Xəzər uları (lat.Tetraogallus caspius) — qırqovullar fəsiləsinin ular cinsinə aid quş növü.Azərbaycanda təhlükədə olan quşlar siyahısına daxil edilmişdir.
Başının üstünün və boynunun lələkləri bozdur, boğazı qabaqdan ağdır. Belinin qalan hissəsi boz olub, pas rənginə çalır. Çalma lələkləri ağ, ucları tünd-qonur rəngdədir. Çinədanı, döşünün ön hissəsi maviyə çalan boz rəngdədir, bədəninin yanları kürən tünd rəngdə olub, uzununa zolaqlıdır. Qanadının üst örtük lələkləri dalğavar pas rənglidir. Dimdiyi mavi rəngə çalır. Ayaqları sarımtıl-narıncı, qüzehcəsi tünd-qəhvəyi rəngdədir.
Yayılması
Kiçik Qafqazın Dəlidağ, Murovdağ, Qarabağ, Küküdağ subalp qurşağında və Naxçıvanda bitkilər qismən az olan qayalıqlarda yaşamağa üstünlük verir. Yuvalamaq üçün 2600-3000 m yüksəkliyə qədər qalxır. Qış dövründə isə 1800-2500 m yüksəkliyə qədər enir.
Həyat tərzi
Qış mövsümündə Azərbaycanın Dəlidağ, Murovdağ, Qarabağ, Küküdağ yaylasının cənub yamaclarında, buzlaqların yaratdığı axmaz və kiçik çayların kserofit bitkilərlə örtülmüş sahələrində olur. Sıx otlaq yerləri xoşlamır. Qar örtüyü az olan aylarda miqrasiya etmir. Qışda kiçik sürülər əmələ gətirir. Reproduktiv dövrdə cütlərə ayrılır. Yarğanlı sahələrdə yaşamağa üstünlük verir. Monoqamdır. Cücələr yumurtadan çıxdıqdan sonra erkək fərd yuva ərazisini tərk edir. Yamacların cənub-şərq, cənub-qərb ekspozisiyasında qayalar altında və ya qaya taxçası altında yuva qurur. Hər yuvasında 5-12 ədəd üzəri zeytuni-qonur rəngli və qara ləkəli yumurta olur. Kürt yatması 20 gün davam edir. Cücələr bədəni quruyan kimi yuvanı tərk edir və bir daha qayıtmır. Üçüncü həftədən başlayaraq qanadlarını yanlarına çırpır. Üç aylığında yaşlı fərdin ölçülərinə çatır.
Sayı
Çox az məlumat var. Son 20 ildə Kiçik Qafqaz münaqişə ərazisi olduğuna görə hazırkı sayı haqqında məlumat yoxdur. A.İ. Xanməmmədov yazır ki, hər 1000 hektar əraziyə 135 quş düşür. Hal-hazırkı dövrdə Naxçıvan MR də daxil edilməklə cəmi 250-300 quş qeydə alınır.
Azalma səbəbləri
Xəzər ularının çoxalmasına iqlim amillərinin təsiri ətraflı öyrənilməmişdir. Onların nəsil verdiyi sahədə tülkünün sayı azaldılmalıdır. İri və xırdabuynuzlu mal-qaranın otarılmasına və çoban itlərinə nəzarət güclənməlidir.
Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər
Azərbaycanın Qırmızı kitabına daxil edilib. Avropada həssas növ statusuna, CİTES, Bern konvensiyalarına daxil edilib. Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər: Yuvası olan sahədə mal-qaranın otarılması yasaq edilməlidir. Yerli əhali arasında qorunmasına dair təbliğat aparılmalıdır. Volyerdə çoxaldılıb öz yerlərinə reintroduksiya edilməlidir.
İstinadlar
. 2013-07-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-22.
Mənbə
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QIRMIZI KİTABI FAUNA, II NƏŞR. 151 səh, Xəzər uları.
September 04, 2021
xəzər, uları, tetraogallus, caspius, qırqovullar, fəsiləsinin, ular, cinsinə, quş, növü, azərbaycanda, təhlükədə, olan, quşlar, siyahısına, daxil, edilmişdir, tetraogallus, caspiuselmi, təsnifataləmi, heyvanlaryarımaləm, eumetazoylarbölmə, ikitərəflisimmetriya. Xezer ulari lat Tetraogallus caspius qirqovullar fesilesinin ular cinsine aid qus novu Azerbaycanda tehlukede olan quslar siyahisina daxil edilmisdir 1 Xezer ulariTetraogallus caspiusElmi tesnifatAlemi HeyvanlarYarimalem EumetazoylarBolme IkitereflisimmetriyalilarYarimbolme SonagizlilarTip XordalilarYarimtip OnurgalilarSinif QuslarYarimsinif YenidamaqlilarDeste ToyuqkimilerFesile QirqovullarCins UlarNov Xezer ulariElmi adiTetraogallus caspius Gmelin 1784 Muhafize statusuAz qaygi teleb edenlerLeast Concern IUCN 3 1 Least Concern 22678664VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 175951NCBI 466263 Mundericat 1 Tesviri 2 Yayilmasi 3 Heyat terzi 4 Sayi 5 Azalma sebebleri 6 Qorunmasi ucun qebul edilmis tedbirler 7 Istinadlar 8 MenbeTesviri RedakteBasinin ustunun ve boynunun lelekleri bozdur bogazi qabaqdan agdir Belinin qalan hissesi boz olub pas rengine calir Calma lelekleri ag uclari tund qonur rengdedir Cinedani dosunun on hissesi maviye calan boz rengdedir bedeninin yanlari kuren tund rengde olub uzununa zolaqlidir Qanadinin ust ortuk lelekleri dalgavar pas renglidir Dimdiyi mavi renge calir Ayaqlari sarimtil narinci quzehcesi tund qehveyi rengdedir Yayilmasi RedakteKicik Qafqazin Delidag Murovdag Qarabag Kukudag subalp qursaginda ve Naxcivanda bitkiler qismen az olan qayaliqlarda yasamaga ustunluk verir Yuvalamaq ucun 2600 3000 m yuksekliye qeder qalxir Qis dovrunde ise 1800 2500 m yuksekliye qeder enir Heyat terzi RedakteQis movsumunde Azerbaycanin Delidag Murovdag Qarabag Kukudag yaylasinin cenub yamaclarinda buzlaqlarin yaratdigi axmaz ve kicik caylarin kserofit bitkilerle ortulmus sahelerinde olur Six otlaq yerleri xoslamir Qar ortuyu az olan aylarda miqrasiya etmir Qisda kicik suruler emele getirir Reproduktiv dovrde cutlere ayrilir Yarganli sahelerde yasamaga ustunluk verir Monoqamdir Cuceler yumurtadan cixdiqdan sonra erkek ferd yuva erazisini terk edir Yamaclarin cenub serq cenub qerb ekspozisiyasinda qayalar altinda ve ya qaya taxcasi altinda yuva qurur Her yuvasinda 5 12 eded uzeri zeytuni qonur rengli ve qara lekeli yumurta olur Kurt yatmasi 20 gun davam edir Cuceler bedeni quruyan kimi yuvani terk edir ve bir daha qayitmir Ucuncu hefteden baslayaraq qanadlarini yanlarina cirpir Uc ayliginda yasli ferdin olculerine catir Sayi RedakteCox az melumat var Son 20 ilde Kicik Qafqaz munaqise erazisi olduguna gore hazirki sayi haqqinda melumat yoxdur A I Xanmemmedov yazir ki her 1000 hektar eraziye 135 qus dusur Hal hazirki dovrde Naxcivan MR de daxil edilmekle cemi 250 300 qus qeyde alinir Azalma sebebleri RedakteXezer ularinin coxalmasina iqlim amillerinin tesiri etrafli oyrenilmemisdir Onlarin nesil verdiyi sahede tulkunun sayi azaldilmalidir Iri ve xirdabuynuzlu mal qaranin otarilmasina ve coban itlerine nezaret guclenmelidir Qorunmasi ucun qebul edilmis tedbirler RedakteAzerbaycanin Qirmizi kitabina daxil edilib Avropada hessas nov statusuna CITES Bern konvensiyalarina daxil edilib Qorunmasi ucun meslehet gorulmus tedbirler Yuvasi olan sahede mal qaranin otarilmasi yasaq edilmelidir Yerli ehali arasinda qorunmasina dair tebligat aparilmalidir Volyerde coxaldilib oz yerlerine reintroduksiya edilmelidir Istinadlar Redakte Azerbaycanda tehlukede olan quslar 2013 07 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 04 22 Menbe RedakteAZERBAYCAN RESPUBLIKASININ QIRMIZI KITABI FAUNA II NESR 151 seh Xezer ulari Menbe https az wikipedia org w index php title Xezer ulari amp oldid 5745952, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
