fbpx
Wikipedia

Çöl pişiyi

Çöl pişiyi (lat. Felis silvestris) — pişik cinsinə aid heyvan növü. Azərbaycanda nəsli kəsilmək təhlükəsi altındadır.

?Çöl pişiyi
Felis silvestris
Elmi təsnifat
Aləmi:Heyvanlar
Yarımaləm:Eumetazoylar
Bölmə:İkitərəflisimmetriyalılar
Yarımbölmə:Sonağızlılar
Tip:Xordalılar
Yarımtip:Onurğalılar
İnfratip:Ağızçənəlilər
Sinifüstü:Dördayaqlılar
Sinif:Məməlilər
Yarımsinif:Vəhşi heyvanlar
İnfrasinif:Plasentalılar
Dəstəüstü:Lavrazioterilər
Dəstə:Yırtıcılar
Yarımdəstə:Pişikkimilər
Fəsilə:Pişiklər
Yarımfəsilə:Kiçik pişiklər
Cins:Pişik
Növ: Çöl pişiyi
Elmi adı
Felis silvestris Schreber, 1777
Areal
Mühafizə statusu
Az qayğı tələb edənlər
Least Concern (IUCN 3.1)Least Concern: 60354712

Vikinövlərdə
sistematika

Şəkil
axtarışı
ITIS  
NCBI  
EOL  
PBDB  

Ümumi məlumat

Bədənin uzunluğu 53 - 70 sm, quyruğun uzunluğu isə 23 – 35 sm - dir. Çəkisi 3.4 – 5.3 kq - a çatır. Quyruğu uzun və nazikdir. Bədənin xəzi, bel tərəfdə boz – sarı, qarın tərəfdə isə çirkli – ağımsov rəngdə olur. Bel tərəfində qara xallar səpələnmiş şəkildədir. Buna görə də, ona bəzən xallı pişik deyilir. Xalları fərdi cəhətdən dəyişkəndir. Onlar nisbətən iri və ya xırda, sıx və seyrək yerləşəşmiş ola bilər. Başın peysər tərəfində 4 uzunsov tutqun zolaq, bel və qarın tərəflərində isə seyrək yumru qara ləkələr vardır. Quyruğunda 6 - 8 ədəd qara dairəvi zolaq vardır. Erkəklərdə kəllənin kondilobazal uzunluğu 88 – 103 mm, alın sümüklərinin eni 68 – 82 mm, dişilərdə isə bu göstəricilər 80 – 88 mm və 65 – 67 mm - dir.

Yaşayış yeri və həyat tərzi

Avrasiyada, AfrikadaQafqazda geniş yayılıb. Qarışıq ovalıqdağ meşələrində (2000 m hündürlükdə) məskan salmağa üstunlük verir, daha az hallarda kollarda və evin çardağında yaşayır. Yuvasını oyuqlarda, qayaların dərələrində qurur. Qaranlıqda ova çıxır. Əsasən gəmiricilərlə, hərdən quşlarla qidalanır. Erkəklərin dəhşətli davalarıyla və qışqırığlarıyla müşahidə olunan cütləşmə fevral-mart aylarında başlayır. Hamiləlik dövrü 63-68 gün çəkir. Bala pişiklər (3-8) kor doğulurlar, gözləri 9-11 gündən sonra açılır. ÇÖL PİŞİYİ-pişikkimilər fəsiləsindən olub yırtıcı və məməli heyvan cinsidir.Onlar xırda,orta və iri ölçülü olurlar.Kəlləsinin quruluşu,xəzinin rəngi və coğrafi yayılımasına görə pişiklər 20-dək yarım cinsə bölünür. Aralıq dənizi sahilboyu ölkələrdə, Orta AsiyadaAzərbaycanda yayılmış çöl pişiyi ehtimal olunur ki, ev pişiyinin əcdadı olmuşdu

Yayılması

Keçmişdə (keçən əsrin 50-ci illərinə qədər) çöl pişiyinə Naxçıvan MR-in Araz çayı vadisində, MuğanSalyan düzənliklərində daha tez-tez təsadüf edilirdi. Burada ildə 3-4 çöl pişiyi əldə edilirdi. Hazırda buralarda çöl pişiyinə təsadüf edilmir. Çox az hallarda Hacınohur çöllərində təsadüf edilir. Burada 1965-ci ildə 4 çöl pişiyi əldə edilmişdir. Düzənliklərdə, cavan kolluqlarda, qamışlıqlarda və subasar meşəliklərdə yaşayırlar.

Sayı

Azərbaycan ərazisində çöl pişiyi həmişə nadir növ olmuşdur. Keçən əsrin 50-ci illərində onlar MuğanSalyan düzlərində, eləcə də Naxçıvanda, Araz vadisində çoxsaylı olmuş, indi isə həmin yerlərdə rast gəlinmir (X.Ələkbərov). 1965-ci ildə Acınohur çölündə 4 fərd əldə edilmişdir. Bununla yanaşı, N.K. Vereşagin hələ 30-cu illərin sonu, 40-cı illərin əvvəllərində yazırdı ki, bu növün nadirliyi hər il Lənkəran və Salyan rayonlarından 1 - 2, Naxçıvandan isə 2 - 3 dərinin tədarük məntəqələrinə daxil olmasından görünür. Son zamanlar Azərbaycanın xırda vəhşi pişiklərinin tədqiqatı ilə məşğul olan S.B. Nəsibov da növün nadir olmasını təsdiq etmişdir. Hal-hazırda sayı məlum deyil.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Bu növün sayının dəyişməsinin əsas səbəbi onların yaşadığı yerlərdə kənd təsərrüfatı fəaliyyətinin güclənməsidir.

Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər

Qorunması davam etdirilməlidir.

Yarımnövləri

İstinadlar

  1. . 2012-01-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-02-13.
  2. Azərbaycanın Qırmızı Kitabı, II Cild, Bakı, 2013
  3. Azərbaycanın heyvanlar aləmi. III Onurğalılar, 2004, s. 551 - 552;
  4. Верещагин Н.К. Каталог зверей Азербайджана. Баку: Азфан, 1942, с. 37 - 38

Ədəbiyyat

  1. Azərbaycanın Qırmızı Kitabı, II Cild, Bakı, 2013
  2. Azərbaycanın heyvanlar aləmi. III Onurğalılar, 2004, s. 551 - 552;
  3. Верещагин Н.К. Каталог зверей Азербайджана. Баку: Азфан, 1942, с. 37 - 38.

Xarici keçidlər

çöl, pişiyi, felis, silvestris, pişik, cinsinə, heyvan, növü, azərbaycanda, nəsli, kəsilmək, təhlükəsi, altındadır, felis, silvestriselmi, təsnifataləmi, heyvanlaryarımaləm, eumetazoylarbölmə, ikitərəflisimmetriyalılaryarımbölmə, sonağızlılartip, xordalılaryar. Col pisiyi lat Felis silvestris pisik cinsine aid heyvan novu Azerbaycanda nesli kesilmek tehlukesi altindadir 1 Col pisiyiFelis silvestrisElmi tesnifatAlemi HeyvanlarYarimalem EumetazoylarBolme IkitereflisimmetriyalilarYarimbolme SonagizlilarTip XordalilarYarimtip OnurgalilarInfratip AgizcenelilerSinifustu DordayaqlilarSinif MemelilerYarimsinif Vehsi heyvanlarInfrasinif PlasentalilarDesteustu LavrazioterilerDeste YirticilarYarimdeste PisikkimilerFesile PisiklerYarimfesile Kicik pisiklerCins PisikNov Col pisiyiElmi adiFelis silvestris Schreber 1777ArealMuhafize statusuAz qaygi teleb edenlerLeast Concern IUCN 3 1 Least Concern 60354712VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 180589NCBI 9683EOL 328605PBDB 224042 Mundericat 1 Umumi melumat 2 Yasayis yeri ve heyat terzi 3 Yayilmasi 4 Sayi 5 Mehdudlasdirici amiller 6 Qorunmasi ucun qebul edilmis tedbirler 7 Yarimnovleri 8 Istinadlar 9 Edebiyyat 10 Xarici kecidlerUmumi melumat RedakteBedenin uzunlugu 53 70 sm quyrugun uzunlugu ise 23 35 sm dir Cekisi 3 4 5 3 kq a catir Quyrugu uzun ve nazikdir Bedenin xezi bel terefde boz sari qarin terefde ise cirkli agimsov rengde olur Bel terefinde qara xallar sepelenmis sekildedir Buna gore de ona bezen xalli pisik deyilir Xallari ferdi cehetden deyiskendir Onlar nisbeten iri ve ya xirda six ve seyrek yerlesesmis ola biler Basin peyser terefinde 4 uzunsov tutqun zolaq bel ve qarin tereflerinde ise seyrek yumru qara lekeler vardir Quyrugunda 6 8 eded qara dairevi zolaq vardir Erkeklerde kellenin kondilobazal uzunlugu 88 103 mm alin sumuklerinin eni 68 82 mm disilerde ise bu gostericiler 80 88 mm ve 65 67 mm dir 2 Yasayis yeri ve heyat terzi RedakteAvrasiyada Afrikada ve Qafqazda genis yayilib Qarisiq ovaliq ve dag meselerinde 2000 m hundurlukde meskan salmaga ustunluk verir daha az hallarda kollarda ve evin cardaginda yasayir Yuvasini oyuqlarda qayalarin derelerinde qurur Qaranliqda ova cixir Esasen gemiricilerle herden quslarla qidalanir Erkeklerin dehsetli davalariyla ve qisqiriglariyla musahide olunan cutlesme fevral mart aylarinda baslayir Hamilelik dovru 63 68 gun cekir 3 Bala pisikler 3 8 kor dogulurlar gozleri 9 11 gunden sonra acilir COL PISIYI pisikkimiler fesilesinden olub yirtici ve memeli heyvan cinsidir Onlar xirda orta ve iri olculu olurlar Kellesinin qurulusu xezinin rengi ve cografi yayilimasina gore pisikler 20 dek yarim cinse bolunur Araliq denizi sahilboyu olkelerde Orta Asiyada ve Azerbaycanda yayilmis col pisiyi ehtimal olunur ki ev pisiyinin ecdadi olmusduYayilmasi RedakteKecmisde kecen esrin 50 ci illerine qeder col pisiyine Naxcivan MR in Araz cayi vadisinde Mugan ve Salyan duzenliklerinde daha tez tez tesaduf edilirdi Burada ilde 3 4 col pisiyi elde edilirdi Hazirda buralarda col pisiyine tesaduf edilmir Cox az hallarda Hacinohur collerinde tesaduf edilir Burada 1965 ci ilde 4 col pisiyi elde edilmisdir Duzenliklerde cavan kolluqlarda qamisliqlarda ve subasar meseliklerde yasayirlar Sayi RedakteAzerbaycan erazisinde col pisiyi hemise nadir nov olmusdur Kecen esrin 50 ci illerinde onlar Mugan ve Salyan duzlerinde elece de Naxcivanda Araz vadisinde coxsayli olmus indi ise hemin yerlerde rast gelinmir X Elekberov 1965 ci ilde Acinohur colunde 4 ferd elde edilmisdir Bununla yanasi N K Veresagin hele 30 cu illerin sonu 40 ci illerin evvellerinde yazirdi ki bu novun nadirliyi her il Lenkeran ve Salyan rayonlarindan 1 2 Naxcivandan ise 2 3 derinin tedaruk menteqelerine daxil olmasindan gorunur Son zamanlar Azerbaycanin xirda vehsi pisiklerinin tedqiqati ile mesgul olan S B Nesibov da novun nadir olmasini tesdiq etmisdir Hal hazirda sayi melum deyil 4 Mehdudlasdirici amiller RedakteBu novun sayinin deyismesinin esas sebebi onlarin yasadigi yerlerde kend teserrufati fealiyyetinin guclenmesidir Qorunmasi ucun qebul edilmis tedbirler RedakteQorunmasi davam etdirilmelidir Yarimnovleri RedakteFelis silvestris brockmani Felis silvestris cafra Ev pisiyi Felis silvestris catus Felis silvestris caucasia Felis silvestris caudata Felis silvestris foxi Felis silvestris grampia Felis silvestris griselda Felis silvestris jordansi Felis silvestris lybica Felis silvestris ocreata Felis silvestris ornata Felis silvestris pyrrhus Felis silvestris sarda Felis silvestris shawiana Felis silvestris silvestrisIstinadlar Redakte Vehsi heyvanlar 2012 01 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 02 13 Azerbaycanin Qirmizi Kitabi II Cild Baki 2013 Azerbaycanin heyvanlar alemi III Onurgalilar 2004 s 551 552 Vereshagin N K Katalog zverej Azerbajdzhana Baku Azfan 1942 s 37 38Edebiyyat RedakteAzerbaycanin Qirmizi Kitabi II Cild Baki 2013 Azerbaycanin heyvanlar alemi III Onurgalilar 2004 s 551 552 Vereshagin N K Katalog zverej Azerbajdzhana Baku Azfan 1942 s 37 38 Xarici kecidler RedakteVehsi heyvanlar Arxivlesdirilib 2012 01 05 at the Wayback MachineMenbe https az wikipedia org w index php title Col pisiyi amp oldid 5710981, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.