fbpx
Wikipedia

Hirkan bigəvəri

Hirkan bigəvəri

Hirkan bigəvəri (Ruscus hyrcanus)
Elmi təsnifat
Aləmi: Bitkilər
Şöbə: Örtülütoxumlular
Sinif: Birləpəlilər
Sıra: Qulançarkimilər
Fəsilə: Qulançar
Cins: Bigəvər
Növ: Hirkan bigəvəri
Elmi adı
Ruscus hyrcanus Woronow


Vikinnövlərdə
təsnifat


Vikianbarda
şəkil

ÜTMS [1]
NCBI {{{1}}}

Hirkan bigəvəri (lat. Ruscus Hyrcanus) — bigəvərkimilər fəsiləsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Nəsli kəsilməyə həssas olanlar” kateqoriyasına aiddir – VU A2c+3c. Nadir relikt növdür.

Qısa morfoloji təsviri

20-40 (60) sm boyunda yarımkoldur, dərili, tikanlı kaldodiləri və 4-9 topa-topa düzülmüş budaqları vardır. Budaqları yanlara və aşağıya əyilmişdir və üzərləri kladodilərlə sıx örtülmüşdür. Kladodiləri uzunsov-yumurtavari və ya uzunsov-lansetvaridir, yaşıl rəngdədir, sərtdir, 12-28(30) mm uzunluğunda, 8–12 mm enindədir. Çiçəkləri yaşılımtıldır, adətən kladodinin orta xətti üzərində 2-5–i bir yerdə olmaqla və ya az-az hallarda tək-tək düzülmüşdür, pərdəciyəoxşar çiçəkatlığının qoltuğundadır. Giləmeyvəsi qırmızıdır, kürəvari, diametri 7–9 mm-dir.

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri

Aprel-may aylarında çiçəkləyir. Sentyabr-oktyabr aylarında meyvə verir. Tozlanması anemofildir. Toxumla və vegatativ yolla çoxalır. Həyat forması nanofanerofitdir. İstisevən və kölgəyə davamlıdır. Mexaniki tərkibi orta dərəcədə olan təzə və zəngin torpaqlarda daha yaxşı inkişaf edir. Hirkan dəmirağacı meşələri kolluqlarında, əsasən aşağı dağlıq qurşağının dağ çayları dərələrində, vadilərində, sarı-gilli, azgilli torpaqlarda bitir. Dəmirağacı meşələrində hirkan bigəvəri alçaqboylu həmişəyaşıl meşəaltı bitki rolunu oynayır və müəyyən meşə tipini (Parrotitetum ruscosum) xarakterizə edir. Belə meşələr üçün xəzər bənövşəsi, çoxçiçəkli novruzçiçəyi, oxotu, quşüzümü, ayıdöşəyi, pteris və s. Növlərti xarakterikdir. Hirkan Milli Parkının aşağı düzən meşəsində, Xanbulaqçay ətrafında qrup halında rast gəlinir. Dekorativ bitkidir. Budaqlarından səbət toxunur.

Ümumi yayılması

Rusiyaİranda təbii arealları vardır.

Azərbaycanda yayılması

Astara və Lənkəran rayonları ərazilərində yayılmışdır. Lənkəran ovalığı (Astara rayonunun Digo, Maşxan, Təngərud kəndləri, Lənkəran rayonunun Bürcəli və Xanbulaq kəndləri)

Bitdiyi yer

Əsasən kölgəli meşələrdə rast gəlinir.

Təbii ehtiyatı

Təbii ehtiyatı Azərbaycanda çox deyildir.

Qəbul edilmiş qoruma tədbirləri

Bəzi Milli Park və Dövlət qoruq¬larında qorunur və Azərbaycanın "Qırmızı kitabı"na daxil edilmişdir. Hirkan Milli Parkında mühafizə olunur.

Sayı və tendensiyası

Hirkan Milli Parkının ərazisində ehtiyatı azdır, kiçik qruplar şəklində rast gəlinir, qapalı yarus yaratmır. Mənfi təsirlərə məruz qalması azalma tendensiyasına səbəb olur.

Zəruri qoruma tədbirləri

Arealı geniş olan yerlərdə yasaqlıqların yaradılması vacibdir.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Meşə sahələrindən kənd təssərüfatı əkinləri üçün, budaqlarının əhali tərəfindən buket, əklil və bəzək üçün istifadə edilməsi. 

Məlumat mənbəsi

  • Tofiq Məmmədov. Azərbaycan dendroflorası. II cild. Bakı: Səda, 2015.

İstinadlar

  1. http://redbook.az/?options=project&id=Hirkan%20big%C9%99v%C9%99ri[ölü keçid]
  2. Azərbaycan Respublikasının Qırmızı Kitabı. Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələk növləri. II nəşr. Bakı: 2013

hirkan, bigəvəri, ruscus, hyrcanus, elmi, təsnifataləmi, bitkilərşöbə, örtülütoxumlularsinif, birləpəlilərsıra, qulançarkimilərfəsilə, qulançarcins, bigəvərnöv, elmi, adıruscus, hyrcanus, woronowvikinnövlərdətəsnifatvikianbardaşəkilütms, ncbi, ruscus, hyrcanus. Hirkan bigeveriHirkan bigeveri Ruscus hyrcanus Elmi tesnifatAlemi BitkilerSobe OrtulutoxumlularSinif BirlepelilerSira QulancarkimilerFesile QulancarCins BigeverNov Hirkan bigeveriElmi adiRuscus hyrcanus WoronowVikinnovlerdetesnifatVikianbardasekilUTMS 1 NCBI 1 Hirkan bigeveri lat Ruscus Hyrcanus bigeverkimiler fesilesine aid bitki novu IUCN Qirmizi Siyahisina gore novun kateqoriyasi ve statusu Nesli kesilmeye hessas olanlar kateqoriyasina aiddir VU A2c 3c Nadir relikt novdur 1 Mundericat 1 Qisa morfoloji tesviri 2 Bioloji ekoloji ve fitosenoloji xususiyyetleri 3 Umumi yayilmasi 4 Azerbaycanda yayilmasi 5 Bitdiyi yer 6 Tebii ehtiyati 7 Qebul edilmis qoruma tedbirleri 8 Sayi ve tendensiyasi 9 Zeruri qoruma tedbirleri 10 Mehdudlasdirici amiller 11 Melumat menbesi 12 IstinadlarQisa morfoloji tesviri Redakte20 40 60 sm boyunda yarimkoldur derili tikanli kaldodileri ve 4 9 topa topa duzulmus budaqlari vardir Budaqlari yanlara ve asagiya eyilmisdir ve uzerleri kladodilerle six ortulmusdur Kladodileri uzunsov yumurtavari ve ya uzunsov lansetvaridir yasil rengdedir sertdir 12 28 30 mm uzunlugunda 8 12 mm enindedir Cicekleri yasilimtildir adeten kladodinin orta xetti uzerinde 2 5 i bir yerde olmaqla ve ya az az hallarda tek tek duzulmusdur perdeciyeoxsar cicekatliginin qoltugundadir Gilemeyvesi qirmizidir kurevari diametri 7 9 mm dir 1 2 Bioloji ekoloji ve fitosenoloji xususiyyetleri RedakteAprel may aylarinda cicekleyir Sentyabr oktyabr aylarinda meyve verir Tozlanmasi anemofildir Toxumla ve vegatativ yolla coxalir Heyat formasi nanofanerofitdir Istiseven ve kolgeye davamlidir Mexaniki terkibi orta derecede olan teze ve zengin torpaqlarda daha yaxsi inkisaf edir Hirkan demiragaci meseleri kolluqlarinda esasen asagi dagliq qursaginin dag caylari derelerinde vadilerinde sari gilli azgilli torpaqlarda bitir Demiragaci meselerinde hirkan bigeveri alcaqboylu hemiseyasil mesealti bitki rolunu oynayir ve mueyyen mese tipini Parrotitetum ruscosum xarakterize edir Bele meseler ucun xezer benovsesi coxcicekli novruzciceyi oxotu qusuzumu ayidoseyi pteris ve s Novlerti xarakterikdir Hirkan Milli Parkinin asagi duzen mesesinde Xanbulaqcay etrafinda qrup halinda rast gelinir Dekorativ bitkidir Budaqlarindan sebet toxunur 2 Umumi yayilmasi RedakteRusiya ve Iranda tebii areallari vardir Azerbaycanda yayilmasi RedakteAstara ve Lenkeran rayonlari erazilerinde yayilmisdir Lenkeran ovaligi Astara rayonunun Digo Masxan Tengerud kendleri Lenkeran rayonunun Burceli ve Xanbulaq kendleri 2 Bitdiyi yer RedakteEsasen kolgeli meselerde rast gelinir Tebii ehtiyati RedakteTebii ehtiyati Azerbaycanda cox deyildir Qebul edilmis qoruma tedbirleri RedakteBezi Milli Park ve Dovlet qoruq larinda qorunur ve Azerbaycanin Qirmizi kitabi na daxil edilmisdir Hirkan Milli Parkinda muhafize olunur 1 2 Sayi ve tendensiyasi RedakteHirkan Milli Parkinin erazisinde ehtiyati azdir kicik qruplar seklinde rast gelinir qapali yarus yaratmir Menfi tesirlere meruz qalmasi azalma tendensiyasina sebeb olur 1 2 Zeruri qoruma tedbirleri RedakteAreali genis olan yerlerde yasaqliqlarin yaradilmasi vacibdir Mehdudlasdirici amiller RedakteMese sahelerinden kend tesserufati ekinleri ucun budaqlarinin ehali terefinden buket eklil ve bezek ucun istifade edilmesi 2 Melumat menbesi RedakteTofiq Memmedov Azerbaycan dendroflorasi II cild Baki Seda 2015 Istinadlar Redakte 1 2 3 4 http redbook az options project amp id Hirkan 20big C9 99v C9 99ri olu kecid 1 2 3 4 5 6 Azerbaycan Respublikasinin Qirmizi Kitabi Nadir ve nesli kesilmekde olan bitki ve gobelek novleri II nesr Baki 2013Menbe https az wikipedia org w index php title Hirkan bigeveri amp oldid 5794362, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.