09 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 05 28 Rza Qayaalp 10 otyabr 1989 cu ilde Turkiyenin Yozqat ilinin Yozqat ilcesinde yerlesen Kavurqali kendinde anadan olub Nesli eslen Borcali turklerindendir Onlar once yasadiqlari Abdalli kendinden Qarsin Cayli kendine sonra ise Yozqatin Kavurqali kendine kocmusdurler Dzhavadov otkryl TailandXarici kecidler Redakte Vikianbarda Gurcustan azerbaycanlilari ile elaqeli mediafayllar var Menbe https az wikipedia org w index php title Gurcustan azerbaycanlilari amp oldid 6080148, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.