fbpx
Wikipedia

Exnaton

Avqust 12, 2021

XVIII sülalə

Misir fironu
Exnaton
Tam adı EXNATON
Digər adları IV Amenhotep, IV Amenofis, Akhenaton

Şəxsi adı





Amenhotep
Jmn ḥtp[.w]
Amun razıdır



Amenhotepneçerhekvavaset
(Amen hotep neçer hekva Vaset)
Jmn ḥtp[.w] nṯr hq3 W3st
Amun razıdır, Tebennin tanrısı və hökumdarı




Exnaton 3ḫ n Jtn
Atona yarar / xeyirkar; Şəfəq / Atonun şəfəqi



Hor adı





Ka-nexet-ka-suti
K3-nḫt-q3-šwtj
Qüvvətli öküz, uca cüt lələklə




Meri-Aton
Mrj-Jtn
Atonun sevgilisi


Nebti adı





Ver-nesit-em-İpet-sut
Wr-nsyt-m-Jpt-swt
Karnakin böyük çarlığı




Wr-nsyt-m-3ḫt-Jtn
Ver-nesit-em-axet-Aton
Möhtəşəm Axetaton şarlığı

Qızıl adı



Vetes-xau-em-İunu-şema
Wṯs-ḫˁw-m-Jwnw-šmˁ
Tacları Heliopolisdə qoyan


Wts-rn-n-Jtn
Vetes-ren-en-Aton
"Atonun… adı"
Yunan Axenxeres, Axenxerses, Axerres, Kenkeres
  • bax
  • müzakirə
  • redaktə

Exnaton, IV Amenhotep, IV Amenofis (e.ə. XIV əsr, Teben, Luxor Governorate[d] – e.ə. 1336, Amarna[d], Minya Governorate[d]) — Misirin Qədim dövrünə aid XVIII sülalənin IX fironu.

Həyatı

IV Amenhotep (e.ə.1372–1354) atası III Amenhotepin ölümündən sonra Misirdə XVIII sülalənin IX fironu olmuşdur. Bu dövrdə Misirdə hakim inanc baş Tanrı hesab olunan Amona inam idi və Amon rahibləri hakimiyyətdə iradə sahibi idilər. Fironlar hər hansı bir işə başlayarkən mütləq kahinlərin öncəgörmələrinə və fikirlərinə qulaq verirdilər. IV Amenhotep Amon-Ra tanrısına pərəstişlə sıx bağlı olan Fiva əyanlarının qüdrətini sarsıtmağa cəhd göstərmişdir. Əhalinin orta təbəqələrinə arxalanan IV Amenhotep Fiva kahinlərinə və qədim əyanlara zərbə endirdi, sonra isə Aton tanrısının kultunu elan etdi. IV Amenhotep dövlətin paytaxtını yeni Axetaton şəhərinə (indiki Tel-əl-Amarna şəhərciyi) köçürdü. Firon IV Amenhotep Exnaton adını aldı.

Aton tanrısına həsr etdiyi şeiri

Ey parıltını sübh çağı yayan,

Nur Aton həyat verən

Hər gün şərqdən peyda olursan

Hər yerə işıq saçırsan…

Genetik faktlar

Genetik kod DNT müayinəsinə əsaslanaraq:

 
 
 Yuya (KV 46)
1113 615 2227 2934 610 1222 912 2025
 
 Tuya (KV 46)
912 1013 1926 2635 1113 819 712 2426
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  III Amenofis (KV 35)
1016 615 1627 2534 813 1622 69 2331
 
 Tiya (KV 46 EL)
1112 1015 2226 2629 611 1922 912 2026
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  Exnaton (KV 55)
1012 1515 1626 2934 1113 1619 912 2023
 
 Naməlum (KV 35 YL)
1012 610 1626 2529 811 1619 612 2023
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  Tutanxamon (KV 62)
1012 1015 1626 2934 813 1919 612 2323
 
 Naməlun (KV 21 A)
1016 xx x26 x35 8x 10x x12 23x

 Naməlun (KV 21 B)
10x xx 1726 xx 1113 xx x12 xx
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 Naməlum uşaq (KV 62)
1216 1013 16x 29x 8x x19 x12 23x
 Naməlum uşaq (KV 62)
10x 615 x26 2935 813 1019 x12 23x
 

n Yuya (DNT)

n Tuya (DNT)

n III Amenofis (DNT)

n Ötürülməmiş (DNT)

x Qeyri kafi məlumat (DNT)

  Firon

  Kişi

  Qadın

(KV...) Sərdabənin nömrəsi

 
 
 Bacı-qardaş ya yaxın qohum nikah


Dini islahatları

IV Amenhotep e.ə. 1366-cı ildə Fiva şəhərini (burada Amona sitayiş güclü idi) tərk edir və indiki Tel əl-Amarna şəhərində yeni ibadət mərkəzi yaradır. Yeni inancın şərəfinə həmin mərkəzi Axetaton, yəni "Günəş üfiqi" adlandırır. Öz ismini- Amenhotepi (mənası "Amon məmnundur") dəyişdirərək Exnaton- "Günəşə sərfəli" qoyur. Firon Exnatonla yanaşı, onun ailə üzvləri və saray əyanları da adlarını dəyişirlər və getdikcə Atona inam geniş əhatə dairəsi təşkil edir.

Beləliklə, firon Exnaton 41 yaşında ikən minillik Misir inancını kökündən dəyişərək Tanrının bir olduğunu, həmçinin təkcə Misirin deyil, bütün kainatın yaradıcısı olduğunu bildirir. Bütpərəstliklə mübarizə aparan Exnaton Amon məbədini bağlatdıraraq yerinə "Gematon" ("Atonu tapdıq") adlı başqa bir məbəd inşa etdirir. Köhnə məbədlərdən fərqli olaraq Aton məbədləri tavansız tikilir. Xalqın fironları Tanrı səviyyəsinə yüksəltmələrinə qarşı çıxan Exnaton dini mərasimlərdə bütün xalqın gözü qarşısında ailəsi ilə birgə iştirak etməyə başlayır. Getdikcə Atona daha çox bağlanan Extanon yaradıcıya şeirlər həsr etməyə başlayır: "Aton, gündüz kimi işıqlı Aton. Gözlərimiz sənə baxır və səni görür. Sən mənim qəlbimdəsən, lakin səni tanımaq istəmirlər. Sadəcə mən, sənin qulun Exnaton səni tanıyır. Onlara axtarma gücü ver. Sənin gücün, sənin planın sonsuzdur. Dünya sənə aiddir və sənindir. Çünki onu sən yaratdın…"

Exnatonun dini islahatı insanların dini, mədəni, əxlaqi həyatında mühüm dəyişikliklərə səbəb olur yeni əxlaqi keyfiyyətlər formalaşır:

· Məbədlərə girməzdən qabaq əllər və ayaqlar müəyyən bir rituala əməl olunaraq yuyulur

· Yaşlı insan yanlarına gəldikdə gənclər ayağa qalxırlar

· Yaxınlıq əlaqəsindən sonra mütləq yuyunulur

· Məbədə girərkən pişiklərə və itlərə toxunulmamamlıdır, əgər toxunularsa əllər, ayaqlar və üz yuyulmalıdır

· Bütlər qadağan edilir

· Donuz əti yasaqlanır

· Dini adət olaraq heyvan qurban kəsilir

· Ölən insan üçün dəfn mərasimi keçirilir

· Ruhun varlığına, ölümdən sonra həyata inam güclənir

Artıq bu dövrdən etibarən fironların rəsmləri ilahi formada deyil, olduğu kimi çəkilir. Lakin Exnaton firon olsa da, hakimiyyəti baş naib və baş kahin Ay, ordu komandanı Horemheb, xəzinədar Mayla birlikdə edirdi. O,zəhərlənərək öldürülür.

Haşiyə: Məşhur yazar Bob Brier "Tutanxamon cinayəti" adlı əsərində Exnatonun ölümünün üzündə çıxan bir çiban nəticəsində olmasını qeyd edir. Ondan sonra hakimiyyətə gələn oğlu Tutanxaton atasının əzablı şəkildə ölməsini Amonun qəzəbinə bağlayır və adını dəyişərək (Tutanxamon) qoyur və yenidən əski inanca qayıdır və paytaxtı Memfisə köçürür. Fəqət onun da hakimiyyəti uzun sürmür, kahin Ay tərəfindən hazırlanan sui-qəsd planına əsasən sərt bir cisimlə başından vurularaq öldürülür. Bu hadisələrdəm sonra Exnatonun nəslindən olanların bəzilərinin adları məbədlərdən silinir. Tutanxamonu öldürtdükdən sonra heç bir varis olmadığınından kahin Ay şahzadə ilə evlənir və Misir adətinə görə hakimiyyət ona keçir. Lakin ordu komandanı Horemheb onu devirərək taxt-taca sahib olur.

Exnatonun ölümündən sonra Axetaton şəhəri yerlə yeksən edilir və onun adı lənətlənmiş firon kimi tarixə düşür. Təsadüfi deyil ki, ən çirkin firon heykəli də ona məxsusdur. Exnatonun qəbrində aparılmış tədqiqatlar onu göstərir ki, burada heç bir mumiyalama prosesi olmayıb və çox güman ki, tək Tanrı Atonun əmrinə əsasən torpağa basdırılmışdır.

Bütün bu olayları nəzərdən keçirdikdə maraqlı sual ortaya çıxır: Minillik inancı kökündən dəyişərək yalnız günəşə inamı yaratmaqda Exnatonun məqsədi nə idi? Burada bir sıra ehtimallar mümkündür və bu haqda Ziqmund Freyd başda olmaqla bir sıra tədqiqatçılar araşdırma aparmışlar:

1. Firon Exnaton hakimiyyətin idarə edilməsində nüfuz sahibi olan Amon kahinlərinin mövqeyini sarsıtmaq və onları hakimiyyətdən uzaqlaşdırmaq istəyirdi. Buna görə də kahinlərin hakimiyyət rıçaqlarını əllərindən almaq qərarına gəlir. Fikrimizcə, bu yanlışdır. Çünki Exnaton hakimiyyətə gələrkən 10 yaşı var idi və atası III Amenhotep ona ucsuz-bucaqsız imperiya miras qoymuşdu. Təbii ki, kahinlərə qarşı çıxmaqdansa Exnatonun onların dəstəyi ilə öz hakimiyyətini saxlaması daha düzgün addım olardı.

2. Həqiqətən Exnaton müəyyən biliklərə sahib idi və mövcud inancın yanlışlığını anlayaraq, onun hakimiyyətindən 300 il əvvəl Misirə monoteist inancı gətirən Həzrəti Yusif peyğəmbərin təbliğatını davam etdirmək istəyirdi. Hansı ki, Quranda bu barədə deyilir: "Ey mənim iki zindan yoldaşım! Ayrı-aryı tanrılar yaxşıdır, yoxsa bir olan, qadir olan Allah. Qeyri-ibadət etdikləriniz sizin və atalarınızın qoyduğunuz adlardan başqa bir şey deyildir. Allah isə onlara heç bir dəlil nazil etməmişdir. Hökm ancaq Allahındır. O sizə yalnız Onun özünə ibadət etmənizi buyurmuşdur. Doğru din budur, lakin insanların çoxu bilməz!" ("Yusif"-39–40) Çünki digər yazılan şeirlərdə də Aton yer üzündəki həyatın mənbəyi, bütün dövlətlərin və xalqların yaradıcısıdır: "Sən zamanınn gedişini təyin etmisən, -qışı yaratmısan ki, şumlanmış yer sərinləşsin; sən uzaq göyləri yaratmısan ki, oradan doğasan, yaratdığın hər şey səni görsün. Sən vahidsən, sən öz surətində zühur edirsən, ey canlı, parlaq, işıqlı Aton, uzaq və yaxın Aton! Sən özündən özünəbənzər milyonları yaratmısan… Sən səmaya qalxdığın zaman Yer üzü işıqlanır; sən günəş diski kimi işıq saçırsan, səxavətlə sən öz şüalarını yayaraq zülməti qovursan və hər iki dünya oyanır, sevinclə ayağa qalxır…"

3.Qeyd etdik ki, 18-ci sülalənin 8-ci fironu III Amenhotepin hakimiyyəti dönəmində Misir geniş bir əraziyə sahib idi və işğal olunan ərazilərdə bir sıra tanrılara inam mövcud idi. Məhz Exnaton bu fərqlilikləri aradan qaldırmaq və imperiya daxilində yaşayan bütün xalqları bir Tanrı kölgəsi altında birləşdirmək üçün vahid bir Tanrı seçir və bütün xalqlarda günəşə inam güclü olduğu üçün Atona üstünlük verilir.

4.Firon Exnaton son dərəcə romantik və şair təbiətli bir şəxsiyyət olub və Misir ədəbiyyatında "Aton himnləri" ona məxsusdur. Buna görə də qadınına hədsiz məhəbbətlə bağlanan Exnaton üçün arvadı Nefertiti tək idi. Tək bir qadına sevgiylə bağlanan Exnaton üçün kainatın yaradıcısı da tək olmalı idi.

5.Firon Exnaton bir peyğəmbər idi. İlk baxışdan qəribə görünsə də, tədqiqatçılar bu versiyanı da irəli sürüblər. Çünki ilk baxışdan peyğəmbər dedikdə sadə, asketik həyat sürən, kasıb bir insan göz önünə gəlir. Lakin unutmayaq ki, peyğəmbər hesab edilənlərin içərisində padşahlara da rast gəlinir. Yəni İsrail padşahlarından (David və Solomon) peyğəmbər ola bilərsə, Misir fironlarından da kiminsə peyğəmbər olması heç də mümkünsüz görünməməlidir. Yəhudi əsilli fransız tədqiqatçıları Messod və Rocer Sabbah firon Exnatonun İbrahim peyğəmbərlə eyni şəxsiyyət olması fikrini ortaya atıblar. Lakin ən maraqlı tədqiqat Ziqmund Freydə məxsusdur və o bu barədə "Musa və monoteizm" adlı kitab yazıb. Freydə görə əslində Musa yəhudi deyil, milliyətcə misirli olub və əslində Musa firon Exnatonun özüdür. Digər tədqiqatçılara görə isə, Həzrəti Musa Axetaton şəhəri salındıqdan sonra buradakı Aton məbədində rahib olub və Axetatonun dağıdılmasından sonra Misirdə yaşayan israilliləri öz tərəfinə çəkərək onlara yeni bir din gətirdiyini bildirir və onları Misirdən çıxarır. Bu çıxış dini kitablarda özünəməxsus rəvayətlərlə əks olunub. Lakin tezliklə israillilər xəyanətkar çıxırlar və yenidən öz əski inanclarına qayıdırlar və Musanı da öldürürlər. Digər bir araşdırmaya görə isə kahin Ay hakimiyyətə gəldikdən sonra Axetatonda yaşayan və Atona ibadət edən əhalini sürügn edir və Musa ilə Misirdən çıxan xalq elə Axetatonun əhalisidir.

İstinadlar

  1. Teilweise als weiblicher König "Tochter von…" genannt.
  2. Documentary film. Secrets of the mummies
  3. National Geographic, Schätze aus Ägypten, Collector`s Edition № 1 Seite Tutanchamun 91, redaktion: Juan Velasco Amanda Hobbs und Lawson Parker. Quellen: Zahi Hawass, Altertümerverwaltung, Ägypten, Carsten, Pusch, Eberhard Karls, Universität Tübingen 2010  (alm.)
SƏLƏF
III Amenofis 		  Exnaton
XVIII sülalə 		  XƏLƏF
Semenxkare

Avqust 12, 2021
exnaton, məqalənin, bəzi, məlumatlarının, mənbəsi, göstərilməmişdir, daha, ətraflı, məlumat, üçün, məqalənin, müzakirə, səhifəsinə, baxa, məqaləyə, uyğun, formada, mənbələr, əlavə, edib, vikipediyanı, zənginləşdirə, bilərsiniz, avqust, 2021, məqaləni, vikiləşd. Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz avqust 2021 Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin XVIII sulaleMisir fironu ExnatonTam adi EXNATONDiger adlari IV Amenhotep IV Amenofis AkhenatonSexsi adi Amenhotep Jmn ḥ tp w Amun razidirAmenhotepnecerhekvavaset Amen hotep necer hekva Vaset Jmn ḥtp w nṯr hq3 W3st Amun razidir Tebennin tanrisi ve hokumdari Exnaton 3ḫ n Jtn Atona yarar xeyirkar Sefeq Atonun sefeqiHor adi Ka nexet ka suti K3 nḫt q3 swtj Quvvetli okuz uca cut lelekle Meri Aton Mrj Jtn Atonun sevgilisiNebti adi Ver nesit em Ipet sut Wr nsyt m Jpt swt Karnakin boyuk carligiWr nsyt m 3ḫt Jtn Ver nesit em axet Aton Mohtesem Axetaton sarligiQizil adi Vetes xau em Iunu sema Wṯs ḫˁw m Jwnw smˁ Taclari Heliopolisde qoyanWts rn n Jtn Vetes ren en Aton Atonun adi Yunan Axenxeres 1 Axenxerses Axerres KenkeresbaxmuzakireredakteExnaton IV Amenhotep IV Amenofis e e XIV esr Teben Luxor Governorate d e e 1336 Amarna d Minya Governorate d Misirin Qedim dovrune aid XVIII sulalenin IX fironu Mundericat 1 Heyati 2 Aton tanrisina hesr etdiyi seiri 3 Genetik faktlar 4 Dini islahatlari 5 IstinadlarHeyati RedakteIV Amenhotep e e 1372 1354 atasi III Amenhotepin olumunden sonra Misirde XVIII sulalenin IX fironu olmusdur Bu dovrde Misirde hakim inanc bas Tanri hesab olunan Amona inam idi ve Amon rahibleri hakimiyyetde irade sahibi idiler Fironlar her hansi bir ise baslayarken mutleq kahinlerin oncegormelerine ve fikirlerine qulaq verirdiler IV Amenhotep Amon Ra tanrisina perestisle six bagli olan Fiva eyanlarinin qudretini sarsitmaga cehd gostermisdir Ehalinin orta tebeqelerine arxalanan IV Amenhotep Fiva kahinlerine ve qedim eyanlara zerbe endirdi sonra ise Aton tanrisinin kultunu elan etdi IV Amenhotep dovletin paytaxtini yeni Axetaton seherine indiki Tel el Amarna seherciyi kocurdu Firon IV Amenhotep Exnaton adini aldi Aton tanrisina hesr etdiyi seiri RedakteEy pariltini subh cagi yayan Nur Aton heyat verenHer gun serqden peyda olursanHer yere isiq sacirsan 2 Genetik faktlar RedakteGenetik kod DNT muayinesine esaslanaraq 3 Yuya KV 46 11 13 6 15 22 27 29 34 6 10 12 22 9 12 20 25 Tuya KV 46 9 12 10 13 19 26 26 35 11 13 8 19 7 12 24 26 III Amenofis KV 35 10 16 6 15 16 27 25 34 8 13 16 22 6 9 23 31 Tiya KV 46 EL 11 12 10 15 22 26 26 29 6 11 19 22 9 12 20 26 Exnaton KV 55 10 12 15 15 16 26 29 34 11 13 16 19 9 12 20 23 Namelum KV 35 YL 10 12 6 10 16 26 25 29 8 11 16 19 6 12 20 23 Tutanxamon KV 62 10 12 10 15 16 26 29 34 8 13 19 19 6 12 23 23 Namelun KV 21 A 10 16 x x x 26 x 35 8 x 10 x x 12 23 x Namelun KV 21 B 10 x x x 17 26 x x 11 13 x x x 12 x x Namelum usaq KV 62 12 16 10 13 16 x 29 x 8 x x 19 x 12 23 x Namelum usaq KV 62 10 x 6 15 x 26 29 35 8 13 10 19 x 12 23 x n Yuya DNT n Tuya DNT n III Amenofis DNT n Oturulmemis DNT x Qeyri kafi melumat DNT Firon Kisi Qadin KV Serdabenin nomresi Baci qardas ya yaxin qohum nikahDini islahatlari RedakteIV Amenhotep e e 1366 ci ilde Fiva seherini burada Amona sitayis guclu idi terk edir ve indiki Tel el Amarna seherinde yeni ibadet merkezi yaradir Yeni inancin serefine hemin merkezi Axetaton yeni Gunes ufiqi adlandirir Oz ismini Amenhotepi menasi Amon memnundur deyisdirerek Exnaton Gunese serfeli qoyur Firon Exnatonla yanasi onun aile uzvleri ve saray eyanlari da adlarini deyisirler ve getdikce Atona inam genis ehate dairesi teskil edir Belelikle firon Exnaton 41 yasinda iken minillik Misir inancini kokunden deyiserek Tanrinin bir oldugunu hemcinin tekce Misirin deyil butun kainatin yaradicisi oldugunu bildirir Butperestlikle mubarize aparan Exnaton Amon mebedini baglatdiraraq yerine Gematon Atonu tapdiq adli basqa bir mebed insa etdirir Kohne mebedlerden ferqli olaraq Aton mebedleri tavansiz tikilir Xalqin fironlari Tanri seviyyesine yukseltmelerine qarsi cixan Exnaton dini merasimlerde butun xalqin gozu qarsisinda ailesi ile birge istirak etmeye baslayir Getdikce Atona daha cox baglanan Extanon yaradiciya seirler hesr etmeye baslayir Aton gunduz kimi isiqli Aton Gozlerimiz sene baxir ve seni gorur Sen menim qelbimdesen lakin seni tanimaq istemirler Sadece men senin qulun Exnaton seni taniyir Onlara axtarma gucu ver Senin gucun senin planin sonsuzdur Dunya sene aiddir ve senindir Cunki onu sen yaratdin Exnatonun dini islahati insanlarin dini medeni exlaqi heyatinda muhum deyisikliklere sebeb olur yeni exlaqi keyfiyyetler formalasir Mebedlere girmezden qabaq eller ve ayaqlar mueyyen bir rituala emel olunaraq yuyulur Yasli insan yanlarina geldikde gencler ayaga qalxirlar Yaxinliq elaqesinden sonra mutleq yuyunulur Mebede girerken pisiklere ve itlere toxunulmamamlidir eger toxunularsa eller ayaqlar ve uz yuyulmalidir Butler qadagan edilir Donuz eti yasaqlanir Dini adet olaraq heyvan qurban kesilir Olen insan ucun defn merasimi kecirilir Ruhun varligina olumden sonra heyata inam guclenirArtiq bu dovrden etibaren fironlarin resmleri ilahi formada deyil oldugu kimi cekilir Lakin Exnaton firon olsa da hakimiyyeti bas naib ve bas kahin Ay ordu komandani Horemheb xezinedar Mayla birlikde edirdi O zeherlenerek oldurulur Hasiye Meshur yazar Bob Brier Tutanxamon cinayeti adli eserinde Exnatonun olumunun uzunde cixan bir ciban neticesinde olmasini qeyd edir Ondan sonra hakimiyyete gelen oglu Tutanxaton atasinin ezabli sekilde olmesini Amonun qezebine baglayir ve adini deyiserek Tutanxamon qoyur ve yeniden eski inanca qayidir ve paytaxti Memfise kocurur Feqet onun da hakimiyyeti uzun surmur kahin Ay terefinden hazirlanan sui qesd planina esasen sert bir cisimle basindan vurularaq oldurulur Bu hadiselerdem sonra Exnatonun neslinden olanlarin bezilerinin adlari mebedlerden silinir Tutanxamonu oldurtdukden sonra hec bir varis olmadiginindan kahin Ay sahzade ile evlenir ve Misir adetine gore hakimiyyet ona kecir Lakin ordu komandani Horemheb onu devirerek taxt taca sahib olur Exnatonun olumunden sonra Axetaton seheri yerle yeksen edilir ve onun adi lenetlenmis firon kimi tarixe dusur Tesadufi deyil ki en cirkin firon heykeli de ona mexsusdur Exnatonun qebrinde aparilmis tedqiqatlar onu gosterir ki burada hec bir mumiyalama prosesi olmayib ve cox guman ki tek Tanri Atonun emrine esasen torpaga basdirilmisdir Butun bu olaylari nezerden kecirdikde maraqli sual ortaya cixir Minillik inanci kokunden deyiserek yalniz gunese inami yaratmaqda Exnatonun meqsedi ne idi Burada bir sira ehtimallar mumkundur ve bu haqda Ziqmund Freyd basda olmaqla bir sira tedqiqatcilar arasdirma aparmislar 1 Firon Exnaton hakimiyyetin idare edilmesinde nufuz sahibi olan Amon kahinlerinin movqeyini sarsitmaq ve onlari hakimiyyetden uzaqlasdirmaq isteyirdi Buna gore de kahinlerin hakimiyyet ricaqlarini ellerinden almaq qerarina gelir Fikrimizce bu yanlisdir Cunki Exnaton hakimiyyete gelerken 10 yasi var idi ve atasi III Amenhotep ona ucsuz bucaqsiz imperiya miras qoymusdu Tebii ki kahinlere qarsi cixmaqdansa Exnatonun onlarin desteyi ile oz hakimiyyetini saxlamasi daha duzgun addim olardi 2 Heqiqeten Exnaton mueyyen biliklere sahib idi ve movcud inancin yanlisligini anlayaraq onun hakimiyyetinden 300 il evvel Misire monoteist inanci getiren Hezreti Yusif peygemberin tebligatini davam etdirmek isteyirdi Hansi ki Quranda bu barede deyilir Ey menim iki zindan yoldasim Ayri aryi tanrilar yaxsidir yoxsa bir olan qadir olan Allah Qeyri ibadet etdikleriniz sizin ve atalarinizin qoydugunuz adlardan basqa bir sey deyildir Allah ise onlara hec bir delil nazil etmemisdir Hokm ancaq Allahindir O size yalniz Onun ozune ibadet etmenizi buyurmusdur Dogru din budur lakin insanlarin coxu bilmez Yusif 39 40 Cunki diger yazilan seirlerde de Aton yer uzundeki heyatin menbeyi butun dovletlerin ve xalqlarin yaradicisidir Sen zamaninn gedisini teyin etmisen qisi yaratmisan ki sumlanmis yer serinlessin sen uzaq goyleri yaratmisan ki oradan dogasan yaratdigin her sey seni gorsun Sen vahidsen sen oz suretinde zuhur edirsen ey canli parlaq isiqli Aton uzaq ve yaxin Aton Sen ozunden ozunebenzer milyonlari yaratmisan Sen semaya qalxdigin zaman Yer uzu isiqlanir sen gunes diski kimi isiq sacirsan sexavetle sen oz sualarini yayaraq zulmeti qovursan ve her iki dunya oyanir sevincle ayaga qalxir 3 Qeyd etdik ki 18 ci sulalenin 8 ci fironu III Amenhotepin hakimiyyeti doneminde Misir genis bir eraziye sahib idi ve isgal olunan erazilerde bir sira tanrilara inam movcud idi Mehz Exnaton bu ferqlilikleri aradan qaldirmaq ve imperiya daxilinde yasayan butun xalqlari bir Tanri kolgesi altinda birlesdirmek ucun vahid bir Tanri secir ve butun xalqlarda gunese inam guclu oldugu ucun Atona ustunluk verilir 4 Firon Exnaton son derece romantik ve sair tebietli bir sexsiyyet olub ve Misir edebiyyatinda Aton himnleri ona mexsusdur Buna gore de qadinina hedsiz mehebbetle baglanan Exnaton ucun arvadi Nefertiti tek idi Tek bir qadina sevgiyle baglanan Exnaton ucun kainatin yaradicisi da tek olmali idi 5 Firon Exnaton bir peygember idi Ilk baxisdan qeribe gorunse de tedqiqatcilar bu versiyani da ireli surubler Cunki ilk baxisdan peygember dedikde sade asketik heyat suren kasib bir insan goz onune gelir Lakin unutmayaq ki peygember hesab edilenlerin icerisinde padsahlara da rast gelinir Yeni Israil padsahlarindan David ve Solomon peygember ola bilerse Misir fironlarindan da kiminse peygember olmasi hec de mumkunsuz gorunmemelidir Yehudi esilli fransiz tedqiqatcilari Messod ve Rocer Sabbah firon Exnatonun Ibrahim peygemberle eyni sexsiyyet olmasi fikrini ortaya atiblar Lakin en maraqli tedqiqat Ziqmund Freyde mexsusdur ve o bu barede Musa ve monoteizm adli kitab yazib Freyde gore eslinde Musa yehudi deyil milliyetce misirli olub ve eslinde Musa firon Exnatonun ozudur Diger tedqiqatcilara gore ise Hezreti Musa Axetaton seheri salindiqdan sonra buradaki Aton mebedinde rahib olub ve Axetatonun dagidilmasindan sonra Misirde yasayan israillileri oz terefine cekerek onlara yeni bir din getirdiyini bildirir ve onlari Misirden cixarir Bu cixis dini kitablarda ozunemexsus revayetlerle eks olunub Lakin tezlikle israilliler xeyanetkar cixirlar ve yeniden oz eski inanclarina qayidirlar ve Musani da oldururler Diger bir arasdirmaya gore ise kahin Ay hakimiyyete geldikden sonra Axetatonda yasayan ve Atona ibadet eden ehalini surugn edir ve Musa ile Misirden cixan xalq ele Axetatonun ehalisidir Istinadlar Redakte Teilweise als weiblicher Konig Tochter von genannt Documentary film Secrets of the mummies National Geographic Schatze aus Agypten Collector s Edition 1 Seite Tutanchamun 91 redaktion Juan Velasco Amanda Hobbs und Lawson Parker Quellen Zahi Hawass Altertumerverwaltung Agypten Carsten Pusch Eberhard Karls Universitat Tubingen 2010 alm SELEF III Amenofis ExnatonXVIII sulale XELEFSemenxkareMenbe https az wikipedia org w index php title Exnaton amp oldid 6082699, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.