Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Hirkan armudu (lat. Pyrus hyrcana) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin armud cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Kritik təhlükə həddində olanlar" kateqoriyasına aiddir – CR A2 abc; C1. Azərbaycanın nadir növüdür. Qafqaz endemikdir.
| Hirkan armudu | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Yarımtriba: Cins: Növ: Hirkan armudu | ||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||
| ||||||
| ||||||
Qısa morfoloji təsviri
25 m-ə qədər hündürlüyündə ağacdır. Yarpaqları yumurtavaridir, kənarları xırda, sivridişlidir. Altdan ağ keçətükcüklü, üstdən tükcüksüzdür. Saplağı uzun, nazik, yarpaq ayasının uzunluğuna bərabər, zəriftükcüklüdür. Meyvələri darçını rəngli, basıq, kürəşəkilli olmaqla, birillik zoğlarda tək-tək və ya dəstə halında yerləşir.
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri
Aprel—may aylarında çiçəkləyir. Meyvələri avqust-sentyabr aylarında yetişir. Tozlanması — entomofildir. Toxumla və kök pöhrələri ilə çoxalır. Dağ massivinin dağətəyi meşələrində və meşə talalarında qarışıq halda yayılmışdır.
Ümumi yayılması
Azərbaycanda və İranda təbii arealı vardır. Azərbaycanda Astara, Lənkəran rayonları ərazisində yayılmışdır. Lənkəran ovalığı (Astara-Şüvi, Anbabu, Duriya, İstisu, Astara kəndləri; Lənkəran rayonu-Daşdatük və Xanbulaq kəndləri) və Lənkəranın dağlıq hissəsi (Yardımlı rayonu — Pirembel kəndi; Lerik rayonu — Lerik kəndi). Lənkəran rayonunun Xanbulan, Daşdatük kəndlərində, Astara rayonunun Anbabu kəndində, Hirkan Milli Parkının Vənəbicar və Himmətəli məhəllə adlanan ərazisində, Nıvıştaru çayının sahilində tək-tək rast gəlinir.
Sayı və tendensiyası
İtmə təhlükəsi altında olan yeganə lokaliteti mövcuddur, populyasiyanın sayı sürətlə azalır.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Meyvəsi yerli əhali tərəfindən toplanır, meyvələri yetişmədən əvvəl gəmiricilər və quşlar tərəfindən yeyilir. Mal-qara ilə otarılması təbii bərpanı çətinləşdirir.
Zəruri qoruma tədbirləri
Yeni yasaqlıqların təşkil edilməsi tövsiyə olunur.
Mühafizə tədbirləri
Hirkan Milli Parkında mühafizə olunur. Azərbaycanın "Qırmızı Kitabı"na daxil edilmişdir. Mədəni halda Nəbatat bağlarında becərilir.
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hirkan armudu lat Pyrus hyrcana bitkiler aleminin gulcicekliler destesinin gulciceyikimiler fesilesinin armud cinsine aid bitki novu IUCN Qirmizi Siyahisina gore novun kateqoriyasi ve statusu Kritik tehluke heddinde olanlar kateqoriyasina aiddir CR A2 abc C1 Azerbaycanin nadir novudur Qafqaz endemikdir Hirkan armuduElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad RosidsKlad Deste GulciceklilerFesile GulciceyikimilerYarimfesile GavalikimilerTriba Yarimtriba Cins ArmudNov Hirkan armuduBeynelxalq elmi adiPyrus hyrcana Fed 1952Seklin VikiAnbarda axtarisiEOL 629220Qisa morfoloji tesviri25 m e qeder hundurluyunde agacdir Yarpaqlari yumurtavaridir kenarlari xirda sivridislidir Altdan ag kecetukcuklu ustden tukcuksuzdur Saplagi uzun nazik yarpaq ayasinin uzunluguna beraber zeriftukcukludur Meyveleri darcini rengli basiq kuresekilli olmaqla birillik zoglarda tek tek ve ya deste halinda yerlesir Bioloji ekoloji ve fitosenoloji xususiyyetleriAprel may aylarinda cicekleyir Meyveleri avqust sentyabr aylarinda yetisir Tozlanmasi entomofildir Toxumla ve kok pohreleri ile coxalir Dag massivinin dageteyi meselerinde ve mese talalarinda qarisiq halda yayilmisdir Umumi yayilmasiAzerbaycanda ve Iranda tebii areali vardir Azerbaycanda Astara Lenkeran rayonlari erazisinde yayilmisdir Lenkeran ovaligi Astara Suvi Anbabu Duriya Istisu Astara kendleri Lenkeran rayonu Dasdatuk ve Xanbulaq kendleri ve Lenkeranin dagliq hissesi Yardimli rayonu Pirembel kendi Lerik rayonu Lerik kendi Lenkeran rayonunun Xanbulan Dasdatuk kendlerinde Astara rayonunun Anbabu kendinde Hirkan Milli Parkinin Venebicar ve Himmeteli mehelle adlanan erazisinde Nivistaru cayinin sahilinde tek tek rast gelinir Sayi ve tendensiyasiItme tehlukesi altinda olan yegane lokaliteti movcuddur populyasiyanin sayi suretle azalir Mehdudlasdirici amillerMeyvesi yerli ehali terefinden toplanir meyveleri yetismeden evvel gemiriciler ve quslar terefinden yeyilir Mal qara ile otarilmasi tebii berpani cetinlesdirir Zeruri qoruma tedbirleriYeni yasaqliqlarin teskil edilmesi tovsiye olunur Muhafize tedbirleriHirkan Milli Parkinda muhafize olunur Azerbaycanin Qirmizi Kitabi na daxil edilmisdir Medeni halda Nebatat baglarinda becerilir IstinadlarHemcinin bax