Kamboca (kxmer. កម្ពុជា) və ya rəsmi adı ilə Kamboca Krallığı (kxmer. ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា)— Cənub-Şərqi Asiyada dövlət. Kamboca Hind-Çin yarımadasının cənub sahilində yerləşir. Qərb və şimal-qərbdə Tailand, şimal-şərqdə Laos, şərq və cənub-şərqdə Vyetnamla həmsərhəddir. Ölkənin cənub-qərbdə isə Siam körfəzinə çıxışı vardır. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Pnompen şəhəri, ümumi sahəsi 181,035 kvadrat kilometrdir. Kamboca inzibati cəhətdən 25 əyalətdən ibarətdir.
Kamboca zəngin və mürəkkəb coğrafi təbiətə malikdir. Əhalisininin sayı 15 milyon nəfərdən çoxdur. Ölkənin rəsmi dini buddizmdir. Əhalinin təqribən 95%-i bu dinə sitayiş edir. Vyetnamlılar, çinlilər və çamlar etnik azlıqlardır. Paytaxt və ən böyük şəhər olan Pnompen ölkənin siyasi, iqtisadi və mədəni mərkəzi rolunu oynayır.
Tarixi
Kamboca ərazisinin məskunlaşması erkən neolit dövrünə təsadüf edir. Eramızdan əvvəl I əsrdə ilk cəmiyyət, I-VI əsrlərdə ilk Funan dövləti meydana gəlmişdir. IX-XIII əsrlərdəHind-Çin yarımadasındakı Kambucadeş imperiyasına daxil edilmiş, imperiyanın süqutundan sonra isə XVIII əsrin əvvəllərində Siam və Vyetnam dövlətlərindən asılı vəziyyətə düşmüşdür. 1884-cü ildən Kamboca Fransanın müstəmləkəsinə çevrilmişdir. Yaponiya 1940-cı ildə Kampuçini işğal edərək onu özünün hərbi bazasına çevirdi. Uzun müddətli mübarizədən sonra Kampuçiya 1953-cü il noyabrın 9-da müstəqillik qazandı.
Mədəniyyəti
Phnom Penh
Kamboca nisbətən zəif inkişaf etmiş aqrar ölkədir. Bu zəif inkişaf onun maarif və mədəniyyətinə də təsir etmişdir. 6 illik təhsil hamı üçün məcburi idi. 13 illik orta təhsil sistemi (6 il ibtidai, 7 il orta) mövcud idi. Lakin 1975-ci il aprelin 17-dən, Kampuçi Vahid Milli Qurtuluş Cəbhəsi (KVMAC) və Kral Milli birlik hökuməti hakimiyyətə gəldikdən sonra maarif və mədəniyyətdə tənəzzül və geriləmə başladı. Məktəblər və kitabxanalar bağlandı, tədris fənlərinin öyrənilməsi qadağan edildi, kitabların çoxu yandırıldı, xeyli muzey eksponatları məhv edildi.
Kampocada radikal hakimiyyət uzaqlaşdırıldıqdan sonra isə maarifin inkişafı yeni, demokratik qaydalar əsasında bərpa edilməyə başladı. Valideynlərini itirmiş uşaqlar üçün əyalət mərkəzlərində internatlar yaradıldı.
Pnompendə milli kitabxana, milli muzey və s. mədəniyyət mərkəzləri bərpa edildi. Mətbuat, radio verlişlərinin fəaliyyəti də ölkənin iqtisaslarına uyğun olaraq dayandırılmış, məzmunu dəyişmişdir. Mətbuat və radio verlişləri siyasi mübarizə və vuruşmaların mərkəzində olmuşdur.
Ədəbiyyat
Kambocada ilk ədəbi abidələr III əsrə aid olan Bokan və VI əsrədə yaradılmış Tonle – Bati məbədlərinin divarlarındakı sanskrit yazılarından ibarətdir. VII əsrin əvvəllərinə aid qədim Khmer mədəniyyətinin inkişafına brahmanizm və buddizmin əhəmiyyətli təsiri olmuşdur.
İstiqlaliyyət qazandıqdan sonra (1953) Kampuçidə şəhərsalma da inkişaf etməyə başladı. 1957 – 60-cı illərdə Kamponqasom, 1962-ci ildə Bokor şəhərləri salındı. Ənənəvi xalq sənəti də inkişaf etməyə başladı. İpəkçilik, bədii parça, ağac və fil dişi üzərində oyma, həkkaklıq, keramika, tikmə və s. inkişaf etməyə başladı. Nqok Dim, Sam Yun və başqaları rəssamlıq və qrafika sahəsində əsərlər yaratmışdılar.
Musiqi
Kxmerlərin musiqi mədəniyyətinin qədim tarixi var. Anqkor məbədlərinin barelyeflərində orkestr, ayrı – ayrı musiqi alətləri təsvir olunmuşdur. Hələ IX – XIII əsrlərdə yüksək inkişaf etmiş Khmer klassik musiqisi demək olar ki, muasir dövrədək dəyişməz qalmışdır. Bu musiqinin lad əsasını pentatonika təşkil edir.
Burada ritm əsas rol oynayır. Kxmer musiqisində sampxo, çxayyam, sko – txom (zərb), ta – diyeu, tyapey, ta kxe, tro – qe (simli) və s. musiqi alətlərindən istifadə edilir. Kambocanın Milli mahnı və rəqs ansamblı 1979-cu ildə yaradılmışdır.
Din
Wat Preah Puth (Buddizm)
Buddizm Kamboca əhalisinin böyük əksəriyyətinin etiqad etdiyi dindir. Özünün cənub qanadı olan txeravad formasında təşəkkül tapıb və iki təriqətə bölünür: maxanikyya və dxammayutikanikayya. Txeravada kxmer, lao, siam, dağ kxmerləri etiqad edir. Kampuçiyada yaşayan çinlilər və vyetnamlılar əsasən buddizmin maxayana formasını qəbul edirlər. Ölkədə eyni zamanda 14 min nəfər katolik vardır. Daha nüfuzlu protestant təşkilatı isə ölkədəki xristian və missioner alyansıdır. Bundan başqa, yeddinci günün adventistləri və digər protestant qruplar (ümumi sayı 2 min nəfər) vardır. Kambocada eyni zamanda az sayda müsəlman qrupları (tyamlar və malaylar) yaşayır. Dağ kxmerlərinin bir hissəsi və dağ tyamları ənənəvin dini inanclarını qoruyub saxlayırlar.
İstinadlar
"Cambodia to celebrate day for indigenous people near Angkor Wat". News.xinhuanet.com. İstifadə tarixi: 8 noyabr 2017.
Mədəniyyət tarixi və nəzəriyyəsi. Ali məktəblər üçün dərslik M.J.MANAFOVA, N.T.ƏFƏNDİYEVA və S.A.ŞAHHÜSEYNOVANIN ümumi redaktəsilə. Bakı: Sabah nəşriyyatı (2008), 2010, 876 səh. İSBN 5-86106-104-1
Kamboca ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Avqust 06, 2021
kamboca, kxmer, កម, rəsmi, adı, ilə, krallığı, kxmer, ចក, រកម, cənub, şərqi, asiyada, dövlət, hind, çin, yarımadasının, cənub, sahilində, yerləşir, qərb, şimal, qərbdə, tailand, şimal, şərqdə, laos, şərq, cənub, şərqdə, vyetnamla, həmsərhəddir, ölkənin, cənub,. Kamboca kxmer កម ព ជ ve ya resmi adi ile Kamboca Kralligi kxmer ព រ រ ជ ណ ចក រកម ព ជ Cenub Serqi Asiyada dovlet Kamboca Hind Cin yarimadasinin cenub sahilinde yerlesir Qerb ve simal qerbde Tailand simal serqde Laos serq ve cenub serqde Vyetnamla hemserheddir Olkenin cenub qerbde ise Siam korfezine cixisi vardir Paytaxti ve en boyuk seheri Pnompen seheri umumi sahesi 181 035 kvadrat kilometrdir Kamboca inzibati cehetden 25 eyaletden ibaretdir Kamboca KralligiPreăh Reacheanachak KampŭcheaKambocaBayragi GerbiSuari Millet Din KralHimni source source track track track track track track Nokor Reach Sehirli KralliqPaytaxtive en boyuk seheriPnompenResmi dilleriKxmer diliIdareetme formasiKomstitusiyali monarxiya KralNorodom Siamoni 29 X 2004 Bas nazirHun Sen 14 I 1985 YaranmasiFransadanTarixi Musteqillik9 noyabr 1953 Yaranmasi9 noyabr 1953Erazisi Umumi181040 88 Su 2 5Ehalisi 2016 iyul texmini15 957 223 65 3 III 2008 siyahiya alma13 395 682 Sixliq81 8 km2 211 9 kv mil 118 UDM AQP 2016 texmini texmini Umumi58 939 milyard Adam basina3 735UDM nominal 2016 texmini texmini Umumi19 368 Adam basina1 227III 2014 0 555orta 143ValyutasiRiel KHR Yolun hereket istiqametisagTelefon kodu855ISO 3166 koduKHInternet domeni khKamboca Kamboca Kamboca zengin ve murekkeb cografi tebiete malikdir Ehalisininin sayi 15 milyon neferden coxdur Olkenin resmi dini buddizmdir Ehalinin teqriben 95 i bu dine sitayis edir Vyetnamlilar cinliler ve camlar etnik azliqlardir 1 Paytaxt ve en boyuk seher olan Pnompen olkenin siyasi iqtisadi ve medeni merkezi rolunu oynayir Mundericat 1 Tarixi 2 Medeniyyeti 2 1 Edebiyyat 3 Musiqi 4 Din 5 IstinadlarTarixi RedakteKamboca erazisinin meskunlasmasi erken neolit dovrune tesaduf edir Eramizdan evvel I esrde ilk cemiyyet I VI esrlerde ilk Funan dovleti meydana gelmisdir IX XIII esrlerde Hind Cin yarimadasindaki Kambucades imperiyasina daxil edilmis imperiyanin suqutundan sonra ise XVIII esrin evvellerinde Siam ve Vyetnam dovletlerinden asili veziyyete dusmusdur 1884 cu ilden Kamboca Fransanin mustemlekesine cevrilmisdir Yaponiya 1940 ci ilde Kampucini isgal ederek onu ozunun herbi bazasina cevirdi Uzun muddetli mubarizeden sonra Kampuciya 1953 cu il noyabrin 9 da musteqillik qazandi 2 Medeniyyeti Redakte Phnom Penh Kamboca nisbeten zeif inkisaf etmis aqrar olkedir Bu zeif inkisaf onun maarif ve medeniyyetine de tesir etmisdir 6 illik tehsil hami ucun mecburi idi 13 illik orta tehsil sistemi 6 il ibtidai 7 il orta movcud idi Lakin 1975 ci il aprelin 17 den Kampuci Vahid Milli Qurtulus Cebhesi KVMAC ve Kral Milli birlik hokumeti hakimiyyete geldikden sonra maarif ve medeniyyetde tenezzul ve gerileme basladi Mektebler ve kitabxanalar baglandi tedris fenlerinin oyrenilmesi qadagan edildi kitablarin coxu yandirildi xeyli muzey eksponatlari mehv edildi Kampocada radikal hakimiyyet uzaqlasdirildiqdan sonra ise maarifin inkisafi yeni demokratik qaydalar esasinda berpa edilmeye basladi Valideynlerini itirmis usaqlar ucun eyalet merkezlerinde internatlar yaradildi Pnompende milli kitabxana milli muzey ve s medeniyyet merkezleri berpa edildi Metbuat radio verlislerinin fealiyyeti de olkenin iqtisaslarina uygun olaraq dayandirilmis mezmunu deyismisdir Metbuat ve radio verlisleri siyasi mubarize ve vurusmalarin merkezinde olmusdur Edebiyyat Redakte Kambocada ilk edebi abideler III esre aid olan Bokan ve VI esrede yaradilmis Tonle Bati mebedlerinin divarlarindaki sanskrit yazilarindan ibaretdir VII esrin evvellerine aid qedim Khmer medeniyyetinin inkisafina brahmanizm ve buddizmin ehemiyyetli tesiri olmusdur Istiqlaliyyet qazandiqdan sonra 1953 Kampucide sehersalma da inkisaf etmeye basladi 1957 60 ci illerde Kamponqasom 1962 ci ilde Bokor seherleri salindi Enenevi xalq seneti de inkisaf etmeye basladi Ipekcilik bedii parca agac ve fil disi uzerinde oyma hekkakliq keramika tikme ve s inkisaf etmeye basladi Nqok Dim Sam Yun ve basqalari ressamliq ve qrafika sahesinde eserler yaratmisdilar Musiqi RedakteKxmerlerin musiqi medeniyyetinin qedim tarixi var Anqkor mebedlerinin barelyeflerinde orkestr ayri ayri musiqi aletleri tesvir olunmusdur Hele IX XIII esrlerde yuksek inkisaf etmis Khmer klassik musiqisi demek olar ki muasir dovredek deyismez qalmisdir Bu musiqinin lad esasini pentatonika teskil edir Burada ritm esas rol oynayir Kxmer musiqisinde sampxo cxayyam sko txom zerb ta diyeu tyapey ta kxe tro qe simli ve s musiqi aletlerinden istifade edilir Kambocanin Milli mahni ve reqs ansambli 1979 cu ilde yaradilmisdir Din Redakte Wat Preah Puth Buddizm Buddizm Kamboca ehalisinin boyuk ekseriyyetinin etiqad etdiyi dindir Ozunun cenub qanadi olan txeravad formasinda tesekkul tapib ve iki teriqete bolunur maxanikyya ve dxammayutikanikayya Txeravada kxmer lao siam dag kxmerleri etiqad edir Kampuciyada yasayan cinliler ve vyetnamlilar esasen buddizmin maxayana formasini qebul edirler Olkede eyni zamanda 14 min nefer katolik vardir Daha nufuzlu protestant teskilati ise olkedeki xristian ve missioner alyansidir Bundan basqa yeddinci gunun adventistleri ve diger protestant qruplar umumi sayi 2 min nefer vardir Kambocada eyni zamanda az sayda muselman qruplari tyamlar ve malaylar yasayir Dag kxmerlerinin bir hissesi ve dag tyamlari enenevin dini inanclarini qoruyub saxlayirlar Istinadlar Redakte Cambodia to celebrate day for indigenous people near Angkor Wat News xinhuanet com Istifade tarixi 8 noyabr 2017 Medeniyyet tarixi ve nezeriyyesi Ali mektebler ucun derslik M J MANAFOVA N T EFENDIYEVA ve S A SAHHUSEYNOVANIN umumi redaktesile Baki Sabah nesriyyati 2008 2010 876 seh ISBN 5 86106 104 1 Kamboca ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Kamboca amp oldid 6024733, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
