fbpx
Wikipedia

Belarus

Belarus Respublikası (belar. Рэспубліка Беларусь) — Avropanın şərqində dövlət, dənizə çıxışı yoxdur. Ölkə şimal-şərqdən Rusiya Federasiyası, cənubdan Ukrayna, qərbdən Polşa, şimal-qərbdən isə LitvaLatviya ilə həmsərhəddir. Paytaxtı və ən çox əhalisi olan şəhəri Minskdir. 207,600 kvadrat kilometr sahəsinin təqribən 40%-i meşə ilə örtülüdür. İqtisadiyyatın əsas sahələri xidmət sənayesi və istehsalatdır. XX əsrə qədər müasir Belarus dövlətinin yerləşdiyi ərazidə Polotsk knyazlığı, Böyük Litva knyazlığı, Reç PospolitaRusiya İmperiyası kimi dövlətlər hökmranlıq etmişdir.

Belarus Respublikası

belar. Рэспубліка Беларусь
Belarus
Himni: "Biz belarusuq", belar. "Мы, беларусы"
Paytaxtı
və ən böyük şəhəri
Minsk
Rəsmi dilləriBelorus, Rus
Etnik qrupları
belorus — 83,7%, rus — 8,3%, polyak — 3,1% (2009)
İdarəetmə formasıPrezident respublikası
• Prezident
Aleksandr Lukaşenko
[ 20.VII.1994 ]
• Baş Nazir
Roman Qolovçenko
Qurulması
Tarixi 
• SSRİ-dən müstəqillik:
25 avqust 1991
• Yaranması
25 avqust 1991, 19 sentyabr 1991
Ərazisi
• Ümumi
207560 (86-cı)
• Su (%)
2,5
Əhalisi
• 2017 təxmini
9 505 000 (92-ci)
• 2009 siyahıya alma
9 503 807
• Sıxlıq
46/km2 (119.1/kv. mil)
ÜDM (AQP)2014 təxmini
• Ümumi
172,3 milyard (66-cı)
• Adam başına
18 200 (87-ci)
ValyutasıBelarus rublu (BYR)
Yolun hərəkət istiqamətisağ
Telefon kodu375
ISO 3166 koduBY
İnternet domeni.бел .by
Belarus Respublikası

1917-ci ildə Rusiyada baş vermiş inqilabdan sonra Belarus Xalq Respublikası müstəqilliyini elan etsə də, çox keçmədən ölkə Sovet Rusiyasının işğalına məruz qalır. 1922-ci ildə Sovet İttifaqının əsası qoyularkən Belorusiya Sovet Sosialist Respublikası da həmin ittifaqın qurucu üzvlərindən biri oldu. 1919–1921-ci illərdə baş vermiş Sovet-Polşa müharibəsi nəticəsində Belarus ərazisinin təqribən yarısı Polşa tərəfindən işğala məruz qaldı. Belarusun müasir sərhədləri isə 1939-cu ildə tam olaraq formalaşdı. İkinci dünya müharibəsi ərzində baş tutmuş hərbi əməliyyatlar Belarusa çox böyük ziyan vurdu. Belə ki, bu müharibə nəticəsində Belarus əhalisinin təqribən üçdə bir hissəsini və iqtisadi resurslarının yarısından çoxunu itirdi. Respublika müharibədən sonrakı dövr ərzində tədricən inkişaf etməyə başladı. Belorusiya SSR Sovet İttifaqının tərkibində olan Ukrayna SSR ilə birlikdə 1945-ci ildə əsası qoyulan Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qurucu üzvlərindən biri olmuşdur.

27 iyul 1990-cı ildə Belarus Respublikasının parlamenti ölkənin suverenliyi barədə qərar qəbul etdi və 25 avqust 1991-ci il tarixində Sovet İttifaqının dağılması prosesi ərzində öz müstəqilliyini elan etdi. Aleksandr Lukaşenko 1994-cü ildən etibarən ölkənin ilk prezidenti olaraq xidmətini davam etdirir. Hal-hazırda Sovet dövründə olduğu kimi ölkə iqtisadiyyatının əsas hissəsi dövlət mülkiyyəti hesab olunur. Belarus hazırda Avropada ölüm hökmü cəzasından imtina etməyən yeganə dövlətdir.

2000-ci ildə Belarus və Rusiya dövlətləri arasında imzalanan müqavilə nəticəsində Birlik Dövləti formalaşmışdır. Belarus əhalisinin 70%-dən çoxu urbanizasiyalaşmış ərazilərdə yaşayır. Etnik cəhətdən əhalinin 80%-dən çoxunu beloruslar, qalan hissənin böyük bir qismini isə etnik ruslar, polyaklarukraynalılar təşkil edir. 1995-ci ildə baş tutmuş referendumdan sonra ölkədə iki rəsmi dil var: belarus dilirus dili. Belarus Konstitusiyasına əsasən heç bir din rəsmi dövlət dini olaraq qəbul olunmasa da, əhalinin əksəriyyəti xristianlığın pravoslavlıq cərəyanına etiqad edir. BMT-nin qurucu üzvlərindən biri olan Belarus, həmçinin Müstəqil Dövlətlər Birliyi, Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı, Avrasiya İqtisadi BirliyiQoşulmama Hərəkatının üzvüdür. Belarus Avropa İttifaqına qoşulmağa cəhd etməsə də, bu təşkilatla ikitərəfli əməkdaşlığa sahibdir və Aİ-nin iki layihəsində (Şərq Tərəfdaşlığı və Bakı Təşəbbüsü) iştirak edir.

Belarusda əhali danışıq dili olaraq rus dilində danışmağa üstünlük verirlər.Belarusun kəndlərində əsasən Belarus dilində danışılır.

Tarix

Belarusların əcdadları Şərqi Slavyanlardır. 6 və 8-ci əsrlər arasında şərqi slavyanlar Belarus bölgəsinə yerləşdilər və daha əvvəl burada yaşayan Fin-Ogur köklü bəzi tayfaları tərəfindən sıxışdırıldılar. IX əsrin sonunda bölgədə İsveç köklü varyaqlar tərəfindən Polotsk və Turov krallıqları quruldusa da X əsrin sonunda bu krallıqlar Kiyev Knyazlığına birləşdirildilər. X əsrdə bu bölgə Bizans İmparatorluğu tərəfindən xristianlaşdırılan Kiyev Knyazı I Vladimir tərəfindən 988-ci ildən başlayaraq xristianlaşdırıldı.

1237-ci ildə bu krallıqlar daha sonra Polotsk Krallığından ayrılan Minsk və Vitebsk krallıqları ilə birgə muxtariyyət qazansalarsa da həmin il Qızıl Orda dövlətinin vasallı oldular. Bölgə 1239–1320-ci illər arasında Litva Böyük hersoqluğu tərəfindən fəth edildi. Litvalılar dövlətlərinin paytaxtlarını Kernavadan əvvəl Grodnoya (Belarusça: Hrodna), sonra isə Novogrudok (Belarusça: Navahrudak)a köçürdülər və dövlətin rəsmi dili belarusca oldu. Ancaq XIV əsrdə dövlətin paytaxtı əvvəl Trakaiya, sonra Vilnüsa köçürüldü. Litvalılar əvvəl büdpərəstlikdən ortodoksluğa, sonra isə Polşalıların təsiri ilə XV əsrdə katolikliyə keçdilər və bu vəziyyət ortodoks inancını böyük ölçüdə qoruyan belarusların həyatını müəyyənləşdirdi. Bugünkü Belarusiyanı təşkil edən bölgə Litvaya bağlı Brześć Litewski (Bugün Brest), Vitebsk (Belarusça: Viciebsk), Novogrudok, Minsk (Belarusça: Mensk), Polock (Polotsk), Mscislaw (Mstislavl) ve Wilno (Vilnyus) bölgələrinə bölündü.

1386-cı ildə Litva Böyük Hersoqu- Jogalia, II. Wladyslaw adıyla Polşa Kralı olunca, 2 ölkə arasında Jagiellon Sülaləsi vasitəliyi ilə şəxsi birliy quruldu.Belə ki,Litva Hersoqu Jagolia ilə,Polşa Kraliçası Jadviga evləndi.Bu birlik 1569 ilində Lyublin Birliyi müqaviləsi ilə daimi bir birliyə döndü. Litvanın daimi birliydə olmasından güclənməsı 1567'da Podlasya, Volinya, Podolya və Kijow (Kiev) bölgələrinin Polşa Kralı II. Zygmunt tərəfindən ələ keçirilməsinə yol açdı. Bu arada daha sonra Rus Çarlığı'na çevriləcək olan Moskva Knyazlığı'nın təhdidi artmağa başladı. 1514-ildə Smolenski ələ keçirən Ruslar, 1535 ildə Vilnyusa qədər gəldilər. Ruslar, Livonya Müharibəsi (1558–1582) sırasında 1563'da Polotsk'u işğal edərək Litva ordusunu Vilnyus'a qədər geri çəkməsinə baxmayaraq Polşalılar 1572 ilindən etibarən Belarusu geri aldılar və hətta 1581ildə Rusiyanın Velike Luki və Sokol şəhərlərini işğal edib, Pskov şəhərini dağıtdılar.

Coğrafiya

No. Bölgə Paytaxt Belarusca Əhali
(01.01.2009 est.)
 
1 Minsk (paytaxt) Мiнск 1,829,100
2 Brest vilayəti Brest Брэсцкая вобласць 1,433,100
3 Qomel vilayəti Qomel Гомельская вобласць 1,464,500
4 Qrodno vilayəti Qrodno Гродзенская вобласць 1,102,800
5 Mogilyov vilayəti Mogilyov Магілёўская вобласць 1,123,100
6 Minsk vilayəti Minsk Мiнская вобласць 1,454,000
7 Vitebsk vilayəti Vitebsk Вiцебская вобласць 1,265,300

Belarusun heç bir dənizə çıxışı yoxdur və əsasən düzən ərazilərdən ibarətdir.

Ölkə şərq tərəfdən Rusiya,cənubdan Ukrayna,qərbdən Polşayla, şimal və şimal-qərbdən Litva,

Latviyayla həmsərhəddir.

Hökumət

Ölkə prezidenti Aleksandr Lukaşenko 1994-cü il 20 İyul tarixindən ölkəni idarə edir.

Siyasət

  1. Aqrar Partiya — AP (1992)
  2. Belorus Sosial-Demokrat Partiyası (Xalq Qramadası) — BSDP-XQ (1997)
  3. Belorus Sol Partiya "Ədalətli dünya" (1992)
  4. Belorus Xalq Cəbhəsi — BXCP (1993)
  5. Belorus Kommunist Partiyası — BKP (1996)
  6. Liberal Demokrat Partiyasının (1994)
  7. Belaruslu Sosial-İdman Partiyası (1994)
  8. Belaruslu Yaşıllar Partiyası (1994)
  9. Popular Akkord Sosial Demokrat Partiyası (1997)
  10. Respublika partiya (1994)
  11. Mühafizəkar Xristian Partiyası — BPF — BPF (2000)
  12. Əmək və Ədalət Respublika Partiyası (1993)
  13. Birləşmiş Vətəndaş Partiyasının (1995)
  14. Belarus Vətən Partiyası (1994)
  15. "Belarus Sosial Demokrat Məclisi" (1998)

Xarici əlaqələr

Belarusun digər ölkələrlə siyasi əlaqələri çox qarışıqdır.Belə ki,ölkə 1991-ci ildə müstəqillik qazanmasından sonra qərb dövlətləri ilə soyuq əlaqələrə malikdir.Buna səbəb Qərb dövlətlərinin Belarus prezidenti Aeksandr Lukaşenkonun onların fikrincə qeyri demokratik ölkəni idarəetməsidir.Xüsusən 2010-сu il Belarusda prezident seçkilərindən sonra bu əlaqələr daha da pisləşmişdir.

Silahlı qüvvələr

İllik hərbi xərcləri 176,1 mln. ABŞ dollarıdır.

İqtisadiyyat

Belarus güclü iqtisadi sistemə malik olmayan dövlət kimi tanınır. Belarus dünyada daha çox aqrar dövlət kimi tanınır. Ölkədə maldarlıq, əkinçilik, bitkiçilik və aqrar texnika istehsalı çox inkişaf edib. Belə ki, Belarus öz daxili yem tələbatını artıqlamasıyla ödəyir və qonşu dövlətlərə kütləvi halda süd, süd məhsulları, tərəvəz ixrac edir. Belarus 1990-сı illərdə və 2011-ci ildə defoltla üzləşmişdir.

Təsərrüfatın ixtisaslaşmasına və strukturuna əmək ehtiyatlarının bolluğu, Rusiyadan daha ucuz yanacaq və metal idxalı və yerli təbii ehtiyatları müsbət təsir göstərir. Maşınqayırmanın ixtisaslaşmış sahələri-hesablama maşınları, cihazqayırma, məişət maşınqayırması-soyuducular, paltaryuyan maşınlar, k/t maşınları və yük avtomobilləridir (Minsk, Jodino, Mogilyov). Kimya sənayesi əsas istiqaməti-süni kauçuk, şin, plastik kütlələr (Mogilev, Qrodno, Polotsk), Kalium gübrələri (Soliqorsk), meşə emalı və kağız istehsalıdır (Bobruysk, Borisovo, Vitebsk və b.). Yüngül sənayedə əsas yeri kətan parça, ayaqqabı istehsalı və b. tutur. Yeyinti sənayesi əsas sahələrdəndir, yerli xammallarla təmin olunub.Aparıcı sahələri yağ, süd-pendir, ət məhsulları istehsalı, kartofkraxmal istehsalı və b. Yanacaq-energetikanı yerli torf, Rusiyadan aldığı neft-qaz təşkil edir.

Kənd təsərrüfatında əsas yeri heyvandarlıq tutur, südlük-ətlik istiqaməti və donuzçuluq əsas yer tutur. Əkinçilikdə yem istehsalının xüsusi çəkisi böyükdür. Şimal-şərqində kətan becərilir. Taxılçılıqda əsas yeri çovdar əkinləri tutur. Kartofçuluq Belorusiyanın əsas sahəsi hesab olunur. Mərkəz hissəsində geniş yayılıb. Sıx nəqliyyat şəbəkəsinə malikdir.

Əhali

Milli tərkib

Belarus əhalisinin milli tərkibi
Etnik qruplar 1999 sa. 2009 sa.
cəmi 10 045 237 9 503 807
belorus 8 159 073 7 957 252
rus 1 141 731 785 084
polyak 395 712 294 549
ukraynalı 237 014 158 723
yəhudi 27 810 12 926
erməni 10 191 8 512
tatar 10 146 7 316
qaraçı 9 927 7 079
azərbaycanlı 6 362 5 567
litvalı 6 387 5 087
moldavan 4 267 3 465
türkmən ? 2 685
alman 4 805 2 474
gürcü 3 031 2 400
çinli ? 1 642
özbək 1 571 1 593
latış 2 239 1 549
qazax 1 239 1 355
ərəb ? 1 330
çuvaş 2 242 1 277
mordva 1 677 877
tacik ? 871
bolqar ? 672
yunan ? 617
başqırd 1 091 607
vyetnamlı ? 588
osetin ? 554
koreyalı ? 541
udmurt ? 481
Anadolu türkü ? 469
mari ? 416
puştun ? 429
eston ? 407
ləzgi ? 404
qumuq ? 360
fars ? 323
karel ? 302
çeçen ? 265
komi ? 212
qaqauz ? 204
fin ? 151
avar ? 149
çex ? 121
komi-permyak ? 109
rumın ? 106
m.g. ? 225 921
m.b. ? 608
digər 14 876 5 178
  • Qeyd: m.g.- milliyyətini göstərməyənlər./m.b.- milliyyətini bildirməyənlər.

Dil

Belarus Respublikasının dövlət dilləri belarus və rus dilləridir.

Din

Əhalinin 80%-ni pravoslavlar, 15%-ni katoliklər təşkil edir.

Belarus tanınmış azərbaycanlıları

Azərbaycanda tanınmış beloruslar

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. Перепись населения — 2009. Статистические публикации // Национальный статистический комитет Республики Беларусь  (rus.)
  2. Deutsche Nationalbibliothek, Staatsbibliothek zu Berlin, Bayerische Staatsbibliothek, Österreichische Nationalbibliothek Record #4079143-9 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.) — 2012—2016.
  3. [. 2018-07-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-08-24. Size and natural increase of population // National Statistical Committee of the Republic of Belarus.  (ing.)]
  4. Azərbaycan Respublikası ilə Belarus Respublikası arasında imzalanmış sənədlərin siyahısı
  5. UN Statistics Division (1 aprel 2010). "Standard Country and Area Codes Classifications (M49)". United Nations Organization. 17 aprel 2010 tarixində . İstifadə tarixi: 21 aprel 2018.
  6. . Belstat.gov.by. 18 yanvar 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 aprel 2018.
  7. Abdelal, Rawi (2001). National purpose in the world economy: post-Soviet states in comparative perspective. Cornell University Press. ISBN 978-0-8014-3879-0.
  8. Taylor & Francis Group (2004). Europa World Year, Book 1. Routledge. ISBN 978-1-85743-254-1.
  9. Axell, Albert (2002). Russia's Heroes, 1941–45. Carroll & Graf Publishers. səh. 247. ISBN 0-7867-1011-X.
  10. . 12 iyul 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  11. "The World Factbook". cia.gov. İstifadə tarixi: 21 aprel 2018.
  12. "Belarus's election: What should the EU do about Belarus?". 27 dekabr 2010. İstifadə tarixi: 21 aprel 2018.
  13. . 13 may 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 aprel 2018.
  14. "Official population estimations 01-01-2009" (PDF). 2009-07-11 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2009-07-11.
  15. Сведения о политических партиях, зарегистрированных в Республике Беларусь 2016-03-22 at the Wayback Machine Министерство юстиции Республики Беларусь
  16. National Statistical Committee of the Republic of Belarus: National composition of population of the Republic of Belarus
  17. Population statistics of Eastern Europe: Ethnic composition of Belarus 2009

Xarici keçidlər

  • Prezidentin rəsmi saytı (ing.)
  • Xarici İşlər Nazirliyi (ing.)
  • Belarus Respublikasının saytı (ing.)
  • Belarus The World Factbook-da

belarus, respublikası, belar, Рэспубліка, Беларусь, avropanın, şərqində, dövlət, dənizə, çıxışı, yoxdur, ölkə, şimal, şərqdən, rusiya, federasiyası, cənubdan, ukrayna, qərbdən, polşa, şimal, qərbdən, isə, litva, latviya, ilə, həmsərhəddir, paytaxtı, çox, əhali. Belarus Respublikasi 4 belar Respublika Belarus Avropanin serqinde dovlet denize cixisi yoxdur 5 Olke simal serqden Rusiya Federasiyasi cenubdan Ukrayna qerbden Polsa simal qerbden ise Litva ve Latviya ile hemserheddir Paytaxti ve en cox ehalisi olan seheri Minskdir 207 600 kvadrat kilometr sahesinin teqriben 40 i mese ile ortuludur Iqtisadiyyatin esas saheleri xidmet senayesi ve istehsalatdir 6 XX esre qeder muasir Belarus dovletinin yerlesdiyi erazide Polotsk knyazligi Boyuk Litva knyazligi Rec Pospolita ve Rusiya Imperiyasi kimi dovletler hokmranliq etmisdir Belarus Respublikasibelar Respublika Belarus BelarusBayragi GerbiHimni Biz belarusuq belar My belarusy source source track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track Paytaxtive en boyuk seheriMinskResmi dilleriBelorus RusEtnik qruplaribelorus 83 7 rus 8 3 polyak 3 1 2009 1 Idareetme formasiPrezident respublikasi PrezidentAleksandr Lukasenko 20 VII 1994 Bas NazirRoman QolovcenkoQurulmasiTarixi SSRI den musteqillik 25 avqust 1991 Yaranmasi25 avqust 1991 19 sentyabr 1991 2 Erazisi Umumi207560 86 ci Su 2 5Ehalisi 2017 texmini9 505 000 3 92 ci 2009 siyahiya alma9 503 807 Sixliq46 km2 119 1 kv mil UDM AQP 2014 texmini Umumi172 3 milyard 66 ci Adam basina18 200 87 ci ValyutasiBelarus rublu BYR Yolun hereket istiqametisagTelefon kodu375ISO 3166 koduBYInternet domeni bel byBelarus Respublikasi 1917 ci ilde Rusiyada bas vermis inqilabdan sonra Belarus Xalq Respublikasi musteqilliyini elan etse de cox kecmeden olke Sovet Rusiyasinin isgalina meruz qalir 1922 ci ilde Sovet Ittifaqinin esasi qoyularken Belorusiya Sovet Sosialist Respublikasi da hemin ittifaqin qurucu uzvlerinden biri oldu 1919 1921 ci illerde bas vermis Sovet Polsa muharibesi neticesinde Belarus erazisinin teqriben yarisi Polsa terefinden isgala meruz qaldi Belarusun muasir serhedleri ise 1939 cu ilde tam olaraq formalasdi 7 8 Ikinci dunya muharibesi erzinde bas tutmus herbi emeliyyatlar Belarusa cox boyuk ziyan vurdu Bele ki bu muharibe neticesinde Belarus ehalisinin teqriben ucde bir hissesini ve iqtisadi resurslarinin yarisindan coxunu itirdi 9 Respublika muharibeden sonraki dovr erzinde tedricen inkisaf etmeye basladi Belorusiya SSR Sovet Ittifaqinin terkibinde olan Ukrayna SSR ile birlikde 1945 ci ilde esasi qoyulan Birlesmis Milletler Teskilatinin qurucu uzvlerinden biri olmusdur 10 27 iyul 1990 ci ilde Belarus Respublikasinin parlamenti olkenin suverenliyi barede qerar qebul etdi ve 25 avqust 1991 ci il tarixinde Sovet Ittifaqinin dagilmasi prosesi erzinde oz musteqilliyini elan etdi 11 Aleksandr Lukasenko 1994 cu ilden etibaren olkenin ilk prezidenti olaraq xidmetini davam etdirir Hal hazirda Sovet dovrunde oldugu kimi olke iqtisadiyyatinin esas hissesi dovlet mulkiyyeti hesab olunur Belarus hazirda Avropada olum hokmu cezasindan imtina etmeyen yegane dovletdir 12 13 2000 ci ilde Belarus ve Rusiya dovletleri arasinda imzalanan muqavile neticesinde Birlik Dovleti formalasmisdir Belarus ehalisinin 70 den coxu urbanizasiyalasmis erazilerde yasayir Etnik cehetden ehalinin 80 den coxunu beloruslar qalan hissenin boyuk bir qismini ise etnik ruslar polyaklar ve ukraynalilar teskil edir 1995 ci ilde bas tutmus referendumdan sonra olkede iki resmi dil var belarus dili ve rus dili Belarus Konstitusiyasina esasen hec bir din resmi dovlet dini olaraq qebul olunmasa da ehalinin ekseriyyeti xristianligin pravoslavliq cereyanina etiqad edir BMT nin qurucu uzvlerinden biri olan Belarus hemcinin Musteqil Dovletler Birliyi Kollektiv Tehlukesizlik Muqavilesi Teskilati Avrasiya Iqtisadi Birliyi ve Qosulmama Herekatinin uzvudur Belarus Avropa Ittifaqina qosulmaga cehd etmese de bu teskilatla ikiterefli emekdasliga sahibdir ve AI nin iki layihesinde Serq Terefdasligi ve Baki Tesebbusu istirak edir Belarusda ehali danisiq dili olaraq rus dilinde danismaga ustunluk verirler Belarusun kendlerinde esasen Belarus dilinde danisilir Mundericat 1 Tarix 2 Cografiya 3 Hokumet 4 Siyaset 5 Xarici elaqeler 6 Silahli quvveler 7 Iqtisadiyyat 8 Ehali 8 1 Milli terkib 8 2 Dil 8 3 Din 9 Belarus taninmis azerbaycanlilari 10 Azerbaycanda taninmis beloruslar 11 Hemcinin bax 12 Istinadlar 13 Xarici kecidlerTarix RedakteBelaruslarin ecdadlari Serqi Slavyanlardir 6 ve 8 ci esrler arasinda serqi slavyanlar Belarus bolgesine yerlesdiler ve daha evvel burada yasayan Fin Ogur koklu bezi tayfalari terefinden sixisdirildilar IX esrin sonunda bolgede Isvec koklu varyaqlar terefinden Polotsk ve Turov kralliqlari quruldusa da X esrin sonunda bu kralliqlar Kiyev Knyazligina birlesdirildiler X esrde bu bolge Bizans Imparatorlugu terefinden xristianlasdirilan Kiyev Knyazi I Vladimir terefinden 988 ci ilden baslayaraq xristianlasdirildi 1237 ci ilde bu kralliqlar daha sonra Polotsk Kralligindan ayrilan Minsk ve Vitebsk kralliqlari ile birge muxtariyyet qazansalarsa da hemin il Qizil Orda dovletinin vasalli oldular Bolge 1239 1320 ci iller arasinda Litva Boyuk hersoqlugu terefinden feth edildi Litvalilar dovletlerinin paytaxtlarini Kernavadan evvel Grodnoya Belarusca Hrodna sonra ise Novogrudok Belarusca Navahrudak a kocurduler ve dovletin resmi dili belarusca oldu Ancaq XIV esrde dovletin paytaxti evvel Trakaiya sonra Vilnusa kocuruldu Litvalilar evvel budperestlikden ortodoksluga sonra ise Polsalilarin tesiri ile XV esrde katolikliye kecdiler ve bu veziyyet ortodoks inancini boyuk olcude qoruyan belaruslarin heyatini mueyyenlesdirdi Bugunku Belarusiyani teskil eden bolge Litvaya bagli Brzesc Litewski Bugun Brest Vitebsk Belarusca Viciebsk Novogrudok Minsk Belarusca Mensk Polock Polotsk Mscislaw Mstislavl ve Wilno Vilnyus bolgelerine bolundu 1386 ci ilde Litva Boyuk Hersoqu Jogalia II Wladyslaw adiyla Polsa Krali olunca 2 olke arasinda Jagiellon Sulalesi vasiteliyi ile sexsi birliy quruldu Bele ki Litva Hersoqu Jagolia ile Polsa Kralicasi Jadviga evlendi Bu birlik 1569 ilinde Lyublin Birliyi muqavilesi ile daimi bir birliye dondu Litvanin daimi birliyde olmasindan guclenmesi 1567 da Podlasya Volinya Podolya ve Kijow Kiev bolgelerinin Polsa Krali II Zygmunt terefinden ele kecirilmesine yol acdi Bu arada daha sonra Rus Carligi na cevrilecek olan Moskva Knyazligi nin tehdidi artmaga basladi 1514 ilde Smolenski ele keciren Ruslar 1535 ilde Vilnyusa qeder geldiler Ruslar Livonya Muharibesi 1558 1582 sirasinda 1563 da Polotsk u isgal ederek Litva ordusunu Vilnyus a qeder geri cekmesine baxmayaraq Polsalilar 1572 ilinden etibaren Belarusu geri aldilar ve hetta 1581ilde Rusiyanin Velike Luki ve Sokol seherlerini isgal edib Pskov seherini dagitdilar Cografiya RedakteNo Bolge Paytaxt Belarusca Ehali 01 01 2009 est 14 1 Minsk paytaxt Minsk 1 829 1002 Brest vilayeti Brest Bresckaya voblasc 1 433 1003 Qomel vilayeti Qomel Gomelskaya voblasc 1 464 5004 Qrodno vilayeti Qrodno Grodzenskaya voblasc 1 102 8005 Mogilyov vilayeti Mogilyov Magilyoyskaya voblasc 1 123 1006 Minsk vilayeti Minsk Minskaya voblasc 1 454 0007 Vitebsk vilayeti Vitebsk Vicebskaya voblasc 1 265 300Belarusun hec bir denize cixisi yoxdur ve esasen duzen erazilerden ibaretdir Olke serq terefden Rusiya cenubdan Ukrayna qerbden Polsayla simal ve simal qerbden Litva Latviyayla hemserheddir Hokumet RedakteOlke prezidenti Aleksandr Lukasenko 1994 cu il 20 Iyul tarixinden olkeni idare edir Siyaset RedakteAqrar Partiya AP 1992 Belorus Sosial Demokrat Partiyasi Xalq Qramadasi BSDP XQ 1997 Belorus Sol Partiya Edaletli dunya 1992 Belorus Xalq Cebhesi BXCP 1993 Belorus Kommunist Partiyasi BKP 1996 Liberal Demokrat Partiyasinin 1994 Belaruslu Sosial Idman Partiyasi 1994 Belaruslu Yasillar Partiyasi 1994 Popular Akkord Sosial Demokrat Partiyasi 1997 Respublika partiya 1994 Muhafizekar Xristian Partiyasi BPF BPF 2000 Emek ve Edalet Respublika Partiyasi 1993 Birlesmis Vetendas Partiyasinin 1995 Belarus Veten Partiyasi 1994 Belarus Sosial Demokrat Meclisi 1998 15 Xarici elaqeler RedakteBelarusun diger olkelerle siyasi elaqeleri cox qarisiqdir Bele ki olke 1991 ci ilde musteqillik qazanmasindan sonra qerb dovletleri ile soyuq elaqelere malikdir Buna sebeb Qerb dovletlerinin Belarus prezidenti Aeksandr Lukasenkonun onlarin fikrince qeyri demokratik olkeni idareetmesidir Xususen 2010 su il Belarusda prezident seckilerinden sonra bu elaqeler daha da pislesmisdir Silahli quvveler RedakteIllik herbi xercleri 176 1 mln ABS dollaridir Iqtisadiyyat RedakteBelarus guclu iqtisadi sisteme malik olmayan dovlet kimi taninir Belarus dunyada daha cox aqrar dovlet kimi taninir Olkede maldarliq ekincilik bitkicilik ve aqrar texnika istehsali cox inkisaf edib Bele ki Belarus oz daxili yem telebatini artiqlamasiyla odeyir ve qonsu dovletlere kutlevi halda sud sud mehsullari terevez ixrac edir Belarus 1990 si illerde ve 2011 ci ilde defoltla uzlesmisdir Teserrufatin ixtisaslasmasina ve strukturuna emek ehtiyatlarinin bollugu Rusiyadan daha ucuz yanacaq ve metal idxali ve yerli tebii ehtiyatlari musbet tesir gosterir Masinqayirmanin ixtisaslasmis saheleri hesablama masinlari cihazqayirma meiset masinqayirmasi soyuducular paltaryuyan masinlar k t masinlari ve yuk avtomobilleridir Minsk Jodino Mogilyov Kimya senayesi esas istiqameti suni kaucuk sin plastik kutleler Mogilev Qrodno Polotsk Kalium gubreleri Soliqorsk mese emali ve kagiz istehsalidir Bobruysk Borisovo Vitebsk ve b Yungul senayede esas yeri ketan parca ayaqqabi istehsali ve b tutur Yeyinti senayesi esas sahelerdendir yerli xammallarla temin olunub Aparici saheleri yag sud pendir et mehsullari istehsali kartofkraxmal istehsali ve b Yanacaq energetikani yerli torf Rusiyadan aldigi neft qaz teskil edir Kend teserrufatinda esas yeri heyvandarliq tutur sudluk etlik istiqameti ve donuzculuq esas yer tutur Ekincilikde yem istehsalinin xususi cekisi boyukdur Simal serqinde ketan becerilir Taxilciliqda esas yeri covdar ekinleri tutur Kartofculuq Belorusiyanin esas sahesi hesab olunur Merkez hissesinde genis yayilib Six neqliyyat sebekesine malikdir Ehali RedakteMilli terkib Redakte Belarus ehalisinin milli terkibi Etnik qruplar 1999 sa 16 2009 sa 17 cemi 10 045 237 9 503 807belorus 8 159 073 7 957 252rus 1 141 731 785 084polyak 395 712 294 549ukraynali 237 014 158 723yehudi 27 810 12 926ermeni 10 191 8 512tatar 10 146 7 316qaraci 9 927 7 079azerbaycanli 6 362 5 567litvali 6 387 5 087moldavan 4 267 3 465turkmen 2 685alman 4 805 2 474gurcu 3 031 2 400cinli 1 642ozbek 1 571 1 593latis 2 239 1 549qazax 1 239 1 355ereb 1 330cuvas 2 242 1 277mordva 1 677 877tacik 871bolqar 672yunan 617basqird 1 091 607vyetnamli 588osetin 554koreyali 541udmurt 481Anadolu turku 469mari 416pustun 429eston 407lezgi 404qumuq 360fars 323karel 302cecen 265komi 212qaqauz 204fin 151avar 149cex 121komi permyak 109rumin 106m g 225 921m b 608diger 14 876 5 178 Qeyd m g milliyyetini gostermeyenler m b milliyyetini bildirmeyenler Dil Redakte Belarus Respublikasinin dovlet dilleri belarus ve rus dilleridir Din Redakte Ehalinin 80 ni pravoslavlar 15 ni katolikler teskil edir Belarus taninmis azerbaycanlilari RedakteGunes Abbasova estrada mugennisi Natiq Bagirov sambo uzre 4 qat dunya cempionu 1991 1992 1997 1998 Belarus Respublikasinin Emekdar idman ustasi Belarus Azerbaycan Icmalari Konqresi sedri Leyla Ismayilova musiqili televiziya proqraminin aparicisi 2010 Avroviziya Usaq Mahni Musabiqesinin aparicisi Kamandar Mecidov Yunan Roma gulesi uzre 62 kq ceki derecesinde 1988 Qis Olimpiya Oyunlari ve dunya 1986 1989 cempionu SSRI nin emekdar idman ustasi Belarus Respublikasinin Emekdar mesqcisi Zabit Semedov dunya tay boks cempion WAKO versiya 2004 IFMA ve WMF versiya 2006 KOK versiya 2010 Natiq Bagirov Leyla Ismayilova Kamandar Mecidov Zabit Semedov Azerbaycanda taninmis beloruslar RedakteSuleyman bey Sulkevic 1865 1920 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti ordusunun Bas Erkani herb reisi general leytenant Anatoli Davidovic 1965 1992 Azerbaycanin Milli Qehremani olumunden sonra mayor Yuliya Ratkevic Azerbaycan Respublikasinin millilesdirilmis idmancisi Azerbaycan yunan roma stili uzre gules yigmasinin uzvu 2009 dunya cempionu 59 kq 2012 Yay Olimpiya Oyunlariin burunc mukafatcisi 55 kq S Sulkevic Y RatkevicHemcinin bax RedakteBelorusiya Sovet Sosialist Respublikasi Aleksandr Lukasenko Azerbaycan Belarus munasibetleriIstinadlar Redakte Perepis naseleniya 2009 Statisticheskie publikacii Nacionalnyj statisticheskij komitet Respubliki Belarus rus 1 2 3 4 Deutsche Nationalbibliothek Staatsbibliothek zu Berlin Bayerische Staatsbibliothek Osterreichische Nationalbibliothek Record 4079143 9 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 Size and natural increase of population National Statistical Committee of the Republic of Belarus ing 2018 07 03 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 08 24 Size and natural increase of population National Statistical Committee of the Republic of Belarus ing Azerbaycan Respublikasi ile Belarus Respublikasi arasinda imzalanmis senedlerin siyahisi UN Statistics Division 1 aprel 2010 Standard Country and Area Codes Classifications M49 United Nations Organization 17 aprel 2010 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 aprel 2018 Contents Belstat gov by 18 yanvar 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 aprel 2018 Abdelal Rawi 2001 National purpose in the world economy post Soviet states in comparative perspective Cornell University Press ISBN 978 0 8014 3879 0 Taylor amp Francis Group 2004 Europa World Year Book 1 Routledge ISBN 978 1 85743 254 1 Axell Albert 2002 Russia s Heroes 1941 45 Carroll amp Graf Publishers seh 247 ISBN 0 7867 1011 X United Nations member States Growth in United Nations membership 1945 present 12 iyul 2014 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib The World Factbook cia gov Istifade tarixi 21 aprel 2018 Belarus s election What should the EU do about Belarus 27 dekabr 2010 Istifade tarixi 21 aprel 2018 Foreign Secretary expresses UK concern following Belarus elections 13 may 2011 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 aprel 2018 Official population estimations 01 01 2009 PDF 2009 07 11 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2009 07 11 Svedeniya o politicheskih partiyah zaregistrirovannyh v Respublike Belarus Arxivlesdirilib 2016 03 22 at the Wayback Machine Ministerstvo yusticii Respubliki Belarus National Statistical Committee of the Republic of Belarus National composition of population of the Republic of Belarus Population statistics of Eastern Europe Ethnic composition of Belarus 2009Xarici kecidler Redakte Vikianbarda Belarus ile elaqeli mediafayllar var Prezidentin resmi sayti ing Xarici Isler Nazirliyi ing Belarus Respublikasinin sayti ing Belarus The World Factbook da Belarus ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Belarus amp oldid 6117943, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.