fbpx
Wikipedia

Misir

Misir (ərəb. مصر) və ya rəsmi adı Misir Ərəb Respublikası (ərəb. جمهوریة مصر العربیة) — Şimali Afrikada dövlət. Misirin şimal-şərq hissəsi Sinay yarımadasında yerləşir. Şimal-şərqdən İsrailQəzzə zolağı, cənubdan Sudan, qərbdən Liviya ilə həmsərhəddir. Şimaldan Aralıq dənizinə, şərqdən isə Aqaba körfəzinəQırmızı dənizə çıxışı vardır. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Qahirə, ümumi sahəsi 1,010,408 kvadrat kilometr, əhalisinin sayı 100 milyon nəfərdən çoxdur. Ölkənin əsas yaşayış məntəqələri Nil çayı boyunca yerləşir.

Misir Ərəb Respublikası

جمهورية مصر العربية
Misir
Şüarı: Masr ummu dunya (Misir dünyanın anasıdır)
Himni: Mənim ölkəm, Mənim ölkəm, Mənim ölkəm
بلادي، بلادي، بلادي
PaytaxtıQahirə
30°02′ şm. e. 31°13′ ş. u.
Ən böyük şəhəriQahirə, İsgəndəriyyə
Rəsmi dilləriərəb dili
Dini
İslam
İdarəetmə formasıRespublika
• Prezident
Abdel Fəttah əl-Sisi
• Baş nazir
Şərif Ismail
Qurulması
Tarixi 
• Misir Respublikasının elanı
18 İyun 1953
• Yaranması
28 fevral 1922
Ərazisi
• Ümumi
1010407 (30)
• Su (%)
0.632
Əhalisi
• 2017 təxmini
92,837,000 (15)
• 2006 siyahıya alma
72,798,000
• Sıxlıq
90/km2 (233.1/kv. mil) (118)
ÜDM (AQP)2017 təxmini təxmini
• Ümumi
1,173 trilyon (21)
• Adam başına
12,560 (100)
ÜDM (nominal)2015 təxmini təxmini
• Ümumi
330,765 milyard (34)
• Adam başına
3,740 (115)
İİİ (2014)0.690
orta · 108
ValyutasıMisir funtu(Cuneyh) (EGP)
Saat qurşağıEET
Yolun hərəkət istiqamətisağ
Telefon kodu20
ISO 3166 koduEG
İnternet domeni.eg
Misir

Misir dünyanın ən qədim dövlətlərindən biri hesab olunur. Bu dövlətin tarixi e.ə. 10-cu minilliyə qədər gedib çıxır. Xristianlığın ilk mərkəzlərindən biri hesab olunur. Misirin islamlaşması isə 7-ci əsrdə ərəblərin bura yürüş etməsi ilə bağlıdır.

92 milyon nəfər əhalisi ilə Şimali Afrika və Ərəb dünyasında 1-ci, Afrika materikində 3-cü (NigeriyaEfiopiyadan sonra), dünya ölkələri arasında isə 15-ci yerdədir. Əhalinin əksər hissəsi 40,000 km² sahəni əhatə edən, yeganə əkin-biçin işləri üçün əlverişli olan Nil çayı boyunca yerləşir. Misir ərazisinin böyük hissəsini Sahara səhrası tutur ki, burda da demək olar ki, əhali yaşamır. Əhalinin təqribən yarısı şəhərlərdə yaşayır. Əhalinin çox hissəsi Qahirə, İsgəndəriyyə və Nil deltasında yerləşir.

Misir hazırda Şimali Afrika, Yaxın Şərq və Müsəlman dünyasında əsas güclərdən hesab olunur. Misir BMT, Qoşulmama hərəkatı, Ərəb Dövlətləri LiqasıİƏT kimi böyük təşkilatların üzvüdür.

Misir dövləti

  Əsas məqalə: Qədim Misir

Müasir tarixi

Birinci dünya müharibəsindən sonra İngiltərənin protektoratlığı olan Misirdə milli-azadlıq hərəkatı yeni mərhələyə qədəm qoydu. İstiqlaliyyət uğrunda mübarizəyə rəhbərlik etmək üçün burjua ictimai xadimlərindən bir qrupu başda Səəd Zəqlul olmaqla 1918-ci ilin sonlarında Misir Nümayəndələri partiyasını (Vəfdi Misri) yaratdılar. Bu öz nəticəsini tezliklə göstərdi. 1919-cu ilin mart-aprel aylarında və 1921-ci ilin sonlarında Misirin müxtəlif sosial təbəqələrini və ərazisinin böyük bir hissəsini əhatə edən güclü üsyanlar baş verdi. Bu üsyanlar amansızlıqla yatırılsa da, müstəmləkəçilərə onlara hakimiyyətinin dayaqsız və etibarsız olduğu nümyiş etdirildi. Nəticədə Böyük Britaniya 1922-ci il 28 fevralda ölkədə öz qoşunlarını və komissarını saxlamaq şərtilə Misirin istiqlaliyyətini tanımağa məcbur oldu. 1923-cü ildə Misir başda kral Fuad olmaqla konstitusiyalı monarxiya elan edildi. Ölkə parlamentinə seçkilər keçirildi. Kralın və parlamentin qarşısında məsuliyyət daşıyan nazirlər kabineti yaradıldı. "Vəfd Misri" partiyasının lideri Səəd Zəqlul baş nazir təyin olundu. Nazirlər kabinetinin və gənc Misir burjuaziyasının təzyiqi nəticəsində İngiltərə mühüm iqtisadi güzəştlərə getməyə, ölkə sənayesini və ticarətini xarici rəqabətdən müdafiə etməyə yönəldilmiş yeni gömrük tarifi həyata keçirməyə məcbur oldu.

1924-cü ildə Sudan kondomimu üstündə İngiltərə ilə Misir arasında münaqişə baş verdi. "Vəqf Misri" Sudanda müstəmləkə əleyhinə hərəkatı müdafiə etdiyi üçün ingilislər zorakı vasitələrlə vəfdçi hökumətin istefaya getməsinə nail oldular. 1929–1933-cü illərin dünya iqtisadi böhranı Misir iqtisadiyyatına, ilk növbədə pambıqçılığa böyük zərbə vurdu. Aqrar böhranın sənayeyə keçməsi nəticəsində bir çox xırda və orta müəssisələr işi dayandırdılar. İşsizlik geniş miqyas aldı, fəhlələrin real əməkhaqqı kəskin şəkildə aşağı düşdü. Misirdə istismarın güclənməsi və həyat səviyyəsinin aşağı düşməsi ilə əlaqədar azadlıq mübarizəsinin yeni dalğası başlandı. Azadlıq mübarizəsinin zirvəsini 1930-cu ilin iyul hadisələri təşkil etmişdi. Mənsur, Qahirə, İsgəndəriyyəPort-Səid şəhərlərində inadlı döyüşlər başlandı. Süveyş şəhəri isə üsyançılar tərəfindən tutuldu. Müstəmləkəçilər və daxili irtica silahlı mübarizəni yatırmağa nail oldular. Lakin şəhərlərdə tətillər və kəndlilərin kortəbii çıxışları bütün 30-cu illər boyu davam etmişdi. Nəticədə Böyük Britaniya 1936-cı ilin avqustunda Misirlə yeni müqavilə imzalamağa məcbur oldu.

Bu müqaviləyə əsasən İngiltərə ali komissarı səfirlə əvəz olundu və formal olaraq ingilis işğalına son qoyuldu. Bu güzəştlər zahiri səciyyə daşıyırdı. Əslində bu müqaviləyə görə Süveyş kanalı zonası, Qahirəİsgəndəriyyə şəhərləri İngiltərə qoşunlarının yerləşdiyi ərazi kimi təsdiq olunur, Böyük Britaniya Hərbi Hava Qüvvələrinin Misirin təyyarə limanlarından istifadə etməsi və onun ərazisi üzərindən uçmaq hüququ saxlanılır və və Misir ordusu üzərində ingilis hərbi nümayəndələrinin nəzarəti qoyulurdu. Müharibə baş verərdisə, yaxud müharibə təhlükəsi yaranardısa, ingilislər Misirdən bir döyüş meydanı kimi istifadə edə bilərdiilər. Beləliklə, 1936-cı il müqaviləsi dəyişilmiş şəkildə olsa da, İngiltərənin Misir üzərində ağalığını möhkəmləndirirdi.

Misir İkinci dünya müharibəsindən sonrakı illərdə də rəsmən müstəqil dövlət hesab olunsa da, faktiki olaraq Böyük Britaniyadan asılı vəziyyətdə qalmaqda idi. O, Britaniyanın toxuculuq sənayesi üçün "pambıq plantasiyası" rolunu oynayırdı. Həm də Britaniya Süveyş kanalından və onun zonasında yerləşdirilmiş hərbi bazalardan Misir və digər ərəb ölkələri üzərində ağalıq üçün istifadə edirdi. Misir xalqı ingilis müstəmləkə əsasrəti ilə barışmaq istəmir, ingilis qoşunlarının Süveyş kanalı zonasından çıxarılması və ölkənin həqiqi müstəqilliyinin bərpa edilməsi uğrunda qətiyyətli mübarizə aparırdı. 1952-ci il iyulun 22-dən 23-nə keçən gecə Qahirə qarnizonu hissələrinin üsyanları başlandı. Üsyana Camal Əbdül Nasirin liderlik etdiyi Azad zabitlər təşkilatı rəhbərlik edirdi. İyul inqilabı nəticəsində kral Faruq hakimiyyətdən əl çəkməyə və ölkəni tərk etməyə məcbur oldu.

1953-cü ildə Misir respublika elan edildi. Camal Əbdül Nasir onun ikinci prezidenti oldu. O, qətiyyətli millətçi idi və Misirin tam müstəqilliyinə çalışırdı. İyul inqilabı Misirin taleyində mühüm rol oynadı. Ölkənin siyasi cəhətdən asılılığının ləğvinə, Süveyş kanalı zonasından ingilis qoşunlarının çıxarılmasına kömək etdi. Misir hökuməti 1956-cı ildə Süveyş kanalı şirkətini milliləşdirdi. Bu, Yaxın Şərqdə Avropanın iri dövlətlərinin mövqeyinə ciddi zərbə demək idi. Misirin bu qanuni hərəkətinə cavab olaraq 1956-cı il 30 oktyabrda Böyük Britaniya, Fransaİsrail ona qarşı müharibəyə başladılar. Lakin üçlərin təcavüzü müvəffəqiyyətsizliyə uğradı. SSRİ-nin təzyiqi nəticəsində müdaxiləçilər Misir ərazisini tərk etməyə məcbur oldular. 1958-ci ilin fevralında Misir və Suriya Birləşmiş Ərəb Respublikası adlanan bir dövlətdə birləşdilər. Lakin bu birləşmə müvəqqəti oldu.

1961-ci ilin sentyabrında Suriyada dövlət çevrilişi baş verdi. Suriya Birləşmiş Ərəb Respublikasından çıxdı. Lakin 1972-ci ilə qədər Misir belə adlanmağa davam etdi. 50–60-cı illərdə Misirdə sosial-iqtisadi dəyişikliklər həyata keçirildi: iri sənaye, banklar, nəqliyyat milliləşdirildi, iqtisadiyyatın dövlət bölməsi yaradıldı, torpaq üzərində mülkədarların mülkiyyətini məhdudlaşdıran aqrar islahatlar həyata keçirildi. Lakin aqrar məsələnin həlli başa çatdırılmadı. İri şəhər burjuaziyasının bir hissəsi öz mövqeyini qoruyub saxladı. 1971-ci ildə ölkənin yeni konstitusiyası qəbul olundu. Konstitusiyaya uyğun olaraq 1972-ci ildən etibarən ölkə Misir Ərəb Respublikası adlanmağa başladı. 6 günlük müharibə Misirə böyük ziyan vurdu. Ölkənin gəlirlərinin başlıca mənbəyi olan Süveyş kanalının fəaliyyəti dayandı.

Dövlət bölməsi iqtisadiyyatda səmərəsiz rol oynayırdı. Şişmiş bürokratiya büdcə gəlirlərinin çox hissəsini udurdu. Nasirin vəfatından sonra (1970) prezident olmuş Ənvər Sadat yaranmış vəziyyətdən çıxış yolu tapmağa çalışaraq liberal siyasət yürütməyə başladı. Bu siyasət xarici inhisarların Misir iqtisadiyyatına geniş nüfuz etməsinə səbəb oldu. Misir Yaxın Şərqdə separatçılıq siyasəti yeritməyə başladı. Kemp-Devid sazişi (1978) Misirin ərəb dünyasında təcrid olunmasına gətirib çıxartdı. Nəticədə onun ərəb dövlətləri cəmiyyətinə üzv olması dayandırıldı. Misir ərəb dövlətlərinin çoxu tərəfindən siyasi və iqtisadi boykota məruz qaldı. Ölkə daxilinda Sadatın siyasətindən narazılıq Misir prezidentinə sui-qasd edilməsi ilə nəticələndi. 1981-ci ilin oktyabrında hərbi parad zamanı o ölümcül yaralandı.

O vaxta qədər vitse-prezident vəzifəsini tutan Hüsnü Mübarək ölkənin prezidenti oldu. H.Mübarək hökuməti milli iqtisadiyyatın möhkəmləndirilməsinə və dövlət bölməsinin inkişafına böyük diqqət yetirərək tarazlaşdırılmış siyasət aparmağa başladı. Ölkədə xüsusi bölməni və xarici investisiya qoyuluşunu stimullaşdıran bir sıra qanunlar qəbul olundu. Daxili təhlükəsizliyi və sabitliyi təmin etmək səyi Mübarəkin siyasətində mühüm yer tuturdu. Ekstremist müsəlman təşkilatların fəaliyyəti üzerində nəzarət qoyuldu. Dövlətin dünyəvi xarakteri gücləndirildi. Demokratiyanın inkişafına kömək edən tədbirlər həyata keçirildi. Leqal müxalifət partiyalarının sərbəst fəaliyyətinə imkan yaradıldı. Xarici siyasət sahəsində Misir bir sıra ərəb ölkələri ilə dostluq əlaqələrini bərpa etdi. İsrail sülh yoluyla Sinay yarımadasını Misirə qaytardı, lakin bu ölkə ilə münasibətlərin normallaşdırılması Kemp-Devid razılaşmalarından irəli getmədi. Misir eyni zamanda Fələstin ərəblərinin də qanuni hüquqlarını müdafiə edir.

Coğrafi mövqeyi

Misir Afrika qitəsinin şimal-şərq hissəsində yerləşir. Ölkənin şimalı Aralıq dənizinin suları ilə əhatə olunur. Orada Sinay yarımadası vasitəsi ilə ölkənin Yaxın Şərqə çıxışı vardır. Burada Qədim zamanlarda yalnız Nil çayı hövzəsinin ətrafı Misir ölkəsi sayılırdı. Bu çayın mövcud olmasına görə orada ən qədim zamanlarda əkinçilikheyvandarlıq üçün əlverişli imkanlar yaranmışdır və bu region, Mesopotamiya ilə birlikdə, bəşəriyyətin ən qədim mədəniyyət ocaqlarından biri olmuşdur. Nil çayının və oradakı ərazilərin Aralıq dənizinə yaxınlaşan hissəsi üçbucaq şəkilli olduğuna və eyni adlı yunan hərfinə bənzədiyinə görə oraya "Delta" deyilir. ‘Delta’da yerləşən vilayətlər bu çaydan, bir çox məcralarla axdığına görə, həm də xarici basqınlardan qorunmaq üçün istifadə edirdilər. Misir, üç qitəni — Asiya, AfrikaAvropanı birləşdirən yolların kəsişdiyi mərkəz, ən qədim dünya sivilizasiyası ölkələrindən biridir. Ölkə Afrikanın şimal-şərqində və Asiyanın cənub-qərbində yerləşir. Şərqdən İsrail, cənubdan Sudan, qərbdən Liviya dövlətləri ilə həmsərhəddir. Şimaldan Aralıq dənizi, şərqdən — Qırmızı dəniz əhatə edir. Ölkənin sahəsi 1.001.450 km²-dir

Əhalisi

2011-ci ildə Misir əhalisi xaricdə yaşayan 7 milyon nəfərlə birgə əhalisinin sayının 88 milyona çatıb. 1970–2010-cu illər arasında əhali sürətlə artmışdır. 1798-ci ildə Napoleon Misiri işğal edəndə burada 3 milyon nəfər əhali var idi. İşsizlik səviyyəsi yüksələrək 11, 9 faizə çatıb.

Misirdə şəhər əhalisinin sayı getdikcə artmağa davam edir. Ərəb Soyuq müharibəsi dövründə əhali xaricə köç etməyə üstünlük vermişdir. Xüsusilə, 1971-ci ildə prezident Ənvər Sədatın dövründə emmiqrasiya liberallaşmış, 1973-cü il neft böhranı zamanı pik həddə çatmışdır. Hazırda 2.7 milyon misirli xaricdə yaşayır. Miqrantların təqribən 70%-i ərəb ölkələrində (Səudiyyə Ərəbistanında 923,000 nəfər, Liviyada 332,600 nəfər, İordaniyada 226,850 nəfər, Küveytdə 190,550 nəfər), qalan 30%-i isə Avropa və Şimali Amerikada (ABŞ-da 318,000 nəfər, Kanadada 110,000 nəfər, İtaliyada 90,000 nəfər) yaşayır.

Qədim Yaxın Şərqdə yaşayan əhali arasında yalnız misirlilər əvvəl harada yaşayırdılarsa, yenə də orda qalıblar. Misir əhalisi tarix boyunca dillərini 1 dəfə, dinlərini isə 2 dəfə dəyişmişdir.

İqlim

Aralıq dənizi boyunca ensiz sahil xəttinin iqlimi — subtropik, qalan ərazidə tropik səhra iqlimidir. Burada hava son dərəcə qurudur, ilboyu azbuludlu olur, çox az-az yağış yağır. Misir üçün temperaturun kəskin dəyişməsi xarakterikdir. Asuanda noyabrda hava gündüz 41 °C-dək qıza, gecə isə 3 °C-dək soyuya bilər. Yanvarda orta temperatur şimaldan cənuba 14 °C-dən 17 °C-dək, iyulda 26 °C-dən 33 °C-dək dəyişir.

 
Əbol-hovl (qorxunun atası) və arxasında Kefren Piramidi
 
Misirdə nüfus artma qrafiği — 1800də 2,5 milyon, 1900də 12,5 milyon, 2000də 68 milyon.

Dövlət quruluşu

1953-cü ildən yarıprezident respublikasıdır. 1967-ci ildən fövqəladə vəziyyət qanunu ilə idarə olunur.

Pul

Pul vahidi — Misir funtudur. Funt 100 piastra bölünür. Yerli pulun aşağıdakı dəyərləri var: 100, 20, 10, 5, 1 Misir funtu banknotları; 50, 25 piastr banknotları; 20, 10, 5 xırda pulları. Valyutanın dəyişdirilməsi yerli bankların vasitəsilə həyata keçirilir. Kredit kartları iri mehmanxanaların çoxunda qəbul edilir. Bir Amerika dolları təqribən 3,5 Misir funtuna dəyişilir.

İstinadlar

  1. Aydın Əlizadə. Məqalələri Qədim Misirin qısa tarixi icmalı
  2. http://www.sis.gov.eg/En/Land&people/Location/030200000000000001.htm
  3. MİSİRİN ƏHALİSİ 88 MİLYONA ÇATDI
  4. MÜBARƏK İSTEFA VERDİ. İLKİN REAKSİYALAR[ölü keçid]

Xarici keçidlər

  • Misir 2008-01-22 at the Wayback Machine
  • Səda — Misir-Azərbaycan turizm əlaqələri (21.04.2016)

Həmçinin bax

misir, ərəb, مصر, rəsmi, adı, ərəb, respublikası, ərəb, جمهوریة, مصر, العربیة, şimali, afrikada, dövlət, şimal, şərq, hissəsi, sinay, yarımadasında, yerləşir, şimal, şərqdən, israil, qəzzə, zolağı, cənubdan, sudan, qərbdən, liviya, ilə, həmsərhəddir, şimaldan,. Misir ereb مصر ve ya resmi adi Misir Ereb Respublikasi ereb جمهوریة مصر العربیة Simali Afrikada dovlet Misirin simal serq hissesi Sinay yarimadasinda yerlesir Simal serqden Israil ve Qezze zolagi cenubdan Sudan qerbden Liviya ile hemserheddir Simaldan Araliq denizine serqden ise Aqaba korfezine ve Qirmizi denize cixisi vardir Paytaxti ve en boyuk seheri Qahire umumi sahesi 1 010 408 kvadrat kilometr ehalisinin sayi 100 milyon neferden coxdur Olkenin esas yasayis menteqeleri Nil cayi boyunca yerlesir Misir Ereb Respublikasiجمهورية مصر العربيةMisirBayragi GerbiSuari Masr ummu dunya Misir dunyanin anasidir Himni Menim olkem Menim olkem Menim olkemبلادي بلادي بلادي source source track track track track PaytaxtiQahire 30 02 sm e 31 13 s u En boyuk seheriQahire IsgenderiyyeResmi dilleriereb diliDiniIslamIdareetme formasiRespublika PrezidentAbdel Fettah el Sisi Bas nazirSerif IsmailQurulmasiTarixi Misir Respublikasinin elani18 Iyun 1953 Yaranmasi28 fevral 1922Erazisi Umumi1010407 30 Su 0 632Ehalisi 2017 texmini92 837 000 15 2006 siyahiya alma72 798 000 Sixliq90 km2 233 1 kv mil 118 UDM AQP 2017 texmini texmini Umumi1 173 trilyon 21 Adam basina12 560 100 UDM nominal 2015 texmini texmini Umumi330 765 milyard 34 Adam basina3 740 115 III 2014 0 690orta 108ValyutasiMisir funtu Cuneyh EGP Saat qursagiEETYolun hereket istiqametisagTelefon kodu20ISO 3166 koduEGInternet domeni egMisir Misir dunyanin en qedim dovletlerinden biri hesab olunur Bu dovletin tarixi e e 10 cu minilliye qeder gedib cixir Xristianligin ilk merkezlerinden biri hesab olunur Misirin islamlasmasi ise 7 ci esrde ereblerin bura yurus etmesi ile baglidir 92 milyon nefer ehalisi ile Simali Afrika ve Ereb dunyasinda 1 ci Afrika materikinde 3 cu Nigeriya ve Efiopiyadan sonra dunya olkeleri arasinda ise 15 ci yerdedir Ehalinin ekser hissesi 40 000 km saheni ehate eden yegane ekin bicin isleri ucun elverisli olan Nil cayi boyunca yerlesir Misir erazisinin boyuk hissesini Sahara sehrasi tutur ki burda da demek olar ki ehali yasamir Ehalinin teqriben yarisi seherlerde yasayir Ehalinin cox hissesi Qahire Isgenderiyye ve Nil deltasinda yerlesir Misir hazirda Simali Afrika Yaxin Serq ve Muselman dunyasinda esas guclerden hesab olunur Misir BMT Qosulmama herekati Ereb Dovletleri Liqasi ve IET kimi boyuk teskilatlarin uzvudur Mundericat 1 Misir dovleti 1 1 Muasir tarixi 2 Cografi movqeyi 3 Ehalisi 4 Iqlim 5 Dovlet qurulusu 6 Pul 7 Istinadlar 8 Xarici kecidler 9 Hemcinin baxMisir dovleti Redakte Esas meqale Qedim MisirMuasir tarixi Redakte Birinci dunya muharibesinden sonra Ingilterenin protektoratligi olan Misirde milli azadliq herekati yeni merheleye qedem qoydu Istiqlaliyyet ugrunda mubarizeye rehberlik etmek ucun burjua ictimai xadimlerinden bir qrupu basda Seed Zeqlul olmaqla 1918 ci ilin sonlarinda Misir Numayendeleri partiyasini Vefdi Misri yaratdilar Bu oz neticesini tezlikle gosterdi 1919 cu ilin mart aprel aylarinda ve 1921 ci ilin sonlarinda Misirin muxtelif sosial tebeqelerini ve erazisinin boyuk bir hissesini ehate eden guclu usyanlar bas verdi Bu usyanlar amansizliqla yatirilsa da mustemlekecilere onlara hakimiyyetinin dayaqsiz ve etibarsiz oldugu numyis etdirildi Neticede Boyuk Britaniya 1922 ci il 28 fevralda olkede oz qosunlarini ve komissarini saxlamaq sertile Misirin istiqlaliyyetini tanimaga mecbur oldu 1923 cu ilde Misir basda kral Fuad olmaqla konstitusiyali monarxiya elan edildi Olke parlamentine seckiler kecirildi Kralin ve parlamentin qarsisinda mesuliyyet dasiyan nazirler kabineti yaradildi Vefd Misri partiyasinin lideri Seed Zeqlul bas nazir teyin olundu Nazirler kabinetinin ve genc Misir burjuaziyasinin tezyiqi neticesinde Ingiltere muhum iqtisadi guzestlere getmeye olke senayesini ve ticaretini xarici reqabetden mudafie etmeye yoneldilmis yeni gomruk tarifi heyata kecirmeye mecbur oldu 1924 cu ilde Sudan kondomimu ustunde Ingiltere ile Misir arasinda munaqise bas verdi Veqf Misri Sudanda mustemleke eleyhine herekati mudafie etdiyi ucun ingilisler zoraki vasitelerle vefdci hokumetin istefaya getmesine nail oldular 1929 1933 cu illerin dunya iqtisadi bohrani Misir iqtisadiyyatina ilk novbede pambiqciliga boyuk zerbe vurdu Aqrar bohranin senayeye kecmesi neticesinde bir cox xirda ve orta muessiseler isi dayandirdilar Issizlik genis miqyas aldi fehlelerin real emekhaqqi keskin sekilde asagi dusdu Misirde istismarin guclenmesi ve heyat seviyyesinin asagi dusmesi ile elaqedar azadliq mubarizesinin yeni dalgasi baslandi Azadliq mubarizesinin zirvesini 1930 cu ilin iyul hadiseleri teskil etmisdi Mensur Qahire Isgenderiyye ve Port Seid seherlerinde inadli doyusler baslandi Suveys seheri ise usyancilar terefinden tutuldu Mustemlekeciler ve daxili irtica silahli mubarizeni yatirmaga nail oldular Lakin seherlerde tetiller ve kendlilerin kortebii cixislari butun 30 cu iller boyu davam etmisdi Neticede Boyuk Britaniya 1936 ci ilin avqustunda Misirle yeni muqavile imzalamaga mecbur oldu Bu muqavileye esasen Ingiltere ali komissari sefirle evez olundu ve formal olaraq ingilis isgalina son qoyuldu Bu guzestler zahiri seciyye dasiyirdi Eslinde bu muqavileye gore Suveys kanali zonasi Qahire ve Isgenderiyye seherleri Ingiltere qosunlarinin yerlesdiyi erazi kimi tesdiq olunur Boyuk Britaniya Herbi Hava Quvvelerinin Misirin teyyare limanlarindan istifade etmesi ve onun erazisi uzerinden ucmaq huququ saxlanilir ve ve Misir ordusu uzerinde ingilis herbi numayendelerinin nezareti qoyulurdu Muharibe bas vererdise yaxud muharibe tehlukesi yaranardisa ingilisler Misirden bir doyus meydani kimi istifade ede bilerdiiler Belelikle 1936 ci il muqavilesi deyisilmis sekilde olsa da Ingilterenin Misir uzerinde agaligini mohkemlendirirdi Misir Ikinci dunya muharibesinden sonraki illerde de resmen musteqil dovlet hesab olunsa da faktiki olaraq Boyuk Britaniyadan asili veziyyetde qalmaqda idi O Britaniyanin toxuculuq senayesi ucun pambiq plantasiyasi rolunu oynayirdi Hem de Britaniya Suveys kanalindan ve onun zonasinda yerlesdirilmis herbi bazalardan Misir ve diger ereb olkeleri uzerinde agaliq ucun istifade edirdi Misir xalqi ingilis mustemleke esasreti ile barismaq istemir ingilis qosunlarinin Suveys kanali zonasindan cixarilmasi ve olkenin heqiqi musteqilliyinin berpa edilmesi ugrunda qetiyyetli mubarize aparirdi 1952 ci il iyulun 22 den 23 ne kecen gece Qahire qarnizonu hisselerinin usyanlari baslandi Usyana Camal Ebdul Nasirin liderlik etdiyi Azad zabitler teskilati rehberlik edirdi Iyul inqilabi neticesinde kral Faruq hakimiyyetden el cekmeye ve olkeni terk etmeye mecbur oldu 1953 cu ilde Misir respublika elan edildi Camal Ebdul Nasir onun ikinci prezidenti oldu O qetiyyetli milletci idi ve Misirin tam musteqilliyine calisirdi Iyul inqilabi Misirin taleyinde muhum rol oynadi Olkenin siyasi cehetden asililiginin legvine Suveys kanali zonasindan ingilis qosunlarinin cixarilmasina komek etdi Misir hokumeti 1956 ci ilde Suveys kanali sirketini millilesdirdi Bu Yaxin Serqde Avropanin iri dovletlerinin movqeyine ciddi zerbe demek idi Misirin bu qanuni hereketine cavab olaraq 1956 ci il 30 oktyabrda Boyuk Britaniya Fransa ve Israil ona qarsi muharibeye basladilar Lakin uclerin tecavuzu muveffeqiyyetsizliye ugradi SSRI nin tezyiqi neticesinde mudaxileciler Misir erazisini terk etmeye mecbur oldular 1958 ci ilin fevralinda Misir ve Suriya Birlesmis Ereb Respublikasi adlanan bir dovletde birlesdiler Lakin bu birlesme muveqqeti oldu 1961 ci ilin sentyabrinda Suriyada dovlet cevrilisi bas verdi Suriya Birlesmis Ereb Respublikasindan cixdi Lakin 1972 ci ile qeder Misir bele adlanmaga davam etdi 50 60 ci illerde Misirde sosial iqtisadi deyisiklikler heyata kecirildi iri senaye banklar neqliyyat millilesdirildi iqtisadiyyatin dovlet bolmesi yaradildi torpaq uzerinde mulkedarlarin mulkiyyetini mehdudlasdiran aqrar islahatlar heyata kecirildi Lakin aqrar meselenin helli basa catdirilmadi Iri seher burjuaziyasinin bir hissesi oz movqeyini qoruyub saxladi 1971 ci ilde olkenin yeni konstitusiyasi qebul olundu Konstitusiyaya uygun olaraq 1972 ci ilden etibaren olke Misir Ereb Respublikasi adlanmaga basladi 6 gunluk muharibe Misire boyuk ziyan vurdu Olkenin gelirlerinin baslica menbeyi olan Suveys kanalinin fealiyyeti dayandi Dovlet bolmesi iqtisadiyyatda semeresiz rol oynayirdi Sismis burokratiya budce gelirlerinin cox hissesini udurdu Nasirin vefatindan sonra 1970 prezident olmus Enver Sadat yaranmis veziyyetden cixis yolu tapmaga calisaraq liberal siyaset yurutmeye basladi Bu siyaset xarici inhisarlarin Misir iqtisadiyyatina genis nufuz etmesine sebeb oldu Misir Yaxin Serqde separatciliq siyaseti yeritmeye basladi Kemp Devid sazisi 1978 Misirin ereb dunyasinda tecrid olunmasina getirib cixartdi Neticede onun ereb dovletleri cemiyyetine uzv olmasi dayandirildi Misir ereb dovletlerinin coxu terefinden siyasi ve iqtisadi boykota meruz qaldi Olke daxilinda Sadatin siyasetinden naraziliq Misir prezidentine sui qasd edilmesi ile neticelendi 1981 ci ilin oktyabrinda herbi parad zamani o olumcul yaralandi O vaxta qeder vitse prezident vezifesini tutan Husnu Mubarek olkenin prezidenti oldu H Mubarek hokumeti milli iqtisadiyyatin mohkemlendirilmesine ve dovlet bolmesinin inkisafina boyuk diqqet yetirerek tarazlasdirilmis siyaset aparmaga basladi Olkede xususi bolmeni ve xarici investisiya qoyulusunu stimullasdiran bir sira qanunlar qebul olundu Daxili tehlukesizliyi ve sabitliyi temin etmek seyi Mubarekin siyasetinde muhum yer tuturdu Ekstremist muselman teskilatlarin fealiyyeti uzerinde nezaret qoyuldu Dovletin dunyevi xarakteri guclendirildi Demokratiyanin inkisafina komek eden tedbirler heyata kecirildi Leqal muxalifet partiyalarinin serbest fealiyyetine imkan yaradildi Xarici siyaset sahesinde Misir bir sira ereb olkeleri ile dostluq elaqelerini berpa etdi Israil sulh yoluyla Sinay yarimadasini Misire qaytardi lakin bu olke ile munasibetlerin normallasdirilmasi Kemp Devid razilasmalarindan ireli getmedi Misir eyni zamanda Felestin ereblerinin de qanuni huquqlarini mudafie edir Cografi movqeyi RedakteMisir Afrika qitesinin simal serq hissesinde yerlesir Olkenin simali Araliq denizinin sulari ile ehate olunur Orada Sinay yarimadasi vasitesi ile olkenin Yaxin Serqe cixisi vardir Burada Qedim zamanlarda yalniz Nil cayi hovzesinin etrafi Misir olkesi sayilirdi Bu cayin movcud olmasina gore orada en qedim zamanlarda ekincilik ve heyvandarliq ucun elverisli imkanlar yaranmisdir ve bu region Mesopotamiya ile birlikde beseriyyetin en qedim medeniyyet ocaqlarindan biri olmusdur Nil cayinin ve oradaki erazilerin Araliq denizine yaxinlasan hissesi ucbucaq sekilli olduguna ve eyni adli yunan herfine benzediyine gore oraya Delta deyilir Delta da yerlesen vilayetler bu caydan bir cox mecralarla axdigina gore hem de xarici basqinlardan qorunmaq ucun istifade edirdiler 1 Misir uc qiteni Asiya Afrika ve Avropani birlesdiren yollarin kesisdiyi merkez en qedim dunya sivilizasiyasi olkelerinden biridir Olke Afrikanin simal serqinde ve Asiyanin cenub qerbinde yerlesir Serqden Israil cenubdan Sudan qerbden Liviya dovletleri ile hemserheddir Simaldan Araliq denizi serqden Qirmizi deniz ehate edir Olkenin sahesi 1 001 450 km dir 2 Ehalisi Redakte2011 ci ilde Misir ehalisi xaricde yasayan 7 milyon neferle birge ehalisinin sayinin 88 milyona catib 1970 2010 cu iller arasinda ehali suretle artmisdir 1798 ci ilde Napoleon Misiri isgal edende burada 3 milyon nefer ehali var idi Issizlik seviyyesi yukselerek 11 9 faize catib 3 Misirde seher ehalisinin sayi getdikce artmaga davam edir Ereb Soyuq muharibesi dovrunde ehali xarice koc etmeye ustunluk vermisdir Xususile 1971 ci ilde prezident Enver Sedatin dovrunde emmiqrasiya liberallasmis 1973 cu il neft bohrani zamani pik hedde catmisdir Hazirda 2 7 milyon misirli xaricde yasayir Miqrantlarin teqriben 70 i ereb olkelerinde Seudiyye Erebistaninda 923 000 nefer Liviyada 332 600 nefer Iordaniyada 226 850 nefer Kuveytde 190 550 nefer qalan 30 i ise Avropa ve Simali Amerikada ABS da 318 000 nefer Kanadada 110 000 nefer Italiyada 90 000 nefer yasayir Qedim Yaxin Serqde yasayan ehali arasinda yalniz misirliler evvel harada yasayirdilarsa yene de orda qaliblar Misir ehalisi tarix boyunca dillerini 1 defe dinlerini ise 2 defe deyismisdir Iqlim RedakteAraliq denizi boyunca ensiz sahil xettinin iqlimi subtropik qalan erazide tropik sehra iqlimidir Burada hava son derece qurudur ilboyu azbuludlu olur cox az az yagis yagir Misir ucun temperaturun keskin deyismesi xarakterikdir Asuanda noyabrda hava gunduz 41 C dek qiza gece ise 3 C dek soyuya biler Yanvarda orta temperatur simaldan cenuba 14 C den 17 C dek iyulda 26 C den 33 C dek deyisir Ebol hovl qorxunun atasi ve arxasinda Kefren Piramidi Misirde nufus artma qrafigi 1800de 2 5 milyon 1900de 12 5 milyon 2000de 68 milyon Dovlet qurulusu Redakte1953 cu ilden yariprezident respublikasidir 1967 ci ilden fovqelade veziyyet qanunu ile idare olunur 4 Pul RedaktePul vahidi Misir funtudur Funt 100 piastra bolunur Yerli pulun asagidaki deyerleri var 100 20 10 5 1 Misir funtu banknotlari 50 25 piastr banknotlari 20 10 5 xirda pullari Valyutanin deyisdirilmesi yerli banklarin vasitesile heyata kecirilir Kredit kartlari iri mehmanxanalarin coxunda qebul edilir Bir Amerika dollari teqriben 3 5 Misir funtuna deyisilir Istinadlar Redakte Aydin Elizade Meqaleleri Qedim Misirin qisa tarixi icmali http www sis gov eg En Land amp people Location 030200000000000001 htm MISIRIN EHALISI 88 MILYONA CATDI MUBAREK ISTEFA VERDI ILKIN REAKSIYALAR olu kecid Xarici kecidler RedakteMisir Arxivlesdirilib 2008 01 22 at the Wayback Machine Seda Misir Azerbaycan turizm elaqeleri 21 04 2016 Hemcinin bax RedakteMisir inqilabi Misir ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Misir amp oldid 6026759, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.