fbpx
Wikipedia

Vaşaq

Vaşaq (lat. Lynx) — pişiklər fəsiləsinə aid heyvan cinsi. Təhlükə həddinə yaxınlaşır, yaxın gələcəkdə təhlükəli vəziyyətə düşə bilər. Geniş yayılmış, bəzi yerlərdə adi, lakin antropogen təsir altında sayı azalan həssas növdür.

?Vaşaq
Lynx

Adi vaşaq (Lynx lynx)
Elmi təsnifat
Aləmi:Heyvanlar
Yarımaləm:Eumetazoylar
Bölmə:İkitərəflisimmetriyalılar
Yarımbölmə:Sonağızlılar
Tip:Xordalılar
Yarımtip:Onurğalılar
İnfratip:Ağızçənəlilər
Sinifüstü:Dördayaqlılar
Sinif:Məməlilər
Yarımsinif:Vəhşi heyvanlar
İnfrasinif:Plasentalılar
Dəstəüstü:Lavrazioterilər
Dəstə:Yırtıcılar
Yarımdəstə:Pişikkimilər
Fəsilə:Pişiklər
Cins: Vaşaq
Elmi adı
Lynx Kerr, 1792
Areal

Vikinövlərdə
sistematika

Şəkil
axtarışı
ITIS  
NCBI  
EOL  
PBDB  
Azərbaycanda vaşaqın arealı:

Xarici görünüşü

Bədəninin uzunluğu 82-109 sm, quyruğunun uzunluğu 20-24 sm, çəkisi 8-19 kq (bəzən 32 kq-dək) olur. Ayaqları qüvvətli, nisbətən uzun, pəncələri çox enlidir. Qulaqlarında fırçayabənzər uzun tüklər var. Açıq-sarı, kürən və ya xallı olur.

Yayılması

Avropa, Qafqaz, Sibir, Orta Asiya, Uzaq Şərq, Şimali Himalayda yayılmışdır. Azərbaycanda tarixi arealı bütün dağların meşə qurşağını, dağətəyi alçaqdağlı silsilələri, Naxçıvanı və Zuvand yaylasını əhatə edirdı. Meşə sahələrinin azalması nəticəsində bir çox ərazilərdə artıq yoxa çıxmışdır. Son 10 ilin tədqiqatları vaşaqın Hirkan meşələrində, Zəngəzur silsiləsində, Mingəçevir su anbarının ətrafındakı arid landşaftlarda yaşayıb qalmasını müəyyən etmişdir. Kiçik Qafqazın işğaldan azad edilmiş ərazilərində də yayılması güman olunur. Daha stabil və sıx populyasiya Axar-Baxar silsiləsində mövcuddur.

Yaşayış yerləri və həyat tərzi

Yaşayış yerləri həm meşəli, həm də qayalı çılpaq əraziləri əhatə edir. Ardıc və saqqız ağacları üstünlük təşkil edən seyrək meşəlikdə də rast gəlinir. Qidasını orta və kiçik ölçülü məməlilər (cüyür, köpgər, tur, maral və donuz balaları, dovşan, siçankimilər və s), quşlar (tetra, ular, qırqovul, kəklik və s) təşkil edir. Cütləşmə dövrü fevral-mart aylarına təsadüf edir, 3 – 3.5 aylıq hamiləlik dövründən sonra 2 - 3 bala doğurlar. Sayı: Dəqiq sayı məlum deyildir. Çalalarda, ağac köklərinin altında, qayaların dərələrində yuvasını qurur. Balaları böyütmək prosesində dişi və erkək iştirak edirlər. Əsasən dovşan, gəmiriciklər və quşları yeyir; bəzən dırnaqlı heyvanlara (cüyür və s.) hücum edir. Çox vaxt gecələr ova çıxır.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Yaşayış yerlərinin azalması, insan tərəfindən birbaşa təqib olunması və qida obyektlərinin sayının azalmasıdır.

Tətbiq olunmuş və lazımi mühafizə tədbirləri

IUCN siyahısına salınmışdır. Növün yaşayış yerləri Türyançay, Korçay, Zaqatala, İlisu qoruqlarında, Şahdağ, Hirkan, Zəngəzur, Göy-göl, Altı-ağac Milli Parklarında, Zuvand, Ordubad, Qax, Korçay, Qızılca, Şəmkir, Şəki, Qəbələ mühafizə olunur. Qida bazasının möhkəmləndirilməsi məqsədilə Acınohur düzündə və ətraf ərazilərdə ceyranın, Hirkan MP-də nəcib maralın tarixi arealını bərpa etmək, XMOTƏ-lər arasında ekoloji dəhlizlər təşkil etmək.

 
Bala vaşaq

Növləri

İstinadlar

  1. http://www.eco.gov.az/milliparklar.php 2011-09-25 at the Wayback Machine Milli parklar
  2. http://www.azerbaijan.az/portal/maps/zoogeographic_a.html 2012-04-30 at the Wayback Machine Zoocoğrafi xəritə
  3. Azərbaycanın Qırmızı Kitabı, II cild, bakı, 2013.
  4. . 2012-01-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-02-13.
  5. Hacıyev D.V. Azərbaycanın heyvanlar aləmi. Bakı: Elm, 2000, s. 587 – 588;

Ədəbiyyat

  1. Azərbaycanın Qırmızı Kitabı, II cild, bakı, 2013.
  2. Hacıyev D.V. Azərbaycanın heyvanlar aləmi. Bakı: Elm, 2000, s. 587 – 588;
  3. IUCN 2008. 2008 IUCN Red List of Threatened Species.

Xarici keçidlər

vaşaq, lynx, pişiklər, fəsiləsinə, heyvan, cinsi, təhlükə, həddinə, yaxınlaşır, yaxın, gələcəkdə, təhlükəli, vəziyyətə, düşə, bilər, geniş, yayılmış, bəzi, yerlərdə, lakin, antropogen, təsir, altında, sayı, azalan, həssas, növdür, lynxadi, vaşaq, lynx, lynx, e. Vasaq lat Lynx pisikler fesilesine aid heyvan cinsi Tehluke heddine yaxinlasir yaxin gelecekde tehlukeli veziyyete duse biler Genis yayilmis bezi yerlerde adi lakin antropogen tesir altinda sayi azalan hessas novdur 3 VasaqLynxAdi vasaq Lynx lynx Elmi tesnifatAlemi HeyvanlarYarimalem EumetazoylarBolme IkitereflisimmetriyalilarYarimbolme SonagizlilarTip XordalilarYarimtip OnurgalilarInfratip AgizcenelilerSinifustu DordayaqlilarSinif MemelilerYarimsinif Vehsi heyvanlarInfrasinif PlasentalilarDesteustu LavrazioterilerDeste YirticilarYarimdeste PisikkimilerFesile PisiklerCins VasaqElmi adiLynx Kerr 1792ArealVikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 180581NCBI 13124EOL 18767PBDB 41058Azerbaycanda vasaqin areali 1 2 Mundericat 1 Xarici gorunusu 2 Yayilmasi 3 Yasayis yerleri ve heyat terzi 4 Mehdudlasdirici amiller 5 Tetbiq olunmus ve lazimi muhafize tedbirleri 6 Novleri 7 Istinadlar 8 Edebiyyat 9 Xarici kecidlerXarici gorunusu RedakteBedeninin uzunlugu 82 109 sm quyrugunun uzunlugu 20 24 sm cekisi 8 19 kq bezen 32 kq dek olur Ayaqlari quvvetli nisbeten uzun penceleri cox enlidir Qulaqlarinda fircayabenzer uzun tukler var Aciq sari kuren ve ya xalli olur 4 Yayilmasi RedakteAvropa Qafqaz Sibir Orta Asiya Uzaq Serq Simali Himalayda yayilmisdir Azerbaycanda tarixi areali butun daglarin mese qursagini dageteyi alcaqdagli silsileleri Naxcivani ve Zuvand yaylasini ehate edirdi Mese sahelerinin azalmasi neticesinde bir cox erazilerde artiq yoxa cixmisdir Son 10 ilin tedqiqatlari vasaqin Hirkan meselerinde Zengezur silsilesinde Mingecevir su anbarinin etrafindaki arid landsaftlarda yasayib qalmasini mueyyen etmisdir Kicik Qafqazin isgaldan azad edilmis erazilerinde de yayilmasi guman olunur Daha stabil ve six populyasiya Axar Baxar silsilesinde movcuddur Yasayis yerleri ve heyat terzi RedakteYasayis yerleri hem meseli hem de qayali cilpaq erazileri ehate edir Ardic ve saqqiz agaclari ustunluk teskil eden seyrek meselikde de rast gelinir Qidasini orta ve kicik olculu memeliler cuyur kopger tur maral ve donuz balalari dovsan sicankimiler ve s quslar tetra ular qirqovul keklik ve s teskil edir Cutlesme dovru fevral mart aylarina tesaduf edir 3 3 5 ayliq hamilelik dovrunden sonra 2 3 bala dogurlar Sayi Deqiq sayi melum deyildir Calalarda agac koklerinin altinda qayalarin derelerinde yuvasini qurur Balalari boyutmek prosesinde disi ve erkek istirak edirler Esasen dovsan gemiricikler ve quslari yeyir bezen dirnaqli heyvanlara cuyur ve s hucum edir Cox vaxt geceler ova cixir 5 Mehdudlasdirici amiller RedakteYasayis yerlerinin azalmasi insan terefinden birbasa teqib olunmasi ve qida obyektlerinin sayinin azalmasidir Tetbiq olunmus ve lazimi muhafize tedbirleri RedakteIUCN siyahisina salinmisdir Novun yasayis yerleri Turyancay Korcay Zaqatala Ilisu qoruqlarinda Sahdag Hirkan Zengezur Goy gol Alti agac Milli Parklarinda Zuvand Ordubad Qax Korcay Qizilca Semkir Seki Qebele muhafize olunur Qida bazasinin mohkemlendirilmesi meqsedile Acinohur duzunde ve etraf erazilerde ceyranin Hirkan MP de necib maralin tarixi arealini berpa etmek XMOTE ler arasinda ekoloji dehlizler teskil etmek Bala vasaqNovleri RedakteKanada vasaqi Lynx canadensis Adi vasaq Lynx lynx Ispan vasaqi Lynx pardinus Kuren vasaq Lynx rufus Istinadlar Redakte http www eco gov az milliparklar php Arxivlesdirilib 2011 09 25 at the Wayback Machine Milli parklar http www azerbaijan az portal maps zoogeographic a html Arxivlesdirilib 2012 04 30 at the Wayback Machine Zoocografi xerite Azerbaycanin Qirmizi Kitabi II cild baki 2013 Vehsi heyvanlar 2012 01 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 02 13 Haciyev D V Azerbaycanin heyvanlar alemi Baki Elm 2000 s 587 588 Edebiyyat RedakteAzerbaycanin Qirmizi Kitabi II cild baki 2013 Haciyev D V Azerbaycanin heyvanlar alemi Baki Elm 2000 s 587 588 IUCN 2008 2008 IUCN Red List of Threatened Species Xarici kecidler RedakteVehsi heyvanlar Arxivlesdirilib 2012 01 05 at the Wayback MachineMenbe https az wikipedia org w index php title Vasaq amp oldid 6092945, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.