Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Ütəlgi qızılquş (lat. Falco cherrug) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qızılquşkimilər dəstəsinin qızılquşlar fəsiləsinin qızılquş cinsinə aid heyvan növü. Azərbaycanda təhlükədə olan quşlar siyahısına daxil edilmişdir.
| Ütəlgi qızılquş | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Sinif: İnfrasinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Ütəlgi qızılquş | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
Təsviri
Qarğadan az iridir (0,8-1,1 kq). Bel tərəfi paslı-qonur, qarın tərəfi isə ağdır, amma üzərində damcı formalı naxışlar uzanır. Quyruğu uzundur, tünd qəhvəyi və sarı rəngli köndələn zalaqları var. Ayağı sarıdır.
Yayılması həyat tərzi
Avropada və Asiyada yayılıb, qışlamaq üçün Şimali Afrikaya qədər miqrasiya edir. Azərbaycana qışlamaq üçün gəlir və miqrasiya edən bəzi populyasiyası buradan keçir (oktyabrda və martda).
Yaşayış yeri və həyat tərzi
Seyrək ağac və qaya olan açıq sahələrdə yaşayır. Sıx meşədə olmur. Əsas yemi siçanabənzər gəmiricilər və torağaydan tutmuş zağcaya və boz vağa qədər quşlardır. Quşları havada ovlayır. Ələ öyrədilmiş ütəlgi qaz da ovlaya bilir
Sayı və azalma səbəbi
1950-ci illərə qədər miqrasiya vaxtında çox, qışda adi saylı olub. Son 50 ildə miqrasiya vaxtında adi saylı olub, qışda isə nadir qalıb. XX əsrin axırında 56, 10 il sonra isə 25 qışlayan quş sayılıb. Miqrant populyasiyasının sıxlığı az-çox sabitdir.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Uzun müddət ovçu quş kimi istifadə edilməsi, XIX-XX əsrlərdə "zərərli" quş kimi tələf edilməsi, yem obyektlərinin (gəmiricilər) zəhərli olması, gecələməsi və dincəlməsi üçün yararlı olan tək-tək hündür ağacların qırılması.
Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər
Ovlanması və satışı qadağandır. Respublikanın və Naxçıvan MR-in Qırmızı kitablarına daxil edilib. CİTES, Bern və Bonn konvensiyalarına daxildir. Beynəlxalq miqyasda qorunur.
Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər
Son 30-40 ildə miqrant quşların sayı ciddi dəyişmədiyi üçün hələ ki, əlavə tədbirə ehtiyac yoxdur. Lakin ekoloji maarifçilik güclənməlidir.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
- . 2013-07-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-22.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Utelgi qizilqus lat Falco cherrug heyvanlar aleminin xordalilar tipinin quslar sinfinin qizilquskimiler destesinin qizilquslar fesilesinin qizilqus cinsine aid heyvan novu Azerbaycanda tehlukede olan quslar siyahisina daxil edilmisdir Utelgi qizilqusElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarSinif QuslarInfrasinif YenidamaqlilarKlad Klad Klad Klad Klad Deste QizilquskimilerFesile QizilquslarYarimfesile QizilquslarCins QizilqusNov Utelgi qizilqusBeynelxalq elmi adiFalco cherrug J E Gray 1834 Sekil axtarisiITIS 175633NCBI 345164EOL 45514168FW 373316TesviriQargadan az iridir 0 8 1 1 kq Bel terefi pasli qonur qarin terefi ise agdir amma uzerinde damci formali naxislar uzanir Quyrugu uzundur tund qehveyi ve sari rengli kondelen zalaqlari var Ayagi saridir Yayilmasi heyat terziAvropada ve Asiyada yayilib qislamaq ucun Simali Afrikaya qeder miqrasiya edir Azerbaycana qislamaq ucun gelir ve miqrasiya eden bezi populyasiyasi buradan kecir oktyabrda ve martda Yasayis yeri ve heyat terziSeyrek agac ve qaya olan aciq sahelerde yasayir Six mesede olmur Esas yemi sicanabenzer gemiriciler ve toragaydan tutmus zagcaya ve boz vaga qeder quslardir Quslari havada ovlayir Ele oyredilmis utelgi qaz da ovlaya bilirSayi ve azalma sebebi1950 ci illere qeder miqrasiya vaxtinda cox qisda adi sayli olub Son 50 ilde miqrasiya vaxtinda adi sayli olub qisda ise nadir qalib XX esrin axirinda 56 10 il sonra ise 25 qislayan qus sayilib Miqrant populyasiyasinin sixligi az cox sabitdir Mehdudlasdirici amillerUzun muddet ovcu qus kimi istifade edilmesi XIX XX esrlerde zererli qus kimi telef edilmesi yem obyektlerinin gemiriciler zeherli olmasi gecelemesi ve dincelmesi ucun yararli olan tek tek hundur agaclarin qirilmasi Qorunmasi ucun qebul edilmis tedbirlerOvlanmasi ve satisi qadagandir Respublikanin ve Naxcivan MR in Qirmizi kitablarina daxil edilib CITES Bern ve Bonn konvensiyalarina daxildir Beynelxalq miqyasda qorunur Qorunmasi ucun meslehet gorulmus tedbirlerSon 30 40 ilde miqrant quslarin sayi ciddi deyismediyi ucun hele ki elave tedbire ehtiyac yoxdur Lakin ekoloji maarifcilik guclenmelidir IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1996 IOC World Bird List Version 6 3 2016 doi 10 14344 IOC ML 6 3 2013 07 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 04 22 Hemcinin bax