Status. Nadir, nəsli kəsilmək qorxusu altında olan, qışlayan növdür.
Yayılması. Xəzər dənizinin Lənkəran sahillərində, az miqdarda Kür-Araz ovalığının su hövzələrində qışlayır. Əsas toplandığı yer Qızılağac körfəzidir. Yamal yarımadasından Xatanqa çayına qədər Sibirin tundra və meşə-tundralarında yuvalayır.
Yaşayış yeri. Dəniz sahilləri, göllər, çayların mənsəbi. Sahələrin təsərrüfat istifadəsilə əlaqədar yem biotopu çox azalmışdır.
Təbiətdə sayı. Əvvəllər Xəzər sahillərində sayı çox idi. 1961-1964-cü illərdə Mil düzündə 3300-dən 4800 fərdə qədər. Sarısu gölündə qışlama zamanı 100 fərddən çox olmur. Azərbaycan MEA zoologiya institutu əməkdaşlarının məlumatına görə, 1980-ci ildə Qızılağac qoruğunda qırmızıdöş qazın sayı 23 fərdə qədər azalmışdır.
Çoxalması. Azərbaycanda yuvalamır.
Sayının dəyişilmə səbəbləri. Münasib yaşayış yerlərinin azalması, qanunsuz ov, kəskin şaxtalı illərdə yemsizlikdən məhv olması.
Qorunması üçün zəruri tədbirlər. Brakonyerçiliklə mübarizənin gücləndirilməsi.
Qısa təsviri
Başının üst hissəsi, qanadları və qarnı qaradır. Boynunun aşağı hissəsi, döşü qırmızı–qəhvəyi rəngdədir. Bədəninin yanlarında ağ xətlər vardır. Quyruğunun altı ağdır .
Statusu
Nadirdir.
Kateqoriyası
Kritik vəziyyətdədir (CR). Xüsusi mühafizə tədbirləri görülməsə nəsli kəsilə bilər.
Yayılması
Avropa və Asiyada yayılıb. Azərbaycanda XX əsrin 70-ci illərinə qədər Lənkəran və Kür-Araz ovalıqlarında geniş yayılıb . İndi isə nadir hallarda Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruğunda, Şirvan Milli Parkında, Mahmudçala-Ağçala göllərində və bu göllərin ətrafındakı yarımsəhralarda qeyri-müntəzəm görünür. Bəzi su hövzələrinin qurudulması, yarımsəhralardan pambıq, üzüm və meyvə-tərəvəz bitkilərinin əkini üçün intensiv istifadə edilməsi nəticəsində yaşayış yerləri kəskin azalıb.
Yaşayış yeri və həyat tərzi
Müasir arealı daxilində axmaz və göllərlə zəngin olan yarımsəhralar, taxıl və düyü sahələrində yaşayır. İri su hövzələrində dincəlir. Axşam və alatoranlıq vaxtı fəal olur. Azərbaycana qışlamağa gəlir. Oktyabrın sonundan noyabrın ortalarınadək payız gəlişi və ötüb keçməsi, martın əvvəli isə yaz köçməsi dövrü olur. Bitki toxumları, cücərtiləri və kök hissələri ilə qidalanır .
Məhdudlaşdırıcı amillər
XX əsrin ortalarına qədər yarımsəhralarda pambıq, üzüm, meyvə-tərəvəz bitkilərinin əkininin genişləndirilməsi, həddindən artıq mal-qaranın otarılması nəticəsində qida ehtiyatının azalması, qışın sərt keçməsi, Xəzərin səviyyəsinin dəyişilməsi sayına neqativ təsir göstərib, lakin sonrakı dəyişilmələr kosmik təsir nəticəsində Dunay çayı vadisində qışlaması ilə bağlıdır.
Əhali üçün əhəmiyyəti
Elmi, estetik və dekorativ əhəmiyyəti var.
Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər
Ovlanması qadağan edilmişdir. Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruğu, Şirvan və Ağgöl Milli Parkları, su-bataqlıq sahələrində təşkil edilmiş yasaqlıqlar növün qışlaq tələblərinə cavab verir. Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqının Qırmızı Siyahısına, Azərbaycanın "Qırmızı Kitab"ına, CİTES, Ramsar, Bern konvensiyalarına və AEWA sazişinə daxil edilib.
Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər
Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruğunun, Şirvan və Ağgöl Milli Parklarının, Sarısu, Ağgöl, Mahmudçala-Ağçala göllərinin ətrafındakı yarımsəhralarda taxıl bitkiləri əkininin, Lənkəran ovalığında isə düyü əkininin genişləndirilməsi, növün əhəmiyyətinin maarifçiliyi gələcəkdə fayda verə bilər.
İstinadlar
↑ Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. “Çaşıoğlu”, 2005, s. 99-100;
Радде Г. Орнитологическая фауна Кавказа. Тифлис. Изд. Кавказ. музея, 1885, с. 370-372;
Сатунин К.А. Материалы к познованию птиц Кавказского края // Зап. Кавк. отд. Русского геог. об-ва, 1907, кн. 26, вып. 3, с. 350-352;
↑ Tuayev D.Q. Azərbaycan quşlarının kataloqu. Bakı. “Elm”, 2000, s. 27;
Ədəbiyyat
Верещагин Н.К. Охотничьи и промысловые животные Кавказа. Баку, 1947, с. 72;
Виноградов В.В., Чернявская Е.И. Методы учета массовых скоплений водоплавающих и степных птиц на зимовках в Кызыл-Агачском заповеднике // Организация и методы учета птиц и вредных грызунов. М., 1963, с. 83-90;
Доброхотов В.П. Современное состояние зимовки птиц в Кызыл-Агачском заповеднике // Орнитология, Изд-во МГУ, 1963, вып. 6. c. 355;
Михеев А.В., Орлов В.И. Зимовка водоплавающих в Кызыл-Агачском заповеднике // Фауна и экология животных. МГПИ им. Ленина. М., 1972, с. 103-117;
Виноградов В.В., Морозкин Н.И. Краснозобая казарка (Rufibrenta ruficollis Pall.) на Западном Каспии // Природная среда и птицы побережья Каспийского моря и прилегающих низменностей. Тр. Кызыл-Агачского заповедника. Баку, 1979, вып. 1, с. 244-245;
Бабаев И.Р. Численность и распространение некоторых редких исчезающих птиц Ленкоранской природной области (Талыш) // Экологические проблемы Ставропольского края и сопредельных территорий. Тез. док. Ставрополь, 1989, c. 154-156;
Бабаев И.Р. Численность редких и исчезающих водно-болотных птиц Кура-Араксинской низменности // Актуальные вопросы экологии и охраны природы Ставропольского края и сопредельных территорий. Мат. научно-практической конф. Ставрополь, 1991, с. 143;
Babayev İ.R. Xəzər dənizinin cənub-qərb sahillərində nadir, nəsli kəsilməkdə olan su-bataqlıq quşlarının müasir vəziyyəti // ХХ əsrin sonunda heyvanlar aləminin qorunması və öyrənilməsi. Akademik M.Ə.Musayevin 80 illiyinə həsr olunmuş elmi konf. mat-rı., Bakı, “Elm”, 2001, s. 307-310;
Бабаев И.Р. Размещение и численность редких видов водно-болотных птиц на прибрежной полосе Азербайджанского сектора Каспия // IV международная конференция “Биологическое разнообразие Кавказа” посвященная 60-летию со дня рождения заслуженного деятеля науки РФ, академика РЭА, профессора Абдуррахманова Г.М. Махачкала, 2002, с. 72-74;
Babayev İ.R., Abbasov A.N. Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruğunda sudaüzən quşların qışlamada sayı, yayılması və onlara təsir edən amillər // Zoologiya İnstitutunun əsərləri, XXVIII cild // məqalələr toplusu. Bakı, “Elm”, 2006, s. 123-127;
Babayev, 2009 (şəxsi gündəliyindən).
Mustafayev Q.T., Babayev İ.R. Quşların qorunması (monoqrafiya). Bakı, "Elm", 2012, 255 s.
Xarici keçidlər
Qırmızıdöş kazarka – Branta ruficollis
Avqust 12, 2021
qırmızıdöş, branta, ruficollis, vəhşi, cinsinə, quş, növü, branta, ruficolliselmi, təsnifataləmi, heyvanlaryarımaləm, eumetazoylarbölmə, ikitərəflisimmetriyalılaryarımbölmə, sonağızlılartip, xordalılaryarımtip, onurğalılarsinif, quşlaryarımsinif, yenidamaqlıla. Qirmizidos qaz lat Branta ruficollis vehsi qaz cinsine aid qus novu Qirmizidos qazBranta ruficollisElmi tesnifatAlemi HeyvanlarYarimalem EumetazoylarBolme IkitereflisimmetriyalilarYarimbolme SonagizlilarTip XordalilarYarimtip OnurgalilarSinif QuslarYarimsinif YenidamaqlilarDeste QazkimilerFesile OrdeklerCins Vehsi qazNov Qirmizidos qazElmi adiBranta ruficollis Pallas 1769 SinonimlerRufibrenta ruficollisMuhafize statusuHessas novlerVulnerable IUCN 3 1 Vulnerable 22679954VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 175015NCBI 184715EOL 45513542PBDB 114652 Status Nadir nesli kesilmek qorxusu altinda olan qislayan novdur Yayilmasi Xezer denizinin Lenkeran sahillerinde az miqdarda Kur Araz ovaliginin su hovzelerinde qislayir Esas toplandigi yer Qizilagac korfezidir Yamal yarimadasindan Xatanqa cayina qeder Sibirin tundra ve mese tundralarinda yuvalayir Yasayis yeri Deniz sahilleri goller caylarin mensebi Sahelerin teserrufat istifadesile elaqedar yem biotopu cox azalmisdir Tebietde sayi Evveller Xezer sahillerinde sayi cox idi 1961 1964 cu illerde Mil duzunde 3300 den 4800 ferde qeder Sarisu golunde qislama zamani 100 ferdden cox olmur Azerbaycan MEA zoologiya institutu emekdaslarinin melumatina gore 1980 ci ilde Qizilagac qorugunda qirmizidos qazin sayi 23 ferde qeder azalmisdir Coxalmasi Azerbaycanda yuvalamir Sayinin deyisilme sebebleri Munasib yasayis yerlerinin azalmasi qanunsuz ov keskin saxtali illerde yemsizlikden mehv olmasi Qorunmasi ucun zeruri tedbirler Brakonyercilikle mubarizenin guclendirilmesi Mundericat 1 Qisa tesviri 2 Statusu 3 Kateqoriyasi 4 Yayilmasi 5 Yasayis yeri ve heyat terzi 6 Mehdudlasdirici amiller 7 Ehali ucun ehemiyyeti 8 Qorunmasi ucun qebul edilmis tedbirler 9 Qorunmasi ucun meslehet gorulmus tedbirler 10 Istinadlar 11 Edebiyyat 12 Xarici kecidlerQisa tesviri RedakteBasinin ust hissesi qanadlari ve qarni qaradir Boynunun asagi hissesi dosu qirmizi qehveyi rengdedir Bedeninin yanlarinda ag xetler vardir Quyrugunun alti agdir 1 Statusu RedakteNadirdir Kateqoriyasi RedakteKritik veziyyetdedir CR Xususi muhafize tedbirleri gorulmese nesli kesile biler Yayilmasi RedakteAvropa ve Asiyada yayilib Azerbaycanda XX esrin 70 ci illerine qeder Lenkeran ve Kur Araz ovaliqlarinda genis yayilib 1 2 3 4 Indi ise nadir hallarda Qizilagac Dovlet Tebiet Qorugunda Sirvan Milli Parkinda Mahmudcala Agcala gollerinde ve bu gollerin etrafindaki yarimsehralarda qeyri muntezem gorunur Bezi su hovzelerinin qurudulmasi yarimsehralardan pambiq uzum ve meyve terevez bitkilerinin ekini ucun intensiv istifade edilmesi neticesinde yasayis yerleri keskin azalib Yasayis yeri ve heyat terzi RedakteMuasir areali daxilinde axmaz ve gollerle zengin olan yarimsehralar taxil ve duyu sahelerinde yasayir Iri su hovzelerinde dincelir Axsam ve alatoranliq vaxti feal olur Azerbaycana qislamaga gelir Oktyabrin sonundan noyabrin ortalarinadek payiz gelisi ve otub kecmesi martin evveli ise yaz kocmesi dovru olur Bitki toxumlari cucertileri ve kok hisseleri ile qidalanir 1 4 Mehdudlasdirici amiller RedakteXX esrin ortalarina qeder yarimsehralarda pambiq uzum meyve terevez bitkilerinin ekininin genislendirilmesi heddinden artiq mal qaranin otarilmasi neticesinde qida ehtiyatinin azalmasi qisin sert kecmesi Xezerin seviyyesinin deyisilmesi sayina neqativ tesir gosterib lakin sonraki deyisilmeler kosmik tesir neticesinde Dunay cayi vadisinde qislamasi ile baglidir Ehali ucun ehemiyyeti RedakteElmi estetik ve dekorativ ehemiyyeti var Qorunmasi ucun qebul edilmis tedbirler RedakteOvlanmasi qadagan edilmisdir Qizilagac Dovlet Tebiet Qorugu Sirvan ve Aggol Milli Parklari su bataqliq sahelerinde teskil edilmis yasaqliqlar novun qislaq teleblerine cavab verir Beynelxalq Tebieti Muhafize Ittifaqinin Qirmizi Siyahisina Azerbaycanin Qirmizi Kitab ina CITES Ramsar Bern konvensiyalarina ve AEWA sazisine daxil edilib Qorunmasi ucun meslehet gorulmus tedbirler RedakteQizilagac Dovlet Tebiet Qorugunun Sirvan ve Aggol Milli Parklarinin Sarisu Aggol Mahmudcala Agcala gollerinin etrafindaki yarimsehralarda taxil bitkileri ekininin Lenkeran ovaliginda ise duyu ekininin genislendirilmesi novun ehemiyyetinin maarifciliyi gelecekde fayda vere biler Istinadlar Redakte 1 2 3 Mustafayev Q T Sadiqova N A Azerbaycanin quslari Casioglu 2005 s 99 100 Radde G Ornitologicheskaya fauna Kavkaza Tiflis Izd Kavkaz muzeya 1885 s 370 372 Satunin K A Materialy k poznovaniyu ptic Kavkazskogo kraya Zap Kavk otd Russkogo geog ob va 1907 kn 26 vyp 3 s 350 352 1 2 Tuayev D Q Azerbaycan quslarinin kataloqu Baki Elm 2000 s 27 Edebiyyat RedakteVereshagin N K Ohotnichi i promyslovye zhivotnye Kavkaza Baku 1947 s 72 Vinogradov V V Chernyavskaya E I Metody ucheta massovyh skoplenij vodoplavayushih i stepnyh ptic na zimovkah v Kyzyl Agachskom zapovednike Organizaciya i metody ucheta ptic i vrednyh gryzunov M 1963 s 83 90 Dobrohotov V P Sovremennoe sostoyanie zimovki ptic v Kyzyl Agachskom zapovednike Ornitologiya Izd vo MGU 1963 vyp 6 c 355 Miheev A V Orlov V I Zimovka vodoplavayushih v Kyzyl Agachskom zapovednike Fauna i ekologiya zhivotnyh MGPI im Lenina M 1972 s 103 117 Vinogradov V V Morozkin N I Krasnozobaya kazarka Rufibrenta ruficollis Pall na Zapadnom Kaspii Prirodnaya sreda i pticy poberezhya Kaspijskogo morya i prilegayushih nizmennostej Tr Kyzyl Agachskogo zapovednika Baku 1979 vyp 1 s 244 245 Babaev I R Chislennost i rasprostranenie nekotoryh redkih ischezayushih ptic Lenkoranskoj prirodnoj oblasti Talysh Ekologicheskie problemy Stavropolskogo kraya i sopredelnyh territorij Tez dok Stavropol 1989 c 154 156 Babaev I R Chislennost redkih i ischezayushih vodno bolotnyh ptic Kura Araksinskoj nizmennosti Aktualnye voprosy ekologii i ohrany prirody Stavropolskogo kraya i sopredelnyh territorij Mat nauchno prakticheskoj konf Stavropol 1991 s 143 Babayev I R Xezer denizinin cenub qerb sahillerinde nadir nesli kesilmekde olan su bataqliq quslarinin muasir veziyyeti HH esrin sonunda heyvanlar aleminin qorunmasi ve oyrenilmesi Akademik M E Musayevin 80 illiyine hesr olunmus elmi konf mat ri Baki Elm 2001 s 307 310 Babaev I R Razmeshenie i chislennost redkih vidov vodno bolotnyh ptic na pribrezhnoj polose Azerbajdzhanskogo sektora Kaspiya IV mezhdunarodnaya konferenciya Biologicheskoe raznoobrazie Kavkaza posvyashennaya 60 letiyu so dnya rozhdeniya zasluzhennogo deyatelya nauki RF akademika REA professora Abdurrahmanova G M Mahachkala 2002 s 72 74 Babayev I R Abbasov A N Qizilagac Dovlet Tebiet Qorugunda sudauzen quslarin qislamada sayi yayilmasi ve onlara tesir eden amiller Zoologiya Institutunun eserleri XXVIII cild meqaleler toplusu Baki Elm 2006 s 123 127 Babayev 2009 sexsi gundeliyinden Mustafayev Q T Babayev I R Quslarin qorunmasi monoqrafiya Baki Elm 2012 255 s Xarici kecidler RedakteQirmizidos kazarka Branta ruficollisMenbe https az wikipedia org w index php title Qirmizidos qaz amp oldid 5926950, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
