fbpx
Wikipedia

Azərbaycan Qırmızı Kitabı

Avqust 01, 2021

Azərbaycan Respublikası "Qırmızı Kitab"ı — Azərbaycan Respublikası ərazisində nadir və nəsli kəsilmək təhlükəsi olan vəhşi heyvan və yabanı bitki növlərinin vəziyyəti haqqında rəsmi dövlət sənədidir. O, Respublikanın bütün ərazisində, o cümlədən Xəzər dənizinin (gölünün) Azərbaycan Respublikasına mənsub olan sektorunda heyvan və bitki növlərinin vəziyyəti, yayılması və mühafizəsi tədbirləri haqqında məlumatları özündə əks etdirir.

Qırmızı flaminqo

Kitab haqqında ümumi məlumat

Mövcud "Qırmızı Kitab" 6 hissədən ibarətdir və özündə nadir və nəsli kəsilmək təhlükəsi olan 42 məməli növü, 71 quş növü, 5 balıq növü, 16 amfibi və 14 reptili növü, 40 həşərat növü və 140 bitki növü haqda məlumatı əks etdirir.

Respublika "Qırmızı Kitab"ına fauna və flora növləri 2 kateqoriya üzrə daxil edilib: yoxa çıxmaq təhlükəsi olan və nadir növlər.

Birinci kateqoriyaya bir sıra mənfi amillərin təsiri nəticəsində (tələf olması və yaşadığı yerlərin dağıdılması) sayı və arealı əhəmiyyətli dərəcədə azalan və böhran səviyyəsinə çatan növlər daxildir. Sayı azalmağa doğru meyl edən və kiçik sahələrdə rast gəlinənən növlər isə nadir növlərə aiddir. Az öyrənilmiş, təbiətdə sayı və ehtiyatları haqqında lazımı məlumat olmayan, onların mühafizəsinin təşkili işində müəyyən çətinliklər törədən heyvan və bitki növləri də nadir növlər hesab olunur.

Qanunvericiliyə əsasən Azərbaycan Respublikasının "Qırmızı Kitabı"nın hər 10 ildən bir çap olunması nəzərdə tutulub. "Qırmızı Kitab"ın I nəşri 1989-cu ildə həyata keçirilib.

Qırmızı kitabın ikinci nəşri

Qanunvericiliyə əsasən, hər on ildən bir yeni nəşrin çap olunması nəzərdə tutulsa da, kitabın II nəşri 24 il gecikib. Yəni Azərbaycan Respublikasının "Qırmızı Kitabı"nın II nəşri 2013-cü ildə çapdan çıxıb.

Azərbaycanın "Qırmızı Kitab"ının ikinci nəşri çox arzuolunan bir haldır. Akademik Cəlal Əliyevin rəhbərliyi altında respublika ərazisində yayılmış nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki, göbələk (I cild) və fauna (II cild) növlərinin tədqiqi üzrə nəticələri əks etdirən "Azərbaycan Respublikasının Qırmızı Kitabı" (ikinci nəşr) hazırlanmış və dərc edilmişdir. 300 ali və ibtidai bitki, həmçinin göbələk və 223 fauna növü, onların yayılması, sayı və azalma tendensiyaları haqqında məlumatlar ilk dəfə olaraq kitaba daxil edilmişdir.

"Qırmızı kitab"ın II nəşrində respublika flora və faunasının qorunmağa ehtiyacı olan növləri haqqında məlumat verilir. Siyahıya daxil edilmiş 300 növün 266-sı ali bitkilərə, 20-si ibtidai (6 yosun, 13 şibyə və 1 mamır) bitkilərə və 14-ü göbələk növlərinə aiddir. Ali bitkilərin arasında:

Plaunkimilər – 1 növ Qatırquyruğukimilər – 1 növ Qıjıkimilər – 4 növ Çılpaqtoxumlular — 4 növ İkiləpəli örtülütoxumlular – 256 növ təşkil edir.

Kitabın ikinci nəşrinə nadir və nəsli kəsilməkdə olan 206 növ heyvan daxil edilmişdir.

Nadir fauna və flora növlərinin qorunub saxlanılması

Azərbaycan Respublikasında nadir və nəsli kəsilməkdə olan fauna və flora növlərinin qorunub saxlanılması məqsədi ilə qoruq və yasaqlıqlar yaradılır.

Berkut məhdud sahədə, əsasən, yüksək dağlarda yaşayan quşlardandır. Qafqaz tetrası Kiçik və Böyük Qafqazın subalp zonasında, yaşılbaş ördək Xəzərin sahilində, respublikanın su tutarlarında qeydə alınıb. Qaya keçisi və Cənubi Qafqaz muflonu hazırda Naxçıvan MR-də, ceyran ancaq Şirvan qoruğunda, Bəndovan və Korçayda rast gəlinir. Dağıstan turu Böyük Qafqazın cənub ətəyində, Balakən, Qəbələ, Zaqatala və İsmayıllı rayonları ərazisində qalmışdır.

Respublikanın şirin sularında və Xəzərdə 30 növ balıq ovlanır. Bu balıqların çoxu Kür çayında, Kürün ətrafındakı göl və axmazlarda, həmçinin Mingəçevir su anbarında tutulur. Ovlanan balıqların əksəri keçici və yarımkeçicidir (dənizdə böyüyür, kürüləmək üçün çaylara keçir). Keçici balıqların ən qiymətlisi qızılbalıq, nərə, uzunburun və bölgədir. Xəşəm, şamayı, poru ilanbalığı da belə balıqlardandır. Nərəkimilərin əti və qara kürüsü çox qiymətli hesab olunur.

Bunlardan başqa, Azərbaycan Respublikasının sularında böyük sənaye əhəmiyyəti olan çapaq, çəki, sıf, naxa, külmə, ziyad (kütüm) və s. yarımkeçici balıqlar var.

Xəzərdə çoxlu siyənək, kilkə və kefal ovlanır. 1959-cu ildən sonra Kür çayında müxtəlif hidrotexniki qurğular tikilməsi, Kür çayı axarının nizama salınması, Xəzər dənizi suyunun çirklənməsi və s. səbəblərdən sənaye əhəmiyyətli balıqların sayı xeyli azalmışdır. Balıq ehtiyatını bərpa etmək və artırmaq məqsədi ilə respublikada geniş miqyasda meliorasiya və balıq yetişdirmək üçün 3 zavod (Kürağzı, Şirvan və Kür təcrübə nərəyetişdirmə zavodları) istifadəyə verilmişdir. Respublikanın balıqyetişdirmə təsərrüfatlarında və zavodlarında hazırda ildə 20 milyonadək nərə balığı, 600 min qızılbalıq və 800 milyondan çox çapaq, çəki külmə və sıf körpəsi yetişdirilir. Bunlardan əlavə, 1980-ci ildən Kiçik Qızılağac təsərrüfatında fəaliyyət göstərən inkubatorda ildə 50 min ziyad balığı yetişdirilib dənizə buraxılır. 2000-ci ildə Xıllıda yeni, müasir 20 milyon nərəkimi körpəsi yetişdirməyə qadir olan zavod istifadəyə verilmişdir.

Qırmızı kitaba düşmüş bitkilər

Qırmızı kitaba düşmüş heyvanlar

İstinadlar

  1. Azərbaycan Respublikası "Qırmızı Kitab"ının II nəşri hazırlanır[ölü keçid]
  2. http://www.jbio.az/uploads/journal/37bb6e8f33005112cb2b2fc1eb89f5c2.pdf
  3. Azərbaycan Respublikasının "Qırmızı kitabı"na 108 növ heyvanın adı daxil edilmişdir

Xarici keçidlər


Həmçinin bax

Avqust 01, 2021
azərbaycan, qırmızı, kitabı, azərbaycan, respublikası, qırmızı, kitab, azərbaycan, respublikası, ərazisində, nadir, nəsli, kəsilmək, təhlükəsi, olan, vəhşi, heyvan, yabanı, bitki, növlərinin, vəziyyəti, haqqında, rəsmi, dövlət, sənədidir, respublikanın, bütün,. Azerbaycan Respublikasi Qirmizi Kitab i Azerbaycan Respublikasi erazisinde nadir ve nesli kesilmek tehlukesi olan vehsi heyvan ve yabani bitki novlerinin veziyyeti haqqinda resmi dovlet senedidir O Respublikanin butun erazisinde o cumleden Xezer denizinin golunun Azerbaycan Respublikasina mensub olan sektorunda heyvan ve bitki novlerinin veziyyeti yayilmasi ve muhafizesi tedbirleri haqqinda melumatlari ozunde eks etdirir Qirmizi flaminqo Mundericat 1 Kitab haqqinda umumi melumat 2 Qirmizi kitabin ikinci nesri 3 Nadir fauna ve flora novlerinin qorunub saxlanilmasi 4 Qirmizi kitaba dusmus bitkiler 5 Qirmizi kitaba dusmus heyvanlar 6 Istinadlar 7 Xarici kecidler 8 Hemcinin baxKitab haqqinda umumi melumat RedakteMovcud Qirmizi Kitab 6 hisseden ibaretdir ve ozunde nadir ve nesli kesilmek tehlukesi olan 42 memeli novu 71 qus novu 5 baliq novu 16 amfibi ve 14 reptili novu 40 heserat novu ve 140 bitki novu haqda melumati eks etdirir Respublika Qirmizi Kitab ina fauna ve flora novleri 2 kateqoriya uzre daxil edilib yoxa cixmaq tehlukesi olan ve nadir novler Birinci kateqoriyaya bir sira menfi amillerin tesiri neticesinde telef olmasi ve yasadigi yerlerin dagidilmasi sayi ve areali ehemiyyetli derecede azalan ve bohran seviyyesine catan novler daxildir Sayi azalmaga dogru meyl eden ve kicik sahelerde rast gelinenen novler ise nadir novlere aiddir Az oyrenilmis tebietde sayi ve ehtiyatlari haqqinda lazimi melumat olmayan onlarin muhafizesinin teskili isinde mueyyen cetinlikler toreden heyvan ve bitki novleri de nadir novler hesab olunur Qanunvericiliye esasen Azerbaycan Respublikasinin Qirmizi Kitabi nin her 10 ilden bir cap olunmasi nezerde tutulub Qirmizi Kitab in I nesri 1989 cu ilde heyata kecirilib 1 Qirmizi kitabin ikinci nesri RedakteQanunvericiliye esasen her on ilden bir yeni nesrin cap olunmasi nezerde tutulsa da kitabin II nesri 24 il gecikib Yeni Azerbaycan Respublikasinin Qirmizi Kitabi nin II nesri 2013 cu ilde capdan cixib Azerbaycanin Qirmizi Kitab inin ikinci nesri cox arzuolunan bir haldir Akademik Celal Eliyevin rehberliyi altinda respublika erazisinde yayilmis nadir ve nesli kesilmekde olan bitki gobelek I cild ve fauna II cild novlerinin tedqiqi uzre neticeleri eks etdiren Azerbaycan Respublikasinin Qirmizi Kitabi ikinci nesr hazirlanmis ve derc edilmisdir 300 ali ve ibtidai bitki hemcinin gobelek ve 223 fauna novu onlarin yayilmasi sayi ve azalma tendensiyalari haqqinda melumatlar ilk defe olaraq kitaba daxil edilmisdir Qirmizi kitab in II nesrinde respublika flora ve faunasinin qorunmaga ehtiyaci olan novleri haqqinda melumat verilir Siyahiya daxil edilmis 300 novun 266 si ali bitkilere 20 si ibtidai 6 yosun 13 sibye ve 1 mamir bitkilere ve 14 u gobelek novlerine aiddir Ali bitkilerin arasinda Plaunkimiler 1 nov Qatirquyrugukimiler 1 nov Qijikimiler 4 nov Cilpaqtoxumlular 4 nov Ikilepeli ortulutoxumlular 256 nov teskil edir 2 Kitabin ikinci nesrine nadir ve nesli kesilmekde olan 206 nov heyvan daxil edilmisdir Nadir fauna ve flora novlerinin qorunub saxlanilmasi RedakteAzerbaycan Respublikasinda nadir ve nesli kesilmekde olan fauna ve flora novlerinin qorunub saxlanilmasi meqsedi ile qoruq ve yasaqliqlar yaradilir Berkut mehdud sahede esasen yuksek daglarda yasayan quslardandir Qafqaz tetrasi Kicik ve Boyuk Qafqazin subalp zonasinda yasilbas ordek Xezerin sahilinde respublikanin su tutarlarinda qeyde alinib Qaya kecisi ve Cenubi Qafqaz muflonu hazirda Naxcivan MR de ceyran ancaq Sirvan qorugunda Bendovan ve Korcayda rast gelinir Dagistan turu Boyuk Qafqazin cenub eteyinde Balaken Qebele Zaqatala ve Ismayilli rayonlari erazisinde qalmisdir Respublikanin sirin sularinda ve Xezerde 30 nov baliq ovlanir Bu baliqlarin coxu Kur cayinda Kurun etrafindaki gol ve axmazlarda hemcinin Mingecevir su anbarinda tutulur Ovlanan baliqlarin ekseri kecici ve yarimkecicidir denizde boyuyur kurulemek ucun caylara kecir Kecici baliqlarin en qiymetlisi qizilbaliq nere uzunburun ve bolgedir Xesem samayi poru ilanbaligi da bele baliqlardandir Nerekimilerin eti ve qara kurusu cox qiymetli hesab olunur Bunlardan basqa Azerbaycan Respublikasinin sularinda boyuk senaye ehemiyyeti olan capaq ceki sif naxa kulme ziyad kutum ve s yarimkecici baliqlar var Xezerde coxlu siyenek kilke ve kefal ovlanir 1959 cu ilden sonra Kur cayinda muxtelif hidrotexniki qurgular tikilmesi Kur cayi axarinin nizama salinmasi Xezer denizi suyunun cirklenmesi ve s sebeblerden senaye ehemiyyetli baliqlarin sayi xeyli azalmisdir Baliq ehtiyatini berpa etmek ve artirmaq meqsedi ile respublikada genis miqyasda meliorasiya ve baliq yetisdirmek ucun 3 zavod Kuragzi Sirvan ve Kur tecrube nereyetisdirme zavodlari istifadeye verilmisdir Respublikanin baliqyetisdirme teserrufatlarinda ve zavodlarinda hazirda ilde 20 milyonadek nere baligi 600 min qizilbaliq ve 800 milyondan cox capaq ceki kulme ve sif korpesi yetisdirilir Bunlardan elave 1980 ci ilden Kicik Qizilagac teserrufatinda fealiyyet gosteren inkubatorda ilde 50 min ziyad baligi yetisdirilib denize buraxilir 2000 ci ilde Xillida yeni muasir 20 milyon nerekimi korpesi yetisdirmeye qadir olan zavod istifadeye verilmisdir 3 Qirmizi kitaba dusmus bitkiler RedakteHirkan sumsadi Demiragac Sabalidyarpaq palid Hirkan enciri Hirkan armudu Pyrus hyrcana Xezer leleyi Ikek akasiyasi Qafqaz xurmasi Urekyarpaqli qizilagac Budaqli danaya Hirkan bigeveri Eldar sami Qafqaz rododendronu Coban sarmasigi Laqodex aciciceyi Temiz kladoxeta Qaracohre Serq cinari Qafqaz xedicegulu Mexmeri germesov Naxcivan geveni Araz palidi Xezer zeferani Su zanbagi Qafqaz demiragaciQirmizi kitaba dusmus heyvanlar RedakteTalis qirqovulu Hirkan ariqusu Qara leylek Qivrimlelek qutan Mermer cure Agquyruq deniz qartali Mezar qartali Berkut Lacin Turac Forel Teke Kopger qaranaca Muflon Qafqaz tetrasi Qafqaz ulari Col qartali Ardic agiriyli Sahin Toglugoturen Cehrayi qutan Bezgek Dovdaq Sultan toyugu Ersindimdik Qizilqaz Qirmizidos qaz Fisildayan qu Kicik qu qusu Ceyran Cokekburun cullut Agquyruq cokekburun Col hacaquyruq cullutu Turan pelengi Col pisiyi On Asiya bebiri Zaqafqaziya dag qoyunu Zaqafqaziya bezoar kecisi Zaqafqaziya qonur ayisi Zolaqli kaftar Vasaq Manul Adi uzunqanad Cenub nalburunu Enliqulaq bukukdodaq Safsar Suriya sarimsaqiyli qurbagasi Adi triton Daraqli triton Adi quru qurbagasi Kicik Asiya gurzesi Fars dirmanantelxesi Cenubi Qafqaz dirmanantelxesi Araliq denizi tisbagasi Xarabaliq kelezi Qizili mabuya Zolaqli cilpaqgoz Ox ilan Yovsanliq girdebasi Ag durna Baloban Toglugoturen Sahin Cay qaraqusu Incedimdik kronsnep eyridimdik Ilanyeyen Xezer ulari Tetracalan Turkustan tuviki Qaraqarin bagriqara Agbogaz bulbul Sehra qar qusu Dag kecisiIstinadlar Redakte Azerbaycan Respublikasi Qirmizi Kitab inin II nesri hazirlanir olu kecid http www jbio az uploads journal 37bb6e8f33005112cb2b2fc1eb89f5c2 pdf Azerbaycan Respublikasinin Qirmizi kitabi na 108 nov heyvanin adi daxil edilmisdirXarici kecidler RedakteAzerbaycan Respublikasinin Qirmizi kitabi Arxivlesdirilib 2017 05 16 at the Wayback Machine Su bataqliq quslari haqqinda Arxivlesdirilib 2007 10 30 at the Wayback Machine http www eco gov az b qirmizikitab php Arxivlesdirilib 2009 01 02 at the Wayback Machine http nature aznet org nature redbookaz htmHemcinin bax RedakteAzerbaycanin tebieti Qirmizi kitab umumi anlayis Azerbaycanin Qirmizi kitabina dusen quslar Azerbaycanin Qirmizi kitabina dusen memeliler Azerbaycanin Qirmizi kitabina dusen suda quruda yasayanlar Azerbaycanin Qirmizi kitabina dusen baliqlar Azerbaycanin Qirmizi kitabina dusen surunenler Azerbaycanin Qirmizi kitabina dusen hesaratlarMenbe https az wikipedia org w index php title Azerbaycan Qirmizi Kitabi amp oldid 6020670, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.