Təhlükədə olan Ümumdünya irsi siyahısı

Təhlükədə olan Dünya İrsinin siyahısı (ing. List of World Heritage Sites in danger) — 1972-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Elm, Təhsil və Mədəniyyət üzrə ixtisaslaşmış qurumu (YUNESKO) tərəfindən yayımlanan Ümumdünya İrs Konvensiyasının 11.4-cü maddəsinə uyğun olaraq Dünya İrsi Komitəsi tərəfindən tərtib edilmişdir. Siyahının məqsədi beynəlxalq məlumatlılığı artırmaq və təhdidlərə qarşı tədbirlər görməkdir.

Ölkələrə görə Təhlükədə olan Dünya İrsinin siyahısı. Rəngi ilə göstərilən ərazilərin sayı:
     Altı və ya daha çox     Beş ərazi     Dörd ərazi     Üç ərazi     İki ərazi     Bir ərazi

Siyahıya əsasən ümumdünya mədəni və təbii irsin qorunması haqqında Konvensiya çərçivəsində maliyyə yardımının ayrılması ilə Dünya İrs obyektlərinin qorunub saxlanılması üzrə əhəmiyyətli işlərin görülməsi deməkdir.

Obyektin Təhlükədə olan Dünya İrsi Siyahısına daxil edilməzdən əvvəl onun vəziyyətinin qiymətləndirilməsi aparılır və iştirak edən iştirakçı dövlətlə əməkdaşlıqda düzəliş tədbirləri üçün potensial proqram hazırlanır. Yazı haqqında yekun qərar Komitə tərəfindən qəbul edilir. Siyahıdakı əmlaklar üçün komitə tərəfindən Dünya İrsi Fondundan maliyyə dəstəyi ayrıla bilər. Mühafizə vəziyyəti hər il nəzərdən keçirilir, komitə sonradan da əlavə tədbirlər tələb edə bilər, obyekt şərtləri ödəmədiyi təqdirdə ya Təhlükədə olan Dünya İrsi Siyahısından və ya Ümumdünya İrsi Siyahısından çıxarılması imkanı nəzərdən keçirilir.

2019-cu ilin iyul ayından etibarən nəsli kəsilmək təhlükəsi altında olan Dünya İrsi siyahısında 53 obyekt (17 təbii, 36 Mədəni) var. YUNESKO-nun məlumatına görə, sadalanan obyektlərin 21-i ərəb dövlətlərində (onlardan 6-sı Suriyada və 5-i Liviyada), 16-sı Afrikada (bunlardan 5-i Konqo Demokratik Respublikasında), 6-sı Latın Amerikası və Karib hövzəsində, 6-sı Asiya və Sakit Okeanda, 4-ü isə Avropa və Şimali Amerikada yerləşir. Nəsli kəsilmək təhlükəsi altında olan təbii obyektlərin əksəriyyəti (12) Afrikada yerləşir.

Hal-hazırda siyahıda olan yerlər

Ad	Şəkil	Yer	Meyarlar	Area	İl	Təhlükə altında	Səbəb	İstinad
Əbu Mina		EgyAbusir, Misir  Misir 30°50′30″ şm. e. 29°39′50″ ş. u.	Mədəni: (iv)	182 (450)	1979	2001–	Gildən hazırlanan heykəllər suya məruz qaldıqda dağılması
Air və Tenere milli təbiət qoruğu		Niger1Arlit Departmenti, Niger  Niger 18°17′ şm. e. 8°00′ ş. u.	Təbii: (vii), (ix), (x)	7,736,000 (19,120,000)	1991	1992–	Bölgədəki hərbi münaqişə və vətəndaş qarışıqlıqları, həmçinin vəhşi heyvanların və bitki örtüyünün azalması
Hələb		Syria !Hələb mühafəzəsi, Suriya  Suriya 36°14′ şm. e. 37°10′ ş. u.	Mədəni: (iii)(iv)	350 (860)	1986	2013–	Suriyadakı vətəndaş müharibəsi zamanı bölgədəki bir çox tarixi abidələr talan edildi və məhv edildi.
Bosra		Syria !Dəra mühafəzəsi, Suriya  Suriya 32°31′05″ şm. e. 36°28′54″ ş. u.	Mədəni: (i)(iii)(vi)	—	1980	2013–	Suriyadakı vətəndaş müharibəsi zamanı bölgədəki bir çox tarixi abidələr məhv edildi.
Dəməşq		Syria !Şam, Suriya  Suriya 33°30′41″ şm. e. 36°18′23″ ş. u.	Mədəni: (i)(ii)(iii)(iv)(vi)	86 (210)	1979	2013–	Suriyadakı vətəndaş müharibəsi, qiyamçıların atışları və əsasən də minaların atılması binaların bünövrəsini təhlükə altına qoydu.
Şimali Suriyanın qədim kəndləri		Syria !Suriya  Suriya 36°20′03″ şm. e. 36°50′39″ ş. u.	Mədəni: (iii)(iv)(v)	12,290 (30,400)	2011	2013–	Suriya vətəndaş müharibəsi, bəzi üsyançılar tərəfindən tutuldu. İslamçı qruplar tərəfindən isə talan edildi və söküldü.
Kirena		LibJebel Akdar, Liviya  Liviya 32°49′30″ şm. e. 21°51′30″ ş. u.	Mədəni: (ii), (iii), (vi)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000—	1982	2016–	Liviyada vətəndaş müharibəsi zamanı regionda bir çox tarixi abidələr talan edilmiş və məhv edilmişdir.
Leptis-Maqna		LibƏl-Xums, Liviya  Liviya 32°38′18″ şm. e. 14°17′35″ ş. u.	Mədəni: (i), (ii), (iii)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000—	1982	2016–	Liviyada vətəndaş müharibəsi zamanı bir çox tarixi abidələr məhv edilmişdir.
Sabrata		LibSabrata, Liviya  Liviya 32°48′19″ şm. e. 12°29′06″ ş. u.	Mədəni: (iii)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000—	1982	2016–	Liviya vətəndaş müharibəsi (2011)
Aşşur		IraqSəlahəddin mühafəzəsi, İraq  İraq 35°27′24″ şm. e. 43°15′45″ ş. u.	Mədəni: (iii), (iv)	70 (170)	2003	2003–	İraqdakı müharibədən sonra bu sahəni qismən su basması, planlaşdırılmış su anbarının tikilməsinin isə yeni administrasiya tərəfindən dayandırılması., lazımi qorunmanın olmaması.
Çan-Çan		PerLa Libertad (region), Peru  Peru 8°06′40″ c. e. 79°04′30″ q. u.	Mədəni: (i), (iii)	600 (1,500)	1986	1986–	Təbii eroziya
Potosi		Boliviya  Boliviya 19°35′01″ c. e. 65°45′11″ q. u.	Mədəni: (ii), (iv), (vi)	11,810 (29,200)	1987	2014–	Faydalı qazıntılar çıxarılması.
Koro		VenFalkon, Venesuela  Venesuela 11°25′ şm. e. 69°40′ q. u.	Mədəni: (iv), (v)	107 (260)	1993	2005–	2004-cü ilin noyabrından 2005-ci ilin fevral ayına qədər yağan güclü yağış səbəbindən çox sayda quruluşa ziyan dəydi, həmçinin sahənin dəyərinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərə biləcək çimərlik yolu və şəhərə giriş qapısı inşa edildi.
Krak de Şevalye		Syria !Hüms mühafəzəsi və Əl-Laziqiyyə mühafəzəsi Governorates, Suriya  Suriya 34°46′54″ şm. e. 36°15′47″ ş. u.	Mədəni: (ii)(iv)	9 (22)	2006	2013–	İslamçı qruplar tərəfindən keçirilən Suriya Vətəndaş Müharibəsi, Suriya Ərəb Ordusu və Hizbullah döyüşçüləri tərəfindən geri alındı.
Bamiyan Budda heykəlləri		AfgBamyan vilayəti, Əfqanıstan  Əfqanıstan 34°49′55″ şm. e. 67°49′36″ ş. u.	Mədəni: (i), (ii), (iii), (iv), (vi)	159 (390)	2003	2003–	Budda heykəllərinin dağılması təhlükəsi, ərazilərin talan edilməsi və qanunsuz qazıntılar kimi təhlükələr.
Şərqi Rennel		Solomon IslandRennell və Bellona, Solomon adaları  Solomon adaları 11°40′59″ c. e. 160°10′59″ ş. u.	Təbii: (ix)	37,000 (91,000)	1998	2013–	Torpaq sahələrinin zədələnməsi və yerli ekosistemə təsiri
Everqleyds Milli Parkı		United StatesFlorida, ABŞ  ABŞ 25°19′ şm. e. 80°56′ q. u.	Təbii: (viii), (ix), (x)	592,920 (1,465,100)	1979	1993–2007, 2010–	Endro qasırğasının vurduğu zərər, kənd təsərrüfatı və şəhər inkişafı nəticəsində suyun axması
Panamanın Karib sahilindəki istehkamlar		PanKolon (əyalət), Panama  Panama 9°33′14″ şm. e. 79°39′21″ q. u.	Mədəni: (i), (iv)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000—	1980	2012–	Ekoloji amillər, texniki xidmətin olmaması və şəhərsalma.
[[Qaramba Milli Parkı]		DemOrientale (əyalət), Konqo Demokratik Respublikası  Konqo Demokratik Respublikası 4°00′ şm. e. 29°15′ ş. u.	Təbii: (vii), (x)	500,000 (1,200,000)	1980	1984–1992, 1996–	Şimali Ağ Rinokeros əhalisinin azalması (1984)
Hatra		IrqNeynəvə mühafəzəsi, İraq  İraq 35°35′17″ şm. e. 42°43′06″ ş. u.	Mədəni: (ii), (iii), (iv), (vi)	324 (800)	1985	2015–	Silahlı qruplar hücumu
Əl Xəlil		Pal Fələstin  Fələstin 31°31′27″ şm. e. 35°06′32″ ş. u.	Mədəni: (ii), (iv), (vi)	20.6 (51)	2017	2017–
Şehrisabz		UzbQaşqadərya vilayəti, Özbəkistan  Özbəkistan 39°03′ şm. e. 66°50′ ş. u.	Mədəni: (iii), (iv)	240 (590)	2000	2016–	Orta əsr məhəllələrdə binaların dağıdılması və davamlı şəhər inkişafı.
Vyana		Aut Vyana, Avstriya  Avstriya 48°12′ şm. e. 16°22′ ş. u.	Mədəni: (ii)(iv)(vi)	371 (920)	2001	2017–	Yeni yüksək mərtəbəli layihələr
Zəbid		YemEl Hudeyde, Yəmən  Yəmən 14°12′ şm. e. 43°19′ ş. u.	Mədəni: (ii), (iv), (vi)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000—	1993	2000–	Dövlətin tələbi ilə tarixi binaların vəziyyətinin pisləşməsi.
Kaliforniya körfəzi		MexicoNayarit, Meksika  Meksika 27°38′ şm. e. 112°33′ q. u.	Təbii: (vii), (ix), (x)	688,558 (1,701,460)	2005	2019–	Körfəzdə endemik dəniz dalğası
Kahuzi-Byeqa Milli Parkı		DemCənubi Kivu Konqo Demokratik Respublikası  Konqo Demokratik Respublikası 2°30′ c. e. 28°45′ ş. u.	Təbii: (x)	600,000 (1,500,000)	1980	1997–	Meşələrdə ağacların kəsilməsi, ov, həmçinin müharibələr və mülki çəkişmələr
Turkana Gölü Milli Parkları		KenKeniya  Keniya 3°03′08″ şm. e. 36°30′13″ ş. u.	Təbii: (viii)(x)	161,485 (399,040)	1997	2018–	Çay daşqınları
Liverpul Limanı		United KingdomLiverpul England, Böyük Britaniya  Böyük Britaniya 53°24′24″ şm. e. 2°50′40″ q. u.	Mədəni: (ii), (iii), (iv)	136 (340)	2004	2012–	Liverpul Suları adı altında tarixi quraqlıq ərazilərinin yenidən qurulması təklif olunur.
Manova Qounda Sent-Floris Milli Parkı		CenBamingui-Bangoran, Mərkəzi Afrika Respublikası  Mərkəzi Afrika Respublikası 9°00′ şm. e. 21°30′ ş. u.	Təbii: (ix), (x)	1,740,000 (4,300,000)	1988	1997–	Mal-qaranın və brakonyerlikin qanunsuz otarılması
Cam minarəsi		AfgQövr vilayəti, Əfqanıstan  Əfqanıstan 34°23′48″ şm. e. 64°30′58″ ş. u.	Mədəni: (ii), (iii), (iv)	70 (170)	2002	2002–	Qanuni müdafiənin olmaması, mühafizə tədbirinin və ya idarəetmə planının olmaması
Kosovadakı orta əsr abidələri		Kosovo 42°39′40″ şm. e. 20°15′56″ ş. u.	Mədəni: (ii), (iii), (iv)	2.88 (7.1)	2004	2006–	Hüquqi müdafiənin və idarəetmənin olmaması, siyasi qeyri-sabitlik və təhlükəsizlik
Nimba dağı Təbiət Qoruğu		Cot Qvineya  Qvineya* 7°36′ şm. e. 8°23′ q. u.	Təbii: (ix), (x)	18,000 (44,000)	1981	1992–	Dünya İrsi Saytının bir hissəsində dəmir filizi qazandırması və saytın Qvineya hissəsinə çox sayda qaçqın axını
Nan-Madol		Micronesia Mikroneziya  Mikroneziya 6°50′23″ şm. e. 158°19′51″ ş. u.	Mədəni: (i), (iii), (iv), (vi)	76.7 (190)	2016	2016–	Mövcud quruluşların aşılmasına və sökülməsinə kömək edən su yollarının çöküntüsünün davam etməsi.
Niokolo-Koba Milli Parkı		SenSeneqal  Seneqal 13°00′ şm. e. 12°40′ q. u.	Təbii: (x)	913,000 (2,260,000)	1981	2007–	Mülkiyyətin deqradasiyası, məməlilərin aşağı sayı, idarəetmə problemləri və təklif olunan bəndin Qambiya çayına təsiri
Okapi Vəhşi Təbiət Qoruğu		Dem Şərq əyalətləri, Konqo Demokratik Respublikası  Konqo Demokratik Respublikası 2°00′ şm. e. 28°30′ ş. u.	Təbii: (x)	1,372,625 (3,391,830)	1996	1997–	Ərazidə silahlı qarşıdurma nəticəsində park obyektlərinin talan edilməsi və fillərin öldürülməsi
Qədim şəhər (Qüds)		JerYerusəlim dairəsi (no nation named by UNESCO) 31°46′36″ şm. e. 35°14′03″ ş. u.	Mədəni: (ii), (iii), (vi)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000—	1981	1982–	İdarə olunmayan şəhər inkişafı, turizm səbəbindən qorunma vəziyyətinin ümumi pisləşməsi və texniki xidmətin olmaması.
Sana		YemSanaa Qubernatorluğu, Yəmən  Yəmən 15°21′20″ şm. e. 44°12′29″ ş. u.	Mədəni: (iv), (v), (vi)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000—	1986	2015–	Yəmən Vətəndaş Müharibəsi
Qədamis		LibQədamis, Liviya  Liviya 30°08′00″ şm. e. 9°30′00″ ş. u.	Mədəni: (v)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000—	1986	2016–	Liviya vətəndaş müharibəsi (2011) və silahlı qrupların olması talanı
Djenne		MalDjenne, Mali  Mali 13°54′23″ şm. e. 4°33′18″ q. u.	Mədəni: (iii), (iv)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000—	1988	2016–	Regionda təhlükəsizliyin olmaması, tarixi şəhərin yox olması, urbanizasiya və eroziya.
Battir		Pal Battir, Fələstin  Fələstin 31°43′11″ şm. e. 35°07′50″ ş. u.	Mədəni: (iv)(v)	349 (860)	2014	2014–	İsrailin Qərb Sahili maneəsi
Şibam		YemHadramaut mühafəzəsi, Yəmən  Yəmən 15°55′37″ şm. e. 48°37′36″ ş. u.	Mədəni: (iii), (iv), (v)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000—	1982	2015–	Silahlı qarşıdurmanın potensial təhlükəsi, mühafizə və idarəetmə problemlərini çətinləşdirir
Atsinananın yağışlı meşələri		MadEastern Madagascar, Madaqaskar  Madaqaskar 14°28′ c. e. 49°42′ ş. u.	Təbii: (ix), (x)	479,660 (1,185,300)	2007	2010–	Qanunsuz giriş və nəsli kəsilməkdə olan lemurların ovlanması
Rio-Platano		HonLa Mosquitia, Honduras  Honduras 15°44′40″ şm. e. 84°40′30″ q. u.	Təbii: (vii), (viii), (ix), (x)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000—	1982	1996–2007, 2011–	Balıqçılıq və torpaq işğalı, əsasən qanunun pisləşməsi və narkotik alverçilərinin olması ilə əlaqədardır
Akakus dağları		LibFəzzan, Liviya  Liviya 24°50′ şm. e. 10°20′ ş. u.	Mədəni: (iii)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000—	1985	2016–	Liviya Vətəndaş Müharibəsi, silahlı qrupların talanı
Salonqa Milli Parkı		DemBandundu vilayəti, Konqo Demokratik Respublikası  Konqo Demokratik Respublikası 2° c. e. 21° ş. u.	Təbii: (vii), (ix)	3,600,000 (8,900,000)	1984	1999–	Mülki qaydanın pozulması
Samərra		IraqSəlahəddin mühafəzəsi, İraq  İraq 34°12′ şm. e. 43°52′ ş. u.	Mədəni: (ii), (iii), (iv)	15,058 (37,210)	2007	2007–	İraq müharibəsindən sonra təhlükəsizlik vəziyyəti və ya dövlət nəzarətinin olmaması
Selous Ehtiyat Qoruğu		TanzaniaTanzaniya  Tanzaniya, 9°00′ c. e. 37°24′ ş. u.	Təbii: (ix), (x)	5,120,000 (12,700,000)	1982	2014–	Faydalı qazıntıların kəşfiyyatı və hasilatı, böyük infrastruktur layihələri
Palmira		Syria !Hüms mühafəzəsi, Suriya  Suriya 34°33′15″ şm. e. 38°16′00″ ş. u.	Mədəni: (i)(ii)(iv)	0.36 (0.89)	1980	2013–	Suriya vətəndaş müharibəsi, İslam Dövləti terror təşkilatı (İŞİD) tərəfindən ələ keçirildi.
Timbuktu		MaliTimbuktu, Mali  Mali 16°46′24″ şm. e. 2°59′58″ q. u.	Mədəni: (ii), (iv), (v)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000—	1988	2012–	İslamçı qrupları tərəfindən talan edildi.
Askia türbəsi		MaliQao, Mali  Mali 16°17′23″ şm. e. 0°02′40″ q. u.	Mədəni: (ii), (iii), (iv)	4.24 (10.5)	2004	2012–	İslamçı qrupları tərəfindən zərər gördü.
Kasubidə Buqanda Krallarının məzarları		UgandaKampala, Uqanda  Uqanda 0°19′45″ şm. e. 32°33′12″ ş. u.	Mədəni: (i), (iii), (iv), (vi)	27 (67)	2001	2010–	2010-cu ilin martında yanğın nəticəsində məhv olması
[Sumatra tropik yağış meşəsi irsi]]		IndonesiaSumatra, İndoneziya  İndoneziya 02°30′ c. e. 101°30′ ş. u.	Təbii: (vii), (ix), (x)	2,595,124 (6,412,690)	2004	2011–	Qanunsuz meşəqırma və bu vasitə ilə yol tikintisi planları.
Virunqa Milli Parkı		DemŞimali Kivu and Şərq əyalətləri, Konqo Demokratik Respublikası  Konqo Demokratik Respublikası 0°55′ şm. e. 29°10′ ş. u.	Təbii: (vii), (viii), (x)	800,000 (2,000,000)	1979	1994–	Ruanda vətəndaş müharibəsi səbəbindən qaçqın axını nəticəsində meşələrin qırılması.

Daha əvvəl sadalanan yerlər

Daha əvvəl təhlükə altında olan kimi siyahıya alınmış bir sıra tikililər və yerlər var ki, daha sonradan təbiətin idarə edilməsi və mühafizəsi qənaət etdikdən sonra siyahıdan çıxarılmışdır. Everqleyds Milli Parkı 1993-2007-ci illərdə və 2010-cu ildən bəri yenidən siyahıya alındı.

     Ümumdünya İrsi Syahısında yer verildi      Ümumdünya İrsi Siyahısından çıxarıldı

Ad	Şəkil	Yer	Meyarlar	Area	İl	Təhlükə altında	Səbəb	İstinad
Anqkor		Cambodia !Kamboca  Kamboca 13°26′ şm. e. 103°50′ ş. u.	Mədəni: (i), (ii), (iii), (iv)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000 —	1992	1992–2004	Kitabə yazıldığı zaman, Kamboca 1980-ci illərdə vətəndaş müharibəsindən sonra BMT-nin nəzarəti altında idi.
Baqrati məbədi və Gelati monastırı		Georİmereti, Gürcüstan  Gürcüstan 42°15′44″ şm. e. 42°42′59″ ş. u.	Mədəni: (iv)	7.87 (19.4)	1994	2010–2017	Geri dönməz müdaxilələrə səbəb olacaq böyük yenidənqurma layihəsi. Ərazinin sərhədləri 2017-ci ildə dəyişdirildi. Baqrati məbədi yenidən qurulandan sonra Dünya İrsi Yerləri siyahısından çıxarıldı, lakin Gelati monastırı siyahıda qaldı.
Bahla Qalası		Oman ! Oman  Oman 22°58′ şm. e. 57°18′ ş. u.	Mədəni: (iv)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000 —	1987	1988–2004	Torpaq strukturlarının deqradasiyası
Ərqebəm qalası		IranKirman ostanı, İran  İran 29°07′01″ şm. e. 58°22′07″ ş. u.	Mədəni: (ii), (iii), (iv), (v)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000—	2004	2004–2013	2003-cü il Bam zəlzələsi nəticəsində dəyən ziyandan
Beliz Bariyer Qoruğ Sistemi		BelBeliz  Beliz 17°19′ şm. e. 87°32′ q. u.	Təbii: (vii), (ix), (x)	96,300 (238,000)	1996	2009–2018	Manqrov ağaclarının kəsilməsi və həddindən artıq inkişaf
Doğuş Kilisəsi		Pal Betlehəm, Fələstin  Fələstin 31°42′16″ şm. e. 35°12′27″ ş. u.	Mədəni: (iv), (vi)	2.98 (7.4)	2012	2012–2019	Su sızması nəticəsində ziyan
Butrinti		Albania !Albaniya  Albaniya 39°45′ şm. e. 20°01′ ş. u.	Mədəni: (iii)	3,980 (9,800)	1992	1997–2005	İdarəetmə və konservasiya nəticəsində yaranan ziyanlar
Köln kafedralı		Germany !Şimali Reyn-Vestfaliya, Almaniya  Almaniya 50°56′29″ şm. e. 6°57′29″ ş. u.	Mədəni: (i), (ii), (iv)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000 —	1996	2004–2006	Hündürmərtəbəli bina planı
Komoye Milli Parkı		CotŞablon:Flaqifikasiya/Kot d'İvuar 9°10′ şm. e. 3°40′ q. u.	Təbii: (ix), (x)	1,150,000 (2,800,000)	1983	2003–2017	Vətəndaş iğtişaşları və effektiv idarəetmə mexanizmlərinin olmaması
Cuc milli parkı		Senegal !Seneqal  Seneqal 16°30′ şm. e. 16°10′ q. u.	Təbii: (vii), (x)	16,000 (40,000)	1981	1984–1988, 2000–2006	Aşağı axın bəndinin tikinti planı ilə uzunmüddətli təhlükə (1984)
Drezden Elbe Vadisi		Germany !Saksoniya, Almaniya  Almaniya 51°03′ şm. e. 13°49′ ş. u.	Mədəni: (ii), (iii), (iv), (v)	1,930 (4,800)	2004	2006–2009	Mədəni mənzərənin əsas ərazisindəki Valdşlyosxen körpüsünün inşaat planları. Körpü 2007-ci ilin sonunda tikinti başlandıqdan sonra 2009-cu ildə Dünya İrsi Yerləri siyahısından çıxarıldı
Dubrovnik		Croatia !Xorvatiya  Xorvatiya 42°38′25″ şm. e. 18°06′30″ ş. u.	Mədəni: (i), (iii), (iv)	97 (240)	1979	1991–1998	Xorvatiya müharibəsi
Lahorda Şalimar bağları		PakPəncab (Pakistan), Pakistan  Pakistan 31°35′25″ şm. e. 74°18′35″ ş. u.	Mədəni: (i), (ii), (iii)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000—	1981	2000–2012	Pakistan hökumətinin tələbi ilə bir yol lahiyəsi
Qalapaqos adaları		Ecuador !Ekvador  Ekvador 0°40′ c. e. 90°30′ q. u.	Təbii: (vii), (viii), (ix), (x)	14,066,514 (34,759,110)	1978	2007–2010	Müxtəlif təhlükələr, yad növlərin gətirilməsi imkanlarının kifayət qədər qarşısının alınması, mühafizə orqanlarının və parkın idarə edilməsi üçün kifayət qədər vəsait ayrılmaması, çox sayda qanunsuz immiqrantın olması, turizmin sürətli nəzarətsiz böyüməsi
Hampi		India !Hindistan  Hindistan 15°20′06″ şm. e. 76°27′43″ ş. u.	Mədəni: (i), (iii), (iv)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000 —	1986	1999–2006	Hampinin qorunan arxeoloji ərazilərində iki kabel asma körpünün qismən qurulması, ərazinin bütövlüyünə və orijinallığına təhlükə yaradır
Msxeta		GeorGürcüstan  Gürcüstan 41°50′32″ şm. e. 44°43′16″ ş. u.	Mədəni: (iii), (iv)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000—	1994	2009–2016	İdarəetmənin və şəhərsalmanın pisləşməsi
Hamberston və Santa-Laura Mədəni		ChilÇili  Çili 20°12′30″ c. e. 69°47′40″ q. u.	Mədəni: (ii), (iii), (iv)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000—	2005	2005–2019	40 ildir təmirə ehtiyac olmadığı üçün strukturların artıq kövrək olması
İşkyol Milli Parkı		Tunisia !Bizerta, Tunis  Tunis 37°10′ şm. e. 9°40′ ş. u.	Təbii: (x)	12,600 (31,000)	1980	1996–2006	Əraziyə şirin su axını məhdudlaşdıran və gölün, bataqlığın artmasına səbəb olan bəndlərin inşası, köçən quşların sayının azalması
İquasu National Parkı		Brazil !Parana ştatı, Braziliya  Braziliya 25°41′ c. e. 54°26′ q. u.	Təbii: (vii), (x)	170,086 (420,290)	1986	1999–2001	Qanunsuz açılan yol İquasu çayı üzərindəki bəndlər.
Kathmandu Valley		Nepal !Kathmandu Valley, Nepal  Nepal 27°42′14″ şm. e. 85°18′31″ ş. u.	Mədəni: (iii), (iv), (vi)	167 (410)	1979	2003–2007	Partial or substantial loss of the traditional elements of six out of seven monument zones and resulting general loss of authenticity and integrity of the whole property.
Los Katíos National Park		Colombia !Antioquia and Chocó, Kolumbiya  Kolumbiya 7°40′ şm. e. 77°00′ q. u.	Təbii: (ix), (x)	72,000 (180,000)	1994	2009–2015	Deforestation, illegal fishing and hunting. Removed following significant improvements to Park management
Manas Vəhşitəbiət Parkı		India !Assam, Hindistan  Hindistan 26°30′ şm. e. 91°51′ ş. u.	Təbii: (vii), (ix), (x)	39,100 (97,000)	1985	1992–2011	Brakonyerlik, parkın infrastrukturuna ziyan vururdu və 1992-ci ildə Bodo qəbiləsinin hücumundan sonra Hindistan kərgadanı bəzi növlərin sayının azalması.
Kotorun təbii, mədəni və tarixi rayonu		Montenegro !Kotor körfəzi, Kotor Monteneqro  Monteneqro 42°29′ şm. e. 18°42′ ş. u.	Mədəni: (i), (ii), (iii), (iv)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000 —	1979	1979–2003	15 aprel 1979-cu ildəki zəlzələdən sonra ziyan
Nqoronqoro Qoruma Sahəsi		Tanzania !Tanzaniya  Tanzaniya 3°11′ c. e. 35°32′ ş. u.	Təbii: (iv), (vii), (viii), (ix), (x)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000 —	1978	1984–1989	Mühafizə statusunun azalması
Plitviçka Gölləri Milli Parkı		Croatia !Xorvatiya  Xorvatiya 44°53′ şm. e. 15°37′ ş. u.	Təbii: (vii), (viii), (ix)	19,200 (47,000)	1979	1992–1997	Xorvatiya İstiqlal Müharibəsi səbəbi
Filippin Kordillerasındakı düyü terrasları		Phi Filippin  Filippin 16°55′ şm. e. 121°03′ ş. u.	Mədəni: (iii), (iv), (v)	500,000 (1,200,000)	1995	2001–2012	Sistemli monitorinq proqramının və ya hərtərəfli idarəetmə planının olmaması
Abomey Kral sarayları		Benin !Zu departamenti, Benin  Benin 7°11′26″ şm. e. 1°59′36″ ş. u.	Mədəni: (iii), (iv)	48 (120)	1985	1985–2007	Uyğun olmayan bərpa səbəbindən ümumi pisləşmə vəziyyəti
Kilva Kisivani		TanTanzaniya  Tanzaniya 8°57′28″ c. e. 39°31′22″ ş. u.	Mədəni: (iii)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000—	1981	2004–2014	Eroziya və ya bitki kimi müxtəlif amillər səbəbiylə ərazidə vəziyyətin davamlı pisləşməsi
Ruvenzori dağları Milli Parkı		Uganda !Uqanda  Uqanda 0°13′ şm. e. 29°55′ ş. u.	Təbii: (vii), (ix)	99,600 (246,000)	1994	1999–2004	Təhlükəsizlik vəziyyəti və parkın əksər hissəsinə nəzarətin olmaması
Sanqay Milli Parkı		Ecuador !Ekvador  Ekvador 1°50′ c. e. 78°20′ q. u.	Təbii: (vii), (viii), (ix), (x)	271,925 (671,940)	1983	1992–2005	Böyük brakonyerlik, qanunsuz mal-qaranın otarılması, yolların tikintisi layihəsi
Simien Milli Parkı		EthAmhara regionu, Efiopiya  Efiopiya 13°11′ şm. e. 38°04′ ş. u.	Təbii: (vii), (x)	22,000 (54,000)	1978	1996–2017
Srebırna (təbiət qoruğu)		Bulgaria !Srebarna, Silistra vilayəti, Bolqarıstan  Bolqarıstan 44°06′50″ şm. e. 27°04′40″ ş. u.	Təbii: (x)	638 (1,580)	1983	1992–2003	Mövsümi daşqının və kənd təsərrüfatının istifadəsinin qarşısının alınmaması
Timbuktu		Mali !Mali  Mali 16°46′24″ şm. e. 2°59′58″ q. u.	Mədəni: (ii), (iv), (v)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000 —	1988	1990–2005	Qum təhlükəsi
Tipasa		Algeria !Tipaza vilayəti, Əlcəzair  Əlcəzair 36°35′39″ şm. e. 2°26′36″ ş. u.	Mədəni: (iii), (iv)	52 (130)	1982	2002–2006	Ərazinin və onun bufer zonasının bütövlüyünə təsir edən qeyri-kafi təmir
İçərişəhər ilə Şirvanşahlar sarayı və Qız qalası (Bakı)		Azerbaijan !Bakı, Azərbaycan  Azərbaycan 40°21′59″ şm. e. 49°50′07″ ş. u.	Mədəni: (iv)	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000 —	2000	2003–2009	2000-ci il Bakı zəlzələsi zamanı dəymiş zərər, şəhər inkişafı və təbiətin qorunması üçün qeyri-adekvat səylər
Duz mədəni (Veliçka)		Poland !Veliçka,Polşa  Polşa 49°58′45″ şm. e. 20°03′50″ ş. u.	Mədəni: (iv)	969 (2,390)	1978	1989–1998	Rütubət problemi
Yellouston Milli Parkı		United States !Vayominq, Montana, və Aydaho, ABŞ  ABŞ 44°30′ şm. e. 110°50′ q. u.	Təbii: (vii), (viii), (ix), (x)	898,349 (2,219,870)	1978	1995–2003	Parkın hissələrində kanalizasiya suları və tullantıların çirklənməsi ilə əlaqəli təhlükələr müəyyən edilmişdir

İstinadlar

1. "Convention concerning the protection of the World Cultural and Natural Heritage" (PDF). UNESCO. səh. 6. İstifadə tarixi: 10 dekabr 2010.
2. "List of World Heritage in Danger". UNESCO. İstifadə tarixi: 10 dekabr 2010.
3. Chape, Spalding və Jenkins, 2008. səh. 87
4. Timothy, Nyaupane, 2009. səh. 83
5. IUCN, 2009. səh. 2–3
6. "Operational Guidelines for the Implementation of the World Heritage Convention" (PDF). UNESCO. Yanvar 2008. İstifadə tarixi: 10 dekabr 2010.
7. "List of World Heritage in Danger". UNESCO. İstifadə tarixi: 10 iyul 2019.
8. "World Heritage List Statistics". UNESCO. İstifadə tarixi: 10 iyul 2019.
9. "Abu Mena". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
10. "Abu Mena–Threats to the Site (2001)". UNESCO. İstifadə tarixi: 27 avqust 2010.
11. 25th session, 2001. səh. 134
12. "Air and Ténéré Natural Reserves". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
13. 16th session, 1992. səh. 29
14. "Ancient City of Aleppo". UNESCO. İstifadə tarixi: 17 avqust 2011.
15. "Ancient City of Bosra". UNESCO. İstifadə tarixi: 17 avqust 2011.
16. "Ancient City of Damascus". UNESCO. İstifadə tarixi: 17 avqust 2011.
17. "Ancient Villages of Northern Syria". UNESCO. İstifadə tarixi: 17 avqust 2011.
18. "Archaeological Site of Cyrene". UNESCO. İstifadə tarixi: 17 iyul 2016.
19. "Libya's five World Heritage sites put on List of World Heritage in Danger". UNESCO. 13 iyul 2016. İstifadə tarixi: 17 iyul 2016.
20. "Archaeological Site of Leptis Magna". UNESCO. İstifadə tarixi: 17 iyul 2016.
21. "Archaeological Site of Sabratha". UNESCO. İstifadə tarixi: 17 iyul 2016.
22. "Ashur (Qal'at Sherqat)". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
23. 27th session, 2003. səh. 123–124
24. "Chan Chan Archaeological Zone". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
25. "World Heritage Committee: Tenth session" (PDF). UNESCO. səh. 6. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
26. Centre, UNESCO World Heritage. "City of Potosí". whc.unesco.org (ingilis). İstifadə tarixi: 2018-03-30.
27. "Coro and its Port". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
28. 29th session, 2005. səh. 102–103
29. "Crac des Chevaliers and Qal'at Salah El-Din". UNESCO. İstifadə tarixi: 17 avqust 2011.
30. "Cultural Landscape and Archaeological Remains of the Bamiyan Valley". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
31. 27th session, 2003. səh. 122–123
32. World Heritage Committee. "World Heritage Committee inscribes East Rennell on the List of World Heritage in Danger". United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. İstifadə tarixi: 13 August 2013.
33. "Everglades National Park". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
34. "World Heritage Committee: Seventeenth session" (PDF). UNESCO. 20–21. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
35. 34th session, 2010. səh. 82–83
36. "Fortifications on the Caribbean Side of Panama: Portobelo-San Lorenzo". UNESCO. İstifadə tarixi: 27 oktyabr 2012.
37. "Panamanian fortifications inscribed on List of World Heritage in Danger". UNESCO. İstifadə tarixi: 27 oktyabr 2012.
38. "Garamba National Park". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 May 2010.
39. 8th session, 1984. səh. 18
40. 20th session, 1996. səh. 32
41. World Heritage Committee. "The Iraqi site of Hatra added to the List of World Heritage in Danger". United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. İstifadə tarixi: 14 iyul 2015.
42. "World Heritage Committee inscribes new site and approves extension of existing site on UNESCO's World Heritage List". UNESCO. İstifadə tarixi: 7 iyul 2017.
43. "Historic Centre of Shakhrisyabz". UNESCO. İstifadə tarixi: 17 iyul 2016.
44. "Historic Centre of Shakhrisyabz, Uzbekistan, added to List of World Heritage in Danger". UNESCO. 13 iyul 2016. İstifadə tarixi: 17 iyul 2016.
45. "Historic Centre of Vienna inscribed on List of World Heritage in Danger". UNESCO. İstifadə tarixi: 6 iyul 2017.
46. "Historic Town of Zabid". UNESCO. İstifadə tarixi: 3 dekabr 2010.
47. 24th session, 2000. səh. 26–27
48. "Islands and Protected Areas of the Gulf of California". UNESCO. İstifadə tarixi: 8 iyul 2019.
49. "The Islands and Protected Areas of the Gulf of California (Mexico) inscribed on the List of World Heritage in Danger". UNESCO. İstifadə tarixi: 8 iyul 2019.
50. "Kahuzi-Biega National Park". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
51. 21st session, 1997. səh. 19–20
52. "Lake Turkana National Parks". UNESCO. İstifadə tarixi: 30 iyun 2018.
53. "Lake Turkana National Parks (Kenya) inscribed on List of World Heritage in Danger". UNESCO. İstifadə tarixi: 30 iyun 2018.
54. "Liverpool – Maritime Mercantile City". UNESCO. İstifadə tarixi: 27 oktyabr 2012.
55. "World Heritage Committee places Liverpool on List of World Heritage in Danger". UNESCO. İstifadə tarixi: 27 oktyabr 2012.
56. "Manovo-Gounda St Floris National Park". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
57. 21st session, 1997. səh. 18–19
58. "Minaret and Archaeological Remains of Jam". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
59. "World Heritage Committee: Twenty-sixth session" (PDF). UNESCO. səh. 55. (#text_ignored)
60. "Medieval Monuments in Kosovo". UNESCO. İstifadə tarixi: 3 dekabr 2010.
61. 30th session, 2006. səh. 157–158
62. "Mount Nimba Strict Nature Reserve". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
63. 16th session, 1992. səh. 26–28
64. "Nan Madol: Ceremonial Centre of Eastern Micronesia". UNESCO. İstifadə tarixi: 18 iyul 2016.
65. "Four sites inscribed on UNESCO's World Heritage List". UNESCO. 15 iyul 2016. İstifadə tarixi: 18 iyul 2016.
66. "Niokolo-Koba National Park". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
67. 31st session, 2007. səh. 41–43
68. "Okapi Wildlife Reserve". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
69. 21st session, 1997. səh. 19
70. "Old City of Jerusalem and its Walls". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 May 2010.
71. "World Heritage Committee: Sixth session" (PDF). UNESCO. 10–12. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
72. "UNESCO replies to allegations". UNESCO. 15 iyul 2011. İstifadə tarixi: 20 oktyabr 2011.
73. World Heritage Committee. "Yemen's Old City of Sana'a and Old Walled City of Shibam added to List of World Heritage in Danger". United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. İstifadə tarixi: 15 iyul 2015.
74. "Old Town of Ghadamès". UNESCO. İstifadə tarixi: 17 iyul 2016.
75. "Old Towns of Djenné". UNESCO. İstifadə tarixi: 17 iyul 2016.
76. "Mali's Old Towns of Djenné on List of World Heritage in Danger". UNESCO. 13 iyul 2016. İstifadə tarixi: 17 iyul 2016.
77. "Palestine: Land of Olives and Vines – Cultural Landscape of Southern Jerusalem, Battir". UNESCO. İstifadə tarixi: 25 fevral 2015.
78. "Palestine: Land of Olives and Vines - Cultural Landscape of Southern Jerusalem, Battir, inscribed on World Heritage List and on List of World Heritage in Danger". UNESCO. İstifadə tarixi: 25 fevral 2015.
79. "Rainforests of the Atsinanana". UNESCO. 27 avqust 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
80. 34th session, 2010. səh. 57–58
81. "Río Plátano Biosphere Reserve". UNESCO. İstifadə tarixi: 25 iyun 2011.
82. 20th session, 1996. səh. 29
83. "Rock-Art Sites of Tadrart Acacus". UNESCO. İstifadə tarixi: 17 iyul 2016.
84. "Salonga National Park". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
85. 8th session, 1984. səh. 14
86. 23rd session, 1999. səh. 29
87. "Samarra Archaeological City". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
88. 31st session, 2007. səh. 152–153
89. Centre, UNESCO World Heritage. "Selous Game Reserve". whc.unesco.org (ingilis). İstifadə tarixi: 2018-03-30.
90. "Site of Palmyra". UNESCO. İstifadə tarixi: 17 avqust 2011.
91. "Timbuktu". UNESCO. İstifadə tarixi: 27 oktyabr 2012.
92. "Heritage sites in northern Mali placed on List of World Heritage in Danger". UNESCO. İstifadə tarixi: 27 oktyabr 2012.
93. "Tomb of Askia". UNESCO. İstifadə tarixi: 27 oktyabr 2012.
94. "Tombs of Buganda Kings at Kasubi". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
95. 34th session, 2010. səh. 103–105
96. "Tropical Rainforest Heritage of Sumatra". UNESCO. İstifadə tarixi: 25 iyun 2011.
97. "Danger listing for Indonesia's Tropical Rainforest Heritage of Sumatra". UNESCO. İstifadə tarixi: 26 iyul 2011.
98. "Virunga National Park". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 May 2010.
99. "World Heritage Committee: Eighteenth session" (PDF). UNESCO. 21, 51. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
100. "Angkor". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 May 2010.
101. 16th session, 1992. səh. 37–38, annex VI
102. 28th session, 2004. səh. 66–67
103. "Bagrati Cathedral and Gelati Monastery". UNESCO. İstifadə tarixi: 3 dekabr 2010.
104. 34th session, 2010. səh. 130–133
105. "Gelati Monastery, Georgia, removed from UNESCO's List of World Heritage in Danger". UNESCO. İstifadə tarixi: 13 iyul 2017.
106. "Bahla Fort". UNESCO. İstifadə tarixi: 26 iyun 2010.
107. "World Heritage Committee: Twelfth session" (PDF). UNESCO. səh. 19. İstifadə tarixi: 28 May 2010.
108. 28th session, 2004. səh. 64
109. (PDF). UNESCO. səh. 7. 5 fevral 2012 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
110. "Bam and its Cultural Landscape". UNESCO. İstifadə tarixi: 3 dekabr 2010.
111. 28th session, 2004. səh. 47–48
112. "World Heritage Committee removes the Iranian World Heritage site of Bam and its Cultural Landscape from danger listing". UNESCO. İstifadə tarixi: 13 iyul 2013.
113. "Belize Barrier Reef Reserve System". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
114. 33rd session, 2009. səh. 81–82
115. "Belize Barrier Reef Reserve System removed from the List of World Heritage in Danger". UNESCO. İstifadə tarixi: 27 iyun 2018.
116. "Birthplace of Jesus: Church of the Nativity and the Pilgrimage Route, Bethlehem". UNESCO. İstifadə tarixi: 30 iyun 2012.
117. "Church of the Nativity and the Pilgrimage Route in Bethlehem, Palestine, inscribed on UNESCO World Heritage List along with sites from Israel, Palau, Indonesia and Morocco". UNESCO. İstifadə tarixi: 30 iyun 2012.
118. "The site of the Birthplace of Jesus in Bethlehem (Palestine) removed from the List of World Heritage in Danger". UNESCO. İstifadə tarixi: 7 iyul 2019.
119. "Butrint". UNESCO. İstifadə tarixi: 26 iyun 2010.
120. 21st session, 1997. səh. 24–25
121. 29th session, 2005. səh. 31–32
122. "Cologne Cathedral". UNESCO. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
123. 28th session, 2004. səh. 116
124. 30th session, 2006. səh. 46
125. "Comoé National Park". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
126. 27th session, 2003. səh. 30
127. "Djoudj National Bird Sanctuary". UNESCO. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
128. "World Heritage Committee: Twelfth session" (PDF). UNESCO. 7, 16. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
129. 24th session, 2000. səh. 109–110
130. 29th session, 2005. səh. 15–16
131. 30th session, 2006. səh. 23–24
132. "Dresden Elbe Valley". UNESCO. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
133. 30th session, 2006. səh. 112–113
134. "Dubrovnik". UNESCO. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
135. "World Heritage Committee: Fifteenth session" (PDF). UNESCO. səh. 31. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
136. "World Heritage Committee: Twenty-second session" (PDF). UNESCO. 12–13. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
137. "Fort and Shalamar Gardens in Lahore". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
138. 24th session, 2000. səh. 26
139. "Galápagos Islands". UNESCO. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
140. 30th session, 2006. səh. 70–71
141. 31st session, 2007. səh. 68–69
142. 34th session, 2010. səh. 34–35
143. "Group of Monuments at Hampi". UNESCO. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
144. 23rd session, 1999. səh. 32–33
145. 30th session, 2006. səh. 38–40
146. "Historical Monuments of Mtskheta". UNESCO. İstifadə tarixi: 3 dekabr 2010.
147. 33rd session, 2009. səh. 139
148. "Humberstone and Santa Laura Saltpeter Works". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 May 2010.
149. 29th session, 2005. səh. 142–143
150. "The Humberstone and Santa Laura Saltpeter Works site (Chile), removed from the List of World Heritage in Danger". UNESCO. İstifadə tarixi: 7 iyul 2019.
151. "Ichkeul National Park". UNESCO. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
152. 20th session, 1996. səh. 31–32
153. 30th session, 2006. səh. 25–26
154. "Iguaçu National Park". UNESCO. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
155. 25th session, 2001. səh. 15–16
156. "Kathmandu Valley". UNESCO. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
157. 27th session, 2003. səh. 64–65
158. 31st session, 2007. səh. 32
159. World Heritage Committee. "Colombia's Los Katíos National Park removed from List of Heritage in Danger". United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. İstifadə tarixi: 15 iyul 2015.
160. "Manas Wildlife Sanctuary". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
161. 16th session, 1992. səh. 28
162. "Successful preservation of India's Manas Wildlife Sanctuary enables withdrawal from the List of World Heritage in Danger". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
163. "Natural and Culturo-Historical Region of Kotor". UNESCO. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
164. "World Heritage Committee: Third session" (PDF). UNESCO. səh. 13. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
165. 27th session, 2003. səh. 27
166. "World Heritage Committee: Eighth session" (PDF). UNESCO. səh. 18. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
167. "Ngorongoro Conservation Area". UNESCO. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
168. "World Heritage Committee: Thirteenth session" (PDF). UNESCO. səh. 14. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
169. "Plitvice Lakes National Park". UNESCO. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
170. 16th session, 1992. səh. 24–25
171. 21st session, 1997. səh. 10–11
172. "Rice Terraces of the Philippine Cordilleras". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 iyun 2012.
173. 25th session, 2001. səh. 139–141
174. "Royal Palaces of Abomey". UNESCO. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
175. "Royal Palaces of Abomey: Advisory Body Evaluation" (PDF). UNESCO. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
176. (PDF). UNESCO. səh. 7. 20 sentyabr 2011 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyul 2011.
177. 31st session, 2007. səh. 21–22
178. "Ruins of Kilwa Kisiwani and Ruins of Songo Mnara". UNESCO. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
179. 28th session, 2004. səh. 96–97
180. "Rwenzori Mountains National Park". UNESCO. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
181. 28th session, 2004. səh. 55
182. "Sangay National Park". UNESCO. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
183. 16th session, 1992. səh. 25–26
184. 29th session, 2005. səh. 18–19
185. "Simien National Park". UNESCO. İstifadə tarixi: 1 avqust 2010.
186. 20th session, 1996. səh. 28–29
187. "Srebarna Nature Reserve". UNESCO. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
188. 16th session, 1992. səh. 21–22
189. 27th session, 2003. səh. 15
190. "Timbuktu". UNESCO. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
191. "World Heritage Committee: Fourteenth session" (PDF). UNESCO. səh. 8. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
192. 29th session, 2005. səh. 20–21
193. "Tipasa". UNESCO. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
194. "World Heritage Committee: Twenty-sixth session" (PDF). UNESCO. 36–37. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
195. 30th session, 2006. səh. 32
196. "World Heritage Committee removes Baku from Danger List welcoming improvements in the ancient city's preservation". UNESCO. 25 iyun 2009. İstifadə tarixi: 21 iyun 2016.
197. "Wieliczka Salt Mine". UNESCO. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
198. "World Heritage Committee: Twenty-second session" (PDF). UNESCO. səh. 13. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
199. "Yellowstone National Park". UNESCO. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
200. "World Heritage Committee: Nineteenth session" (PDF). UNESCO. 18–19. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
201. 16th session, 1992. səh. 16–17

Qeydlər

1. İordaniya tərəfindən iddia olunan ərazi. UNESCO bəyan edib ki, "BMT-nin müvafiq qətnamələrinə uyğun olaraq, Şərqi Qüds işğal edilmiş Fələstin ərazisinin bir hissəsi olaraq qalır və Qüdsün statusu İsrail və Fələstinlilər arasında daimi status danışıqlarında həll edilməlidir."