fbpx
Wikipedia

Araz palıdı

Avqust 12, 2021

?
Araz palıdı
Elmi təsnifat
Aləmi: Bitkilər
Fəsilə: Fıstıq fəsiləsi
Cins: Palıd cinsi
Növ: Araz palıdı
Elmi adı
Quercus araxina (Taurtv.) Grossh.

Ümumi yayılması:

İran, Kiçik Asiya, İraq, Əfqanıstan və Ermənistanda təbii arealları vardır.

Azərbaycanda yayılması:

Zəngilan rayonu (Bərgüşadçay) və Naxçıvan MR-də Babək, Ordubad rayonu ərazilərində yayılmışdır.

Statusu:

Azərbaycanın nadir bitki növüdür. CR A1ab;B1bc(iii,iv).

Bitdiyi yer:

Orta dağ qurşağının qarışıq meşələrində daha çox rast gəlinir.

Təbii ehtiyatı:

Arealı çox da geniş deyildir.

Bioloji xüsusiyyətləri:

Təbiətdə 10-15 metr hündürlükdə olan ağacdır. Cavan yaşlarında zoğları yaşlımtıl rəngdə, tüklü olur, sonradan qırmızımtıl rəng alır. Yarpaqları böyük, uzunsov, tərsinə yumurtaşəkilli olub, üst tə-rəfdən açıq-yaşıl, tüksüz, bəzən sonradan tökülən məxməri tükləri vardır. Yarpağın kənarları tam və ya küt dişli, kiçik və qısa dilimli ola bilir. Yarpaq saplağı 0,3-2,5 sm uzunluğunda olur. Tumurcuq pulcuqları qırmızı rəngdədir. Meyvə saplağı qısa, 0,5-1,5 sm uzunluğunda olur. Meyvə çanaqcığı kürə şəklində olub, 2-3 sm boyundadır. Meyvənin üçdə bir hissəsi qədəhin içindədir. Dəniz səviyyəsindən 1000 m-ə qədər yüksəkliklərə qalxa bilir. May-iyun ayları arasına çiçəkləyir, oktyabr-noyabr aylarında toxumu yetişir

Çoxalması:

Təbiətdə toxum vasitəsilə çoxalır.

Təbii ehtiyatının dəyişilməsi səbəbləri:

Başlıca olaraq insan fəaliy¬yətidir.

Becərilməsi:

Mədəni şəraitdə becərilir.

Qəbul edilmiş qoruma tədbirləri:

Azərbaycanın “Qırmızı Kitabı”na daxil edimişdir.

Zəruri qoruma tədbirləri:

Yeni yasaqlıqların yaradılması vacibdir.

Məlumat mənbələri:

Дерево и кустарники СССР. т.2. 1951; Флора Азербайджана т.3. 1952; Azərbaycanın ağac və kolları. II cild, 1964; Красная Книга СССР. 1984; Azərbaycanın “Qırmızı Kitabı”. 1989; Azərbaycanın “Qırmızı” və “Yaşıl kitabları”na tövsiyə olunan bitki və bitki formasiyaları.1996; Azərbaycan florasının konspekti, I-III cildlər. 2005; 2006; 2008; Naxçıvan Muxtar Respublikası florasının taksonomik spektri. 2008; Azərbaycanın nadir və nəsli kəsilməkdə olan oduncaqlı bitkilərinin in situ və ex situ şəraitində bioekoloji xüsusiyyətlərinin repro-duksiyasının, reproduksiyasının və repatriasiyasının elmi əsasları, b.e.d. alimlik dərəcəsi almaq üçün dissertasiya. Bakı. 2011; Naxçıvan MR-nın flora müxtəlifliyi və onun nadir növlərinin qorunması. 2011.


İstinadlar

1."Azərbaycanın Nadir Ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh.

2.“Azərbaycan dendraflorasi” I cild, Baki, “Elm”, 2011, 312 səh.

Təbii yayılması:

Yаbаnı hаldа Şimаli İrаndа və Qаfqаzdа bitir.

Botaniki təsviri:

Hündürlüyü 20 m-ə çаtаn аğаcdır. Zоğlаrı əvvəlcə sıx tüklü olur, sоnrаlаr tədricən tüksüzləşir, bоzumtul-qоnur və yа çılpаq, bəzən pаrıldаyаn qırmızımtıl-qоnur, tünd qəhvəyi rəngdədir. Yаrpаqlаrı uzunsоv, еllipsvаri və yа tərs - оvаl fоrmаlı, dərivаri, üst tərəfdən çılpаq, pаrlаq, yаşıl, аlt tərəfdən аçıq yаşıl, məxməri tüklüdür. Аyаnın kənаrı tаm və yа еnli, küt dişli, qаidəsi ürəkvаri və yа zəif pаzvаri, üçbucаqlı və yа sivridir. Yаrpаqlаrın sаplаğı 0,5-1,5 sm uzunluqdаdır. Mаrt-аprеl аylаrındа çiçəkləyir. Mеyvəsi qоzа, fındıqvаri, çаnаqcığı kеçəvаri, tükcüklü, üsküyəbənzər оlub, uzunluğu 0,5-1sm-ə çаtır, sаplаqlаr üzərində yеrləşir. Mеyvələri аvqust-sеntyаbr аylаrındа yеtişir.

Еkоlоgiyаsı:

Qurаqlığа dаvаmlı, tоrpаğа аz tələbkаr bitkidir. İşıq və istisеvən, duzа, yаnğınа dаvаmlıdır. Çоxlu növ müxtəlifliyi - fоrmаlаrı vаrdır.

Аzərbаycаndа yаyılmаsı:

Kiçik Qаfqаzın cənubundа, Nаxçıvаn MR, Zəngilаn və Qubаdlı rаyоnlаrı ərаzisində dəniz səviyyəsindən 500-1100 m yüksəklikdə bitir. Zəngilаn rаyоnundа Bərquşat çаyın dаğ ətəklərində bu еndеmik Qаfqаz növünün kiçik аrеаllаrınа rаst gəlinir. Аzərbаycаnın “Qırmızı kitаb”ınа dаxil еdilmişdir.

İstifаdəsi:

Аrаz pаlıdı dаğ yаmаclаrının bərkidilməsində mühüm əhəmiyyət kəsb еdir.

İstinadlar

http://dendrologiya.az/?page_id=112 2019-11-17 at the Wayback Machine Azərbaycan Dendroflorası III cild-Bakı:"Elm",2016,400 səh. T.S.Məmmədov

Məlumat mənbələri

  • Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. "Azərbaycanın Nadir Ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh.

İstinad

  • Флора Азербайджана. т.5. 1954; Флора Kaвkaзa. т.5. 1954;
  • Azərbaycanın ağac və kolları. I cild. 1961;
  • Azərbaycan flora-sının konspekti. I-III cildlər. 2005; 2006; 2008;
  • Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh

Avqust 12, 2021
araz, palıdı, elmi, təsnifataləmi, bitkilərfəsilə, fıstıq, fəsiləsicins, palıd, cinsinöv, elmi, adıquercus, araxina, taurtv, grossh, vikinnövlərdətəsnifatvikianbardaaxtarütms, ncbi, mündəricat, ümumi, yayılması, azərbaycanda, yayılması, statusu, bitdiyi, təbii. Araz palidiElmi tesnifatAlemi BitkilerFesile Fistiq fesilesiCins Palid cinsiNov Araz palidiElmi adiQuercus araxina Taurtv Grossh VikinnovlerdetesnifatVikianbardaaxtarUTMS 1 NCBI 1 Mundericat 1 Umumi yayilmasi 2 Azerbaycanda yayilmasi 3 Statusu 4 Bitdiyi yer 5 Tebii ehtiyati 6 Bioloji xususiyyetleri 7 Coxalmasi 8 Tebii ehtiyatinin deyisilmesi sebebleri 9 Becerilmesi 10 Qebul edilmis qoruma tedbirleri 11 Zeruri qoruma tedbirleri 12 Melumat menbeleri 13 Istinadlar 14 Tebii yayilmasi 15 Botaniki tesviri 16 Ekologiyasi 17 Azerbaycanda yayilmasi 18 Istifadesi 19 Istinadlar 20 Melumat menbeleri 21 IstinadUmumi yayilmasi RedakteIran Kicik Asiya Iraq Efqanistan ve Ermenistanda tebii areallari vardir Azerbaycanda yayilmasi RedakteZengilan rayonu Bergusadcay ve Naxcivan MR de Babek Ordubad rayonu erazilerinde yayilmisdir Statusu RedakteAzerbaycanin nadir bitki novudur CR A1ab B1bc iii iv Bitdiyi yer RedakteOrta dag qursaginin qarisiq meselerinde daha cox rast gelinir Tebii ehtiyati RedakteAreali cox da genis deyildir Bioloji xususiyyetleri RedakteTebietde 10 15 metr hundurlukde olan agacdir Cavan yaslarinda zoglari yaslimtil rengde tuklu olur sonradan qirmizimtil reng alir Yarpaqlari boyuk uzunsov tersine yumurtasekilli olub ust te refden aciq yasil tuksuz bezen sonradan tokulen mexmeri tukleri vardir Yarpagin kenarlari tam ve ya kut disli kicik ve qisa dilimli ola bilir Yarpaq saplagi 0 3 2 5 sm uzunlugunda olur Tumurcuq pulcuqlari qirmizi rengdedir Meyve saplagi qisa 0 5 1 5 sm uzunlugunda olur Meyve canaqcigi kure seklinde olub 2 3 sm boyundadir Meyvenin ucde bir hissesi qedehin icindedir Deniz seviyyesinden 1000 m e qeder yuksekliklere qalxa bilir May iyun aylari arasina cicekleyir oktyabr noyabr aylarinda toxumu yetisirCoxalmasi RedakteTebietde toxum vasitesile coxalir Tebii ehtiyatinin deyisilmesi sebebleri RedakteBaslica olaraq insan fealiy yetidir Becerilmesi RedakteMedeni seraitde becerilir Qebul edilmis qoruma tedbirleri RedakteAzerbaycanin Qirmizi Kitabi na daxil edimisdir Zeruri qoruma tedbirleri RedakteYeni yasaqliqlarin yaradilmasi vacibdir Melumat menbeleri RedakteDerevo i kustarniki SSSR t 2 1951 Flora Azerbajdzhana t 3 1952 Azerbaycanin agac ve kollari II cild 1964 Krasnaya Kniga SSSR 1984 Azerbaycanin Qirmizi Kitabi 1989 Azerbaycanin Qirmizi ve Yasil kitablari na tovsiye olunan bitki ve bitki formasiyalari 1996 Azerbaycan florasinin konspekti I III cildler 2005 2006 2008 Naxcivan Muxtar Respublikasi florasinin taksonomik spektri 2008 Azerbaycanin nadir ve nesli kesilmekde olan oduncaqli bitkilerinin in situ ve ex situ seraitinde bioekoloji xususiyyetlerinin repro duksiyasinin reproduksiyasinin ve repatriasiyasinin elmi esaslari b e d alimlik derecesi almaq ucun dissertasiya Baki 2011 Naxcivan MR nin flora muxtelifliyi ve onun nadir novlerinin qorunmasi 2011 Istinadlar Redakte1 Azerbaycanin Nadir Agac ve kol bitkileri Baki Elm 2014 380 seh 2 Azerbaycan dendraflorasi I cild Baki Elm 2011 312 seh Tebii yayilmasi RedakteYabani halda Simali Iranda ve Qafqazda bitir Botaniki tesviri RedakteHundurluyu 20 m e catan agacdir Zoglari evvelce six tuklu olur sonralar tedricen tuksuzlesir bozumtul qonur ve ya cilpaq bezen parildayan qirmizimtil qonur tund qehveyi rengdedir Yarpaqlari uzunsov ellipsvari ve ya ters oval formali derivari ust terefden cilpaq parlaq yasil alt terefden aciq yasil mexmeri tukludur Ayanin kenari tam ve ya enli kut disli qaidesi urekvari ve ya zeif pazvari ucbucaqli ve ya sivridir Yarpaqlarin saplagi 0 5 1 5 sm uzunluqdadir Mart aprel aylarinda cicekleyir Meyvesi qoza findiqvari canaqcigi kecevari tukcuklu uskuyebenzer olub uzunlugu 0 5 1sm e catir saplaqlar uzerinde yerlesir Meyveleri avqust sentyabr aylarinda yetisir Ekologiyasi RedakteQuraqliga davamli torpaga az telebkar bitkidir Isiq ve istiseven duza yangina davamlidir Coxlu nov muxtelifliyi formalari vardir Azerbaycanda yayilmasi RedakteKicik Qafqazin cenubunda Naxcivan MR Zengilan ve Qubadli rayonlari erazisinde deniz seviyyesinden 500 1100 m yukseklikde bitir Zengilan rayonunda Berqusat cayin dag eteklerinde bu endemik Qafqaz novunun kicik areallarina rast gelinir Azerbaycanin Qirmizi kitab ina daxil edilmisdir Istifadesi RedakteAraz palidi dag yamaclarinin berkidilmesinde muhum ehemiyyet kesb edir Istinadlar Redaktehttp dendrologiya az page id 112 Arxivlesdirilib 2019 11 17 at the Wayback Machine Azerbaycan Dendroflorasi III cild Baki Elm 2016 400 seh T S MemmedovMelumat menbeleri RedakteTofiq Memmedov Elman Isgender Tariyel Talibov Azerbaycanin Nadir Agac ve kol bitkileri Baki Elm 2014 380 seh Istinad RedakteFlora Azerbajdzhana t 5 1954 Flora Kavkaza t 5 1954 Azerbaycanin agac ve kollari I cild 1961 Azerbaycan flora sinin konspekti I III cildler 2005 2006 2008 Tofiq Memmedov Elman Isgender Tariyel Talibov Azerbaycanin nadir agac ve kol bitkileri Baki Elm 2014 380 sehMenbe https az wikipedia org w index php title Araz palidi amp oldid 6024997, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.