fbpx
Wikipedia

Coser ehramı

Avqust 04, 2021

Coser ehramı — pilləli ehram olub, günümüzədək gəlib çatan ən qədim daş tikilidir. Doqquz ən hündür ehramdan biri sayılır. Eramızdan əvvəl təqribən 2650-ci ildə memar və vəzir İmhotep tərəfindən Sakkarada məqbərə məqsədilə firon Coserin şərəfinə tikdirilmişdir. Ehram Coserin şərəfinə tikilsə də burada onun bütün ailə üzvləri -arvadları və uşaqları dəfn edilmişdir.

Coser ehramı
Coser ehramı
Qədim Misir dilində adı

Coser ehramı

Tikili haqqında məlumat
Yeri Sakkara
Tikdirəni Coser (Netyerixet)
Memarı İmhotep
Tarixi III sülalə (e.ə. 2650)
Tipi Çoxqatlı (pilləli) ehram
Həcmi 330.400 m³
İlkin hündürlüyü 62,50 m
Hazırki hündürlüyü 60 m
Sahəsi 121 m × 109 m
Qatı 6
Kult ehramı mövcud deyil
Məxsusluğu Firon Coser
Coser
Coser, Misir

Tədqiqatı

Coser ehram kompleksi ilk dəfə 1821-ci ildə Prussiya baş konsulu Haynrix Menu Frayher fon Minutoli və italyan mühəndisi Cirolanio Seqato tərəfindən tədqiq edilmişdir. Bu zaman ehram kompleksinin giriş hissəsi aşkar edilmiş, həmin giriş hissəsində bir küncdə mumiya qalıqları: qızıla tutulmuş kəllə və ayaq pəncəsi tapılmışdır. Firona məxsusluğu təxmin edilən mumiya qalıqları fon Minutoli tərəfindən gəmi ilə Hamburqa aparılarkən gəminin batması nəticəsində itirilmişdir.

1837-ci ildə Con Şae Perrinq sonrakı dövrlərə aid olan məzarlıqları və ehram qalereyasını aşkar etmişdir.

1926-cı ildə Sesil M. Förs sistematik tədqiqatlar aparsa da onun ölümündən sonra bu iş yarımçıq qalır. Ceyms Edvard Kuibel bu işi davam etdirir, lakin o da 1935-ci ildə vəfat edir. İşi fransız tədqiqatçısı Jan-Filip Lauer davam etdirir.

1934-cü ildə kompleksdə digər şəxslərə məxsus olan qalıqlar aşkar edilir. Lakin dəqiq laborator müayinə bu qalıqların Ptolemey dövrünə aid olduğunu göstərir.

Lauer 2001-ci ilə qədər (ölənədək) Coser ehram kompleksinin və Sakkaradakı ölü şəhər Nekropolun tədqiqatı ilə məşğul olmuş, onun rəhbərliyi altında kompleksin divar hissələri bərpa edilmiıdir.

Forması

Altı qatlı və ya pilləli tikili Qədim Misirin ilk ehramı sayılır. Dövrümüzə demək olar ki, yaxşı saxlanılmış vəziyyətdə gəlib çatmışdır.

  • Tikilən zaman ölçüləri: 125 m x 115 m, hündürlüyü 62,5 m olmuşdur.
  • Hal-hazırda ölçüləri: 121 m x 109 m, hündürlüyü 60 m-dir.

Tikilməsi

Coser ehramının memarı qədim Misir ənənəsinə görə Coserin ən ali əyanı olan İmhotep olmuşdur. Kahin İmhotep dövrünün ən müdrik və bacarıqlı xadimi sayılırdı. O, bacarıqlı müəllim və həkim olmaqla yanaşı, həm də münəccim idi.

Firon Coserin heykəlinin altındakı firon titullarından sonra İmhotepin adının həkk olunması onun nə dərəcədə ali rütbəli və mənsəb, söz sahibi olmasına dəlalət edir: "Aşağı Misir fironunun xəzinədarı Yuxarı Misirdə firondan sonra birinci adam, böyük sarayın ağası (idarəedicisi), Heliopolisin baş rahibi, memar, heykəltəraş İmhotep". Sonralar İmhotep ilahiləşdirlərək onu memarlıq və təbabət tanrısı adlandırmışlar. Yunanlar onu özlərinin təbabət tanrısı – Askleplə eyniləşdirirlər. Qədimdə zəvvarlar Sakkaraya gələrkən güman edildiyi kimi mütləq onun məzarına da baş çəkərmişlər lakin, indiyə qədər onun məzarı tapılmamışdir. Sakkarada Coser kompleksindən şimal-şərqdə İmhoteplə və həmçinin müdriklik, yazı və elm tanrısı Totla eyniləşdirilən ibis (quş) mumyaları günümüzədək gəlib çıxmışdır.

Qatlı ehram

İlk olaraq memar İmhotep sadə daş dördkünc qəbir sərdabə – mastaba tikmək qərarına gəlmiş, sonralar tikinti prosesi inkişaf etdirilərək çoxqatlı ehramın ilk qatı şəklini almış olmuşdur. Ehramın coxqatlılığı fironun göyə ucalması kimi simvolik bir məna daşıyır. Tikili ondan əvvəl tikilmiş mastabalardan tikinti materialı kimi çiy kərpic deyil daşdan istifadə olunması ilə fərqlənirdi. Tikinti qatlara uyğun olaraq 6 mərhələdən ibarət olmuşdur. Belə hesab edilir ki, sərdabənin ortası Coserin qardaşı Sanaxt üçün tikilibmiş. Nəticə etibarilə özül üzərində qaldırılmış ehramın ölçülərin 125 m x 115 m, hündürlüyü isə 61 metrə çatmışdır.

Ehramın tikilmə mərhələləri: M1, M2, M3, E1, E1' və E2
Mastaba M1 Mastaba M2 Mastaba M3 Ehram E1 Ehram E1' Ehram E2
           
Sahəsi 63 m × 63 m 71,5 m × 71,5 m 79,5 m × 71,5 m 85,5 m × 77 m 119 m × 107 m 121 m × 109 m
Hündürlüyü 8 m 8 m, 7 m 8 m, 7 m, 5 m 42 m 60 m 62 m
Tikmə üsulu Üfüqi qatlar Üfüqi qatlar Üfüqi qatlar Maili qatlar Maili qatlar Maili qatlar
Tikinti daşının hündürlüyü 0,30 m 0,30 m 0,30 m 0,38 m 0,52 m 0,52 m
Qatların sayı – – – 4 4-6 ? 6

Cənub məzarlığı

Cənub məzarlığı Coserin ən sirli hissəsi sayılır. Əsasən kirəc daşla hörülmüş divarlardan ibarət irimiqyaslı bir bloku xatırladır. Düzbucaqlı küncü şimal-qərb tərəfdə kult kapella ilə birləşir.

 
Cənub məzarının mövqeyi

Divarlarının fasad hissələri kobra relyefi və hücrələrlə bəzədilmişdir.

Enən pillələr vasitəsilə cənub məzarlığının alt qatına, çəhrayı qranitlə döşənmiş otağa – alt qata keçmək mümkündür. Üst qatın və əsas məzarın bir qədər kiçildilmiş forması demək olar kiçik nüsxəsi olan alt qat şərqi-qərb istiqamətindədir. Uzunluğu 1,6 m-dir. Pillələr daha aşağıya əsas məzarda olduğu kimi göy kahı ilə üzlənmiş bir qalereyaya doğru enir. Burada fironun Sed bayramında içtirakını əks etdirən 3 ədəd təsvirli qapılar yerləşmişdir.

Cənub məzarlığının nə məqsəd güdməsi hələ də müəmmalı olaraq qalmaqdadır. Misirşünas Firt və Edvarda görə bura müvvəqqəti məzar kimi nəzərdə tutulmuşdur. Ricke və Jéquier burada simvolik

 
Cənub məzarının alt qatı
Tünd qırmızı: Məzar otağı
Göy: göy rənglə döşənmiş hücrələr (otaqlar)

Kanın məzarı yerləşmiş olmasını qeyd edirlər. Sonralar onun yerini kult ehramları tutmağa başlamışdır. Burada hər hansı dəfn olunma halı hələ də izah edilməmişdir.

  • Cənub məzarlığının kobra relyefli və hücrəli kapella divarı

  • Cənub məzarlığının kobra relyefli kapella divarı

  • Göy rəngli hücrələr (otaqlar)

Ehram kompleksinin elementləri

Heb-Sed həyəti

 
Heb-Sed həyəti və kapellanın mövqeyi

Ehram kompleksin cənub-şərq tərəfində meydança mövcuddur ki, bura adətən Heb-Sed adlanan mərasim üçün nəzərdə tutulmuşdur.

Bu bayram mərasimində adətən fironun hakimiyyət qabiliyyəti, gücü təntənəli şəkildə nümayiş etdirilirmiş. Dördbucaq şəkilli həyətin qərb hissəsində iki tipli 13 kapella yerləşmişdir.

Birinci tipə Seh-netjer – Tanrı kölgəsi adlanan kapella aid olub, yarımdairəvi kantlı alçaq dama malikdir. Dam örtüyü palma yarpaqları formasında immitasiya olunmuşdur. İkinci Per-uer tipidir ki, dairəvi dama və sütunlu fasada malikdir. Şərq tərəfdə isə daha 12 kiçik kapella yerləşmişdir. Bu kapellalar simvolik memarlıq nümunələri xarakteri daşıyır. Kapellaların bir çoxu tam şəkildə bərpa edilmişdir.

  • Kapellanın qərb tərəfi

  • Heb-Sed həyətinin və kapellanın qərb tərəfi (Seh-netjer-Tip solda və Per-uer-Tip sağda)

"T" məbədi

"T" məbədi Heb-Sed kapellaları ilə cənubda qərar tutmuş meydança arasında dördbucaqlı bir tikilidir. Güman edilir ki məbəd Heb-Sed mərasiminə bağlı bir tikilidir. Əsasən çiy kərpicdən tikilmiş və funksional xarakterlidir. Məbəd sütunlu girişə, giriş otağına və üç həyətə, həmçinin kvadrat formalı zala malikdir. Sütunların üzərində kirəc daş lovhəli tavanın olması güman edilir.

 
T məbədinin yerləşmə mövqeyi

  • T məbədinin xarabalığı

  • T məbədinin xarabalığı, arxa planda Heb-Sed kapellası

  • T məbədinin xarabalığı, ön planda Heb-Sed kapellası

Cənub həyəti

 
Cənub həyəti

Coser kompleksinin cənub həyəti ən böyüyü sayılır. Burada bir o qədər də tikili yoxdur. Şimal tərəfdə ehrama bilavasitə yaxın altar yerləşmışdir. Şimal-qərb küncündə kiçik bir məbədin qalıqlarını tapmaq mümkündür. Həyətin sahəsində 2 "B" formalı kirəc daşdan olan tikilinin özülünün söküntülərini görmək olar. Tikililərin nə məqsəd daşıdıqlarını indiyə qədər müəyyənləşdirmək mümkün olmamışdır. Güman edilir ki, Heb-Sed ilə bağlı simvolik tikili olmuşdur.

Cənub həyətində qazıntılar zamanı kirəc daşlı kvartal aşkar edilmişdir. Tapılan yazılar deməyə əsas verir ki, XIX sülalə dövründə kompleks II Ramzesin oğlu Xaemuaset tərəfindən bərpa etdirilmişdir. Memfisdə tapılmış yazılı abidə və tikililər kompleksin bərpasının şahzadə tərəfindən aparıldığını göstərir.

Cənub və şimal pavilyonları

 
Şimal (qırmızı) və cənub pavilyonlarının (narıncı) yerləşmə mövqeyi

Cənub ev uzunsov bir tikili olub, onun taxta karkas və ya sklet üsulu ilə tikilmiş olması fərz edilir. Tavanı əsasən bir neçə cərgəli qırmızı və qara rəngli kedr gövdəsini xatırladan 4 yarım daş sütunlar üzərində qurulmuşdur. Binanın daxili quruluşu Heb-Sed kapellasını xatırladır və mötəbər işlənmişdir. Pavilyonda "L" şəkilli kapella yerləşmişdir. Divarlara XVIII və XIX sülaləya aid qrafit yazılar və ilk adı "Coser" həkk olunmuşdur. Firt burada qazıntı apararkən kömürləşmiş papirus qalıqları tapmışdir.

Şimal ev cənub evin oxşarı olub altar və hücrəsiz kiçik həyətə malikdir. Burada yeraltı qalereya zirzəmi və ya şaxta mövcuddur.

Pavilyonların nə məqsədlə tikilmiş olmaları tam izahını tapmamışdir. Lauer belə hesab edir ki, tikililər yuxarı və aşağı Misiri tərənnüm edən simvolik inzibati binalar olmuşlar.

Firt tapılan papirus əsasında fərz edir ki, Ehram kompleksinin sonralar inzibati qərargahı cənub pavilyonunda yerləşmış və şimal pavilyonun inşası tamamlandıqdan sonra fironun axirət dünyasında istifadə edə bilməsi üçün məqsədyönlü basdırılmışdır.

Şimal və cənub pavilyonların qalıqları Lepsius ekspedisiyası zamanı aşkarlanmışdır. Səhvən əlavə ehram xarabalığı kimi qiymətləndirildiyindən Lepsius ehram siyahısına Lepsius XXXIII və Lepsius XXXIV kimi daxil edilmişdir.

Ölülər məbədi

Ölülər məbədi ehramın şimalında yerləşərək, özündə hökmdar kultunun əsas elementlərini tərənnüm edir. İki sütunlu girişdən keçərək içəri nahiyəyə daxil olmaq olur. Məbədin daxili hissəsinə çoxsaylı dəhliz, qalereya və otaqlar aiddir.

Məbədin tərkibinə onun mərkəzindən şərq və qərbdə yerləşmiş iki həyət daxildir. Qərb həyətində bilavasitə ehramın giriş pilləkanları yerləşmışdir.

Güman edilir ki, Ölülər məbədi ilkin olaraq böyük və cənubda tikilməsi planlaşdırılmış, lakin ehramın dəfələrlə genişləndirilməsi onun şimalda qərar tutmasına səbəb olmuşdur.

 
1.Ölülər məbədi 2.Qərb həyəti 3.Ehrama giriş 4.Şərq həyəti 5.Giriş 6.Sərdabə

  • Ölülər məbədinin bərpa sxemi

  • Ölülər məbədinin xarabalığı

  • Ehramın şimalı, sərdabə və ölülər məbədi

Sərdabə

Sərdabə (ərəb dilində zirzəmi) kiçik bir kammera olub ölülər məbədindən şərqdə və ehramın şimalında yerləşmişdir.

Sərdabə ehramın daşları kimi 17° daxilə doğru mayilidir. Daxilində Coserin özü boyda taxta oturmuş şəkildə kirəc daşndan heykəli yerləşmişdir. Sərdabənin şimal tərəfində iki dəlik gözlük vardıır ki onların vasitəsilə heykəli görmək mümkündür.

Heykəlin əsli hal hazırda Qahirədəki Misir muzeyində saxlanılır. Sərdabədəki isə onun surətidir. Sərdabənin yan daşı bərpa zamanı içərisini ziyarət edənlərə nümayiş etdirmək məqsədilə vitrinlə əvəz edilmişdir.

  • Sərdabə şimal tərəfdən

  • Sərdabənin yan görnüşü

  • Sərdabənin görmə dəlikləri

  • Sərdabədəki Coserin heykəli

Qərb qalereyası

 
Qərbi qallereya

Qərb massivi ona aid qalereyası ilə birlikdə ehram kompleksinin sirli strukturu sayılır. Bu üç qərbi massiv kompleksi uzununa tam şəkildə müşayiət edir. Bu istehkamın kompleksin tamamlanma fazasında, əsasən ehramın tikinti tullantılarından və ya artıqlarından tikilmiş olması güman edilir. Qərb qalereyasının özülü 400 kammeralı uzun keçiddən ibarətdir. Bu kammeraların nə məqsəd güdməsi hələ də məlum deyildir.

Reinerə görə bu ilkin sülalə dövrünə aid məzar olmuşdur. Ola bilsin ki, məzar Xasexemuiyə məxsusdur. Lakin Hər hansı bir firon məzarının uzurpasiyası qədim dövrdə məlum deyildir.

Andrzej Ćwiek hesab edir ki kompleksin bu massivi ilkin inşaat mərhələsinə aid olmuşdur.

Giriş hissəsi

Giriş hissə özündə həyət qarışıq portalı və sütunlu cığırı birləşdirir. Sütunlu cığır demək olar ki, şərq-qərb istiqamətindədir və 20 sütundan ibarətdir. 6 m-lik sütunlar kirəc daşdan yonulmuş çoxlu xırda seqmentlərdən təşkil olunmuşdur. Sütunların yükgötürmə qabiliyyətini artırmaq üçün arxa plandakı divarla birləşdirilmişdir. Sütunlarla divarlar arasında 24 ədəd hücrə mövcuddur. Qərb hissədə sütunlu cığır portikus vasitəsilə cənub həyətə açılır. Portikusun dörd sütunu digər cığır sütunlarından nisbətən alçaqdır.

Giriş nahiyənin müayinəsi zamanı Coser heykəlinin fraqmentləri, Netyerixetin horus adı və memarının adı – İmhotep həkk olunmuş yazılar aşkar edilmişdir. Giriş Hissə 1946 və 1956 cı illərdə Lauer tərəfindən yenidən qurulmuşdur.

 
Giriş sütunlarının yerləşmə mövqeyi

  • Girişin ehram kompleksinin cənub-şərq küncündən görünüşü

  • Daş sütunlar

  • Sütunlar üzərində mövcud olan tavan

  • Giriş sütunlarının (portikusun) cənub həyətdən görünüşü

Şimal həyəti

 
Şimal altardan şimal həyətin görünüşü

Kompleksin şimal həyəti və ya meydanına onun hasarına bitişik olan şimal altar və pilləli məzarlıq aiddir. Sahədə 8 m × 8 m böyüklüyündə bir neçə sm dərinliyə malik çökəklik mövcuddur. Stadelmann onu, mövcud olmuş günəş məbədinin yeri kimi qiymətləndirir. Burada hər hansı obeliksin (yazılı dirək) olduğu da güman edilir. Burada mövcud olan Nekropol mənşəyli pilləli məzarlığın Coser ehram kompleksindən daha qədim olduğu güman edilir.

Məruz qaldığı dəyişikliklər

Sonrakı dövrlərdə kompleksdə əlavə olaraq "goreşən" qəbir oğruları tərəfindən şaxta və tunellər qazılmışdır. Hələ "qədim dövrün" axırlarında "goreşənlər" köndələn qalereyadan məzar otağına qədər ilk tunel qazmışdırlar. Sonrakı tunel roma dövrünə aiddir. XXVI sülalə dövründə qazılmış tunel cənub həyətində başlayaraq məzar otağına qədər uzanır. Qazılmış tuneldə mərkəzi şaxtanı saxlamaq üçün istifadə olunmuş taxta dirəklər bu günə qədər yerində qalmaqdadır.

 
XXVI sülalə dövründə qazılmış tunelin sxemi

  • XXVI sülalə dövründə qazılmış tunel qalereya.

  • XXVI sülalə dövründə qazılmış tunel qalereyanın cənub həyətindən olan girişi.

  • XXVI sülalə dövründə qazılmış tunelin mərkəzi şaxtasında istifadə olunmuş ağac dirəklər.

İstinadlar

  1. Miroslav Verner: Die Pyramiden, Rowohlt, Hamburg 1998, S.131 Die Stufenpyramide des Netjerichet (Djoser)
  2. Miroslav Verner: Die Pyramiden, Rowohlt, Hamburg 1998, S.150 f Das Südgrab
  3. ↑ a b c d e Alan Winston: The Step Pyramid of Djoser at Saqqara in Egypt Part II: The Trench and Perimeter Wall, the South Courtyard, And South Tomb
  4. Miroslav Verner: Die Pyramiden, Rowohlt, Hamburg 1998, S.154 f Der Komplex des Sed-Festes
  5. ↑ Alan Winston: The Step Pyramid of Djoser at Saqqara in Egypt Part IV: The South and North Pavilions, The Sed Festival Complex and the Temple "T"
  6. Miroslav Verner: Die Pyramiden, Rowohlt, Hamburg 1998, S.153 f Der Tempel "T"
  7. Miroslav Verner: Die Pyramiden, Rowohlt, Hamburg 1998, S.150 f Der Südhof
  8. Miroslav Verner: Die Pyramiden, Rowohlt, Hamburg 1998, S. 156 f Südhaus und Nordhaus
  9. Miroslav Verner: Die Pyramiden, Rowohlt, Hamburg 1998, S.158 f Der Totentempel
  10. ↑ Alan Winston: The Step Pyramid of Djoser at Saqqara in Egypt Part V: The Mortuary Temple, Serdab, Northern Courtyard and the West Mounds
  11. Rainer Stadelmann: Die ägyptischen Pyramiden. Vom Ziegelbau zum Weltwunder. von Zabern, Mainz 1997, S. 63 ff
  12. ↑ Miroslav Verner: Die Pyramiden, Rowohlt, Hamburg 1998, S.160 f Die Westmassive
  13. Rainer Stadelmann: Die ägyptischen Pyramiden. Vom Ziegelbau zum Weltwunder. von Zabern, Mainz 1997, S. 37 ff
  14. Statuenbasis JE 49889, Kairo
  15. Miroslav Verner: Die Pyramiden, Rowohlt, Hamburg 1998, S.135 Die Eingangskolonnade
  16. a b Miroslav Verner: Die Pyramiden, Rowohlt, Hamburg 1998, S.159 f Der Serdab und der nördliche Teil des Djoser-Komplexes

Mənbələr

  • Jean-Philippe Lauer: Die Königsgräber von Memphis. Grabungen in Sakkara. Gustav Lübbe Verlag, Bergisch Gladbach 1988, ISBN 3-7857-0528-X
  • Miroslav Verner: Die Pyramiden, Rowohlt, Hamburg 1998, S. 131 ff Die Stufenpyramide des Netjerichet (Djoser), ISBN 3-499-60890-1
  • Mark Lehner: Geheimnis der Pyramiden. ECON-Verlag, Düsseldorf 1997, ISBN 3-572-01039-X
  • Rainer Stadelmann: Die ägyptischen Pyramiden. Vom Ziegelbau zum Weltwunder. von Zabern, Mainz 1997 (3. Auf.). ISBN 3-8053-1142-7
  • Iorwerth Eiddon Stephen Edwards The Pyramids of Egypt. West Drayton 1947; Rev. ed. Harmondsworth 1961; Rev. ed. Harmondsworth 1985 (dt. Ausgabe Die ägyptischen Pyramiden, 1967)

Xarici keçidlər

  Vikianbarda Djoser-Pyramide ilə əlaqəli mediafayllar var.
  • Alan Winston: The Step Pyramid of Djoser at Saqqara in Egypt
  • Djoser und die Djoser Pyramide bei www.semataui.de
  • Djoser (König, 3. Dyn) bei www.aegyptologie.com
  • Saqqara I – Djoser’s Step Pyramid 2010-05-22 at the Wayback Machine (engl.)
  • Abbildung einer Fayence-Kachelwand aus dem Südgrab (rekonstruiert)
  • Djoser Complex (engl.)
  • Update on the recent works carried out by the Latvian Scientifique Mission in the Step Pyramid of Saqqara (Egypt) (engl.)
  • Djoser panoramik foto Pyramid(engl.)

Avqust 04, 2021
coser, ehramı, pilləli, ehram, olub, günümüzədək, gəlib, çatan, qədim, daş, tikilidir, doqquz, hündür, ehramdan, biri, sayılır, eramızdan, əvvəl, təqribən, 2650, ildə, memar, vəzir, imhotep, tərəfindən, sakkarada, məqbərə, məqsədilə, firon, coserin, şərəfinə, . Coser ehrami pilleli ehram olub gunumuzedek gelib catan en qedim das tikilidir Doqquz en hundur ehramdan biri sayilir Eramizdan evvel teqriben 2650 ci ilde memar ve vezir Imhotep terefinden Sakkarada meqbere meqsedile firon Coserin serefine tikdirilmisdir Ehram Coserin serefine tikilse de burada onun butun aile uzvleri arvadlari ve usaqlari defn edilmisdir Coser ehramiCoser ehrami Qedim Misir dilinde adiCoser ehramiTikili haqqinda melumatYeri SakkaraTikdireni Coser Netyerixet Memari ImhotepTarixi III sulale e e 2650 Tipi Coxqatli pilleli ehramHecmi 330 400 m Ilkin hundurluyu 62 50 mHazirki hundurluyu 60 mSahesi 121 m 109 mQati 6Kult ehrami movcud deyilMexsuslugu Firon CoserCoserCoser Misir Mundericat 1 Tedqiqati 2 Formasi 3 Tikilmesi 4 Qatli ehram 5 Cenub mezarligi 6 Ehram kompleksinin elementleri 7 Heb Sed heyeti 8 T mebedi 9 Cenub heyeti 10 Cenub ve simal pavilyonlari 11 Oluler mebedi 12 Serdabe 13 Qerb qalereyasi 14 Giris hissesi 15 Simal heyeti 16 Meruz qaldigi deyisiklikler 17 Istinadlar 18 Menbeler 19 Xarici kecidlerTedqiqati RedakteCoser ehram kompleksi ilk defe 1821 ci ilde Prussiya bas konsulu Haynrix Menu Frayher fon Minutoli ve italyan muhendisi Cirolanio Seqato terefinden tedqiq edilmisdir Bu zaman ehram kompleksinin giris hissesi askar edilmis hemin giris hissesinde bir kuncde mumiya qaliqlari qizila tutulmus kelle ve ayaq pencesi tapilmisdir Firona mexsuslugu texmin edilen mumiya qaliqlari fon Minutoli terefinden gemi ile Hamburqa aparilarken geminin batmasi neticesinde itirilmisdir 1837 ci ilde Con Sae Perrinq sonraki dovrlere aid olan mezarliqlari ve ehram qalereyasini askar etmisdir 1926 ci ilde Sesil M Fors sistematik tedqiqatlar aparsa da onun olumunden sonra bu is yarimciq qalir Ceyms Edvard Kuibel bu isi davam etdirir lakin o da 1935 ci ilde vefat edir Isi fransiz tedqiqatcisi Jan Filip Lauer davam etdirir 1934 cu ilde kompleksde diger sexslere mexsus olan qaliqlar askar edilir Lakin deqiq laborator muayine bu qaliqlarin Ptolemey dovrune aid oldugunu gosterir Lauer 2001 ci ile qeder olenedek Coser ehram kompleksinin ve Sakkaradaki olu seher Nekropolun tedqiqati ile mesgul olmus onun rehberliyi altinda kompleksin divar hisseleri berpa edilmiidir 1 Formasi RedakteAlti qatli ve ya pilleli tikili Qedim Misirin ilk ehrami sayilir Dovrumuze demek olar ki yaxsi saxlanilmis veziyyetde gelib catmisdir Tikilen zaman olculeri 125 m x 115 m hundurluyu 62 5 m olmusdur Hal hazirda olculeri 121 m x 109 m hundurluyu 60 m dir Tikilmesi RedakteCoser ehraminin memari qedim Misir enenesine gore Coserin en ali eyani olan Imhotep olmusdur Kahin Imhotep dovrunun en mudrik ve bacariqli xadimi sayilirdi O bacariqli muellim ve hekim olmaqla yanasi hem de muneccim idi Firon Coserin heykelinin altindaki firon titullarindan sonra Imhotepin adinin hekk olunmasi onun ne derecede ali rutbeli ve menseb soz sahibi olmasina delalet edir Asagi Misir fironunun xezinedari Yuxari Misirde firondan sonra birinci adam boyuk sarayin agasi idareedicisi Heliopolisin bas rahibi memar heykelteras Imhotep Sonralar Imhotep ilahilesdirlerek onu memarliq ve tebabet tanrisi adlandirmislar Yunanlar onu ozlerinin tebabet tanrisi Askleple eynilesdirirler Qedimde zevvarlar Sakkaraya gelerken guman edildiyi kimi mutleq onun mezarina da bas cekermisler lakin indiye qeder onun mezari tapilmamisdir Sakkarada Coser kompleksinden simal serqde Imhoteple ve hemcinin mudriklik yazi ve elm tanrisi Totla eynilesdirilen ibis qus mumyalari gunumuzedek gelib cixmisdir Qatli ehram RedakteIlk olaraq memar Imhotep sade das dordkunc qebir serdabe mastaba tikmek qerarina gelmis sonralar tikinti prosesi inkisaf etdirilerek coxqatli ehramin ilk qati seklini almis olmusdur Ehramin coxqatliligi fironun goye ucalmasi kimi simvolik bir mena dasiyir Tikili ondan evvel tikilmis mastabalardan tikinti materiali kimi ciy kerpic deyil dasdan istifade olunmasi ile ferqlenirdi Tikinti qatlara uygun olaraq 6 merheleden ibaret olmusdur Bele hesab edilir ki serdabenin ortasi Coserin qardasi Sanaxt ucun tikilibmis Netice etibarile ozul uzerinde qaldirilmis ehramin olculerin 125 m x 115 m hundurluyu ise 61 metre catmisdir Ehramin tikilme merheleleri M1 M2 M3 E1 E1 ve E2 Mastaba M1 Mastaba M2 Mastaba M3 Ehram E1 Ehram E1 Ehram E2 Sahesi 63 m 63 m 71 5 m 71 5 m 79 5 m 71 5 m 85 5 m 77 m 119 m 107 m 121 m 109 mHundurluyu 8 m 8 m 7 m 8 m 7 m 5 m 42 m 60 m 62 mTikme usulu Ufuqi qatlar Ufuqi qatlar Ufuqi qatlar Maili qatlar Maili qatlar Maili qatlarTikinti dasinin hundurluyu 0 30 m 0 30 m 0 30 m 0 38 m 0 52 m 0 52 mQatlarin sayi 4 4 6 6Cenub mezarligi RedakteCenub mezarligi Coserin en sirli hissesi sayilir Esasen kirec dasla horulmus divarlardan ibaret irimiqyasli bir bloku xatirladir Duzbucaqli kuncu simal qerb terefde kult kapella ile birlesir Cenub mezarinin movqeyi Divarlarinin fasad hisseleri kobra relyefi ve hucrelerle bezedilmisdir Enen pilleler vasitesile cenub mezarliginin alt qatina cehrayi qranitle dosenmis otaga alt qata kecmek mumkundur Ust qatin ve esas mezarin bir qeder kicildilmis formasi demek olar kicik nusxesi olan alt qat serqi qerb istiqametindedir Uzunlugu 1 6 m dir Pilleler daha asagiya esas mezarda oldugu kimi goy kahi ile uzlenmis bir qalereyaya dogru enir Burada fironun Sed bayraminda ictirakini eks etdiren 3 eded tesvirli qapilar yerlesmisdir Cenub mezarliginin ne meqsed gudmesi hele de muemmali olaraq qalmaqdadir Misirsunas Firt ve Edvarda gore bura muvveqqeti mezar kimi nezerde tutulmusdur Ricke ve Jequier burada simvolik Cenub mezarinin alt qatiTund qirmizi Mezar otagiGoy goy rengle dosenmis hucreler otaqlar Kanin mezari yerlesmis olmasini qeyd edirler Sonralar onun yerini kult ehramlari tutmaga baslamisdir Burada her hansi defn olunma hali hele de izah edilmemisdir 2 3 Cenub mezarliginin kobra relyefli ve hucreli kapella divari Cenub mezarliginin kobra relyefli kapella divari Goy rengli hucreler otaqlar Ehram kompleksinin elementleri RedakteEhram kompleksinin elementleri sxem Qatli ehram Cenub mezarligi Heb Sed heyeti ve kapella T mebedi Cenub heyeti Cenub pavilyonu Simal pavilyonu Oluler mebedi Qerb qallereyasi Giris Sutunlari Simal heyeti Simal qallereyasi Pilleli mezarlar Serdabe Simali altarHeb Sed heyeti Redakte Heb Sed heyeti ve kapellanin movqeyi Ehram kompleksin cenub serq terefinde meydanca movcuddur ki bura adeten Heb Sed adlanan merasim ucun nezerde tutulmusdur Bu bayram merasiminde adeten fironun hakimiyyet qabiliyyeti gucu tenteneli sekilde numayis etdirilirmis Dordbucaq sekilli heyetin qerb hissesinde iki tipli 13 kapella yerlesmisdir Birinci tipe Seh netjer Tanri kolgesi adlanan kapella aid olub yarimdairevi kantli alcaq dama malikdir Dam ortuyu palma yarpaqlari formasinda immitasiya olunmusdur Ikinci Per uer tipidir ki dairevi dama ve sutunlu fasada malikdir Serq terefde ise daha 12 kicik kapella yerlesmisdir Bu kapellalar simvolik memarliq numuneleri xarakteri dasiyir Kapellalarin bir coxu tam sekilde berpa edilmisdir 4 5 Kapellanin qerb terefi Heb Sed heyetinin ve kapellanin qerb terefi Seh netjer Tip solda ve Per uer Tip sagda T mebedi Redakte T mebedi Heb Sed kapellalari ile cenubda qerar tutmus meydanca arasinda dordbucaqli bir tikilidir Guman edilir ki mebed Heb Sed merasimine bagli bir tikilidir Esasen ciy kerpicden tikilmis ve funksional xarakterlidir Mebed sutunlu girise giris otagina ve uc heyete hemcinin kvadrat formali zala malikdir Sutunlarin uzerinde kirec das lovheli tavanin olmasi guman edilir 5 6 T mebedinin yerlesme movqeyi T mebedinin xarabaligi T mebedinin xarabaligi arxa planda Heb Sed kapellasi T mebedinin xarabaligi on planda Heb Sed kapellasiCenub heyeti Redakte Cenub heyeti Coser kompleksinin cenub heyeti en boyuyu sayilir Burada bir o qeder de tikili yoxdur Simal terefde ehrama bilavasite yaxin altar yerlesmisdir Simal qerb kuncunde kicik bir mebedin qaliqlarini tapmaq mumkundur Heyetin sahesinde 2 B formali kirec dasdan olan tikilinin ozulunun sokuntulerini gormek olar Tikililerin ne meqsed dasidiqlarini indiye qeder mueyyenlesdirmek mumkun olmamisdir Guman edilir ki Heb Sed ile bagli simvolik tikili olmusdur Cenub heyetinde qazintilar zamani kirec dasli kvartal askar edilmisdir Tapilan yazilar demeye esas verir ki XIX sulale dovrunde kompleks II Ramzesin oglu Xaemuaset terefinden berpa etdirilmisdir Memfisde tapilmis yazili abide ve tikililer kompleksin berpasinin sahzade terefinden aparildigini gosterir 3 7 Cenub ve simal pavilyonlari Redakte Simal qirmizi ve cenub pavilyonlarinin narinci yerlesme movqeyi Cenub ev uzunsov bir tikili olub onun taxta karkas ve ya sklet usulu ile tikilmis olmasi ferz edilir Tavani esasen bir nece cergeli qirmizi ve qara rengli kedr govdesini xatirladan 4 yarim das sutunlar uzerinde qurulmusdur Binanin daxili qurulusu Heb Sed kapellasini xatirladir ve moteber islenmisdir Pavilyonda L sekilli kapella yerlesmisdir Divarlara XVIII ve XIX sulaleya aid qrafit yazilar ve ilk adi Coser hekk olunmusdur Firt burada qazinti apararken komurlesmis papirus qaliqlari tapmisdir Simal ev cenub evin oxsari olub altar ve hucresiz kicik heyete malikdir Burada yeralti qalereya zirzemi ve ya saxta movcuddur Pavilyonlarin ne meqsedle tikilmis olmalari tam izahini tapmamisdir Lauer bele hesab edir ki tikililer yuxari ve asagi Misiri terennum eden simvolik inzibati binalar olmuslar Firt tapilan papirus esasinda ferz edir ki Ehram kompleksinin sonralar inzibati qerargahi cenub pavilyonunda yerlesmis ve simal pavilyonun insasi tamamlandiqdan sonra fironun axiret dunyasinda istifade ede bilmesi ucun meqsedyonlu basdirilmisdir Simal ve cenub pavilyonlarin qaliqlari Lepsius ekspedisiyasi zamani askarlanmisdir Sehven elave ehram xarabaligi kimi qiymetlendirildiyinden Lepsius ehram siyahisina Lepsius XXXIII ve Lepsius XXXIV kimi daxil edilmisdir 5 8 Oluler mebedi RedakteOluler mebedi ehramin simalinda yerleserek ozunde hokmdar kultunun esas elementlerini terennum edir Iki sutunlu girisden kecerek iceri nahiyeye daxil olmaq olur Mebedin daxili hissesine coxsayli dehliz qalereya ve otaqlar aiddir Mebedin terkibine onun merkezinden serq ve qerbde yerlesmis iki heyet daxildir Qerb heyetinde bilavasite ehramin giris pillekanlari yerlesmisdir Guman edilir ki Oluler mebedi ilkin olaraq boyuk ve cenubda tikilmesi planlasdirilmis lakin ehramin defelerle genislendirilmesi onun simalda qerar tutmasina sebeb olmusdur 9 10 11 1 Oluler mebedi2 Qerb heyeti3 Ehrama giris4 Serq heyeti5 Giris6 Serdabe Oluler mebedinin berpa sxemi Oluler mebedinin xarabaligi Ehramin simali serdabe ve oluler mebediSerdabe RedakteSerdabe ereb dilinde zirzemi kicik bir kammera olub oluler mebedinden serqde ve ehramin simalinda yerlesmisdir Serdabe ehramin daslari kimi 17 daxile dogru mayilidir Daxilinde Coserin ozu boyda taxta oturmus sekilde kirec dasndan heykeli yerlesmisdir Serdabenin simal terefinde iki delik gozluk vardiir ki onlarin vasitesile heykeli gormek mumkundur Heykelin esli hal hazirda Qahiredeki Misir muzeyinde saxlanilir Serdabedeki ise onun suretidir Serdabenin yan dasi berpa zamani icerisini ziyaret edenlere numayis etdirmek meqsedile vitrinle evez edilmisdir Serdabe simal terefden Serdabenin yan gornusu Serdabenin gorme delikleri Serdabedeki Coserin heykeliQerb qalereyasi Redakte Qerbi qallereya Qerb massivi ona aid qalereyasi ile birlikde ehram kompleksinin sirli strukturu sayilir Bu uc qerbi massiv kompleksi uzununa tam sekilde musayiet edir Bu istehkamin kompleksin tamamlanma fazasinda esasen ehramin tikinti tullantilarindan ve ya artiqlarindan tikilmis olmasi guman edilir 12 Qerb qalereyasinin ozulu 400 kammerali uzun kecidden ibaretdir Bu kammeralarin ne meqsed gudmesi hele de melum deyildir Reinere gore bu ilkin sulale dovrune aid mezar olmusdur Ola bilsin ki mezar Xasexemuiye mexsusdur Lakin Her hansi bir firon mezarinin uzurpasiyasi qedim dovrde melum deyildir 10 12 13 Andrzej Cwiek hesab edir ki kompleksin bu massivi ilkin insaat merhelesine aid olmusdur Giris hissesi RedakteGiris hisse ozunde heyet qarisiq portali ve sutunlu cigiri birlesdirir Sutunlu cigir demek olar ki serq qerb istiqametindedir ve 20 sutundan ibaretdir 6 m lik sutunlar kirec dasdan yonulmus coxlu xirda seqmentlerden teskil olunmusdur Sutunlarin yukgoturme qabiliyyetini artirmaq ucun arxa plandaki divarla birlesdirilmisdir Sutunlarla divarlar arasinda 24 eded hucre movcuddur Qerb hissede sutunlu cigir portikus vasitesile cenub heyete acilir Portikusun dord sutunu diger cigir sutunlarindan nisbeten alcaqdir Giris nahiyenin muayinesi zamani Coser heykelinin fraqmentleri Netyerixetin horus adi ve memarinin adi Imhotep hekk olunmus yazilar askar edilmisdir 14 Giris Hisse 1946 ve 1956 ci illerde Lauer terefinden yeniden qurulmusdur 3 15 Giris sutunlarinin yerlesme movqeyi Girisin ehram kompleksinin cenub serq kuncunden gorunusu Das sutunlar Sutunlar uzerinde movcud olan tavan Giris sutunlarinin portikusun cenub heyetden gorunusuSimal heyeti Redakte Simal altardan simal heyetin gorunusu Kompleksin simal heyeti ve ya meydanina onun hasarina bitisik olan simal altar ve pilleli mezarliq aiddir Sahede 8 m 8 m boyukluyunde bir nece sm derinliye malik cokeklik movcuddur Stadelmann onu movcud olmus gunes mebedinin yeri kimi qiymetlendirir Burada her hansi obeliksin yazili direk oldugu da guman edilir Burada movcud olan Nekropol menseyli pilleli mezarligin Coser ehram kompleksinden daha qedim oldugu guman edilir 16 Meruz qaldigi deyisiklikler RedakteSonraki dovrlerde kompleksde elave olaraq goresen qebir ogrulari terefinden saxta ve tuneller qazilmisdir Hele qedim dovrun axirlarinda goresenler kondelen qalereyadan mezar otagina qeder ilk tunel qazmisdirlar Sonraki tunel roma dovrune aiddir XXVI sulale dovrunde qazilmis tunel cenub heyetinde baslayaraq mezar otagina qeder uzanir Qazilmis tunelde merkezi saxtani saxlamaq ucun istifade olunmus taxta direkler bu gune qeder yerinde qalmaqdadir XXVI sulale dovrunde qazilmis tunelin sxemi XXVI sulale dovrunde qazilmis tunel qalereya XXVI sulale dovrunde qazilmis tunel qalereyanin cenub heyetinden olan girisi XXVI sulale dovrunde qazilmis tunelin merkezi saxtasinda istifade olunmus agac direkler Istinadlar RedakteBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Miroslav Verner Die Pyramiden Rowohlt Hamburg 1998 S 131 Die Stufenpyramide des Netjerichet Djoser Miroslav Verner Die Pyramiden Rowohlt Hamburg 1998 S 150 f Das Sudgrab 1 2 3 a b c d e Alan Winston The Step Pyramid of Djoser at Saqqara in Egypt Part II The Trench and Perimeter Wall the South Courtyard And South Tomb Miroslav Verner Die Pyramiden Rowohlt Hamburg 1998 S 154 f Der Komplex des Sed Festes 1 2 3 Alan Winston The Step Pyramid of Djoser at Saqqara in Egypt Part IV The South and North Pavilions The Sed Festival Complex and the Temple T Miroslav Verner Die Pyramiden Rowohlt Hamburg 1998 S 153 f Der Tempel T Miroslav Verner Die Pyramiden Rowohlt Hamburg 1998 S 150 f Der Sudhof Miroslav Verner Die Pyramiden Rowohlt Hamburg 1998 S 156 f Sudhaus und Nordhaus Miroslav Verner Die Pyramiden Rowohlt Hamburg 1998 S 158 f Der Totentempel 1 2 Alan Winston The Step Pyramid of Djoser at Saqqara in Egypt Part V The Mortuary Temple Serdab Northern Courtyard and the West Mounds Rainer Stadelmann Die agyptischen Pyramiden Vom Ziegelbau zum Weltwunder von Zabern Mainz 1997 S 63 ff 1 2 Miroslav Verner Die Pyramiden Rowohlt Hamburg 1998 S 160 f Die Westmassive Rainer Stadelmann Die agyptischen Pyramiden Vom Ziegelbau zum Weltwunder von Zabern Mainz 1997 S 37 ff Statuenbasis JE 49889 Kairo Miroslav Verner Die Pyramiden Rowohlt Hamburg 1998 S 135 Die Eingangskolonnade a b Miroslav Verner Die Pyramiden Rowohlt Hamburg 1998 S 159 f Der Serdab und der nordliche Teil des Djoser KomplexesMenbeler RedakteJean Philippe Lauer Die Konigsgraber von Memphis Grabungen in Sakkara Gustav Lubbe Verlag Bergisch Gladbach 1988 ISBN 3 7857 0528 X Miroslav Verner Die Pyramiden Rowohlt Hamburg 1998 S 131 ff Die Stufenpyramide des Netjerichet Djoser ISBN 3 499 60890 1 Mark Lehner Geheimnis der Pyramiden ECON Verlag Dusseldorf 1997 ISBN 3 572 01039 X Rainer Stadelmann Die agyptischen Pyramiden Vom Ziegelbau zum Weltwunder von Zabern Mainz 1997 3 Auf ISBN 3 8053 1142 7 Iorwerth Eiddon Stephen Edwards The Pyramids of Egypt West Drayton 1947 Rev ed Harmondsworth 1961 Rev ed Harmondsworth 1985 dt Ausgabe Die agyptischen Pyramiden 1967 Xarici kecidler Redakte Vikianbarda Djoser Pyramide ile elaqeli mediafayllar var Alan Winston The Step Pyramid of Djoser at Saqqara in Egypt Djoser und die Djoser Pyramide bei www semataui de Djoser Konig 3 Dyn bei www aegyptologie com Saqqara I Djoser s Step Pyramid Arxivlesdirilib 2010 05 22 at the Wayback Machine engl Abbildung einer Fayence Kachelwand aus dem Sudgrab rekonstruiert Djoser Complex engl Update on the recent works carried out by the Latvian Scientifique Mission in the Step Pyramid of Saqqara Egypt engl Djoser panoramik foto Pyramid engl Menbe https az wikipedia org w index php title Coser ehrami amp oldid 5724833, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.